71 - 75

71 - PHÊ ĐƠN

Ở miền núi, có anh chàng nọ nghe đồn thịt cua ngon lắm, nên một hôm sai vợ đi chợ tỉnh để mua về ăn thử.

Nghe nói cua có mai, có càng, người vợ ra chợ gặp con sam, tưởng cua mua về. Người chồng thấy sam thì tưởng rùa vì con sam có mai. Hai vợ chồng cãi nhau kịch liệt, rồi đánh nhau la làng, thành nội vụ phải đem ra hội đồng xã. Ông xã trưởng nói:

- Hai đàng sai vì đây không phải là cua, không phải là rùa, mà là con cá đuối.

Hai vợ chồng không chịu, nội vụ lại đưu lên trên huyện.

Quan Huyện nhìn con sam, tủm tỉm cười và cầm bút phê rằng:

Con mua cua, mua đã chẳng xong.

Thằng nói rùa, lại càng thêm rối.

Thằng cha xã xử con cá đuối,

Cả ba đàng đều quấy cả ba.

Hễ con dại thì có mẹ cha.

Còn dân dại thì nhờ quan trưởng.

Thôi để ông phê minh chỉ thượng

Cho khỏi hoài nghi:

‘‘ Cua, rùa, cá đuối giai phi.

Ấy chỉ thị là con... bò cạp nước!’’

72- KHÔNG CƯỜI, CÓ ÔNG THÁNH!..

Một ông thầy đồ ngồi dạy học ở một làng kia. Tính thầy rất nghiêm khắc. Một bữa nọ, thầy đi vắng, học trò mới rủ nhau mang cờ ra đàng.

Cô con gái chủ nhà mặc váy nơm ngồi xem các bạn trai đánh cờ. Không biết cô ta vô ý thế nào, mà cho đến sáng hôm sau, thầy về, học trò nghĩ lại chuyện qua, cứ khúc kha khúc khích cười với nhau. Thầy bắt im cũng không được. Sau tức quá, thầy mới nọc tất cả ra để đánh. Các học trò khi đó mới kể đầu đuôi cho thầy nghe. Thầy nghe xong cũng phải bật cười, và thôi không đánh nữa.

Nhân chuyện này xảy ra, một ông tú tài ở trong làng biết được, mới làm một bài thơ tường thuật như sau:

Tiên sinh bệ vệ,

Đệ tử tề tề.

Cớ sao lũ trẻ nó cười như thế?

Nhi khúc khúc yên,

Nhi khích khích yên,

Nhược phó tiên sinh mặc kệ.

Tiên sinh,

Nãi mông kỳ roi,

Nãi đốp kỳ đùi.

Nhi quát chi viết:

Vô lễ!

‘‘Thưa thầy khoan khoan.

‘‘Để con xin kể:

‘‘Nguyên hôm qua,

‘‘Thầy không có nhà.

‘‘Mãi ngồi rồi chi vô sự,

‘‘Tức bàn cờ chi dở ra.

‘‘Bất ý,

‘‘Cô ấy nhà ta.

‘‘Ngồi lê ngồi la,

‘‘Mảng xem cuộc nước,

‘‘Quên để của nhà:

‘‘Soăn soăn như đùi ếch,

‘‘Chuôn chuốt như mỏ gà.

‘‘Hênh hếch như hang cua ở

‘‘Bềnh bềnh như cánh chim sa.

‘‘Thế mà không cười có ông Thánh !’’

Tiên sinh,

Nãi quăng kỳ roi,

Nãi đốp kỳ đùi

Nhi thán chi viết:

- Ối trời đất ơi!

Thế mà hôm qua tao không có ở nhà.

73- HỌC ĐI CÀY

Một ông nhà giàu nọ có 4 con trai. Một hôm ông rước được một ông đồ nho và một ông đồ tây về, để nhờ hai ông dạy con ông học. Nhưng trong bữa nói chuyện, hai ông đồ nhà ta lại công kích lẫn nhau, và bới xấu nhau ra. Ông nhà giàu nghĩ chán quá, mới thôi không mượn thầy nào nữa, và lại cho bốn cậu con trai đi học cày ruộng là xong.

Thấy thế, một anh khóa ở trong làng, mới làm một bài thơ tả cảnh cuộc nói chuyện giữa hai ông thầy và một ông chủ. Bài thơ ấy như sau:

Một nhà sinh được bốn người,

Vừa ngu, vừa dại, vừa dốt, vừa lười.

