- XXII - Những cái chuông gỗ

Sáng Chủ nhật. Ba ngày sau vụ ám sát Tuniade Con. Đó là Chủ nhật đầu tiên của tháng ba. Trời nắng. Thành phố Agapia trông có vẻ nhỏ xíu, nép mình dưới chân núi, trên một biển tuyết trắng xóa.

Trong nhà thờ giáo xứ, lễ rước Mình Thánh Chúa bắt đầu. Người ta đánh các chuông gỗ. Các chuông toa-ca. Dưới thời đô hộ của Thổ Nhĩ Kỳ, người ta cấm các người Thiên Chúa giáo tại đế quốc Đông La Mã không được kéo chuông đồng. Các chuông nhà thờ đều bị tịch thu. Để gọi con chiên đến dự lễ rước Mình Thánh Chúa, người ta ben dùng những chiếc chuông gỗ. Thật ra thì đó là một tấm ván, mà người ta đánh lên với hai cái búa gỗ, theo một nhịp điệu hài hòa. Ngày nay các nhà thờ ở các xứ thuộc đế quốc Đông La Mã cũ có thể có những chuông đồng. Người ta vẫn giữ và dùng các chuông gỗ. Vì người ta biết trong tương lai những ngược đãi mới không phải là điều không thể có được. Vì thế, tốt hơn cả là cứ giữ truyền thống các chuông gỗ, để phòng cái thời mà các chuông đồng, bằng thau và bằng kim loại khác lại bị cấm và tịch thu.

Trong lúc các chuông gỗ vang lên trong thành phố Agapia, vì đã chín giờ sáng rồi, cảnh sát trưởng Filaret bước vào trong văn phòng của ông thẩm phán. Ông Filaret vẫn còn xanh mét. Vẫn còn có vẻ mệt mỏi. Như một người bị bệnh. Ông thẩm phán trẻ tránh không nói với Filaret về vụ án. Filaret đã khẳng định rằng không một công dân nào của thành phố Agapia lại có thể phạm tội giết ngươi. Thế mà hôm qua, người ta đã nghe những lời thú tội đầy đủ của tên sát nhân và người ta đã dự cuộc tổ chức diễn lại vụ ám sát. Vụ ám sát do Sava Mold gây nên. Điều ấy có nghĩa là cảnh sát trưởng Filaret đã nói sai. Điều ấy có nghĩa là dân chúng ở Agapia cũng có thể giết người. Họ cũng có thể là những tên sát nhân, mặc dù ông cảnh sát trưởng thương yêu họ và có quan niệm tốt về họ.

- Có gì mới không, ông cảnh sát trưởng?

- Tôi đến mời ông thẩm phán cùng đi với tôi đến nhà thờ.

- Rất vui lòng - Thẩm phán Damian nói - Mấy giờ đi?

- Đến đó giờ nào cũng được.

- Còn điều gì khác nữa không? - Ông thẩm phán nói.

- Có, thưa ông - Ông cảnh sát trưởng Filaret đáp - Đêm vừa rồi, Tòa Thị chính có nhận được một bức điện tín. Savonarola Mold tức Sava, tên tù khổ sai vượt ngục, đã chết sau một cơn đau tim, trên chuyến tàu mà hai thám tử áp giải nó đến thủ đô để ra trước một phiên tòa đại hình xử nó về tội giết người lần thứ hai.

- Có thể như thế tốt hơn cho anh chàng Sava đáng thương ấy - Ông thẩm phán nói - Chết còn hơn là sống trong nhà tù khổ sai. Nhất là với hai tội giết người chồng chất lên người nó. Nó không phải là người dễ ghét. Nó không phải là hoàn toàn là không có một sự cao thượng nào đó, mặc dù nó đã hai lần giết người. Đối với ông cảnh sát trưởng, nó cũng là con người dễ thương, phải không?

- Vâng, thưa ông thẩm phán - Cảnh sát trưởng Filaret đáp - Ở Tòa Thị chính người ta nói chúng ta hãy gạch tên nó trong sổ hộ tịch.

- Và chúng ta sẽ xếp hẳn hồ sơ vụ án này. Một vụ đã thanh lý. Tên sát nhân đã thú tội đầy đủ. Người ta đã tổ chức diễn lại vụ án. Sau đó, tên sát nhân đã chết, vì một cơn đau tim.

