CHƯƠNG 7
Bà Henry Van der Luyden yên lặng lắng nghe chuyện kể của người họ hàng là bà Archer.
Bạn nên sớm hiểu rằng bà Van der Luyden luôn luôn im lặng, và dù không nói rõ ra do bản tính và do được dạy dỗ, bà rất tốt với những người bà thực sự quý mến. Nhưng ngay cả khi bạn đã biết rõ điều này thì bạn vẫn không tránh khỏi cảm giác lạnh lẽo trong căn phòng khách tường trắng trần cao ở đại lộ Madison, với những chiếc ghế bành thêu màu nhã nhặn rõ ràng chưa được phủ nệm, và sa mỏng vẫn che những đồ trang trí bằng đồng mạ vàng trên mặt lò sưởi cùng khung ảnh chạm khắc cổ xưa rất đẹp bức “Công nương Angelica du Lac” của Gainsborough[33].
Bức chân dung của bà Van der Luyden vẽ bởi Huntington[34] (trong bộ đồ nhung đen và đăng-ten Venise) đặt đối diện với bức chân dung bà ngoại xinh đẹp của bà. Nó được coi là “đẹp như trong tranh của Cabanel[35]”, và dù đã hai mươi năm trôi qua từ thời điểm được vẽ nên, nó vẫn là một “chân dung hoàn hảo”. Quả thực, bà Van der Luyden, người ngồi phía dưới bức tranh lắng nghe bà Archer nói chuyện, trông như là chị em sinh đôi của người phụ nữ tóc vàng vẫn còn trẻ trung đang nhìn xuống một chiếc ghế bành mạ vàng trước một tấm rèm sọc xanh. Bà Van der Luyden vẫn mặc bộ đồ nhung đen và đeo mạng đăng-ten Venise khi thực hiện các cuộc xã giao, hoặc đúng hơn là (vì bà không bao giờ đi ăn ngoài) khi bà mở cửa tiếp khách. Mái tóc vàng của bà, đã nhạt đi mà không chuyển thành màu xám, vẫn được chải thành từng gợn sóng trước trán, và cái mũi thẳng giữa đôi mắt xanh nhạt chỉ hơi nhăn quanh lỗ mũi một chút so với lúc bức tranh được vẽ. Thực sự, bà luôn gây ấn tượng với Newland Archer, vì ở bà, ta thấy vẻ đẹp được gìn giữ khá cẩn thận trong một bầu không khí bình lặng của một cuộc sống hoàn toàn tuyệt vời, như những thi thể bị vướng vào dòng sông băng vẫn mãi giữ được vẻ hồng hào của cuộc sống trong cái chết qua nhiều năm.
Như toàn gia đình mình, anh kính mến và ngưỡng mộ bà Van der Luyden, nhưng anh nhận thấy vẻ dịu dàng hòa nhã của bà khó hiểu hơn vẻ kiên quyết của một vài người cô già cả của mẹ anh, những bà cô không chồng dữ tợn luôn nói “không” theo nguyên tắc trước khi họ biết mình được hỏi gì.
Thái độ của bà Van der Luyden không rõ là sẽ nói “có” hay “không”, nhưng luôn tỏ ra hòa nhã cho đến khi đôi môi mỏng của bà nở một nụ cười với câu trả lời hầu như không đổi: “Tôi phải bàn với chồng tôi trước đã”.
Bà và ông Van der Luyden rất giống nhau, đến nỗi Archer thường tự hỏi làm thế nào mà, sau bốn mươi năm sống cuộc sống vợ chồng thân mật, hai cá tính hòa hợp có thể tách ra để tiến hành một việc dễ gây tranh cãi như một cuộc bàn luận. Nhưng vì không ai trong hai vợ chồng đưa ra được quyết định mà không có một buổi họp kín bí ẩn thế này, nên bà Archer và con trai, dù đã đặt vấn đề trước, cam chịu chờ đợi những lời nói quen thuộc.
