CHƯƠNG 8

CHƯƠNG 8

Mọi người ở New York đều đồng ý rằng nữ Bá tước Olenska đã “xuống sắc”.

Lần đầu tiên cô xuất hiện, trong ký ức thời niên thiếu của Newland Archer, cô mới chỉ là một bé gái lên chín hoặc mười cực kỳ xinh xắn, đến nỗi mọi người đều nói rằng cô “nên được vẽ”. Bố mẹ cô là những người thích đi du lịch, họ thường phiêu bạt tận châu Âu. Và sau một thời thơ ấu rong ruổi nay đây mai đó cùng cha mẹ, cô đã mất cả hai người. Từ đó, cô được nuôi dưỡng bởi người cô, Medora Manson, cũng là một người sống lang bạt, đã trở về New York để “nghỉ ngơi”.

Medora tội nghiệp, mấy lần trở thành bà góa, luôn trở về nhà để bình tâm lại (mỗi lần ở trong một căn nhà ít xa hoa hơn), và mang theo mình một người chồng mới hoặc một đứa con nuôi. Nhưng sau vài tháng bà đều đặn chia tay chồng hoặc cãi cọ với con nuôi, và từ bỏ ngôi nhà trong sự thất bại, rồi lại bắt đầu những chuyến đi mới. Vì mẹ bà là người nhà Rushworth, và cuộc hôn nhân bất hạnh cuối cùng đã kết nối bà với một trong những người điên nhà Chivers, nên New York có cái nhìn khoan dung với tính lập dị của bà. Nhưng khi bà quay lại với đứa cháu gái mồ côi, người mà cha mẹ cô luôn được yêu mến dù sở thích du lịch đáng tiếc của họ, mọi người thấy thương hại khi đứa bé gái xinh đẹp lại ở trong tay một người như thế.

Mọi người quyết định đối xử tốt với bé Ellen Mingott, dù đôi má đỏ thắm và mớ tóc xoăn duyên dáng làm cô bé có dáng vẻ dường như không thích hợp với một đứa trẻ vẫn còn đang để tang cha mẹ. Chính một trong nhiều sự lập dị lạc lối của Medora, vốn coi thường những quy tắc không thể sửa đổi, đã điều chỉnh lại việc mặc đồ tang của người Mỹ, và khi bà bước xuống từ tàu hơi nước, gia đình bà thấy xấu hổ khi tấm mạng nhiễu đen bà đeo để tang cho anh trai ngắn hơn gần mười tám cen-ti-mét so với cái của chị dâu, trong khi bé Ellen mặc bộ đồ len me-ri-nô đỏ thẫm và đeo chuỗi hạt hổ phách, như một đứa trẻ gip-xi bị bỏ rơi.

Nhưng New York từ lâu đã không thèm quan tâm đến Medora, nên chỉ có một vài quý bà có tuổi lắc đầu khi thấy bộ đồ lòe loẹt của Ellen, trong khi những người thân khác của cô bị thu hút bởi dáng vẻ sang trọng và tinh thần phấn khởi của cô. Cô là một cô bé bạo dạn và tự nhiên, hay hỏi những câu làm người khác túng túng, đưa ra những lời bình luận đáng giá. Và cô có năng khiếu về nghệ thuật nước ngoài, chẳng hạn như nhảy một vũ điệu Tây Ban Nha và hát những khúc tình ca xứ Naples với một cây đàn ghi-ta. Dưới sự bảo trợ của người cô (mà tên thật là phu nhân Thorley Chivers, nhưng do nhận được một tước danh của Giáo hoàng nên đã lấy lại họ của người chồng đầu, và tự gọi mình là Hầu tước phu nhân Manson, vì ở Italia bà có thể đổi nó thành Manzoni), cô gái nhỏ đã nhận được một sự giáo dục đắt giá nhưng tạp nham, gồm cả “vẽ tranh có người làm mẫu”, một thứ cô chưa từng mơ trước đó, và chơi piano bộ năm với những nhạc công chuyên nghiệp.

Tất nhiên, sự giáo dục này không mang đến điều gì tốt. Và vài năm sau, khi Chivers tội nghiệp chết trong một nhà thương điên, vợ góa của ông (mặc một bộ đồ tang kỳ lạ) lại “nhổ trại” và lên đường với Ellen, người đã trở thành một cô gái cao lớn với đôi mắt đẹp thu hút sự chú ý của mọi người. Một thời gian không ai nghe nhắc đến họ, rồi tin tức đến với đám cưới của Ellen với một nhà quý tộc Ba Lan nổi tiếng giàu có, người mà cô gặp ở một cuộc khiêu vũ tại Tuileries, được biết đến là một nhân vật có những dinh cơ sang trọng ở Paris, Nice và Florence, một du thuyền ở Cowes, và khu vực săn bắn hàng ki-lô-mét vuông ở Transylvania. Cô đã vội lao vào một sự giải thoát hấp tấp. Vài năm sau, khi Medora trở lại New York, lơ đãng, suy nhược, để tang người chồng thứ ba, và tìm kiếm một ngôi nhà nhỏ, yên tĩnh hơn, người ta ngạc nhiên rằng đứa cháu gái giàu có đã không thể làm gì cho bà. Rồi có tin về cuộc hôn nhân của Ellen đã kết thúc trong thất bại, tự cô đã quay lại nhà để tìm kiếm sự nghỉ ngơi và lãng quên giữa những người họ hàng thân thích.

Những điều này lướt qua tâm trí Newland Archer một tuần sau, khi anh trông thấy nữ Bá tước Olenska bước vào phòng khách nhà Van der Luyden tối hôm tổ chức bữa tiệc quan trọng. Đây là một dịp trang trọng, và anh hơi lo lắng không hiểu làm thế nào cô ấy có thể vượt qua được chuyện này. Cô đến khá muộn, một tay vẫn chưa đeo găng, và đang đeo một cái vòng vào cổ tay. Tuy nhiên, cô bước vào căn phòng nơi những khách khứa được kén chọn nhất ở New York đang nghiêm trang tụ tập mà không hề có vẻ vội vã hay lúng túng.

Cô ngừng lại ở giữa phòng, nhìn quanh, ánh mắt như đang cười và đôi môi mím lại trang nghiêm. Trong khoảnh khắc đó, Newland Archer đã bác bỏ hết những nhận định chung của dư luận về vẻ ngoài của cô. Quả thực vẻ lộng lẫy trước đây của cô đã biến mất. Đôi má thắm đỏ đã trở nên xanh xao, cô rất gầy, có vẻ mệt mỏi, trông già hơn cái tuổi gần ba mươi của cô một chút. Tuy nhiên, ở cô vẫn toát lên một vẻ đẹp không chút điệu bộ, đầy ma lực với cái đầu ngẩng cao và ánh mắt linh hoạt khiến anh ấn tượng. Vào lúc đó, dáng vẻ của cô đơn giản hơn những quý bà có mặt trong phòng, và nhiều người (như anh nghe nói sau đó từ Janey) đã thất vọng vì cô không ăn vận “kiểu cách” hơn, vì kiểu cách là những gì mà New York đánh giá cao nhất. Archer ngẫm nghĩ, có lẽ vì tính hoạt bát khi xưa của cô đã biến mất, bởi cô quá lặng lẽ, lặng lẽ trong từng cử động và âm điệu của giọng nói vốn đã trầm. New York đã trông chờ một điều gì đó dữ dội hơn ở người phụ nữ trẻ với một lai lịch như thế.