- Nó bị hai thám tử áp giải nó giết chết.

- Cũng chẳng có gì thay đổi - Thẩm phán Damian nói - Dù sao thì nó cũng đã đền tội. Tại các nước khác, chắc chắn nó sẽ bị kết án tử hình và bị xử tử. Với hai lần giết người, nó chết là đáng rồi, mặc dù nó khả ái và khốn khổ.

- Hai thám tử áp giải Savonarola Mold khử nó đi, để nó không nói được sự thật. Vì Savonarola Mold không giết Tuniade Con. Nếu nó đã thú tội, nếu nó đã diễn lại vụ ám sát xảy ra như thế nào, là chỉ vì nó muốn được phép đến thăm nhà nó trong vòng một giờ đồng hồ để đem kẹo cho mấy đứa nhóc con của nó và ôm hôn người vợ già điên dại của nó. Để có được một giờ đồng hồ ấy, nó đã thú nhận một tội mà nó không hề phạm.

- Vô lý. - Ông thẩm phán nói.

- Sava muốn được một điều duy nhất: được sum họp với vợ con trong chốc lát. Để có được điều ấy, nó sẵn sàng trả bất cứ giá nào. Nó đã có thể thú nhận bất cứ tội gì. Để có thể thực hiện ước mơ của nó. Nó đã hy sinh tính mạng để đổi lấy một cái vuốt ve các con.

- Nó đã hy sinh tính mạng?

- Đúng như vậy - Cảnh sát trưởng Filaret đáp - Hai thám tử kia đã giết Sava, để chắc chắn Sava khỏi phản cung trước phiên tòa đại hình. Khử nó đi, thật là dễ dàng. Còn Sava, tôi không nghĩ rằng nó đã phản đối điều ấy, nếu nó được hỏi ý kiến. Đối với nó, chết hay sống cũng thế thôi. Đối với bọn “cớm”, khử đi là chắc ăn nhất.

- Hãy từ tốn, ông cảnh sát trưởng! - Thẩm phán Damian nói - Bây giờ tôi bắt đầu hiểu rõ ông. Ông thấy các sự việc theo quan niệm chủ quan của ông. Ông muốn rằng Sava không phải là tác giả của vụ giết người. Và thế là ông tuyên bố không phải là tác giả của vụ giết người ấy. Nhất là bây giờ nó đã chết rồi. Nhưng hôm qua nó đã nói rồi! Nó đã chứng minh cho chúng ta thấy, bằng những cử chỉ không thể lầm lẫn được, rằng chính nó là kẻ đã giết Tuniade Con.

- Sava đã làm như thế để làm vừa lòng các thám tử và để có một giờ sum họp với vợ con. Duy nhất chỉ vì điều ấy. Nhưng không phải nó đã giết Tuniade Con.

- Vậy thì ai đã giết Tuniade Con?

- Kẻ đã giết Tuniade Con là Ion Xenia, một người không phải là dân địa phương ở đây. Đó là ông lục sự hào hoa phong nhã của ông thẩm phán.

- Làm sao ông biết được điều ấy?

- Chính ông lục sự hào hoa trẻ trung và bảnh bao đã thú nhận với tôi. Ông ta bị lương tâm cắn rứt. Ông ta đã tự đến nộp mình. Ông ta là tình nhân của bà Patricia Tuniade. Mỗi đêm, ông ta đến lâu đài. Thứ sáu, ông ta đã rời giường bà ấy và ra khỏi lâu đài lúc một giờ sáng. Ông ta đã gặp Tuniade Con, bất thình lình xuất hiện trước mặt ông ta. Người quân nhân trẻ tuổi là một kẻ dễ nổi xung, một kẻ hung bạo, một kẻ dễ nổi máu độc ác như bố hắn. Hắn đã rút súng lục bắn vào ông Xenia đẹp trai, vừa mới ra khỏi giường của mẹ hắn. Xenia cố chạy trốn. Khi biết rằng không thể chạy trốn được, vì Tuniade Con chận đường, Xenia đã giật lấy khẩu súng lục. Và vì Tuniade Con cố giật lại khẩu súng, Xenia đã bắn. Tất cả đầu đuôi câu chuyện chỉ có thế.

- Xenia bây giờ ở đây?

- Ở phòng trước. Hắn muốn làm tờ khai với ông thẩm phán.

