Thư tháng mười hai gửi Em

Cứ nhìn ngày tháng trên đầu lá thư gửi cho em là tôi thấy mệt nhoài. Một tháng nữa đã qua đi và bây giờ là tháng cuối cùng cho năm 1994. Ở một khoảng thời gian nào đó và ở một quãng đời cũng nào đó, người ta đón chờ những ngày cuối năm một cách hân hoan và hồn nhiên. Tôi không còn thuộc trong không gian và thời gian đó nữa, em cũng vậy. Em có giận khi tôi nói lên điều ấy không? Người phụ nữ nhậy cảm với thời gian hơn nam giới có phải không em? Bóc tờ lịch mà ngại ngần, nhìn đồng hồ mà choáng váng và lỡ có đi ngang chiếc gương vô tình thì xin bước cho nhanh chớ hòng gì mà để lại đuôi mắt? Mỗi năm qua đi, những lời khen càng đạt đến mức xã giao siêu việt. Khi đọc đến đây tôi đoan chắc em đổi giận làm vui (chứ không phải vui gượng nhé). Ít nhất một lá thư cuối năm tây cũng không nên u ám quá em nhỉ? Người phương Tây tưng bừng đón mừng năm mới, cớ sao ta lại u sầu?

Cách đây hơn 10 hôm, tôi nhận được một tấm thiệp nhỏ từ một người đàn anh ở xa (Tôi không biết dùng chữ gì cho chính xác. Tôi không thể dùng chữ văn hữu vì tôi vừa nhỏ tuổi hơn anh nhiều, tài thì tôi chẳng có lấy gì để mà so bây giờ? Anh đã san bằng khoảng cách và những ngượng ngùng về phía tôi để gọi tôi bằng chị. Nhưng bằng vào sự kính trọng tài năng của anh, và bài phỏng vấn đặc biệt anh đã dành cho chúng tôi nên tôi đã chọn chữ đó. Mong là anh không chê trách tôi). Tôi vừa ngạc nhiên vừa cảm động. Anh đã gửi cho tôi những lời khích lệ ân cần khi bầu trời nơi thành phố tôi ở đang xám ngắt với cái lạnh đột ngột cuối Thu. Có một điều làm tôi phải suy nghĩ mãi và phải kể với em. Anh đã gửi cho tôi những lời đẹp đẽ đó đúng vào ngày sinh nhật của anh (anh nhắc đến trong tấm thiệp). Thường vào ngày kỷ niệm mình ra đời, người ta chờ những món quà mừng từ người khác, những lời chúc mừng từ người khác hoặc âm thầm nhớ đến ngày sinh nhật một mình. Việc làm của anh trái với lẽ thường, anh đã tặng cho người khác một món quà tinh thần vào ngày sinh nhật của anh. Xin cảm ơn anh.

Ngoài tấm thiệp của anh, tôi còn nhận được rất nhiều những lời thăm hỏi rất thương mến của thân hữu quanh tôi (có lẽ em cũng chẳng cần biết lý do tại sao). Tôi không ngờ mình có sự may mắn đó và những tình cảm đó là những món nợ mà tôi khó có thể trả được. Tôi vẫn cầu mong em ạ, cho tôi có quả tim biết cất giữ những tình cảm đẹp đẽ đó, còn những bụi bặm của cuộc đời xin hãy chỉ bám vào thân thể tôi để chỉ một cơn gió là những bụi bặm bám víu nhất thời đó sẽ bay đi vì nó nhẹ tênh, nhỏ nhặt và chẳng có chút cội rễ nào.

Đêm nay khi viết thư cho em tôi lại nghe thấy tiếng còi hụ quen thuộc của chuyến xe lửa nửa đêm ở xa xa. Đó là một trong những đều đặn của ngày tháng ở đây. Bước ra ngoài sân tôi còn ngửi thấy cả mùi củi đốt sưởi ấm. Cái mùi quen thuộc nhưng lại thiếu vắng rất nhiều. Em còn nhớ những thanh gỗ hay những trái thông tươi ở nhà mà người ta đã tống hết vào lò sưởi để đốt, để ngửi thấy mùi khói sặc sụa từ những quả thông non không cháy nổi hay từ những khúc gỗ đẫm ướt sương đêm? Em có nhớ những cây thông non bị đốn trong rừng mỗi năm vào dịp lễ Giáng Sinh?

