CHƯƠNG 32
Tại triều đình Tulerries - ông Sillerton Jackson nói với nụ cười hồi tưởng… những điều này được tha thứ một cách khá công khai.
Không gian là căn phòng ăn gỗ hồ đào màu đen của gia đình Van der Luyden ở Đại lộ Madison, và thời gian là buổi tối sau chuyến thăm của Newland Archer đến Bảo tàng Nghệ thuật. Ông bà Van der Luyden đã đến thành phố từ Skuytercliff được vài ngày, nơi họ đã ẩn náu vội vã trước sự công bố về thất bại của Beaufort. Việc nghe kể về sự xáo trộn mà giới thượng lưu đã bị ném vào bởi vụ làm ăn đáng trách này khiến sự có mặt của họ ở thành phố là cần thiết hơn bao giờ hết. Đó là một trong những dịp, như bà Archer nói, họ “chiếu cố cho xã hội” khi xuất hiện ở rạp Opera, và thậm chí mở cửa nhà họ.
- Louisa yêu quý, không bao giờ những người như bà Lemuel Struthers nghĩ họ có thể thay thế vị trí của Regina.
Đây chỉ là thời điểm những người mới đẩy cửa vào và có một chỗ đứng. Nhờ có bệnh dịch thuỷ đậu ở New York vào mùa đông khi bà Struthers xuất hiện lần đầu mà những người đàn ông đã có gia đình mới có thể lẩn trốn ở nhà bà ta trong khi những người vợ của họ ở trong phòng bệnh. Bà và ông Henry yêu quý, bà Louisa ạ, phải sẵn sàng chiến đấu như hai người đã luôn luôn làm thế.
Ông bà Van der Luyden không thể làm ngơ trước lời kêu gọi đó, họ đã đến thành phố một cách miễn cưỡng nhưng hào hiệp, mở cửa nhà họ, và gửi thiếp mời cho hai bữa tối và một tiệc chiêu đãi buổi tối.
Trong buổi tối đặc biệt này, họ đã mời Sillerton Jackson, bà Archer và Newland cùng vợ đi với họ đến nhà hát Opera, nơi Faust đang được diễn lần đầu mùa đông đó. Không gì được thực hiện mà không có nghi lễ dưới mái nhà Van der Luyden, và dù không có ai ngoài bốn vị khách nhưng bữa tiệc đã bắt đầu đúng bảy giờ, vì vậy món ăn thứ hai có thể được phục vụ từ từ trước khi những quý ông yên vị với điếu xì gà.
Archer đã không gặp vợ từ sau buổi tối hôm trước. Anh đã rời nhà sớm để đến văn phòng, nơi anh lao vào một đống công việc không quan trọng. Vào buổi chiều, một trong những vị cấp trên đã bất ngờ ghé thăm vào giờ của anh; vì vậy anh đã về nhà quá muộn đến nỗi May đã phải đi trước anh đến nhà Van der Luyden, rồi gửi xe ngựa về cho anh.
Giờ đây, bên kia những cây cẩm chướng Skuytercliff và cái đĩa to đùng, cô làm anh ngạc nhiên khi mang vẻ xanh xao và uể oải; nhưng mắt cô long lanh, và cô nói chuyện với sự nhiệt tình quá mức.
Chủ đề gợi nên lời ám chỉ ưa thích của ông Sillerton Jackson đã được bà chủ nhà đưa ra (Archer nghĩ không phải là không cố ý). Sự phá sản của Beaufort, hay đúng hơn là thái độ của Beaufort từ sự phá sản, vẫn là một chủ đề màu mỡ trong phòng khách của những người đạo đức. Sau khi nó được xem xét và chỉ trích cẩn thận, bà Van der Luyden đã nhìn về phía May Archer với đôi mắt ngại ngùng.
- Những gì ta nghe có thể là thật không? Ta nghe nói xe ngựa của bà ngoại Mingott của cháu đã được trông thấy đỗ trước cửa nhà phu nhân Beaufort. - Rõ ràng bà không còn gọi người phụ nữ tội lỗi đó bằng tên thánh.
Vẻ mặt May đỏ bừng, bà Archer vội vàng xen vào:
- Nếu đúng là thế, tôi tin là bà Mingott không biết nó ở đó.
- Ồ, ông nghĩ…? - Bà Van der Luyden ngừng lại, thở dài, và liếc nhìn chồng.
- Tôi e rằng - ông Van der Luyden nói - trái tim tốt đẹp của Madame Olenska có thể đã dẫn cô đến cái hành động thiếu thận trọng là ghé thăm phu nhân Beaufort ấy.