Bữa tối này là một bữa ăn khác thường. Ăn tối với nhà Van der Luyden là điều không hề dễ dàng, và ăn tối ở đó với một vị Công tước bà con của họ thì gần như là một nghi lễ tôn giáo. Archer thấy thú vị khi nghĩ rằng chỉ một người New York có tuổi mới nhận ra được sự khác biệt đôi chút (đối với New York) giữa một bên chỉ là Công tước và một bên là Công tước nhà Van der Luyden. New York đón nhận những quý tộc lạc lối một cách điềm tĩnh, và thậm chí (trừ nhà Struther) với một sự cao ngạo phần nào đầy ngờ vực. Tuy nhiên khi những người đó có được sự bảo trợ như thế này, họ được tiếp đón với vẻ thân mật truyền thống mà họ sẽ lầm tưởng là do địa vị của họ ở Debrett[39] mang lại. Chính vì những sự phân biệt này khiến chàng thanh niên yêu mến New York cổ hủ của mình ngay cả khi anh cười nhạo nó.

Nhà Van der Luyden đã làm hết khả năng để nhấn mạnh tầm quan trọng của dịp này. Đĩa Sèvres của nhà du Lac và George II của nhà Trevenna đã hết; đĩa “Lowestoft” (Công ty ở Đông India) của nhà Van der Luyden và Crown Derby của nhà Dagonet cũng vậy[40]. Bà Van der Luyden trông giống chân dung trong tranh của Cabanel hơn bao giờ hết và bà Archer, với chuỗi hạt trai nhỏ và ngọc lục bảo được bà nội của bà để lại, gợi cho con trai bà nhớ đến một bức tiểu họa Isabey[41]. Tất cả các quý bà đều đeo những đồ trang sức đẹp nhất của họ, nhưng vì đặc điểm của ngôi nhà và để phù hợp với dịp này mà chúng chủ yếu là những bộ trang sức khá cổ. Và Miss Lanning già cả - người được thuyết phục đến, thậm chí còn đeo đá quý của mẹ bà và một chiếc khăn san Tây Ban Nha vàng hoe.

Nữ Bá tước Olenska là người phụ nữ trẻ duy nhất tại bữa tối. Tuy nhiên, khi nhìn lướt qua những gương mặt lớn tuổi đầy đặn mịn màng giữa những vòng cổ kim cương và lông đà điểu cao ngất của họ, Archer ngạc nhiên khi thấy họ không chín chắn bằng cô.

Công tước St Austrey, người ngồi bên phải nữ chủ nhân, đương nhiên là nhân vật quan trọng nhất của buổi tối. Nhưng nếu nữ Bá tước Olenska, vốn được mong đợi nhiều nhất lại xuất hiện với một diện mạo ít gây chú ý, thì vị Công tước lại gần như vô hình. Là một người đàn ông có giáo dục, ông (như những vị khách Công tước mới khác) không đến bữa tiệc với một cái áo đi săn, nhưng bộ lễ phục của ông cũ kĩ và rộng lùng thùng, và ông mặc nó một cách giản dị, và (với dáng ngồi gù lưng tôm và bộ râu lớn trải trên ngực áo sơ mi), khó có vẻ là một bộ đồ để ăn tối. Ông thấp, vai tròn, rám nắng, với một cái mũi dày, đôi mắt nhỏ và một nụ cười thân thiện. Ông rất ít nói, và khi mở miệng thì giọng ông rất nhỏ đến nỗi dù mọi người quanh bàn thường im lặng lắng nghe nhưng những lời nói của ông không thể tác động đến ai ngoài những người ngồi ngay gần đó.

Khi những người đàn ông gia nhập nhóm với các quý bà sau bữa tối, vị Công tước đi thẳng đến chỗ nữ Bá tước Olenska, và họ ngồi xuống một góc rồi chìm vào cuộc nói chuyện sôi nổi. Hai người dường như không nhận thức được rằng Công tước nên tỏ ra tôn trọng bà Lovell Mingott và bà Headly Chivers trước, và nữ Bá tước thì phải nói chuyện với người mắc bệnh tưởng tử tế là ông Urban Dagonet ở Wash- ington Square. Ông là người mà để gặp mặt nữ Bá tước Olenska, đã phá vỡ quy tắc cố định của mình là không nhận những lời mời đi ăn tối ở ngoài từ tháng Giêng đến tháng Tư. Hai người nói chuyện với nhau gần hai mươi phút, rồi nữ bá tước đứng dậy và một mình đi qua căn phòng khách rộng rãi, ngồi xuống cạnh Newland Archer.

Phong tục ở những phòng khách của New York không cho phép một quý bà đứng dậy và rời khỏi một quý ông để tìm một vị khách khác. Theo phép xã giao thì cô nên đợi, ngồi im như một bức tượng thần, đến khi những người đàn ông muốn nói chuyện với cô lần lượt đến bên cô. Nhưng nữ Bá tước Olenska rõ ràng không biết mình đã phá vỡ quy tắc này. Cô hoàn toàn thoải mái ngồi bên cạnh Archer trong một góc của chiếc trường kỷ, và nhìn anh với đôi mắt thân ái nhất.

- Tôi muốn anh kể chuyện về May cho tôi nghe - cô nói.

Thay vì trả lời cô, anh hỏi:

- Trước đây chị đã biết Công tước chưa?

- À, biết… Chúng tôi thường gặp ông ấy mỗi mùa đông tại Nice. Ông ấy rất thích đánh bạc, ông ấy từng đến quán rượu nhiều lần - cô nói với thái độ đơn giản nhất, như thể cô đã nói: “ông ta thích những bông hoa dại”, và sau một khoảnh khắc, cô thật thà nói thêm. - Tôi nghĩ ông ta là người tẻ nhạt nhất mà tôi từng gặp.

Điều này làm người bạn của cô thấy thú vị đến nỗi anh đã quên chút sửng sốt mà lời nhận định trước đấy của cô gây ra cho anh. Thật là thú vị khi được gặp một phụ nữ coi vị Công tước nhà Van der Luyden là tẻ nhạt, và còn dám phát biểu ý kiến đó. Anh muốn được hỏi thêm để nghe nhiều hơn về cuộc sống của cô, mà trong những lời nói bất cẩn vừa rồi cô đã đề cập qua, nhưng anh sợ chạm vào những ký ức đau buồn, và trước khi anh có thể nghĩ được thứ gì khác để nói thì cô đã quay lại chủ đề ban đầu của mình.

- May là một người đáng mến, tôi chưa thấy ai ở New York xinh đẹp và thông minh hơn cô ấy. Anh có yêu May nhiều không?

Newland Archer đỏ mặt và cười.

- Nhiều như một người đàn ông có thể yêu.

Cô tiếp tục để ý anh một cách chăm chú, như không muốn để lỡ mất một ý nào trong từng lời nói của anh.

- Vậy anh nghĩ là có một giới hạn nào đó không?

- Trong tình yêu? Nếu có thì tôi chưa tìm ra. Cô bừng lên một sự đồng tình.

- Ôi…, đó thực sự là một mối tình lãng mạn.

- Lãng mạn nhất trong những mối tình lãng mạn!

- Thật thú vị! Và hai người đã tự tìm hiểu nhau à? Không có một sự sắp xếp nào chứ?

Archer nhìn cô ngờ vực.

- Chị quên rồi sao? - anh hỏi với một nụ cười - ở đất nước này, chúng ta không cho phép những cuộc hôn nhân của mình bị sắp xếp bởi ai đó.

Đôi má cô đỏ bừng, và anh ngay lập tức hối hận về những lời nói của mình.

- Vâng - cô trả lời - Tôi đã quên. Anh phải tha lỗi cho tôi nếu đôi khi tôi nhầm lẫn như thế. Tôi luôn không nhớ rằng mọi thứ ở đây thì tốt mà là… mà nó là xấu ở nơi tôi sống - cô nhìn xuống cái quạt lông chim ưng Vienna của mình, và anh thấy đôi môi cô run run.

- Tôi rất xin lỗi - anh nói hấp tấp - nhưng chị thấy đấy, hiện chị đang được ở giữa những người thân của mình.

