Chương 1

Ẩn giấu sau những lớp mây, mặt trời mùa đông trút những tia sáng trắng đục như sữa xuống thành phố đang nằm siết lại giữa những thành lũy của nó. Các con đường với những đầu hồi nhà ở hai bên, ướt đẫm và ngập gió, từng hồi rơi xuống một cơn mưa mềm, không phải mưa đá cũng không phải mưa tuyết.

Giờ tan học. Xuyên qua khoảng sân gạch lát và ở phía ngoài bờ rào song sắt, bọn trẻ con được trả tự do, tạo thành đợt sóng khổng lồ đang trôi chảy, phân tán và lẩn trốn về phía bên phải cùng bên trái. Những cậu học trò lớn ôm chặt cặp sách bên vai trái trông thật đường hoàng, đồng thơi với cánh tay phải, chúng bơi ngược chiều gió, hướng về bữa ăn trưa; bọn nhỏ con thì vui vẻ cất bước thật nhanh, vừa làm tung tóe đám tuyết tan dưới chân chúng, và quơ loạn vào nhau với những dụng cụ học hành lấy ra từ chiếc cặp bằng da hải cẩu. Nhưng thỉnh thoảng, với một dáng vẻ đầy đức hạnh, tất cả bọn học trò lại giở mũ cát két trước một vị giáo sư đội nón kiểu thần Wotan hoặc để râu kiểu thần Jupiter, đang bước ra xa trên những bước chân trịnh trọng.

- Bộ mày đi sau cùng sao, Hans? - Tonio Kroger hỏi, cậu đã đứng đợi khá lâu ở giữa đường đi. Và cậu mỉm cười vừa bước tới trước người bạn đang bước qua cửa chính, vừa trò chuyện với mấy đứa bạn học khác, và nó đã chực lảng ra xa với bọn chúng rồi.

- Sao chứ? - Đứa học trò hỏi và nhìn Tonio. - À! Đúng rồi, hai đứa mình đi chơi thêm một vòng đi!

Tonio không nói gì, đôi mắt cậu mờ đi. Phải chăng Hans đã quên, phải chăng chỉ bây giờ nó mới nhớ là ngày hôm nay, hai đứa phải đi dạo chơi chung với nhau, trong lúc đó thì cậu đã không ngừng thích thú vì chuyện đó kể từ lúc sự việc được thỏa thuận hay sao?

- Ờ, thôi chào tụi bay nghe! - Hans bảo lũ bạn. - Tao còn phải đi một vòng với Kroger đây!

Cả hai đi về phía bên trái trong lúc những đứa khác lững thững bước về phía bên phải.

Hans và Tonio có thì giờ đi dạo sau giờ học, bởi cả hai đều thuộc những gia đình dùng cơm chiều vào lúc bốn giờ. Cha của họ là những thương gia thi hành nhiều công thuế và là những nhân vật có thế lực trong thành phố. Gia đình Hansen, từ nhiều thế hệ nay, sở hữu nhiều xưởng làm gỗ lớn bên bờ sông, với những chiếc cưa máy hùng hậu, cắt các thân cây trong bầu không khí mịt mù hơi nước và vang dậy những tiếng rít ầm ĩ. Trong khi đó thì Tonio là cậu con trai của vị lãnh sự Kroger mà ngày nào người ta cũng thấy chở xuyên qua thành phố những túi hạt giống ghi bằng những nét chữ đen to tướng, kể tên hiệu của xí nghiệp, và ngôi nhà lớn cổ kính của tổ tiên cậu là ngôi nhà đẹp nhất trong thành phố… Hai người bạn phải liên tiếp giở mũ cát két bởi từng chập họ gặp những người quen biết, và nhiều người lại chào hỏi trước tiên hai cậu nhỏ con mười bốn tuổi này.

Cả hai đều mang cặp trên lưng và cả hai đều ăn mặc tươm tất, ấm áp; Hans mặc một chiếc áo ngắn kiểu lính thủy với cổ áo to và xanh bẻ xuống, phủ lưng và đôi vai. Tonio thì mặc một chiếc áo choàng xám có thắt lưng. Hans đội một chiếc bê rê của lính thủy Đan Mạch với những sợi dây băng ngắn, để lộ một lọn tóc màu vàng nâu như vải gai. Nó xinh đẹp lạ lùng và người nó chắc chắn, rộng bề vai và lép bề hông, với đôi mắt xanh đầy cương nghị, với cái nhìn linh hoạt và thung dung. Nhưng dưới chiếc mũ tròn bằng lông thú của Tonio, trên một khuôn mặt nâu vàng, với những đường nét thanh tú đặc biệt miền Nam, đôi mắt mở ra trông âm u, được che rợp một cách dịu dàng, với hai mí mắt nặng nề, tất cả toát ra một dáng vẻ mơ mộng, e dè… Những đường viền của chiếc miệng và cằm thì trông thanh tao lạ lùng. Dáng đi của cậu trông thờ ơ và không đều đặn, trong khi đôi chân mảnh khảnh của Hans, trong đôi vớ đen, lại di động với một dáng vẻ thật dẻo dai và nhịp nhàng.