- Hoặc là sở thích của cô ấy muốn giao thiệp với những người kỳ dị - bà Archer xen vào trong một giọng khô khốc, trong khi ánh mắt vô tình nhìn chăm chú vào con trai bà.
- Tôi lấy làm buồn khi nghĩ thế về Madame Olenska - bà Van der Luyden nói; và bà Archer lẩm bẩm:
- Ôi, chị thân mến - và sau khi chị đã mời cô ta hai lần đến Skuytercliff!
Đây chính là điểm mà ông Jackson đang tìm cơ hội để đặt sự ám chỉ ưa thích của ông vào.
- Ở Tuileries - ông lặp lại, thấy những đôi mắt của đám khách khứa đang theo dõi ông - tiêu chuẩn quá lỏng lẻo trong vài khía cạnh; nếu bạn hỏi tiền của Morny đến từ đâu…! Hay ai trả nợ cho vài người đẹp của triều đình…
- Tôi hy vọng, Sillerton thân mến - bà Archer nói - không phải ông đang gợi ý rằng chúng tôi nên chấp nhận những tiêu chuẩn đó?
- Tôi không bao giờ gợi ý - ông Jackson điềm tĩnh đáp - nhưng việc Madame Olenska được nuôi dưỡng ở nước ngoài có thể khiến cô ấy ít câu nệ…
- Ôi - hai người phụ nữ lớn tuổi thở dài.
- Tuy nhiên, việc đậu xe ngựa của bà cô ấy ở cửa nhà một người vỡ nợ thì thật là!
Ông Van der Luyden phản đối. Archer đoán rằng ông đang bực bội nhớ tới những hòm cẩm chướng mà ông từng gửi đến ngôi nhà nhỏ ở phố Hai mươi ba.
- Tất nhiên tôi luôn nói rằng cách nhìn nhận mọi thứ của cô ấy là khá khác biệt - bà Archer kết luận.
Một nét ửng hồng dâng lên trán May. Cô nhìn vào chồng qua cái bàn, và vội vã nói:
- Em chắc Ellen có ý định tốt.
- Những người không thận trọng thường tốt - bà Archer nói, như thể điều đó khó có thể là một sự giảm nhẹ; và bà Van der Luyden lẩm bẩm:
- Giá mà cô ta hỏi ý kiến ai đó…
- Ôi, điều cô ta không bao giờ làm! - Bà Archer đáp. Đến đây, ông Van der Luyden liếc nhìn vợ, bà nhẹ nhàng cúi đầu về phía bà Archer; và những đuôi áo thấp thoáng của ba người đàn bà kéo lê trên sàn trong khi những người đàn ông ngồi hút xì gà. Ông Van der Luyden mời những điếu xì gà ngắn cho những đêm Opera, nhưng chúng quá ngon đến nỗi những vị khách lấy làm tiếc về sự cương quyết đúng giờ của ông.
Archer, sau màn đầu tiên, đã tự tách ra khỏi nhóm người và đi về phía sau của lô. Từ đó anh ngắm nhìn, qua vai những người nhà Chivers, Mingott và Rushworth, cái cảnh quen thuộc mà anh đã nhìn vào hai năm trước, trong đêm đầu tiên anh gặp Ellen Olenska. Anh đã có phần mong đợi sự xuất hiện của cô trong lô của bà Mingott, nhưng nó vẫn trống không. Anh ngồi bất động, mắt dán chặt vào đó, cho đến khi giọng nữ cao tinh khiết của Madame Nilsson đột nhiên thốt lên: “M’ama, non m’ama…”
Archer nhìn về sân khấu, nơi mà, trong sự sắp đặt quen thuộc của những bông hồng khổng lồ và những bông hoa phăng như những miếng vải thấm mực, nạn nhân tóc vàng đẫy đà quen thuộc đang không chống nổi kẻ quyến rũ tóc nâu nhỏ bé.
Từ sân khấu, ánh mắt anh thơ thẩn đến dãy lô xếp theo hình móng ngựa nơi May đã ngồi giữa hai người phụ nữ lớn tuổi, vào đúng thời điểm mà, trong buổi tối hôm ấy, cô đã ngồi giữa phu nhân Lovell Mingott và cô chị họ “nước ngoài” mới của cô. Trong đêm đó, cô mặc toàn màu trắng; và Archer, người không để ý cô đang mặc gì, giờ đã nhận ra bộ váy cưới bằng sa-tanh trắng xanh với đăng-ten kiểu cổ.
