Phụ lục GHI CHÚ VỀ VỤ SALLY HEMINGS

Các nhà báo và bình luận viên xã hội thời nay thường nói rằng những ứng cử viên chạy đua vào Nhà Trắng trong khoảng 30 năm cuối thế kỷ 20 phải chịu sự soi mói chưa từng có vào đời tư, đặc biệt là đời sống tính dục. Trong khi sự phổ biến của những chương trình trò chuyện và báo lá cải chắc chắn làm gia tăng hứng thú với những vụ tai tiếng bằng cách bày những câu chuyện này ra đầy rẫy trước mắt công chúng, thì trí tò mò bản năng về bí mật tính dục của người giàu và người nổi tiếng rõ ràng không thay đổi qua thời gian, hệt như bản chất của bản năng. Từ lâu trước khi chúng ta biết tới những vụ tự do phóng túng tình dục của các tổng thống Kennedy hay Clinton, hay trước đó, Harding và Franklin Roosevelt, thì đã có câu chuyện về Jefferson và Sally. Quả vậy, mối liên hệ bị cáo buộc giữa Thomas Jefferson và Sally Hemings có thể được mô tả như một seri mini dài tập nhất trong lịch sử Mỹ.

Bản thân lịch sử của câu chuyện cũng rất tự nhiên được chia thành đúng ba giai đoạn rõ ràng. Giai đoạn thứ nhất là đầu thế kỷ 19, khi James Callender lần đầu đưa ra cáo buộc và báo chí phe Liên bang lan truyền cáo buộc ấy khắp cả nước. Động cơ của Callender, như tất cả các sử gia đều thống nhất, là bỉ ổi và nhằm mục đích trả thù. Có thể ông này đã nghe được những lời đồn thổi về một vụ léng phéng khác chùng tộc tại Monticello hồi còn bị tống giam ở Richmond - một câu chuyện đã lan truyền ở Virginia vài năm rồi - và không cảm thấy chút gì ăn năn về việc nhắc lại lời đồn thổi ấy như một thực tế. Lời buộc tội của ông ta, trong khi rõ ràng có động cơ cá nhân và chính trị, lại trở thành thước đo độ tin cậy theo ba yếu tố. Trước hết, vụ ngoại tình giữa Alexander Hamilton và Maria Reynolds hồi năm 1797 mà Callender nói đến là chính xác. Mặc dù là kẻ cực kỳ vô trách nhiệm và rõ ràng là chỉ chăm chăm kiếm chuyện bẩn thỉu nhưng Callender chủ yếu phóng đại chứ không nói dối trắng trợn. Thứ hai, Sally Hemings quả là có vài đứa con rõ ràng là có bố là người da trắng và một vài người trông hao hao Jefferson. Thứ ba, Callender đã đúng khi buộc tội Jefferson về việc đã có những hành động tán tỉnh Elizabeth Walker, một người phụ nữ đã có chồng, dù bà không muốn, thời ông còn độc thân năm 1768. Jefferson thừa nhận sự dại dột tuổi trẻ này vào năm 1805, công khai xin lỗi chồng bà, John Walker, nhưng tuyên bố rằng đó là lời buộc tội duy nhất “dựa trên sự thật trong số những cáo buộc chống lại tôi”. Tuy vậy, độ chính xác trong cáo buộc Walker chính là một thước đo cho độ tin cậy về câu chuyện của Sally.