Tonio không nói gì. Cậu lấy làm khổ sở. Vừa nhíu đôi lông mày nghiêng nghiêng vừa tròn môi huýt sáo, cậu nhìn ra xa ở một bên, đầu cúi thấp. Thái độ cùng dáng vẻ kia là những nét đặc biệt của cậu.

Bỗng nhiên, Hans luồn cánh tay mình dưới cánh tay Tonio, đồng thời lén lút nhìn cậu, bởi vì nó biết rõ sự tình ra sao rồi. Về phần Tonio thì mặc dù lặng lẽ bước thêm mấy bước, không nói gì, cậu cũng bất ngờ cảm thấy những dự định thật êm đềm.

- Thật ra, tao đâu có quên, Tonio. - Hans vừa nói, vừa nhìn về phía lề đường trước nó. - Nhưng tao chỉ lo là hôm nay chuyện đó chắc chắn không thành bởi vì trời ấm và xấu quá. Nhưng tất cả chuyện đó cũng bằng thừa đối với tao, và tao thấy mày cũng cứ đợi tao là điệu quá. Tao đã tưởng là mày về rồi chứ, và tao đã giận mày rồi đó…

Tất cả nơi người Tonio đều lồng lên trong nỗi niềm sung sướng, hân hoan khi cậu nghe qua những lời lẽ kia.

- Nào, bây giờ mình đi trên những mặt thành đi. - Cậu nói bằng một giọng cảm động. - Trên mặt thành Moulin và Holstein, rồi tao sẽ dẫn mày về nhà, Hans à. Không, tao có bỏ về một mình thì điều đó cũng chẳng hề hấn gì đến tao đâu, chắc chắn vậy đó; lần tới, chính mày sẽ đi theo tao.

Thật ra, cậu không vững tin cho lắm ở những lời giải thích của Hans, và cậu cảm nhận rõ ràng rằng nó chỉ quan niệm tầm quan trọng của cuộc đi dạo hai đứa được có phân nửa so với cậu. Tuy nhiên, cậu thấy Hans tiếc rẻ đã quên, và thành thật muốn được tha lỗi, nên tâm trí cậu không nghĩ đến việc trì hoãn cuộc hòa giải làm gì.

Sự thật là Tonio thương Hans Hansen và đã từng khổ sở nhiều với nó, kẻ thương yêu nhiều nhất là kẻ yếu đuối nhất và phải chịu nhiều khổ sở. Tâm hồn non dại của một cậu thiếu niên mười bốn tuổi đã học được bài học đơn giản và nghiệt ngã kia của cuộc đời, và cậu đã quen chú tâm vào những kinh nghiệm loại đó, những kinh nghiệm mà chính cậu ghi nhận vào tâm hồn cậu, và tìm thấy ở đó, một niềm vui không phải để vì thế mà điều chỉnh phẩm hạnh riêng biệt của cậu, cũng như rút ra một lợi ích thiết thực nào. Cậu cũng thấy những bài học như thế, chúng quan trọng và hứng thú hơn những sự hiểu biết mà người ta buộc cậu phải thu thập tại trường, và cậu sử dụng một số lớn những giờ học trong các lớp học với những cái vòm gôtích, để đào sâu tất cả những gì mà các khám phá kia đã khiến cho cậu cảm nghiệm được, đồng thời lĩnh hội trọn vẹn ý nghĩa của chúng.

Mối bận tâm này mang đến cho cậu một niềm thỏa mãn giống như niềm thỏa mãn mà cậu vẫn từng nhận ra được lúc cậu đi dạo trong phòng với chiếc vĩ cầm của cậu (bởi vì cậu chơi vĩ cầm), hòa lẫn những âm thanh thật du dương mà cậu có thể tạo ra được, với tiếng vòi nước từ phía dưới, trong khu vườn, vừa phun lên vừa nhảy múa những cành lá của cây hồ đào già.

