- IX -
Tôi ở cùng anh Hà tại tiệm ảnh Đông Phương, bắt đầu học nghề từ đó. Ban đêm, sau công việc in, tráng hình, hai anh em cùng lấy sách vở ra ngồi học. Những gì không hiểu, anh Hà hỏi các anh thợ lớn tuổi rồi giảng lại cho tôi. Cứ đến chiều thứ bảy cuối tháng, tôi theo xe vào Thành thăm Ba Mẹ, thăm Vân. Hai đứa lại trở về ngày tháng cũ, lóc cóc đạp xe đi chơi. Vân thích tôi cũng thích qua bên kia sông Cái, mua đồ ăn, trái cây rồi đến bãi cỏ ven sông chơi. Mùa Đông ở đây ít mưa. Trời se lạnh vừa đủ để hai anh em ngồi tựa lưng vào nhau kể chuyện. Từng đợt gió lùa qua, lá lác đác rời cành nhuộm vàng thêm thảm cỏ xanh. Gốc cây hai đứa thường ngồi mỗi lần qua chơi ngày nào sum suê lá giờ khẳng khiu, trơ cành. Nhỏ bâng khuâng:
- Mọi cái rồi phải thay đổi, anh nhỉ? Sang Xuân nó lại khoát cho mình áo mới.
- Ừ, thay đổi để lớn lên em ạ. Tụi mình cũng đang thay đổi...
- Cây rụng lá để nẩy lộc đâm chồi, nhìn lá rụng dần cây cũng buồn.
- Cây biết lá rồi sẽ rụng. Nhưng do một thời gian dài ở bên nhau, cây cũng bâng khuâng...
- Bộ rụng lá một thời gian rồi nó hết buồn, hết nhớ sao anh?
- Ừ, nó không buồn chỉ nhớ thôi. Lá rơi vào đất một thời gian lại trở về với cây. Cây lá cần có nhau, luôn bên nhau mà em.
- Nhưng xa anh Hai em cũng buồn!
- Đêm nào ngồi học bài anh Hai cũng nhớ em gái của mình.
Tôi đưa tay nhặt lên một chiếc lá trao cho Vân, tôi nói:
- Nếu có một điều ước, em ước gì?
- Ước cho...
Nhỏ cầm chiếc lá áp vào ngực định nói điều ước thì trời đổ mưa. Mưa nhỏ thôi nhưng hai đứa không kịp nói chuyện tiếp, vội dắt xe chạy ra đường trở về nhà.
Một thời gian sau, hai vợ chồng chị Hai bắt được liên lạc với Má nên về Tuy Hòa thăm và đưa Má lên cùng anh chị. Giờ còn tôi và anh Hà ở lại đây. Anh Hà là thợ chính, tôi cũng đã học thành thạo một số việc. Hơn nữa, chú Thái chủ tiệm đang mở cơ sở hai ở đường Lê Thánh Tôn nên giữ hai anh em ở lại. Tôi làm việc đã bắt đầu được nhận lương khuyến khích bằng một phần hai anh Hà. Với tháng lương đầu tiên tôi mua tặng em sách vở và một đôi giày, em tặng lại tôi bộ áo quần cùng cái cặp. Niên học tới sẽ vào học trường Bồ Đề trước nhà. Hai đứa ngoéo tay hứa một tháng đứa này vô Thành tháng sau đứa kia ra Tuy Hòa thăm nhau.
Đợt vào gần đây nhất, thấy em hình như không được khỏe, hơi xanh và ốm, tôi thật xót xa. Ba đã mua xe chạy chở khách từ Thành xuống Nha Trang, Mẹ dạy đàn. Nhà ra vào nhiều người nhưng sao thật trống vắng. Em ở trên lầu, khi học tập lúc đọc truyện, ít khi ra ngoài chơi cùng bạn. Tôi chở em đi loanh quanh, tới những nơi hai đứa thường đến. Giây phút vui đùa bên nhau không còn nhiều, nên niềm vui đến lại nhanh chóng ra đi.
Trưa nay Tuy Hòa đổ mưa. Cả buổi sáng trời mù mù như sương giăng, đến trưa có mưa, mưa nhỏ thôi, nhìn trời có vẻ buồn nhưng lòng tôi lại đang vui. Hôm nay ngày cuối tháng, Vân ra. Nhìn mưa giăng trên phố, mang theo cái rét ít ỏi của những ngày cuối Đông làm nỗi nhớ mong cứ dày lên. Tôi ngồi tô màu cho những tấm hình của khách, chốc chốc lại nhìn ra đường. Vài chiếc xe vụt qua, người trên đường bước đi vội vã. Một ai đó dừng lại trước cửa tiệm là tôi lại nhổm đứng lên. Cứ thế đến quá trưa, sang chiều. Càng lúc sự lo lắng bồn chồn khiến tôi không thể yên tâm ngồi làm việc. Từ bến xe về đây không xa. Mấy lần trước chừng hơn mười giờ đã thấy em xuất hiện trước cửa tiệm, miệng cười tay vẫy rối rít. Còn giờ, hay... Tôi không dám nghĩ tiếp.
Tôi ngồi chờ nhỏ Vân đến chiều, đến tối. Vậy là có vấn đề gì với em rồi. Đem sự lo lắng nói với anh Hà, anh xin phép cho tôi sáng mai được nghỉ để vô Nha Trang. Chú Thái chủ tiệm nói:
- Cũng có thể con nhỏ đau, hai anh em vào cho phải đạo. Hà dẫn em vào thăm rồi ra, công việc hơi nhiều. Nếu không có gì thì thôi, còn nếu cần Hà em ở lại vài ngày với nó cũng được.
- Tụi con cám ơn chú!
Anh Hà nói xong kéo tôi lên lầu sang hình để còn nghỉ, mai đi sớm.
Tôi và anh về đến nhà, gặp Ba Lộc đang đi qua đi lại trên sân. Ba cho biết: Mẹ ở trong nhà thương dưới Nha Trang với Vân. Ba nói:
- Em nó vào nhà thương ba ngày rồi. Hai đứa đợi lát ba chở đi.
Tôi thẫn thờ bước lên lầu như người mất hồn. Đi ngang qua phòng học, bàn ghế, sách vở nằm im lặng, lạnh lẽo. Đẩy cửa phòng em bước vào. Căn phòng ngày nào rộn vang tiếng cười, líu lo ca hát giờ sao yên ắng, trống vắng đến nhói lòng. Biết rằng, hôm gặp lần trước có vẻ em không được khỏe. Đi xi nê, dạo phố em vẫn vui tươi, nhưng đã cảm giác có gì đó yếu ớt, mong manh trong em. Chỉ lo lắng mơ hồ thôi rồi qua nhanh. Bởi hình ảnh tháng ngày bôn ba cùng em với đoàn hát rong. Em mạnh mẽ đầy nghị lực dù lúc đó hai đứa rã rời đôi chân, khàn khô giọng hát. Khi tụi mình lê la khắp phố phường chịu những buồn vui, đắng cay để tìm người thân... Thì không thể mong manh, yếu ớt được. Những nghĩ suy cứ chập chờn, vỡ vụn trong đầu. Tôi lững thững bước chân xuống cầu thang, đôi mắt nóng ran, những đồ vật, khung cảnh thân quen cứ mờ nhòa.
Tôi, anh Hà đến nhà thương thăm em. Mẹ ngồi nhìn em đang ngủ, trông mẹ buồn làm tôi thêm đau lòng. Mọi người im lặng. Đến chiều, anh Hà xin phép trở về Tuy Hòa cho kịp chuyến xe. Tôi nói với Ba Mẹ được ở lại với em.
Lâu rồi, giờ mới lại ngồi nhìn em ngủ. Tôi kéo nhẹ mép chăn phủ thêm lên người, em khẽ cựa mình rồi mở mắt nhìn tôi. Em gọi rất khẽ, nhẹ như hơi thở:
- Anh Hai!
Mừng vì thấy em đã tỉnh, tôi chồm tới:
- Anh đây! Em thấy trong người thế nào?
Em nhìn mà như không thấy tôi. Em nhìn như nhìn vào chốn mênh mông. Em nhìn như đang nhìn một nơi xa xăm nào đó, rồi khép mi lại. Tôi đưa bàn tay cầm lấy đôi tay nhỏ xinh, mềm mại, hơi xanh của em. Tôi đưa tay vuốt nhẹ má em, vuốt nhẹ mái tóc đen mượt mà tôi đã từng lúng túng khi cột cho em. Tôi muốn thu tất cả những gì trên người em lại, tất cả. Tôi sợ em bay đi. Em cứ im lặng thế này, thật sự tôi sợ em rời xa, bay đi. Khi sống giữa hòn tên mũi đạn, giữa cái chết cận kề tôi lại lạc quan, hy vọng. Còn khi quanh mình sự bình yên, hạnh phúc, những yêu thương quây quanh, tôi lại hoảng hốt, lo sợ.
Chiều tối Ba Mẹ đem một số vật dụng đến cho tôi, Mẹ dặn:
- Ba Mẹ ra ngoài nghỉ, con ở đây với em nếu cần gì con gọi Ba hoặc đến phòng trực gọi Thầy thuốc.
- Dạ!
Em từ chiều giờ luôn ở trong trạng thái lơ mơ rồi ngủ.
Ba nói bệnh em liên quan đến tim. Tôi không hiểu nó nguy hiểm cỡ nào, nhưng trái tim nhỏ bé cứ nhẹ nhàng đập trong lồng ngực, mà mỗi lần buồn chuyện gì, chờ đợi, lo lắng, sợ hãi chuyện gì, thậm chí chỉ nhớ thôi cũng đã thấy nó đập loạn xạ... Sao em lại đau tim, đau những thứ mà bình thường tôi, em đều không muốn có cảm giấc ấy. thấy em nằm thiêm thiếp như vậy tôi rất đau lòng. Tôi cúi xuống cầm bàn tay em áp vào má, nhắm mắt và để yên như vậy. Những hình ảnh ngày nào của hai đứa lại hiện về. Tôi gục xuống cạnh giường bên em nằm. Một giọng nói yếu ớt gọi:
- Anh Hai!
Đang áp tay em lên má, chợt bàn tay cử động và bóp vào má tôi:
- Anh Hai!
Tôi mừng rỡ:
- Em, em thức rồi à? Anh về thăm nè.
Nhỏ cố gượng dậy, tôi giữ em nằm xuống, nói:
- Em cứ nằm cho khỏe, đừng ngồi dậy.
-Em ngủ bao lâu rồi anh, Ba Mẹ đâu?
- Ba Mẹ đi nghỉ rồi. Anh Hà tới thăm về khi chiều. Giờ cũng gần chín giờ tối.
- Ôi! Em ngủ lâu thế ư anh?
- Em cứ chập chờn, lơ mơ làm anh lo...
Những cơn gió mang hơi lạnh còn lại như muốn trút hết để đón Xuân sang. Mặt trời rọi những tia sáng ngày mới ngập tràn. Ngoài sân nhà thương, cây cơm nguội khẳng khiu đứng rung rung trong gió, Vân đưa mắt nhìn ra khung cửa sổ, reo lên:
- Anh Hai ơi! Cây bắt đầu có những chồi non bé tí, hồng hồng kìa.
- Ừ, vài hôm nữa trời ấm nó sẽ bung ra thành những chiếc lá non tơ.
Nhỏ nghiêng người cố lấy vật gì dưới gối, tôi cản lại:
- Em nằm yên để anh Hai lấy cho.
Tôi chồm qua người Vân, lần tay dưới gối lấy ra một chiếc lá cơm nguội vàng đưa cho em, nhỏ nói:
- Chiếc lá bay vào khung cửa, em cất để tặng anh.
- Tặng Anh?
- Dạ, hồi đầu Thu ở Tuy Hòa, em ép chiếc lá của anh vào tập sách, giờ em tặng Anh lá này.
