Chú Thích
.
[1] Tất cả các hình ảnh trong eBook này đều do tôi chép từ trên mạng. (Goldfish).
⚝ ✽ ⚝
[2] Các bạn có thể xem nguyên văn tiếng Pháp truyện Boule de suif , bắt đầu từ trang http://clicnet.swarthmore.edu/litterature/classique/maupassant/boule.suif.a.html. (Goldfish).
⚝ ✽ ⚝
[3] Saintsbury – một phê bình gia nổi tiếng của Anh (1845-1933) chuyên phê bình văn học Anh và tiểu thuyết Pháp.
⚝ ✽ ⚝
[4] Chính nghĩa là “cục mỡ bò tròn vo”, thứ mỡ để làm nến – Trỏ một người mập, tròn.
⚝ ✽ ⚝
[5] Nguyên văn là bourgeois . Tiếng này cũng như tiếng gentleman của Anh không thể dịch ra tiếng Việt được, vì ở nước mình không có giai cấp nào giống giai cấp bourgeois thời Trung cổ ở Pháp, vả lại tiếng đó có tới bốn, năm nghĩa. Theo nghĩa trong truyện này chúng tôi dịch là trọc phú, tuy chưa đúng hẳn nhưng còn hơn tiếng trưởng giả mà nhiều người thường dùng.
⚝ ✽ ⚝
[6] Loiseau vole mà cũng có nghĩa là “Loiseau xoáy” – Vole có nghĩa là bay, hoặc ăn cắp. Lại có thể hiểu nghĩa là “chim bay” nữa, và khi nghe nói, người ta không phân biệt được hai Loiseau (tên người) l’oiseau (con chim)
⚝ ✽ ⚝
[7] Tức Second Empire, thời Nã Phá Luân đệ tam cầm quyền, từ 1852 đến 1870. Truyện này tả xã hội Pháp trong chiến tranh Pháp Phổ năm 1870.
⚝ ✽ ⚝
[8] Trị vì từ 1830 đến 1848.
⚝ ✽ ⚝
[9] Ngày 4-9-1870, có một cuộc cách mạng ở Pháp.
⚝ ✽ ⚝
[10] Theo thần thoại Hy Lạp, Tantale là vua Lydie. Khi các vị Thần trên trời xuống Lydie, Tantale đem dọn thịt con của mình mời các vị đó ăn để xem các vị đó có thiêng không. Vì vậy thần Zeus đày Tantale xuống Âm ty, bắt chịu cực hình luôn luôn đói và khát, hễ nước sông gần tới miệng Tantale thì lại rút ra, trái cây gần tới tay Tantale thì cành cây lại đưa bổng lên, không hớp mà uống được, không hái mà ăn được.
⚝ ✽ ⚝
[11] Biệt danh mà một số người đặt cho Nã Phá Luân đệ tam.
⚝ ✽ ⚝
[12] Nguyên văn là “soldat” nghĩa là lính, chiến sĩ, quân nhân… nói chung. Hồi xưa ta gọi lính của quân đội Pháp chiếm đóng Đông Dương là “săng đá”, một cách gọi có vẻ khinh thường. Ở đây, “săng đá” là lính Đức mà nước họ chiếm đóng là Pháp. (Goldfish).
⚝ ✽ ⚝
[13] Nguyên văn là “orgue”, nghĩa là đàn ống; ở đây cụ Nguyễn Hiến Lê đã “Việt hoá” thành đàn nhị. (Goldfish).
⚝ ✽ ⚝
[14] Chắc sách in thiếu chữa “sửa”. Nguyên văn là “lait de poule”: một loại thức uống gồm sửa, lòng đỏ trứng, đường… (Goldfish).
⚝ ✽ ⚝
[15] Theo kinh C ựu Ước , Judith là một trang nữ liệt Do Thái goá chồng ở thành Béthulie. Holopherne, tướng Assyrie bao vây thành đó. Nàng vô trại Holopherne, dùng kế mỹ nhân, phục rượu Holopherne, chặt đầu hắn, rồi nửa đêm trở về Béthulie. Sáng hôm sau quân Do Thái treo thủ cấp Holopherne lên cửa thành. Quân Assyrie sợ, mở vòng vây, bỏ chạy, bị giết rất nhiều.
⚝ ✽ ⚝
[16] Lucrèce, tiết phụ La Mã thời cổ, bị Sextus làm nhục, đâm cổ tự tử, do thảm kịch đó mà chế độ cộng hoà mới thành lập ở La Mã (510 tr. tây lịch).
⚝ ✽ ⚝
[17] Cléopâtre, nữ hoàng Ai Cập, rất đẹp, quyến rũ được những tướng La Mã đã xâm chiếm Ai Cập như César, Antoine, nhưng sau không quyến rũ được Octavien, nàng để cho rắn độc cắn mà tự tử.
⚝ ✽ ⚝
[18] Annibal, tướng Carthage, đem quân qua đánh La mã tới đâu thắng đó, chiếm được Capoue, gặp mùa đông, tạm đóng quân lại. Theo truyền thuyết quân lính của ông vui thú mấy tháng tại Capoue, mà mất nhuệ khí. Nhưng truyền thuyết không nói rằng phụ nữ La Mã lại Capoue để quyến rũ họ.
⚝ ✽ ⚝
[19] Một trưởng lão Do Thái sẵn lòng hy sinh con là Isac cho Chúa. Sắp giết con thì một vị thiên thần cản lại, vì Chúa chỉ muốn thử lòng ông thôi.
⚝ ✽ ⚝
[20] Điển lấy trong một bài ngụ ngôn của La Fontaine. Con chồn thấy dàn nho muốn leo lên ăn, nhưng không được, bỏ đi, chê là nho xanh, không thèm.