- Vâng, tôi biết. Đi đến đâu tôi cũng có cảm giác đó. Đó là lý do tôi quay về nhà. Tôi muốn quên đi mọi thứ để lại trở thành một người Mỹ hoàn toàn, như nhà Mingott hay Welland, như anh cùng người mẹ tuyệt vời của anh, và tất cả những người tử tế khác có mặt ở đây tối nay. A, May đến rồi, và anh sẽ muốn chạy ngay về phía cô ấy - cô nói thêm, nhưng không di chuyển, ánh mắt cô rời khởi hướng cửa phòng quay về phía chàng trai và dừng lại trên khuôn mặt anh.

Phòng khách bắt đầu đầy những vị khách được mời đến sau bữa tối, và theo cái nhìn của Madame Olenska, Archer thấy May Welland đang đi vào cùng mẹ cô. Trong bộ váy màu trắng bạc, với vòng hoa bạc trên tóc, cô gái cao ráo trông như nữ thần săn bắn Diana[42] vừa quay về nghỉ ngơi sau một cuộc đi săn.

- Ồ - Archer nói. - Tôi có quá nhiều đối thủ, chị xem cô ấy đã bị vây quanh rồi. Vị Công tước đang được giới thiệu với cô ấy.

- Vậy thì anh hãy ở lại với tôi thêm một lúc nữa - Ma- dame Olenska nói nhỏ, chạm chiếc quạt lông vào đầu gối anh. Đó là một cái chạm nhẹ nhàng, nhưng làm anh run lên như một sự âu yếm.

- Vâng, tôi sẽ ở lại - anh trả lời với cùng một tông giọng, anh không biết mình đã nói gì, nhưng sau đó ông Van der Luyden đến, theo sau là ông lão Urban Dagonet. Nữ Bá tước chào họ với nụ cười đoan trang, và Archer hiểu được cái nhìn nhắc nhở của vị chủ nhà với mình, đứng dậy, rời khỏi chỗ.

Madame Olenska giơ tay ra như thể chào tạm biệt anh.

- Vậy thì ngày mai sau năm giờ nhé, tôi sẽ chờ anh - cô nói, và rồi quay lại để tạo chỗ trống cho ông Dagonet.

- Ngày mai - Archer thấy mình lặp lại, dù không có sự hứa hẹn nào cả, và trong suốt cuộc nói chuyện cô không có dấu hiệu gì là muốn gặp lại anh.

Khi anh đi khỏi, anh thấy Lawrence Lefferts, cao ráo và lộng lẫy, dẫn vợ đến để được giới thiệu, và nghe thấy Gettrude Lefferts nói, khi cô nở một nụ cười khó hiểu với nữ Bá tước:

- Tôi nghĩ chúng ta từng học khiêu vũ với nhau khi còn bé…

Đằng sau cô, trong số những người chờ đến lượt để được giới thiệu với nữ Bá tước, Archer nhận ra một số cặp vợ chồng đã kiên quyết từ chối gặp cô ở nhà bà Lovell Mingott. Như bà Archer từng nhận xét: Khi nhà Van der Luyden muốn, họ biết làm thế nào để đưa ra bài học. Điều lạ là họ hiếm khi muốn làm thế.

Chàng thanh niên cảm thấy ai đó chạm vào cánh tay và thấy bà Van der Luyden trong bộ đồ nhung đen sang trọng và những vòng kim cương gia truyền, nhìn anh với đôi chút không hài lòng.

- Newland thân mến, cậu thật tốt khi đã dành thời gian cho Madame Olenska. Tôi đã bảo bác Henry của cậu đến để giải cứu cho cậu.

Anh nhớ mang máng là đã cười lại với bà, và bà nói thêm, như thể chiếu cố cho sự xấu hổ tự nhiên của anh:

- Tôi chưa bao giờ thấy May đáng yêu hơn thế. Công tước nghĩ cô ấy là cô gái xinh đẹp nhất trong phòng.