Tuy nhiên, bà Van der Luyden, người hiếm khi làm ai ngạc nhiên, giờ khiến họ kinh ngạc khi chạm bàn tay dài của bà về phía chiếc chuông.
- Tôi nghĩ - bà nói - tôi muốn Henry nghe những gì cô đã nói với tôi.
Một người đầy tớ xuất hiện, bà nghiêm trang nói thêm với người đó:
- Nếu ông Van der Luyden đọc báo xong, hãy mời ông đến đây.
Bà nói “đọc báo” với giọng mà người vợ của một vị bộ trưởng có thể nói “chủ trì một cuộc họp nội các”, không phải vì bà cố tình ngạo mạn, mà vì thói quen trong cuộc sống, thái độ của những người bạn và họ hàng của bà, đã khiến bà coi những động tác nhỏ nhất của ông Van der Luyden đều là quan trọng.
Hành động mau chóng của bà chỉ rõ rằng bà coi chuyện này là cấp thiết cũng như bà Archer, nhưng, e rằng họ sẽ nghĩ là bà đã hứa trước, và nói thêm với cái nhìn dịu dàng nhất:
- Henry luôn muốn gặp cô, Adeline yêu quý, và ông ấy sẽ muốn chúc mừng Newland.
Hai cánh cửa trang trọng mở ra, và xuất hiện ở giữa là ông Henry Van der Luyden, cao, gầy. Ông mặc áo choàng dài, với mái tóc vàng đã ngả màu, một cái mũi thẳng giống mũi vợ ông và cái nhìn thanh lịch lạnh lùng cũng như bà, chỉ khác là mắt ông màu xám nhạt.
Ông Van der Luyden chào bà Archer với sự nhã nhặn thân tình, chúc mừng Archer bằng một giọng trầm với những lời nói giống như ngôn ngữ của vợ ông. Rồi ông nhẹ nhàng ngồi xuống chiếc ghế bành thêu kim tuyến như một vị quốc vương uy quyền.
- Tôi vừa đọc xong tờ Times - ông nói, đan những ngón tay dài vào nhau. - Trong thành phố, những buổi sáng của tôi luôn bận rộn đến nỗi tôi thấy thuận tiện hơn khi đọc báo sau bữa trưa.
- Ồ, có nhiều điều để nói về việc đó, quả thực bác Egmont của tôi hay nói ông thường không có hứng đọc những tờ báo buổi sáng cho đến sau bữa tối - bà Archer đáp lời.
- Đúng vậy, cha tôi rất ghét sự vội vàng. Nhưng giờ lúc nào chúng ta cũng sống trong sự gấp gáp. Ông Van der Luyden nói với giọng đều đều, thong thả nhìn vào căn phòng lớn vẫn còn được che phủ một cách thú vị mà Archer đã hoàn toàn hình dung được chủ nhân của nó.
- Nhưng tôi hy vọng ông đọc xong rồi chứ, Henry? - vợ ông xen vào.
- Đúng… đúng - ông cam đoan với vợ.
- Vậy thì tôi muốn Adeline nói với ông…
- Ồ, đó thực ra là chuyện của Newland - mẹ anh cười, và tiếp tục nhắc lại một lần nữa câu chuyện kỳ lạ về sự sỉ nhục giáng xuống bà Lovell Mingott.
- Tất nhiên - bà kết thúc - Augusta Welland và Mary Mingott đều cảm thấy như vậy, đặc biệt là vì việc đính hôn của Newland, chị và Henry nên biết.
- À - ông Van der Luyden nói, hít một hơi thở sâu.
Mọi người im lặng khi chiếc đồng hồ mạ vàng kỳ lạ trên bệ lò sưởi bằng đá cẩm thạch trắng lớn vang lên inh ỏi như tiếng nổ của một khẩu súng đại bác. Archer trầm ngâm với sự vị nể hai nhân vật mảnh khảnh xanh xao đang ngồi bên nhau với vẻ nghiêm khắc, cứng nhắc của phó vương, những người đại diện cho quyền lực di truyền mơ hồ mà định mệnh buộc họ phải nắm lấy, khi họ đã chọn kiểu sống trong sự đơn giản và tách biệt, nhổ đám cỏ dại khó thấy ra khỏi những bãi cỏ hoàn hảo ở Skuytercliff, và chơi bài với nhau vào mỗi buổi tối.
Ông Van der Luyden là người đầu tiên mở lời:
- Cậu thực sự nghĩ là tại vài… vài sự can thiệp có chủ ý của Lawrence Lefferts à? - ông hỏi, quay qua Archer.
- Cháu chắc chắn điều đó, thưa bác. Larry gần đây còn tệ hơn xưa… nếu bác Louisa không ngại cháu đề cập điều đó… có một chuyện tình khá mãnh liệt với vợ của một giám đốc bưu điện ở vùng của họ, hay ai đó kiểu như vậy. Mỗi khi Getrude Lefferts tội nghiệp bắt đầu nghi ngờ, thì hắn sợ rắc rối, và dựng nên một chuyện ồn ào kiểu này, để chỉ ra hắn đạo đức đến mức nào, và cao giọng nói rằng thật vô lý khi mời vợ hắn gặp người mà hắn không muốn cho cô ấy biết. Hắn chỉ đơn giản sử dụng Madame Olenska như một cột thu lôi. Cháu đã thấy hắn thường cố làm những điều tương tự trước đây.
- Nhà Lefferts!... - bà Van der Luyden nói.
- Nhà Lefferts!… - bà Archer lặp lại. - Bác Egmont sẽ nói gì về sự tuyên bố của Lawrence Lefferts về địa vị xã hội? Nó chỉ ra thứ mà xã hội sẽ biến thành.
- Chúng tôi hy vọng nó sẽ không biến thành thứ đó - ông Van der Luyden kiên quyết nói.
- Ôi, giá mà anh và chị Louisa ra ngoài nhiều hơn! - bà Archer thở dài.
Nhưng ngay lập tức bà bắt đầu ý thức được sai lầm của mình. Nhà Van der Luyden rất nhạy cảm với bất cứ sự chỉ trích nào về cuộc sống tách biệt của họ. Họ là những người phân xử trong giới thượng lưu, là tòa thượng thẩm, và họ biết điều đó, và đành cúi đầu trước số phận. Nhưng vì là những người nhút nhát, mệt mỏi, và thực lòng không muốn chấp nhận điều đó, nên họ thường sống ở nơi đồng quê vắng vẻ tại Skuytercliff lâu nhất có thể, và khi đến thành phố, họ từ chối tất cả những lời mời, lấy cớ vì sức khoẻ của bà Van der Luyden không tốt.
Newland Archer gỡ bí cho mẹ.
- Mọi người ở New York đều biết bác và bác Louisa đại diện cho cái gì. Vì thế, bà Mingott cảm thấy nên để sự coi thường nữ Bá tước Olenska trôi qua mà không làm phiền đến bác.
Bà Van der Luyden liếc nhìn chồng, người cũng đang nhìn lại bà.
- Tôi không thích phương châm đó - ông Van der Luyden nói - trừ phi thành viên trong một gia đình nổi tiếng bị chính gia đình đó quay lưng thì nên được xem xét lại… dứt khoát.
- Tôi cũng nghĩ như thế - vợ ông nói, như thể bà đang nghĩ ra một ý nghĩ mới.
- Tôi không có ý kiến - ông Van der Luyden tiếp tục - sự việc đã đi đến chỗ gay go. - Ông ngừng lại, và lại nhìn vào vợ.
- Bà nó à, tôi chợt nảy ra ý nghĩ rằng nữ Bá tước Olenska cũng có mối liên hệ với mình, qua người chồng đầu của Medora Manson. Dù sao đi nữa, cô ấy cũng trở thành người nhà khi Newland kết hôn - ông quay về phía chàng trai trẻ - cậu đã đọc báo Times số ra sáng nay chưa, Newland?