Tôi cầm chiếc lá em đưa, lặp lại lời em:
- Sau này khi lớn lên, mỗi đứa nhìn chiếc lá để nhớ lại ngày xưa, phải thế không em?
Hai ngày sau Thầy thuốc cho em xuất viện. Cả nhà trở về Thành. Tôi lại được sống bên em, bên gia đình mấy ngày nữa. Ba Mẹ thấy em ổn trở lại vui không kể xiết. Dù sức khỏe có tốt dần nhưng tôi không dám dẫn đi chơi nhiều. Hôm tôi gần đi, em cứ nằng nặc đòi qua sông Cái chơi. Ba nói:
- Trời cuối đông còn lạnh, hai anh em đi quanh đây cũng được.
- Con mặc thêm áo lạnh mà Ba.
- Em chưa được khỏe hẳn, coi chừng ốm lại giờ.
- Đi chơi về em sẽ khỏe cho anh xem.
Từ nhà qua cầu sông Cái chỉ một đoạn ngắn nên Ba đồng ý, nhưng dặn:
- Nếu lạnh và có gió hai con đừng xuống bờ sông.
Nhỏ “dạ” một tiếng thật to rồi chạy ra cổng. Mẹ lấy thêm chiếc áo lạnh đưa tôi, dặn:
- Mặc thêm áo cho em. Nhớ về sớm nha hai con.
Tôi choàng thêm áo cho em, hai đứa lại tung tăng trên đường. Đến cầu, gió thổi lồng lộng, tôi e ngại nói:
- Gió nhiều quá, mình đi quanh vài phố rồi về thôi em, anh sợ...
- Yên tâm, có Anh Hai ở bên em không bao giờ đau.
Nói xong nhỏ cứ bình thản lên cầu, tôi miễn cưỡng đi theo. Tới giữa cầu nhỏ đi thụt lùi, vừa đi vừa nói:
- Anh Hai thấy gì không?
- Anh thấy em.
- Còn gì nữa?
- Thấy tóc em bay, đẹp lắm!
- Em thích!
- Anh cũng thích!
- Còn gì nữa?
- Hết rồi!
Nhỏ phụng phịu:
- Bộ Anh Hai không nghe gì à?
- Gió mạnh quá nên Anh có nghe gì đâu.
Nhỏ đi lại sát bên, tóc nó phủ xòa khắp mặt tôi, tôi cười:
- Nghe rồi nhỏ ơi!
Nhỏ Vân cười khúc khích. Tôi cầm tay nhỏ cùng đi qua cầu, bàn tay lạnh ngắt, tôi nói:
- Em có lạnh lắm không?
- Dạ có, nhưng không nhiều lắm anh.
- Đi sát bên anh cho bớt lạnh, mình quay về nhà thôi. Đợt sau Anh vô hai anh em mình đi chơi lâu hơn.
Tôi kéo nhỏ lại, choàng tay qua vai em hai đứa cùng trở về.
Tôi không thể ngờ rằng lần này là lần cuối cùng được đi bên em. Lần cuối cùng được nghe em nói, lần cuối cùng cầm tay em, lần cuối... Để rồi từ ngày mai không bao giờ còn được gặp lại. Đứa em gái không cùng Mẹ sinh nhưng tôi yêu thương như chính bản thân mình.
Qua tết chị Hai về đón tôi lên nhà chị. Tôi chưa thể đi đợt này, nên cùng anh Hà lên thăm chơi rồi cả hai về lại Tuy Hòa, luôn tiện vô Thành thăm Ba Mẹ, thăm nhỏ Vân. Niềm vui trên một đoạn đường dài theo tôi về Thành. Đến nhà chợt nhiên tắt lịm. Cổng nhà đều khóa. Người gần đó cho biết: Ông bà Lộc đưa cô con gái vào Sài Gòn chữa bệnh. Sao lại thế Vân ơi! Sao em không chờ anh vào? Tôi buồn bã lững thững ra bến xe trở về cùng anh Hà.