Truyền thống của New York cổ cho phép các cô dâu xuất hiện trong bộ váy đắt tiền này trong suốt một hai năm đầu của cuộc hôn nhân. Anh biết là mẹ anh đã gói bộ váy cưới của bà trong lớp giấy lụa với hy vọng rằng một ngày nào đó Janey sẽ mặc nó, dù Janey tội nghiệp đang chạm đến ngưỡng tuổi mà váy pô-pơ-lin màu xám ngọc trai và không có phù dâu được coi là “thích hợp” hơn.
Archer ngạc nhiên khi May, sau khi trở về từ châu Âu, hiếm khi mặc chiếc váy cưới sa-tanh của cô, sự ngạc nhiên của anh khi thấy cô mặc nó khiến anh so sánh vẻ ngoài của cô với cô gái trẻ anh đã ngắm nhìn với sự mong đợi hạnh phúc hai năm về trước.
Dù vẻ ngoài của May giờ hơi nặng nề hơn, như vóc dáng giống nữ thần của cô đã dự báo trước, nhưng dáng đi thẳng khỏe mạnh và vẻ trong sáng thiếu nữ của cô vẫn không thay đổi. Nếu không có vẻ hơi suy nhược mà gần đây Archer đã nhận thấy ở cô thì cô sẽ trông y hệt như cô gái đùa nghịch với đám lan chuông trong buổi tối đính hôn. Điều này có vẻ làm tăng thêm sự tiếc nuối trong anh. Sự ngây thơ đó gợi lên cảm giác xúc động như cái ôm chặt tin cậy của một đứa trẻ. Rồi anh nhớ lại tình cảm say đắm âm ỉ bên dưới sự điềm tĩnh thờ ơ đó. Anh nhớ lại cái nhìn hiểu ý của cô khi anh đề nghị công bố cuộc đính hôn của họ tại buổi khiêu vũ nhà Beaufort. Anh nghe thấy giọng nói của cô, trong khu vườn Mission: “Em không thể có hạnh phúc từ một điều sai trái - một sự không công bằng với ai đó”, một mong muốn không ngăn được đã thôi thúc anh nói với cô sự thật, xin cô ban ân, và đề nghị cái tự do mà anh từng từ chối.
Newland Archer là một thanh niên trầm lặng và tự chủ. Việc tuân theo kỷ luật của một xã hội nhỏ đã gần như trở thành tự nhiên thứ hai của anh. Anh thực sự không hài lòng khi làm bất cứ thứ gì cường điệu và nổi bật, bất cứ thứ gì ông Van der Luyden sẽ phản đối và câu lạc bộ của anh cho là cách xử sự không đúng lề thói. Nhưng đột nhiên anh đã trở nên vô ý thức về câu lạc bộ, về ông Van der Lyden, về tất cả những điều mà lâu nay vây quanh anh trong nơi trú ẩn ấm áp của thói quen. Anh đi dọc theo lối đi bán nguyệt phía sau tòa nhà, mở cánh cửa lô của bà Van der Luyden như thể nó là cánh cổng dẫn vào một thế giới xa lạ.
“M’ama!” Marguerite hoan hỉ thốt lên, và những người trong lô ngước lên ngạc nhiên trước sự xuất hiện của Archer. Anh đã phá vỡ một trong những quy tắc trong cái thế giới của anh, đó là không được đi vào một lô nào khi đang diễn ra cảnh độc thoại.
Len giữa ông Van der Luyden và Sillerton Jackson, anh cúi xuống vợ mình:
- Anh đau đầu quá; đừng nói với ai, về nhà được không em? - anh thì thầm.
May nhìn anh hiểu ý, và anh thấy cô thì thầm với mẹ anh, người gật đầu thông cảm; rồi cô thì thào một câu giải thích với bà Van der Luyden, và đứng dậy ngay khi Marguerite ngã vào vòng tay của Faust. Archer nhận thấy hai người phụ nữ lớn tuổi trao nhau một nụ cười đầy ẩn ý trong khi anh giúp vợ mặc áo choàng xem hát.
Khi họ đánh xe đi, May bẽn lẽn đặt tay lên anh.
- Em lấy làm tiếc là anh không được khoẻ. Em e rằng họ đã lại khiến anh làm việc quá sức ở văn phòng.