Khi tôi lên 7, đã hân hoan nhìn bố tôi khệ nệ dựng cây thông trong chậu tôn lấp đầy đất, và tôi thích thú máng những chùm đèn hay những đồ chơi thô sơ lên cây. Mùi gỗ thông thơm ngát trong ngôi nhà nhỏ bé bên cạnh niềm vui của tuổi lên 7. Lúc đó tôi chỉ thấy niềm vui của tuổi lên 7 mà không thấy niềm vui của bố mẹ tôi khi thấy tôi vui. Đến nay sắp chập chững đi vào tuổi 40, tôi đã thấy được niềm vui trong ánh mắt các con tôi, nhưng còn bố mẹ tôi nay đã đi vào quãng đường cuối đời, tôi không biết phải mang lại niềm vui thế nào cho bố mẹ tôi vui, niềm vui khi tôi lên 7. Tôi lại vụng về trở thành đứa trẻ lên 7 năm nào chỉ biết đến niềm vui của nó mà rất vụng về mang lại niềm vui cho cha mẹ. Tội nghiệp thay cho đứa trẻ lên 7 trong thân xác cằn cỗi!

Tôi còn nhớ đến cả con đường nhỏ lên dốc đến ngôi nhà thờ trên đồi. Đêm Giáng Sinh, người ta kết đèn rải rác dọc hai bên đường, dưới những bụi cây để soi lối đi vì trời mù sương. Ngôi nhà thờ trên đỉnh đồi có kiến trúc rất lạ kỳ, nhiều khoảng trống nên gió lùa tứ phương. Số người dự lễ rất vắng em ạ vì ai cũng thích dự lễ ở nhà thờ Chính Tòa trong phố. Những đêm Giáng Sinh đó thật trong lành và những ngày cuối năm Tây trong khoảng thời gian xa tít mù đó thật êm ả.

Tôi tự hỏi, 10, 20 năm nữa nhớ lại những năm tháng hiện tại, tôi sẽ cũng thấy quãng thời gian này đẹp đẽ như tôi đang nhìn những năm tháng xa xưa đó không? Em khuyên tôi phải tự trả lời ra sao? Em có nghĩ câu trả lời hay nhất là: Lúc này bao giờ cũng đẹp hơn cả, đừng nhìn lại đáng sau mà cũng đừng ngóng đến đàng trước làm gì. Ơ mà này em, có nhiều người đi đến hơn nửa quãng đời mới thấy bây giờ là đẹp nhất, mới khám phá ra rằng đời đẹp quá. Ấy thế là còn may mắn vì còn chút gì để hoài niệm.

Nếu đã nghĩ như thế tôi phải chuyển sang câu chuyện hiện tại cho em nghe vì nó có liên quan đến những điều em cho tôi biết. Ở đây người ta quý trọng sách vở. Thư viện lưu giữ bao nhiêu sách quý để làm tài liệu nghiên cứu. Trẻ con ngay từ nhỏ đã được tập vào thư viện đọc sách, mượn sách. Người ta tập cho trẻ quen với sách vở để mở mang trí óc. Con tôi nhiều khi than thở phải đọc nhiều quá, mệt quá. Tôi thấy tiếc cho chúng khi nghe những lời than thở như vậy! Các con tôi nó chưa hiểu được sự quan trọng và quý giá của sách vở.

Trong khi đó em lại bảo ở nhà người ta lấy trộm sách quý trong thư viện quốc gia để bán lấy tiền. Mớ sách vở, chữ nghĩa ở nhà không phải đi vào đầu rồi từ đó đổi lấy miếng cơm, manh áo, mà nó đi thẳng, không cần tiêu hóa. Những người ham chuộng học hỏi còn đâu cơ hội mà tìm tòi? Ấy thế mà ở xứ văn minh, tự do dân chủ, không tiêu hóa đúng chữ nghĩa là chỉ có mạng vong. Tôi vẫn cho rằng quả tim cho ta những điều khôn ngoan hơn là những kiến thức do sách vở mang lại. Và quả tim càng nhỏ bé chừng nào càng có sức chứa nhiều chừng đó vì trái tim càng vĩ đại bao nhiêu thì chỉ nhìn thấy trái tim mình và sự vĩ đại của mình, làm gì còn thấy sự lớn lao của ai khác. Tôi lại sắp nói lẩm cẩm: Liệu mà giữ cho mình có trái tim đã khó, nói chi trái tim to hay trái tim nhỏ, em nhỉ?

Tiếng còi hụ của chuyến xe lửa thứ nhì nhắc nhở tôi thời khắc đã sang một ngày khác. Chúc em tôi có một trái tim biết giận hờn nhưng không biết thù hận, không biết khinh ghét hay đố kỵ mà cũng chẳng huênh hoang, tự cao. Hãy là một trái tim nhỏ bé, bình thường và tràn đầy yêu thương.

Mặc Bích