Chương 3

TÔI THỨC DẬY THEO THÓI QUEN vào năm giờ rưỡi sáng, một thói quen của con nhà lao động. Tôi ra sân đứng thẳng người làm vài cử động bắp thịt trước khi đi rửa mặt súc miệng.

Chòi canh bên căn cứ Hải quân thỉnh thoảng còn quét ánh sáng qua khu xóm đối diện. Những ghe xuồng đã qua lại trên sông, chở hàng từ vườn tược, rẫy bái ra chợ. Tiếng cười nói của mấy đứa trẻ thức sớm trong khoang ghe thương hồ lẫn tiếng mái chèo bơi nước rút của mấy chiếc xuồng chở cá mắm ra chợ bán sỉ. Bên kia song, tiếng máy cưa xè xè trên thân gỗ, buốt óc. Vài chiếc tàu xà lan đã cho nổ máy.

Dòng sông cứ triền miên trôi chảy. Khi nước lớn, nó rộng mênh mông. Khi nước rút, những bãi bùn hai bên nằm tênh hênh, trơ trẽn. Đó là hình ảnh của đời tôi, một cuộc đời thay đổi trong cái quen thuộc, dễ nhàm chán.

Ngôi nhà nầy đã chứng kiến thuở dậy thì của tôi, quảng thời gian cô đơn, vô vị. Cây nhãn, cây vú sữa, cây mai trước nhà âm thầm rũ bóng mát từ lúc tôi chưa chào đời. Cây hoàng lan, cây nguyệt quế bên cửa sổ vẫn nhẫn nại trổ hoa, tối tối tỏa hương thơm. Tôi sẽ mòn mỏi tàn tạ trong khung cảnh nầy hay sao?

Tôi trở vào phòng, ngồi trước tấm kiếng lồng trước bàn viết, ngắm lại mái tóc vừa mới cắt uốn hồi chiều hôm qua và cảm thấy có cái gì mất mát trong lòng. Lúc người thợ uốn tóc nắm mớ tóc dài chấm lưng của tôi xắp ngang, tôi giật mình hối tiếc và hình dung đến nét mặt hờn dỗi của mẹ tôi khi nhìn thấy tôi đã bắt đầu khởi mầm chống đối. Nhưng đến lúc bác thợ đưa chiếc kiếng chiếu phía sau ót, tôi quên tuốt hậu quả chuyện làm càn của mình. Tôi vụt ngắm mình qua hai cái kiếng và tôi mỉm cười đắc ý khi nhận ra mình vừa xa lạ, vừa mặn mòi hơn.

Tôi cầm cái lược, thận trọng chải mái tóc theo dợn sóng một cách cưng dưỡng, nâng niu. Tôi quấn miếng bông gòn vào cái tăm tre và ấn vào miếng chanh tươi, chất nước chua ngấm vào, tôi lấy chùi móng tay, tẩy sạch những vết bẩn và lau khô. Màu nước sơn hồng nhạt được cẩn thận bôi lên từng móng tay chuốt nhọn. Đợi móng tay khô, tôi mở hộp phấn ra. Lớp phấn sương sương phủ mờ lên vài chấm tàn nhang. Chất son rẻ tiền màu bông lựu đắng như thuốc ký-ninh. Phải thoa son cho thật nhạt để người ta có ảo tưởng là mình có đôi môi mọng thiên nhiên.

Nhìn bóng hình trong gương một lần nữa tôi cảm thấy trong niên học nầy mình phải trưởng thành từ cách trang điểm đến cách ăn nó.

Tôi bước vào văn phòng Hiệu Trưởng. Các đồng nghiệp đều có mặt đầy đủ. Tất cả đều mới như bộ lư đồng vừa lau bóng. Ông Hiệu Trưởng nhìn tôi môt lúc rồi khen:

– Năm nay, cô Liễu lớn hẳn ra.

Tôi trả lời ông bằng nụ cười nửa miệng, rồi tìm ghế ngồi chờ phân phối lớp dạy. Tin giờ chót: Tôi phải dạy lớp cũ và thêm một mớ học trò lớp nhì đưa lên.

Những nhân viên cộng tác hình như không thân với ông Hiệu Trưởng lắm. Riêng đối với tôi, hình như ông muốn làm thân, nhưng trong sự thân mật đó có trà trộn một chút bỡn cợt. Tôi coi ông như chú bác và thủ lễ như một đứa cháu, nhưng ông đã nhiều lần nhắc tôi lên hàng bình đẳng tuổi tác với ông. Ông hơn tuổi cha tôi, có hai bà vợ, và đứa con gái đầu lòng của ông hơn tôi hàng chục tuổi. Cháu ngoại ông đã vào học lớp nhì của cô Hiền, cô bạn dạy cùng trường với tôi. Cô ấy mang cái tên không xứng với nét mặt dữ ngấm ngầm. Khi gặp mặt nhau, Hiền và tôi chỉ nhìn nhau mỉm cười thay câu chào hỏi. Giờ chơi cũng như giờ dạy chúng tôi mỗi người có một thế giới riêng biệt, bưng bít. Chúng tôi chỉ có dịp gặp nhau sau cuối tuần, nhằm buổi họp hội đồng giáo viên. Sự lười biếng chuyện vãn với nhau dần dà thành một thói quen, chúng tôi không còn khó chịu nữa. Từ ngày có tôi vào dạy, ông Hiệụ Trưởng không phải kiêm một lúc hai nhiệm vụ nữa. Năm nay, lớp học được cải tiến lại, phên vách không còn trống trải tênh hênh nữa. Có lẽ nó ấm cúng hơn vì những tấm màn vải sậm ngăn từng lớp học và tôi đỡ ngượng khi đang múa may, quay cuồng với bọn con nít.

☆

Vào một buổi trưa, mưa lất phất ngoài trời, tôi ngồi xem bọn học trò đang cặm cụi làm toán đố. Tôi gọi một đứa học trò ngồi cuối lớp:

– Thuần, lên cô biểu!

Thằng bé cao nhất lớp bỏ viết, hối hả bước lên. Tôi nói:

– Đem tiền nguyệt liễm nộp ông Hiệu Trưởng rồi về ngay.

Thằng bé sửa soạn, hốt xấp tiền để trên tấm danh sách thì tôi đổi ý ngay:

– Thôi trở về chỗ cũ làm toán, để cô đi.

Tôi bước ra cửa, còn nói vói lại

– Em nào ồn ào lúc cô vắng mặt, em trưởng lớp hãy ghi tên lên bảng đen.

Văn phòng ông Hiệu Trưởng cách lớp tôi một căn, cạnh lớp cô Hiền. Tôi đi ngang qua lớp của cô nhưng không thấy bóng dáng cô đâu cả. Tôi định rủ Hiền cùng đi với vì tôi chẳng mấy thích lên phòng Hiệu Trưởng một mình để nghe ông ta bình phẩm quần áo và cách chưng diện của tôi bằng những lời bỡn cợt. Tôi có thái độ chống đối ông ta rõ rệt bằng cách nhìn thẳng vào mắt ông, nét mặt trang nghiêm lẫn lì lợm. Một cách chống đối bằng sự im lặng trịch thượng.

Tôi bước vào lớp Hiền, khoác tay làm hiệu cho bọn trẻ đừng hô to khẩu hiệu khi có khách đến viếng. Vịn vai một thằng bé nhất, tôi ngọt ngào:

– Cô em đi đâu vắng?

– Thưa, cô em lên văn phòng Hiệu Trưởng.

Tôi bước lộn ra lần về phía văn phòng.

Tấm bình phong chắn ngay cửa không để cho tôi nhìn thấy bên trong, chỗ đặt bàn viết của ông Hiệu Trưởng. Tôi nhẹ nhàng bước vào. Vụt tôi lùi lại khi nhìn thấy ông Hiệu Trưởng đang ôm Hiền và cúi xuống hôn trên má cô. Vừa thấy tôi, Hiền đứng dậy vụt chạy về lớp, da mặt tái mét. Còn ông Hiệu Trưởng thì mặt đỏ phừng phừng như uống rượu mạnh. Ông gượng gạo tiếp tôi. Tôi bước tới cố làm như mình không hay biết, không bắt gặp cái pha ông ôm trum trủm cô giáo còn nõn nà trong lòng.

Tôi thản nhiên nói:

– Thưa ông, đây là tiền nguyệt liễm của lớp Nhất B trong tháng chạp.

Ông gật đầu. Tôi bỏ tiền lẹ, rồi bước qua khỏi tấm bình phong. Tôi nghĩ ngay đến những hậu quả sau nầy khi chuyện của hai người không còn che giấu được dưới mắt thiên hạ và chắc chắn ông sẽ cho tôi là thủ phạm trong việc phổ biến mối tình trong tuổi sắp về hưu của ông.

Không biết lúc Hiền ngã vào vòng tay ông, ngồi trên đùi ông, chạm phải cái bụng to tướng đầy mỡ của ông và chạm phải mái tóc muối tiêu của ông, Hiền sẽ nghĩ gì ngoài chuyện tình yêu không phân tuổi tác.

Thì ra Hiền khỏi đi đắp lộ một vài lần, nhận vài cuốn sách giáo khoa đóng bìa da mạ chữ vàng của ông ta, để rồi ngã vào lòng ông ta dễ dàng như thế sao? Tôi thắc mắc không biết những ông sồn sồn có nhiều máu xấu có bí quyết gì để mê hoặc bọn con gái dậy thì.

Như thường lệ, tôi vào lớp dạy vừa đúng lúc tiếng trống giờ học giục giã. Tôi mặc chiếc áo màu hoàng yến bằng ni-lông. Những chiếc áo trắng đồng phục của thời làm học trò được lần lượt thay bằng những chiếc áo màu rực rỡ hơn. Mấy cái áo bằng lụa màu mỡ gà mà má tôi may hồi năm ngoái đều ngắn cả, và loạt áo đồng phục đã chật nơi ngực không tài nào gài nút được.

Đầu óc tôi không còn rộng rãi thênh thang như lúc còn đi học. Những ý nghĩ về đời sống không còn suông thẳng, trơn tru như mái tóc của tôi khi còn chấm ngang lưng. Tâm hồn và thân xác tôi đã gợn sóng như mái tóc uốn quăn rồi.

Một sự tình cờ xảy đến, tôi nghe tiếng thì thầm của hai đứa học trò gái của Hiền.

– Hôm qua tao gặp ông Hiệu Trưởng đi bên cù lao An Thành với cô tụi mình.

– Sao mầy thấy?

– Tao qua bên cù lao thăm bà ngoại tao. Ông Hiệu Trưởng nắm tay cô tụi mình đi trên bờ đá. Sợ cổ bắt gặp nên tao chạy

Chẳng bao lâu, chuyện dan díu giữa hai người lan tràn khắp tỉnh. Học trò có mặt mọi nơi và chúng nó thường gặp hai người sánh vai nhau đi trên những con đường đầy bóng mát, hoặc họ thả xuồng trôi lênh đênh trên những khúc sông vào buổi trăng rằm. Đã vậy, họ còn trao đổi ngầm qua ánh mắt ở những nơi công cộng, trước mặt người quen. Đi đâu, ông Hiệu Trưởng cũng tuyên bố Hiền là nghĩa nữ của ông ta. Có khi trước mặt tôi, ông vẫn oang oang khoe khoang cái tình cha con trá hình đó làm tôi phát ngượng.

Tôi được chỉ thị đi đắp lộ nhiều hơn và các chuyến công tác xã hội đến tới tấp hơn tất cả các đồng nghiệp khác. Ông Hiệu Trưởng ra mặt xỏ xiên tôi khi bọn học trò tôi đánh nhau với học trò lớp khác. Chiến tranh lạnh lan rộng giữa ông và tôi. Những tờ báo cáo về tôi lên thượng cấp đều sai sự thật:

– Cô Liễu luôn luôn đi dạy trễ.

– Cô Liễu đến lớp kê bàn lên nằm, bỏ mặc học trò làm loạn.

– Cô Liễu nghỉ dạy lấy cớ đau ốm mà không lấy sổ khám bịnh.

Và câu cuối cùng trong tờ báo cáo là: Kính đề nghị Thượng cấp thuyên chuyển cô Phùng thị Liễu xa tỉnh hai mươi cây số và cho người có khả năng làm việc về thay.

Nhưng sau đó, ông Thanh Tra cho người đi điều tra và biết rằng ông Hiệu Trưởng vu khống, và thay vì tôi bị đổi, ông Hiệu Trưởng phải trả giá mối tình trong tuổi về chiều lén lút nơi chốn tôn nghiêm là cảnh học đường bằng cách dắt hai vợ lên miền đất đỏ, bỏ Hiền ở lại.

Riêng về phần tôi, cái ý định ra đi khỏi tỉnh nhà nhen nhúm trong đầu tôi từ khi ông Vỹ, ông Hiệu Trưởng của tôi, gây cho tôi nhiều chán nản. Tỉnh lỵ buồn hiu, nghề nghiệp thì sướng ít, cực nhiều.

Có lần tôi đã thẳng thắn nói những điều tôi nghĩ giữa buổi họp cuối tuần. Tôi nhìn vào mặt ông Vỹ gằn từng tiếng:

– Ông tưởng rằng cái nghề giảng tập viên với số lương chết đói nầy mà tôi còn phải dạy một ngày hai lớp, chúa nhật đi đắp lộ hoặc làm công tác ở Khu Trù Mật đến cháy da phỏng trán nầy là nồi gạo của tôi sao?

Sau đó mấy hôm, tôi làm đơn xin nghỉ việc không một chút nghĩ suy. Tôi chờ cái gì xảy đến bây giờ? Phải có một cuộc phiêu lưu, họa may tôi mới lột xác. Có nhiều lúc tôi nghĩ mình là con Lọ Lem. Chân trời nào sẽ niềm nở đón tôi để tôi lột xác thành một người đàn bà gợi cảm, sống trong tình yêu tràn ngập?

Nhưng có lúc tôi bình tĩnh nghĩ rằng: Tôi sẽ làm gì nuôi thân sau khi bỏ nghề dạy học và lên Saigon, tôi sẽ làm gì khi tôi chỉ có hai bàn tay trắng và sự học dở dang? Số tư trang mà tôi mang theo bán chỉ tiêu hơn một tháng là cùng.