Vòi nước, cây hồ đào già, chiếc vĩ cầm của cậu và biển ở phía xa, biển Baltique với những giấc mơ mùa hạ mà cậu có thể rình rập trong suốt kỳ nghỉ hè, đó là tất cả những gì cậu yêu thích, tìm cách gần gũi, và cuộc sống nội giới của cậu diễn ra trong thế giới của chúng. Đó là những đối tượng mà tên gọi làm đẹp cho những câu thơ, và chúng luôn vang dội, mỗi lần một mới mẻ, trong những câu thơ mà thỉnh thoảng Tonio Kroger vẫn làm.

Việc cậu ôm ấp bên mình một tập thơ do chính cậu viết ra, đã tới tai những người chung quanh vì lỗi của chính cậu, việc đó đã làm hại cho cậu không ít, bên lũ bạn học cũng như bên những vị giáo sư của cậu. Một mặt, cậu con trai của vị lãnh sự Kroger thấy mình đần độn và tầm thường nếu phải phật lòng vì chuyện đó, và cậu khinh thường dư luận của những người bạn đồng song của mình, và dư luận của những người thầy dạy cậu học, mà những kiểu cách xấu xa tệ hại vẫn làm cậu kinh tởm, mà cậu hiểu rõ những nỗi yếu hèn có tính cách riêng tư với một sự sáng suốt hiếm có. Nhưng mặt khác, cậu cũng tự thấy mình điên cuồng và, để nói cho đúng ra, thấy mình khiếm nhã trong việc làm thơ, cậu buộc lòng phải nhìn nhận là hợp lý phần nào, những ai xem công việc đó là lạ lùng. Tuy nhiên, tình cảm đó không mạnh để ngăn cản việc tiếp tục.

Bởi ở rỗi tại nhà, cậu trình diện tại lớp học với một trí tuệ chậm lụt, lơ đãng, và vì không được các thầy trông thấy tường tận, cậu luôn luôn mang về nhà những phiếu điểm đáng phàn nàn nhất, điều khiến cho cha cậu rất đỗi giận dữ và ưu phiền, vị này là một người cao lớn, ăn mặc tươm tất, có đôi mắt suy tư và luôn cài một cánh hoa đồng nội nơi lỗ cài khuy áo. Trong khi mẹ Tonio, người mẹ mỹ miều với mái tóc đen nhánh, thuộc dòng họ Consuelo và trông ít giống các bà khác tại thành phố, bởi xưa kia cha cậu đã đi tìm bà ở tận phía dưới thấp của địa cầu đồ, những phiếu điểm đó hoàn toàn dửng dưng đối với bà.

Tonio thích người mẹ nồng nàn và thâm u đó, bà chơi dương cầm và măng cầm tuyệt vời làm sao! Cậu hài lòng thấy bà không chút buồn phiền vì vị trí đáng nghi ngại của cậu giữa mọi người. Nhưng rồi một mặt khác cậu lại cảm thấy cơn giận dữ của cha cậu cũng thích đáng và cần phải được kính trọng, cho nên, mặc dù ông la mắng, cậu vẫn hoàn toàn đồng ý với ông, trong lúc cậu nhận thấy thái độ dửng dưng đầy dịu dàng của mẹ cậu có hơi nhẹ dạ phần nào. Thỉnh thoảng, cậu vẫn nhủ thầm tương tự như thế này: “Kể ra, ta như thế này cũng là quá lắm rồi, lơ đãng, khó dạy, chỉ lo chú tâm vào những điều không ai nghĩ tới và là những điều mà ta không thể, cũng không muốn thay đổi. Ít ra, ta cũng đáng bị bắt về và trừng phạt thích đáng vì chuyện đó, thay vì được mọi người bỏ qua với những nụ hôn và những lời lẽ dịu ngọt. Tuy nhiên, chúng ta đâu phải là dân bô hê miên chất trong một chiếc xe màu xanh lá, chúng ta là những con người đứng đắn, đạo mạo, vị lãnh sự Kroger, gia đình Kroger…”. Thường xuyên, cậu cũng nghĩ: “Vậy thì tại sao ta lại quá kỳ quặc, và còn xung khắc với tất cả mọi người, sinh chuyện lôi thôi với các thầy của ta, và sống như một người xa lạ trong đám nhỏ con khác? Mi hãy xem bọn học trò tốt và bọn học trò bám chặt vào một sự ngu si vững chắc, họ không thấy các ông thầy kỳ cục, họ không làm thơ, và họ chỉ nghĩ tới những điều mà người ta có thể nói to lên. Họ phải sống thoải mái và ăn khớp với mọi người làm sao! