Thư tháng ba gửi Em
Bằng vào những lá thư này tôi biết thời gian đã trôi qua nhanh đến thế nào. Ở đây người ta không tính thời gian qua những mùa lá rụng hay bằng vào những cơn mưa phùn ẩm ướt thấm đẫm lòng đất, hay qua những lớp tuyết trắng xóa nối đất trời với nhau. Người ta không tính, không đếm được thời gian nữa em ạ. Nó vượt qua nhanh quá và người ta chỉ ngậm ngùi bảo nhau: “Mới ngày nào, thế mà..”, câu nói chưa trọn vì ý chưa hết mà thời gian lại đổi khác rồi.
Những bức ảnh mới nhất em gửi sang làm tôi càng thêm hoang mang về ý niệm thời gian. Bên này quả địa cầu, tôi đã đi nhanh quá mức hay ở bên kia em đã dừng lại ở cái mốc thời gian mấy chục năm trước. Thế giới hiện giờ em đang có mặt nơi ấy sao tôi thấy xa lạ! Từ những kiểu cách y phục đến lời ăn tiếng nói và dĩ nhiên còn nhiều thứ linh tinh khác nữa. Làm thế nào em nhập vào đời sống đó đượ, tôi tự hỏi. Đó là thế hệ em, thế hệ tôi, mới có những câu hỏi như vậy. Còn những đứa bé sơ sinh, mở mắt chào đời bên cạnh những đổi thay đó, làm gì biết đến một thời huy hoàng đã qua em nhỉ?
Em ở quê nhà, ngỡ ngàng, tủi hờn, khốn cực với đời sống mới mà cũ tựa hàng thế kỷ trước. Chúng tôi ở bên này cũng ngơ ngẩn, bàng hoàng, chua cay cho kiếp sống bấp bênh.
Vào tuần lễ cuối tháng hai, trong thành phố nơi tôi tạm cư, một nhóm thanh thiếu niên Á châu đã tổ chức một chương trình nhạc chủ đề “Quê Hương và Tình Yêu”. Tôi xin mở dấu ngoặc ở đây để nói đến Tình Yêu vĩ đại khi gắn liền với Quê Hương, tôi nói vĩ đại vì hàng triệu triệu trái tim đều đập chung một nhịp và cùng hướng về Quê Hương. Đó không phài là tình yêu đơn lẻ. Tôi muốn kể cho em nghe để em chia xẻ với tôi những xúc cảm mãnh liệt mà những giòng nhạc, lời nhạc hôm ấy lưu lại trong tôi. Không hiểu sao những bài hát nhẹ nhàng đó làm tôi thấy lại được quê nhà.
Nhạc sĩ Lê Văn Khoa trong phần giới thiệu mở đầu đã nhấn mạnh:
“.. dùng âm nhạc như một thách thức trực diện kẻ thù”
Và tôi nghĩ ông đã thành công. Âm nhạc thuần túy của dân tộc ta đã được mang trọn sang phần đất tự do này. Những nhạc sĩ, ca sĩ, của quê hương ngày nào vẫn tiếp tục lưu giữ và trau chuốt nhạc Việt. Chúng ta không thua em ạ, chúng ta thắng, đang thắng trên mặt trận văn hóa. Quê hương mình chẳng mất đâu em nếu mọi người Việt bên này chịu gìn giữ. Trong buổi hòa nhạc đó tôi còn nghe một nhạc sĩ khác hát một vài sáng tác mới của anh. Bài nhạc mà tôi muốn nói đến là bài ca nói về tâm trạng của những người như chúng tôi nơi đây: Đứng trước ngưỡng cửa Thiên Đàng mà lòng nặng trĩu u hoài vì –như tác giả nói- nửa đời người đã chết nơi quê nhà. Khi viết cho em nhưng dòng chữ này, cảm xúc đã qua nhưng nỗi u hoài vẫn còn mãi đây.
Đó là chuyện gần, còn xa hơn nữa là chuyện người mà ngẫm đến ta! Hẳn em đã biết chuyện cô bé Kristi Yamaguchi người Mỹ gốc Nhật đoạt huy chương vàng thế vận hội năm nào và mang vinh dự về cho nước Mỹ. Tôi còn nhìn thấy hình cô bé in trên một tờ báo ở Việt Nam do người bạn cho xem. Người được huy chương bạc cũng là một cô bé Nhật nhưng cô này người Nhật Bản và gốc Nhật. Trên vô tuyến truyền hình, hai cô cùng màu da, cùng chủng tộc –nếu xét về giòng máu- nhưng thực ra hai cô đại diện cho hai quốc gia khác nhau. Nhìn cô Kristi Yamaguchi áp tay vào ngực, sung sướng hát quốc ca Mỹ, thổn thức, xúc động vì giây phút này, tôi thấy bồi hồi. Em đừng trách tôi có những cảm xúc không đâu. Tôi tự hỏi có bao giờ cô bé nghĩ mình là người Nhật không nhỉ, cho dù gia đình cô đã 4 đời sinh sống trên xứ Mỹ? Mang lại vinh dự cho quốc gia đã cho cô màu da vàng, mái tóc đen, thân hình nhỏ bé đó? Tiếng gọi nào mãnh liệt hơn nhỉ? Riêng tôi, tôi vẫn thấy cô bé là người Nhật 100% cho dù nếu cô bỏ hẳn tên họ Nhật mà đổi hẳn sang Mỹ. Những điều tôi vừa nhắc đến chắc là vô lý ở khía cạnh nào đó nhưng nếu xét về con tim biết rung động, xót xa, chắc hẳn điều tôi vừa nêu lên có lý phần nào, em nghĩ sao?
Tôi lại nói lan man đi đâu. Trở lại với những người thân mà em biết, mà tôi nhớ. Tôi vừa nhận được tập thơ Đường do bác H. gửi từ Việt Nam sang cho. Tôi không rõ Bác đã mất bao nhiêu thì giờ để dịch mấy trăm bài thơ Đường như vậy. Nhưng tôi mừng, mừng vì thấy bác tìm được sự khuây khỏa cho tâm hồn. Thế thì dù ở nhà có thay đổi đến bao nhiêu Bác vẫn ung dung tự tại. Bác gửi cho tôi tập thơ viết tay rất nắn nót, giấy vàng và xấu nhưng lời lẽ vui tươi làm tôi cảm động. Những đồng nghiệp bác bên này chưa chắc đã tìm được sự thoải mái tâm hồn như bác đã chọn.
Đêm qua trong những giấc mơ chắp nối không đầu, không đuôi, tôi gặp lại nhiều khuôn mặt cũ, những người đã qua đời hay sắp đi vào cõi mênh mông đó. Em thấy không, tôi đâu có quên. Những khuôn mặt đó gắn bó với quê nhà, mặc dù mọi sự giờ đây huyền ảo và mơ hồ vì xa vắng quá.
Nhớ đến em, tôi nhớ đến những kỷ niệm đẹp xa xưa. Còn em, nhớ đến tôi? Hãy tưởng tượng hình ảnh của 18 năm trước. Như thế chúng ta cùng nhìn về một quãng thời gian thật đẹp. Em sẽ quên những chuỗi ngày nhọc nhằn hiện tại và tôi cũng thế, tôi sẽ quên quãng thời gian nhanh vùn vụt này để thấy rằng tôi gần quê hương lắm.