Một hôm đi chơi,

Ra tỉnh Hải Dương,

Gặp thấy một chàng,

Là đồng giõi ông Hồ Chí Đường

Một hôm đi chơi,

Ra tỉnh Hà Đông,

Gặp thấy một ông,

Là dòng giõi ông Trần Văn Thông

Tấp tểnh tấp ta

Vội bước về nhà

Bày một tiệc hoa.

Đương lúc thích thời

Miệng tiếu kha kha.

Thầy tây mới hỏi thầy nho rằng:

Nào bảng nhỡn,

Nào thám hoa,

Nào bia tạc đá,

Nào bảng sơn vàng.

Học nho như thế,

Sang thật là sang.

Sao mà thầy dở dở dang dang?

Hay là thầy xã chí tắc tàng?

Thầy nho lù dù há họng rằng:

Văn tôi viết cũng hay,

Chữ tôi viết cũng kỹ.

Tôi rời khoa Bính Dần,

Tôi trượt khoa Mậu Tý.

May nhờ ông chủ rước tôi về

Dạy cháu học đức Khổng Tử.

Nghĩ như tôi thật là danh sĩ.

Thế rồi!

Thầy nho mới hỏi thầy tây rằng:

Nào áo bui dông,

Náo áo ba suy,

Học tây như thế,

Đi cũng nên đi.

Sao mà thầy kiệt bã khô xi?

Hay là thầy học nhi bất vi.

Thầy tây vênh váo mặt lên rằng:

Trước tôi làm phán lục xì

Sau tôi làm ký nhà ga.

Tiêu hết tiền két.

Phải bỏ nhà pha.

Nay nhờ hết hạn,

Tôi mới được ra!

Bây giờ ông chủ rước tôi về

Dạy cháu học Phú lang sa.

Nghĩ như tôi thật là vinh hoa.

Ông chủ nghe xong

Nửa tỉnh nửa say,

Tôi chắp hai tay

Tôi lạy hai thầy

Chữ nho cũng dở.

Chữ tây cũng rầy.

Thôi cho cháu nó học cày.

Bài thơ rất nôm na mà sâu sắc, nhất là biểu lộ được cái tinh thần trong lúc thất thế của chữ nho và cái thịnh thời của chữ tây cũng như những cái rởm và cài gàn của mỗi bên, chẳng cái nào làm cho ông nhà giàu vừa ý, bằng cái nghề đi cày là vốn của bát cơm manh áo ở đời. Tây hay nho, giỏi mà không làm được ích gì cho xã hội, thì cũng là thừa và vô dụng...

74 - CHỈ LIẾM THÔI

Hai người bạn lâu ngày gặp nhau, anh nọ hỏi anh kia:

- Nghe đâu anh làm tại một xưởng sản xuất bánh kẹo, vậy chắc anh được ăn kẹo bánh nhiều lắm nhỉ?

- Ồ đâu có ăn được cái nào đâu, xừ chủ kiểm soát quá xá mà ăn sao được.

- Thế bộ anh không ăn một cái nào bao giờ cả sao?

- Nửa cái cũng không ăn được chứ đừng nói một cái. Nhưng có điều là... cái nào tôi cũng liếm qua thôi, thế tưởng cũng đủ rồi phải không anh?

75 - MUỐN CHẾT THÌ ĐÂY

Có hai vợ chồng nhà văn rất thương yêu nhau, nhưng vào một đêm nọ thì lại xảy ra câu chuyện sau:

Anh chồng đang ngủ say, chị vợ lay dậy bảo:

Vai năm tấc rộng để làm chi?

Tối tối ăn no lại ngả khì,

Mình ơi, thức dậy chiều em tí!

Đi... !

Anh chồng không chịu, đáp:

Cả ngày bận rộn với văn bài,

Uể cả xương sườn lẫn cả vai,

Chuyện ấy đêm nay thôi gác lại.

Mai!...

Chị vợ nũng nịu đòi:

Văn bài thứ ấy chuyện lông bông,

Minh rán chìu em kiếm chút bồng,

Cứ hẹn mai mai, mai lại mốt,

Không!...

Anh chồng nghe xong, tức mình quay lại vợ:

Ngủ chung lắm chuyện bực mình sao,

Mình muốn yên thân nó cứ gào.

Muốn chết thì đây ông cho chết.

Nào!...