Thẩm phán Damian mở cửa. Đứng trước cửa là Ion Xenia, viên lục sự trẻ tuổi, đẹp trai, duyên dáng như một con mèo. Xenia có nghĩa là “người xa lạ”, không phải là dân địa phương. Và thật sự, hắn là một người “xa lạ” đối với thành phố này. Trước kia hắn là nhân viên quận hành chánh Agapia. Hắn lưu lại thành phố sau khi quận hành chánh bị bãi bỏ. Sau đó hắn được chuyển sang ngành tư pháp và trở thành lục sự tòa án. Để khỏi xa cách tình nhân của hắn, bà Patricia Tuniade. Chính bà này không để cho hắn rời Agapia đi nơi khác. Không ai biết hay nghi họ là tình nhân của nhau.

- Xenia, thái độ của anh cũng ghê tởm như tội giết người - Thẩm phán Cosma Damian thét - Có lẽ là tội ghê tởm hơn là tội giết người, vì tội này còn có thể bào chữa vì bị kẻ kia khiêu khích. Làm sao ngày hôm qua anh có thể nghe những lời thú tội của anh chàng Sava đáng thương, khi nó chứng minh cho chúng ta thấy rằng cách nào đó đã phạm một tội mà chính anh là tác giả?... Làm sao anh có thể nhìn một người vô tội phải thú nhận một tội giết người mà nó không phạm?... Hãy trả lời đi?

- Quả thật tôi rất đau khổ vì điều đó - Xenia đẹp trai đáp.

- Vì anh đã tự đến đây để thú nhận tội ác của anh, trong lúc không ai nghi ngờ gì anh cả, điều ấy có nghĩa dù sao chăng nữa thì anh vẫn là một con người có tính mẫn cảm.

- Thưa ông thẩm phán, tôi hy vọng được như thế - Chàng đẹp trai Xenia đáp - Tất cả mọi người đều nhìn nhận tôi là một con người quý phái thật sự, một người hào hoa phong nhã, anh hùng mã thượng.

- Vì sao anh đã không đến thú tội và nộp mình trước khi gã Savonarola đáng thương bị tra tấn và buộc phải thú nhận một tội mà nó không phạm?

- Đây là một vấn đề danh dự - Xenia đáp - Tôi không thể đến nộp mình và thú nhận rằng tôi đã giết Antoine Tuniade, mà không thông báo trước quyết định của tôi với người tình và là bạn của tôi, tôi muốn nói tới Patricia Tuniade.

- Bà ấy có biết rằng anh đã giết con trai bà ta không?

- Có biết, thưa ông thẩm phán - Xenia đáp - Nàng cũng biết rằng không phải là lỗi tại tôi. Rằng Antoine đã tấn công tôi. Tội của tôi rất nhỏ. Các quan tòa sẽ hiểu điều đó, tôi hy vọng như thế. Vì lẽ ấy, nàng Patricia yêu dấu của tôi, một con người có tâm hồn cao thượng không nghiêm khắc với tôi về hành vi của tôi. Trong vụ này, thủ phạm đích thực không phải là tôi. Thật là bất nhã đối với nàng Patricia yêu dấu của tôi, nếu tôi tự đến nộp mình làm tù nhân mà không nói gì trước với nàng. Đó là một điều mà tôi không thể nào làm được. Tôi là một người quân tử. Nếu tôi lưu lại ở đây, ở Agapia, làm một công chức tầm thường, chính là để gần gũi người đàn bà mà tôi yêu. Tất cả cuộc đời tôi chứng tỏ rằng tôi là một người quân tử. Vì thế tôi không thể nói sự thật với tòa án mà không hỏi ý kiến người đàn bà mà tôi yêu. Và tôi chỉ có cơ hội vào được nhà nàng đêm vừa rồi mà thôi. Luôn luôn có người tại nhà nàng hay tại nhà tôi. Ông thẩm phán thấy đây, đó là một lý do rất nghiêm chỉnh. Tôi bắt buộc phải kín đáo. Tôi đã hứa với Patricia như thế. Nếu tôi đến nhà nàng trước mặt mọi người, tôi sẽ phạm tội thô lỗ, không kín đáo, làm phương hại đến phẩm giá một người đàn bà. Thưa ông thẩm phán, điều đó không thể nào làm được. Nó trái với nền giáo dục mà tôi hấp thụ được.