- Không… không phải thế: em có phiền nếu anh mở cửa sổ? - Anh đáp lại bối rối, kéo ô cửa kính bên cạnh xuống. Anh ngồi nhìn chằm chằm ra đường, cảm thấy vợ mình bên cạnh như đang thận trọng dò hỏi trong im lặng, và gắn chặt mắt vào những ngôi nhà đang lướt qua. Ở cửa nhà họ, cô bị vướng vạt váy trên bậc xe ngựa, và ngã vào vòng tay anh.
- Em có đau không? - Anh hỏi, giữ cô trong vòng tay.
- Không, nhưng cái váy tội nghiệp của em - anh thấy em đã làm rách nó như thế nào! - Cô thốt lên. Cô cúi xuống nhặt một khổ vải nhuốm bùn, và theo anh lên những bậc cửa để vào hành lang. Những người hầu không nghĩ họ về quá sớm như thế, nên chỉ có một ánh đèn hơi lờ mờ đầu cầu thang.
Archer leo lên gác, vặn đèn, châm một que diêm vào giá đỡ mỗi bên của lò sưởi thư viện. Những chiếc rèm được kéo lên, và vẻ thân thiện ấm áp của căn phòng đập mạnh vào anh như thể gặp lại một khuôn mặt quen thuộc trong một sứ mệnh không thể tiết lộ.
Anh nhận thấy vợ mình rất xanh xao, và hỏi liệu cô có muốn anh mang đến ít rượu brandy không.
- Ồ, không. - Cô thốt lên với một nét đỏ mặt thoáng qua, khi anh cởi áo choàng của cô - Chẳng phải anh nên đi ngủ ngay ư? - Cô nói thêm, khi anh mở một cái hộp bạc trên bàn và lấy ra một điếu thuốc lá.
Archer ném điếu thuốc xuống và đi đến nơi quen thuộc bên lò sưởi.
- Không, đầu anh không khó chịu như thế - anh ngừng lại. - Và anh muốn nói một điều; một điều quan trọng - mà phải nói với em ngay.
Cô thả mình xuống một chiếc ghế bành, ngẩng đầu lên khi anh nói.
- Vâng, anh yêu? - cô đáp, quá nhẹ nhàng đến nỗi anh tự hỏi liệu có phải cô không hề ngạc nhiên trước lời mào đầu này.
- May… - Anh bắt đầu, đứng cách ghế cô vài bước, và nhìn qua phía cô như thể khoảng cách ngắn giữa họ là một vực thẳm không thể vượt qua. Thanh âm trong giọng anh vang lên kỳ lạ qua sự im lặng quen thuộc, và anh lặp lại. - Có một điều anh phải nói với em… về chính anh…
Cô ngồi im lặng, hàng mi không chuyển động hay run rẩy. Cô vẫn cực kỳ xanh xao, nhưng khuôn mặt mang một vẻ bình thản lạ lùng dường như được sinh ra từ vài nguồn gốc bí mật bên trong.
Archer ngăn cản những cụm từ sáo rỗng quen thuộc trên đầu môi. Anh đã quyết tâm nói thẳng việc này, mà không có sự buộc tội rỗng tuếch hay biện bạch nào.
- Madame Olenska… - Anh nói; nhưng nghe đến cái tên này, vợ anh giơ tay như thể bắt anh im lặng. Khi cô làm thế ánh đèn hơi chiếu vào màu vàng trên chiếc nhẫn cưới của cô.
- Ôi, sao chúng ta lại nói về Ellen tối nay? - Cô hỏi, với một cái bĩu môi nóng vội.
- Vì đáng lẽ anh nên nói trước đây. Mặt cô vẫn điềm tĩnh.
- Có thực sự đáng không, anh yêu? Em biết em đã không công bằng với chị ấy nhiều lần… có lẽ chúng ta đều thế. Có lẽ anh đã hiểu chị ấy rõ hơn chúng em: anh luôn đối tốt với chị ấy. Nhưng điều đó có nghĩa gì nào khi giờ đây mọi chuyện đã hoàn toàn kết thúc rồi?
Archer ngây ra nhìn cô. Có thể nào cảm giác không thực mà anh đã cảm thấy bị giam cầm trong đó đã tự truyền đạt cho vợ anh?
- Hoàn toàn kết thúc… ý em là gì? - Anh hỏi trong một sự lắp bắp không rõ ràng.
May vẫn nhìn anh với đôi mắt trong trẻo.