Thời gian cứ trôi, công việc hằng ngày thật đơn điệu đối với tôi. Ngồi sửa phim, tô hình màu tôi hay giật mình nhìn ra đường, như chờ đợi, trông ngóng một bóng dáng nào đó thật mơ hồ. Tâm trạng kéo dài khi đêm về. Ngồi rọi hình hay ngâm hình trong nước thuốc tôi làm hư liên tục. Hình lúc thì bạc phếch lúc đen sì. Anh Hà hiểu tâm trạng nên không nói gì nhưng tôi tự nhủ lòng: Không có gì phải quá lo lắng, nghĩ ngợi, em sẽ bình phục, em sẽ trở về...
Hai tháng sau vào lại, cửa vẫn khóa. Thêm lớp bụi thời gian che mờ hy vọng. Lần gần đây nhất khi một mình vô Thành, về đến nhà thấy cửa mở, tôi sung sướng chạy ùa vào. nỗi vui mừng sau bao tháng ngày lo lắng, mong đợi hiện rõ trên nét mặt, bước chân bỗng nhiên khựng lại. Trước mặt là một người đàn ông lạ, thấy tôi chạy vào, ông hỏi:
- Cháu tìm ai?
-Dạ tìm Ba Lộc ạ.
- Vợ chồng ông Lộc bán nhà rồi.
Nghe ông nói tôi chết điếng, đứng sững như trời trồng.
Ông ta nhìn tôi từ đầu đến chân rồi nói:
- Cháu là Hà em phải không?
Tôi trả lời như kẻ mất hồn:
- Dạ, cháu là Hà em.
Ông đi vào lấy ra một phong thư đưa cho tôi rồi nói:
- Ông Lộc nhờ đưa cho cháu.
- Ba Lộc đi khi nào ạ?
- Khoảng hơn một tháng rồi.
Tôi bần thần cầm phong thư đi ra cổng, ngoái đầu nhìn lại ngôi nhà đã một thời gian cưu mang tôi, cho tôi những tháng ngày ấm êm, hạnh phúc. Dẫu không dài nhưng là quãng thời gian mà cả đời này tôi không bao giờ quên được. Nơi đó có Ba Mẹ hết lòng yêu thương tôi, nơi đó có đứa em gái khi lần đầu mới gặp mà tưởng như đã thân thiết, gắn bó từ lâu lắm rồi.
Hà em, con của Ba Mẹ!
Ba Mẹ đưa em con vào Sài Gòn chữa bệnh, nghĩ rằng một thời gian sẽ khỏi. Nhưng bệnh tim của em con khá nặng. Thầy thuốc khuyên nên ra nước ngoài, điều kiện tốt hơn. Ba Mẹ đồng ý và đã quyết định như vậy. Con yên tâm, Ba Mẹ tin em con sẽ khỏi bệnh, chúng ta có duyên rồi lại gặp nhau. Em rất nhớ con, nó nhắc con mỗi ngày. Con cũng phải cố gắng trong cuộc sống và học tập. Yêu con.
Ba Mẹ
Vậy là em đã đi, đã rời khỏi tôi rồi. Đôi lúc đi trên phố, qua những nơi đoàn hát rong bán thuốc ngày trước diễn, tôi nghe tiếng phèng la, tiếng em hát. Rồi tôi nghe tiếng bước chân, khuôn mặt lấm tấm mồ hôi chạy lúp xúp theo khi tôi cùng em đi tìm người thân. Từng con đường, góc phố, từng bãi cỏ, hàng cây đều có bóng dáng em. Tôi cố gạt những hình ảnh thân thương ngày nào ra khỏi tâm trí, cố đừng nghĩ ngợi gì nữa. Nhưng càng gạt ra, càng cố không nghĩ thì nó lại hiện về rõ nét. Làm tôi thêm đau buồn hơn.