Chương tiếp theo của câu chuyện, diễn ra khoảng vài chục năm giữa thế kỷ 19, đưa ra hai bằng chứng mới, cái nào cũng quan trọng theo cách riêng của mình, nhưng kết hợp cùng nhau lại tạo nên sự mâu thuẫn. Năm 1873 Madison Hemings, đứa con áp út của Sally (sinh năm 1805) có một cuộc phỏng vấn với báo Pike County Republican (Ohio) và khẳng định rằng mẹ ông đã xác nhận Thomas Jefferson là cha ông, và thực ra là, cha tất cả những đứa con của bà. Lời khẳng định này đã được Israel Jefferson, một cựu nô lệ khác ở Monticello, người cũng sống ở Ohio thời gian đó và là người bạn lâu nám của Madison Hemings, xác nhận. Năm sau đó, năm 1874, James Parton xuất bản cuốn Cuộc đời Thomas Jefferson và kể về một câu chuyện khác đã được lưu truyền trong gia đình Jefferson và Randolph từ nhiều năm - tức là, cháu của Jefferson là Peter Carr là cha của tất cả hoặc hầu hết những đứa con của Sally và ông đã thú nhân điều đó với Martha Jefferson khi bà chất vấn ông về cáo buộc này. Khi đó, đám con của Sally trông giống Jefferson vì có máu mủ với nhau, nhưng thông qua Carr chứ không phải trực tiếp với Jefferson. Phiên bản này về vụ léng phéng khác chủng tộc trên đỉnh núi đã được chứng thực một phần bởi Edmund Bacon, cựu đốc công của Monticello, người đã tuyên bố trong cuộc phỏng vấn năm 1862 rằng ông thấy một người đàn ông dời khỏi chỗ nghỉ của Sally vào “nhiều buổi sáng”. Vậy là bây giờ có tới hai phiên bản khác nhau về câu chuyện của Sally bày ra trước công chúng, một xuất phát từ truyền thống truyền miệng của nhà Hemings và cái kia từ truyền thống truyền miệng của đám hậu duệ da trắng nhà Jefferson-Randolph.

Chương thứ ba của câu chuyện bắt đầu từ những năm 1950, khi những nghiên cứu về Jefferson, đặc biệt là dự án xuất bản khổng lồ do Julian Boyd chủ biên và bộ tiểu sử sáu cuốn uyên thâm của Dumas Malone, đã đưa ra bằng chứng mới đồng thời dấy lên một cuộc tranh cãi mới gay gắt về ý nghĩa của nó. Mặc dù tập kịch tính nhất diễn ra vào năm 1974 với sự ra đời của tác phẩm Thomas Jefferson: Một câu chuyện riêng tư của Fawn Brodie. Là một cuốn sách bán chạy toàn quốc, tác phẩm này nói tốt cho mối quan hệ của hai người và thậm chí còn cho rằng Jefferson và Sally Hemings yêu nhau, với bằng chứng mới thực ra đến từ Malone. Mặc dù Malone đã đưa ra kết luận khá gượng ép rằng câu chuyện về Sally chỉ đơn thuần là một sản phẩm của trí tưởng tượng của Callender không hơn không kém, nhưng nghiên cứu của ông cũng cho thấy cứ chín tháng trước mỗi lần Sally sinh con là Jefferson lại có mặt ở Monticello. Vì ông hay ở Philadelphia và Washington, và vì Sally chưa bao giờ thụ thai lúc ông đi vắng, nên thời điểm bà mang bầu luôn trùng với thời gian nghỉ của ông. Năm 1993, những nhà nghiên cứu tại Quỹ Tưởng niệm Thomas Jefferson cũng phát hiện thêm một cô con gái “bị bỏ quên”. Cô bé sinh năm 1799 nhưng mất không lâu sau đó. Sự ra đời của cô bé cũng trùng hợp với thời gian Jefferson ở lại Monticello. Mặc dù sách của Brodie đã làm dấy lên một cuộc tranh cãi gay gắt trong giới học thuật và sau đó là sự phổ biến của tiểu sử, tiểu thuyết, phim ảnh và những câu chuyện nhan nhản trên tạp chí, nhưng quả là những phát hiện của Malone về trình tự thai kỳ của Sally đã tạo ra một bằng chứng cụ thể mới chứng minh cho cáo buộc về mối liên hệ tinh dục này.