- Sao… vì chị ấy sẽ sớm quay về châu Âu; vì bà đã đồng ý và hiểu, và đã sắp xếp để chị ấy không bị phụ thuộc vào chồng…
Cô ngừng lại, Archer bám chặt góc thành lò sưởi bởi một bàn tay rung động, điềm tĩnh dựa vào nó, cố điều khiển những ý nghĩ quay cuồng trong vô ích.
- Em cho rằng - anh nghe tiếng vợ tiếp tục - anh đã bị giữ lại ở văn phòng tối nay để chuẩn bị công việc. Em cho là chuyện này đã được giải quyết sáng nay.
Cô cụp mắt dưới cái nhìn vô hồn của anh, và một nét đỏ mặt thoáng qua khác băng ngang qua mặt cô.
Anh hiểu rằng mắt anh chắc là không thể chịu nổi, và quay đi, đặt khuỷu tay lên mặt lò sưởi và che mặt. Thứ gì đó đập gõ và vang rền trong tai anh; anh không biết liệu đó có phải máu chảy trong mạch của anh, hay tiếng tích tắc của đồng hồ trên mặt lò sưởi.
May ngồi bất động và không nói gì trong khi kim đồng hồ chậm chạp trôi qua năm phút. Một cục than rơi về phía vỉ lò, khi nghe thấy cô đứng lên để ẩn nó lại, Archer cuối cùng cũng quay lại và nhìn vào cô.
- Không thể như thế - anh thốt lên.
- Không thể…?
- Làm sao em biết - điều em vừa nói với anh?
- Em gặp Ellen hôm qua… em đã nói em gặp chị ấy ở nhà bà.
- Không phải chị ấy nói với em lúc đó chứ?
- Không, em nhận được thư của chị ấy chiều nay. Anh muốn xem nó không?
Anh không thể nhận ra giọng mình, và cô ra khỏi phòng, rồi quay lại gần như ngay lập tức.
- Em nghĩ anh đã biết - cô nói đơn giản.
Cô đặt tờ giấy trên bàn, Archer đưa tay ra để nhặt nó lên. Bức thư chỉ vẻn vẹn vài dòng.
“May thân mến, cuối cùng chị đã khiến bà hiểu rằng chuyến thăm của chị đến bây không hơn gì một chuyến thăm; bà đã tốt bụng và rộng lượng như từ trước đến giờ. Bà thấy rằng bây giờ nếu chị về châu Âu chị sẽ phải sống tự lập, hay đúng hơn là với cô Medora tội nghiệp, người sẽ đi cùng chị. Chị đang vội vã quay lại Washington để thu dọn đồ đạc, và sẽ lên tàu tuần tới. Em phải đối tốt với bà khi chị đi… tốt như em luôn đối với chị. Ellen.”
“Nếu có bất cứ người bạn nào của chị muốn đề nghị chị đổi ý, làm ơn nói với họ điều đó sẽ là hoàn toàn vô ích.”
Archer đọc bức thư hai, ba lần; rồi ném nó xuống và bật cười.
Tiếng cười của anh khiến anh ngạc nhiên. Nó gợi nhớ lại nỗi sợ giữa đêm của Janey khi cô bắt gặp anh xúc động với tiếng cười khó hiểu về bức điện của May thông báo rằng ngày cưới của họ đã được đề ra.
- Sao chị ấy lại viết thế này? - anh hỏi, ngăn điệu cười với một nỗ lực cao nhất.
May đón nhận câu hỏi với sự ngay thẳng quen thuộc. - Em cho rằng vì hôm qua bọn em đã nói chuyện về nhiều thứ…
- Những điều gì?
- Em đã nói với chị ấy là em e rằng mình đã không công bằng với chị ấy - luôn không hiểu chị ấy đã khó khăn thế nào khi ở đây, cô đơn giữa quá nhiều người thân mà như người xa lạ; những người cảm thấy có quyền được chỉ trích, mà không hề biết đến hậu quả - cô ngừng lại - em biết anh đã là một người bạn mà chị ấy có thể tin tưởng; và em muốn chị ấy biết rằng anh và em giống nhau - trong tất cả những cảm nghĩ của chúng ta.
Cô do dự, như thể chờ anh nói, rồi chậm rãi nói thêm:
- Chị ấy đã hiểu em muốn nói điều này. Em nghĩ chị ấy hiểu mọi chuyện.
Cô đi về phía Archer, và cầm một bàn tay lạnh giá của anh đặt nhanh lên má cô.
- Đầu em cũng đau, chúc anh ngủ ngon, anh yêu - cô nói, quay ra cửa, bộ váy cưới bị rách và lấm bùn kéo lê sau cô ngang qua căn phòng.