Thư tháng hai gửi Em
Nơi này đất trời vẫn còn băng giá và mùa Xuân đến hững hờ trong ý tưởng mỗi người Việt tha hương. Hững hờ trong cung cách gò bó, cố tạo một cái Tết xứ người, một cái Tết cho riêng mình mà sao vẫn ngóng đến Xuân xưa. Ở quê nhà, em cũng vậy chứ gì? Chúng ta cùng quay về một phía để nhớ lại những ngày xuân xa xưa mà thấy ngậm ngùi. Em ngậm ngùi, chua xót trong cảnh huống của em, tôi, nơi này cũng thế. Và thế là Xuân chỉ còn trong trí nhớ, em nhỉ?
Đọc thư em tôi thấy u hoài, tiếc nuối bàng bạc khắp nơi. Ngay đến những tà áo dài lỗi thời được cất kỹ hàng bao năm nay lại được những người con gái đất Bắc ngập ngừng vuốt ve và khoác lên người trong một sự đỏm dáng ngượng nghịu có pha lẫn vui sướng. Những tà áo dài thướt tha trên những thân hình thô kệch vì năm tháng lam lũ, xuất hiện trên đường phố Hà Nội như để quạt nhẹ chút hơi tàn của ngày tháng cũ. Em cũng ở trong số đó ư? Chiếc áo dài cũ kỹ mà em mô tả là “không dám động nhẹ vì sợ tuột chỉ” làm tôi thấy bồi hồi. Tro tàn của năm tháng cũ mỏng manh đến thế sao hay vì em trân quý nên nâng niu như bảo vật? Bên cạnh những tà áo xưa, Hà Nội của em có được sơn phết lại hay vẫn rong rêu, ẩm mốc bên cạnh rừng cờ rợn người trong mầu đỏ sôi sục hận thù?
Chỉ có cây hoa đào già trước nhà như trong ảnh em gửi sang là còn nguyên vẹn. Cứ đến Tết là nở hoa, mầu hoa vẫn đẹp và vẫn trọn vẹn là hoa đào cho dù chủ nhân mới đã thay đổi cả bộ mặt quê hương mình. Chắc em chẳng bao giờ ngắm cây hoa trước nhà như tôi đang nhìn trong ảnh? Em có biết cành hoa đào của em đẹp gấp triệu lần cành hoa đào trên xứ người dù được chưng trong bình cổ trong phòng khách sang trọng? Bởi vì hoa đào của em là hoa đào mọc trên xứ Việt và nở trên quê hương ta. Giá mà em ngắt một bông hoa đào ấy và ngắm nghía như tôi đang nghĩ có lẽ em sẽ quên bớt cái bao tử đang trống và những ngày đen tối trước mắt. Hay em lại hỏi ngược lại tôi? Tôi đã có sẵn câu trả lời: “Đó là niềm tin”. Tôi tin một ngày mai tươi sáng sẽ đến cho quê hương ta. Viết đến đây tôi lại nhớ đến một câu trong bài hát mới nhất của nhạc sĩ Thanh Trang như sau khi nói đến Sài Gòn, đến quê hương mình: “Đêm đen rồi sẽ qua..”. Em nghĩ vậy không em nếu đêm có kéo dài đến bao lâu rồi cũng phải chuyển sang ngày. Tin thế để mà chờ đợi và sống cho xứng đáng.
Cùng ngày với thư em, tôi lại nhận được thư của cậu Đ. Cánh thư em gửi đến từ miền Bắc rét mướt, thư cậu Đ mang con dấu từ thành phố Sàigòn. Em có biết cậu đã vẽ một bức tranh đời rất sống động qua vài hàng chữ như sau (tôi trích nguyên văn).
“Sinh hoạt thương mại ở đây tấp nập và mọi người chuẩn bị chờ đón công cuộc làm ăn lớn với ngoại quốc, người giầu thì có thêm tiền, kẻ nghèo lại mạt hơn. Khoảng cách giai tầng xã hội thêm rộng. Còn 3 tuần nữa tới Tết Nguyên Đán, ngoài phố người và xe cộ nhộn nhịp quá sức, cậu có cảm tưởng dân số Sài Gòn tăng gấp hai lần, ngoài đường hiếm người đi bộ, xe bus vắng hoe, toàn thấy xe hai bánh, xe đạp, xe Honda, thành phố trên bánh xe. Tốc độ xây cất nhà cửa tăng nhanh, chỗ sửa chữa lại, nơi đập phá cái cũ xây mới, không còn cảnh âm ỷ che dấu của thời chưa đổi mới. Dọc đường Saigon – Vũng Tàu nhà cửa gần sát nhau và phơi bày cảnh khang trang mới mẻ, khách sạn mọc lên nhiều quá, sang trọng hơn thời trước. Đang tiếp nối cảnh phơi bày thân xác ở các quán nước như snack bar thời xưa. Dân chúng hàng ngày chỉ bàn tán tới giá vàng và đô la, chỉ lo lắng đến cơm gạo và giá cả gia tăng, làm sao kiếm ra riền. Phong trào sửa chữa nhà thành từng buồng có đủ tiện nghi cho ngoại kiều thuê đang lên giống như hồi 1965-1966 vừa rẻ vừa tiện cho đám Việt kiều về thăm nhà thấy bẩn quá ở không nổi, tạm thuê buồng như vậy rẻ hơn khách sạn tới 70-80%. Phương tiện giao thông liên lạc khá hơn năm trước, có nhiều xe hơi và máy điện thoại không còn là cái gì ghê gớm nữa, hàng hóa nhập lậu có nhiều thứ rẻ nhưng không có loại kiểu mới, điều kiện vệ sinh quá tồi, bụi bặm và ô nhiễm”
Cùng là nỗi ngậm ngùi mà sao khác. Tôi ngậm ngùi cho em, cho Hà Nội ngàn năm văn vật thuở nào nay như cô gái già nua, lỡ thì phết vội chút phấn hồng lên đôi má. Còn đọc thư cậu Đ., tôi ngậm ngùi cho chính tôi, em ơi.
Sau 19 năm dưới chế độ cộng sản, giờ này người mình đang hồ hởi đón chào những người Mỹ da vàng về thăm cố quốc như một ngày nào xa lắm đã chào đón những người Mỹ da trắng đến
xứ sở. Chỉ khác là những người Mỹ da vàng này có cùng một tổ tiên, cội nguồn, và sau bước chân của những người Mỹ da vàng này, một giai cấp mới lại thành hình trên quê hương chúng mình.
Viết đến đây tôi thấy hổ thẹn thầm vì sau bao năm trên xứ người, có lẽ tôi cũng đang trở thành một người Mỹ da vàng, ngậm ngùi nhớ về quê hương và hổ thẹn vì vẫn chưa làm được một cái gì cho người thân ở bên kia, chứ chưa dám nói gì đến quê hương.
Có lẽ tôi nên ngừng ở đây. Hẹn em vào lá thư tháng 3