Công việc học nghề ở tiệm chụp hình vẫn thế nhưng hồn vía tôi thì bay tận đâu đâu. Anh Hà biết, cô chú chủ tiệm biết, mọi người đều cảm thông. Một hôm, anh Hà gọi tôi ra nói:
- Anh biết em buồn, anh cũng đau lòng khi hay tin nhỏ Vân đau nặng phải ra nước ngoài chữa bệnh. Nhưng ở thành phố này có quá nhiều kỷ niệm của em với nhỏ Vân, để em bớt buồn thì nên lên với Má và chị Hai. Công việc ở đây chỉ là tạm thời. Em còn đi học, còn tương lai nữa. Nếu có tin tức gì về gia đình Ba Lộc, về nhỏ Vân anh sẽ báo cho em.
Tôi phân vân nhiều lắm về những điều anh nói, nhưng cũng phải chấp nhận vì không còn cách nào khác. Hy vọng thời gian sẽ làm tôi nguôi ngoai.
Nhiều lúc tôi cứ ngỡ những tháng ngày qua như là một giấc mơ. Giấc mơ đã cho tôi tuổi thơ hồn nhiên bên em, khát khao được yêu thương, khát khao trong vòng tay gia đình. Bỡi lẽ chiến tranh đã cướp đi của tôi những điều thiêng liêng ấy, rồi quăng ra ngoài đạn bom để sống cùng khổ đau, mất mát, hiểm nguy. Sự cô đơn đầy bất an khiến tôi như loài cỏ cháy trên cánh đồng khô nứt nẻ. Nỗi bất hạnh đeo theo tôi dai dẳng. Thật bất ngờ được gặp em, gặp Ba Mẹ. Mọi người trao cho tôi tình yêu thương, hạnh phúc và hy vọng rồi lại biến mất. Sự hụt hẫng đó sao làm tôi không khỏi bàng hoàng. Chính nỗi bàng hoàng ấy khiến tôi nghi ngờ những dịu êm, những huyền nhiệm tôi nhận được từ đâu tới và giờ họ đi về đâu. Phải chăng chỉ là giấc mơ?
Chiếc xe đò đưa tôi ra Qui Nhơn để lên với Má, đang chạy vùn vụt về phía trước, để lại sau lưng đám bụi mù. Những gian khổ, đau thương trong chiến tranh, Những kỷ niệm êm đềm, những hình ảnh yêu thương cứ lùi dần, lùi dần trong mờ mịt khói sương. Hành trang mang theo là nỗi buồn ly biệt, in đậm trong hồn thương nhớ không nguôi. Chốc chốc tôi ngoáy đầu nhìn ra sau để cố níu kéo, cố giữ lại một cái gì đó mơ hồ nhưng nó cứ vuột khỏi tầm tay làm tim tôi đau thắt.
Tôi mân mê chiếc lá vàng em đưa ngày nào mà rưng rưng nước mắt. “Lá sẽ về cội bón phân cho cây, để rồi hóa chồi non cùng trưởng thành bên nhau”. Còn em của tôi thì bay đi rồi. Bay đi tít mù xa, rụng lại đây chiếc lá vàng và vùng trời kỷ niệm. Tôi cẩn trọng kẹp chiếc lá trong cuốn sách để vào cặp. Chiếc cặp em tặng đang nằm trong lòng tôi Tôi ôm nó mà như ôm những yêu thương, tiếc nhớ trong hồn.
Trời đã vào thu, cái lạnh se se thường làm lòng người nhiều suy tư, thương nhớ, miên man về dĩ vãng. Năm tháng rồi qua đi, con người rồi cũng đổi thay. Duy chỉ còn kỷ niệm vẫn vẹn nguyên. Ký ức theo thời gian cứ dày lên nỗi nhớ. Không biết giờ này em ở đâu? Dù có ở đâu hay em bay về phương nào đó xa xăm thì em vẫn ở trong tôi, trong tim tôi. Chúng ta vẫn mãi mãi bên nhau. Cậu bé của một thời ấu thơ đầy gian khổ được bao bọc, được tắm mát bằng tình yêu thương, nó sẽ trưởng thành, sẽ quên dần những khổ đau nếm trải, nhưng cậu bé sẽ không bao giờ quên những kỷ niệm. Kỷ niệm vẫn vẹn nguyên trong hồn nó.
Phạm Tú Uyên
HẾT