- Cháu đọc rồi. Sao ạ, thưa bác? - Archer, người thường nốc một hơi cà phê sáng với một tá báo chí, trả lời.
Hai vợ chồng lại nhìn nhau. Đôi mắt nhạt màu của họ bám lấy nhau trong một sự trao đổi kéo dài và nghiêm túc, rồi, một nụ cười yếu ớt bối rối hiện trên khuôn mặt bà Van der Luyden. Rõ ràng bà đã đoán ra và đồng ý.
Ông Van der Luyden quay qua bà Archer.
- Nếu sức khoẻ của Louisa cho phép bà ấy đi ăn ngoài… tôi mong cô sẽ nói cho bà Lovell Mingott rằng chúng tôi rất vui… ờ… thay thế Lawrence Lefferts tại bữa tối nhà bà ấy. - Ông ngừng lại để sự mỉa mai chìm xuống. - Như cô biết đấy, điều đó là không thể được.
Bà Archer tán thành một cách thông cảm.
- Nhưng Newland nói với tôi rằng cậu ấy đã đọc báo Times sáng nay, do đó có lẽ cậu ấy đã biết là người họ hàng của Louisa, Công tước St Austrey, sẽ đến vào tuần tới trên chuyến Russia. Ông ta sẽ đến để đưa chiếc thuyền nhỏ một buồm của ông ấy, chiếc Guinevere, tham dự giải đua thế giới mùa hè tới, và cũng sẽ có một cuộc săn vịt nhỏ tại Trevenna. - Ông Van der Luyden lại dừng lại, và tiếp tục với lòng rộng lượng tăng dần. - Trước khi đưa ông ta xuống Maryland, chúng tôi sẽ mời vài người bạn đến gặp ông ấy ở đây… chỉ là một bữa tối nhỏ… với một bữa tiệc chiêu đãi sau đó. Tôi chắc Louisa sẽ vui lòng giống tôi nếu nữ Bá tước Olenska đồng ý tham gia với những người khách của chúng tôi.
Ông đứng dậy, cúi tấm thân dài với một vẻ nghiêm trang thân mật cùng người họ hàng, và nói:
- Tôi nghĩ Louisa cho phép tôi nói rằng bà ấy sẽ tự mình đưa thiệp mời ăn tối khi bà ấy ra ngoài ngay sau đây: với danh thiếp của chúng tôi… tất nhiên với danh thiếp của chúng tôi.
Bà Archer, biết đây là dấu hiệu đến lúc mình nên rời đi, vội vã lí nhí nói lời cảm ơn. Bà Van der Luyden nở một nụ cười của Esther hòa giải với Ahasuerus[36], nhưng chồng bà xua tay.
- Cô không cần phải cảm ơn tôi, Adeline thân mến, không việc gì phải thế. Chuyện này sẽ không thể xảy ra ở New York, nó sẽ không xảy ra nếu tôi còn can thiệp được. - Ông tuyên bố với sự lịch thiệp nhất khi đưa những người họ hàng ra cửa.
Hai tiếng sau, mọi người đều biết xe ngựa bốn bánh cong hình chữ C mà bà Van der Luyden vẫn dùng để đi dạo bên ngoài trong tất cả các mùa đã đậu trước cửa nhà cụ bà Mingott, và trao cho họ một chiếc phong bì vuông lớn. Tối hôm đó tại rạp hát, ông Sillerton Jackson có thể tuyên bố rằng chiếc phong bì đó chứa thiệp mời nữ Bá tước Olenska đến bữa tối mà nhà Van der Luyden sẽ tổ chức để chào đón người họ hàng của họ là Công tước St Austrey vào tuần tới.
Vài thanh niên trong lô quay sang cười với nhau trước tuyên bố này, và liếc về phía Lawrence Lefferts, người đang ngồi thờ ơ ở mặt trước lô, tay mân mê những sợi ria mép dài hoe hoe vàng, và nhận xét với uy tín của mình, khi giọng nữ cao đã ngừng lại:
- Không ai ngoài Patti[37] nên đóng vở Sonnambula[38].