Vậy bây giờ tính sao? Trừ phi những người được ủy thác trông nom Quỹ Tưởng niệm Thomas Jefferson quyết định khai quật hài cốt và tiên hành thử DNA của Jefferson cũng như những người được cho là dòng giống của ông, thì tình hình là mối quan hệ này vẫn còn là một bí ẩn khiến cho những người thuộc cả hai phe có thể thỏa thích mà suy đoán, và chắc chắn họ sẽ làm thế. Trong giới học thuật, đặc biệt là cộng đồng những chuyên gia về Jefferson, dường như có một sự đồng thuận rõ ràng rằng chuyện này gần như chắc chắn không có thật. Trong thế giới u ám hơn của quan điểm quần chúng, đặc biệt là cộng đồng da đen, câu chuyện dường như là một sự thật hiển nhiên. Nếu bất cứ phe nào trong cuộc tranh luận định kiện ra tòa để đòi bồi thường tổn thất trong một vụ kiện dân sự chủ yếu dựa trên bằng chứng, thì không hiểu một bồi thẩm đoàn công minh sẽ bênh vực cho bên nào. Những người ủng hộ Jefferson hăng hái nhất vẫn chịu ảnh hưởng của cái có lẽ nên gọi là nguyên tắc quý ông Virginia (nghĩa là một quý ông Virginia sẽ không đời nào lại đi làm một việc thế này), với vẻ cổ kính và ngây thơ hấp dẫn của một thời đã cũ đầy đáng kính. Trong khi đó, những người hết mình ủng hộ sự thực của câu chuyện, dù là phiên bản gốc của Callender về dục vọng và cưỡng bức, hay câu chuyện sau này của Brodie về mối tình lãng mạn đầy khổ đau với người tình khác chủng tộc của ngài Tổng thống Mỹ, đều tự đặt những ý tưởng về chủng tộc, chính trị và dục vọng của riêng mình lên trên bằng chứng. Trên cơ sở những gì ta biết đến nay, ta sẽ chẳng bao giờ biết được sự thật.

Lúc ấy thì là thế. Trong phiên bản đầu tiên của cuốn sách, tôi tiếp tục suy đoán rằng mối quan hệ Jefferson-Hemings ít có khả năng là sự thật, và để biện hộ cho sự phỏng đoán của mình, tôi đã dựa trên những bằng chứng gián tiếp đáng tin cậy (ví dụ như giọng văn của Jefferson trong những lá thư gửi phụ nữ; phân tích lý do khiến kẻ thù của ông nghi ngờ những cáo buộc). Dù cách diễn giải của tôi có đáng tin cậy tới đâu, hóa ra lại vẫn là sai hoàn toàn.

Trong ấn bản ngày 5 tháng 11 năm 1998 của tờ Nature , theo kết quả so sánh DNA giữa nhiễm sắc thể Y của Jefferson và nhiễm sắc thể Y của một số hậu duệ nhà Hemings thì có sự tương thích giữa Jefferson và Eston Hemings. Kết quả so sánh nhiễm sắc thể Y với phả hệ nhà Carr là âm tính. Kết quả so sánh DNA giữa Jefferson và người con cả của Sally, Thomas Woodson, cũng âm tính. Nói cách khác, câu chuyện của những hậu duệ da trắng nhà Jefferson là không đáng tin cậy; sự giải thích câu chuyện của những hậu duệ nhà Hemings thì có một phần căn cứ.

Nhưng việc tương thích DNA giữa Eston và Jefferson là một bằng chứng mới cực kỳ quan trọng và quyết định hết thảy mọi chuyện, vì thật khó có thể tin nổi Jefferson 64 tuổi lại là cha của chỉ một đứa con của Sally Hemings 6 năm sau khi Callender đưa ra cáo buộc về chuyện tình một đêm ở Monticello. Sally sinh ra 7 người con từ năm 1790 đến năm 1808. Liệu Jefferson có phải là cha tất cả lũ trẻ hay không có lẽ sẽ không bao giờ biết được. Nhưng sự tương thích về DNA với Eston đã khiến người ta thiên về giả thiết Jefferson là cha của tất cả lũ trẻ. Khả năng về một mối quan hệ tính dục lâu dài giữa Jefferson và Hemings không bao giờ có thể chứng minh được một cách tuyệt đối, nhưng giờ đây rõ ràng đã lớn hơn một mối nghi ngờ hợp lý.

Tháng 11 năm 1998