- Và nhìn thấy một con người bị kết án về một tội giết người mà nó không phạm, điều ấy không trái với nền giáo dục mà anh đã hấp thụ được hay sao?

- Tôi đã quyết định là sẽ đến nạp mình làm tù nhân. Nhưng tôi khẳng định với ông rằng, tình thế đã ngăn cản không cho phép tôi làm việc đó sớm hơn. Bây giờ, sau khi đã nói chuyện với Patricia, tôi đến đây để làm bản tự khai nộp cho ông thẩm phán.

- Mẹ của nạn nhân, tôi muốn nói người tình của anh, bà Tuniade, có tán thành quyết định của anh không?

- Nàng nói rằng tôi làm một điều dại dột. Rằng Sava không bị nguy hiểm gì cả. Nó đã bị kết án với hình phạt nặng nhất rồi. Nó không thể bị kết án nặng hơn nữa. Nhưng tôi cũng thế, tôi cũng không bị nguy hiểm gì nhiều, vì trong vụ này tôi bị tấn công trước và tôi tự vệ chính đáng. Chắc chắn tôi sẽ được miễn nghị. Patricia Tuniade có hỏi tôi rằng tôi có giữ vững lập trường ra tự thú không, và tôi đã trả lời rằng có. Nàng đã luôn luôn chiều theo thị hiếu bất thường của tôi: nàng đã coi quyết định ra tự thú của tôi là một thị hiếu bất thường. Và nàng cũng đã chiều theo.

- Ông cảnh sát trưởng, hãy phái nhân viên bắt Patricia Tuniade. Và giải đến đây! Tôi sẽ truy tố bà ta về tội tòng phạm giết người và là chứng giả.

- Vô ích - Xenia nói - Patricia Tuniade đã rời Agapia đêm nay rồi. Đi chuyến tàu Nam. Nàng sẽ bán lâu đài. Và chúng tôi sẽ gặp nhau lại ở nước ngoài. Có thể, chúng tôi sẽ thành hôn với nhau.

- Anh quên rằng anh đã phạm tội giết người sao?

- Luật sư của tôi đến đây hôm nay theo chuyến tàu mười hai giờ trưa. Ông ta nói với tôi rằng tôi không bị nguy hiểm gì cả.

Ông thẩm phán trẻ tuổi nổi giận. Ông biết những thủ đoạn của các quan chức Phanariot ở Moldavie. Đó là những thủ đoạn của Ion Xenia và của vợ chồng, cha con dòng họ Tuniades.

- Thưa ông thẩm phán, bây giờ tôi đã nói với ông tất cả rồi. Tôi có thể thỉnh cầu ông một điều được không?... Đây là một điều mà ông có thể từ chối đối với tôi.

- Anh còn muốn điều gì nữa? - Ông thẩm phán giận dữ hỏi.

- Tôi thỉnh cầu ông ký lệnh tống giam tôi và đồng thời ký cho tôi được tại ngoại hầu tòa. Tôi muốn dự bữa tiệc mà tôi sẽ thết đãi luật sư của tôi. Đây là một người bạn thân của thân phụ tôi và là một tay ăn rất sành. Tôi biết sở thích của ông ta. Tôi sẽ ân hận nếu để một mình mụ đầu bếp của tôi lo liệu bữa tiệc này. Và như thế là thiếu sót trong bổn phận của tôi với tư cách là người chủ tiệc. Nếu ông thẩm phán từ chối không tạm tha cho tôi tại ngoại trước mười hai giờ trưa, thì tôi cũng sẽ nhận được lệnh tạm tha ấy vào buổi chiều, qua trung gian của luật sư của tôi. Nhưng như thế tôi sẽ cảm thấy bực mình lắm, tôi hy vọng là ông không khăng khăng tỏ ra hẹp lượng đối với tôi: hỏng một bữa tiệc; bữa tiệc đãi một người bạn rất thân. Tôi có thể ra về không?

- Về đi và cút đi càng nhanh càng tốt - Ông thẩm phán nói.

Thẩm phán Cosma Damian mở toang các cửa sổ. Tất cả các cửa sổ. Và ông nghe những tiếng chuông gỗ. Chuông La Mã - chuông của những người nghèo. Những người nghèo đáng thương...

HẾT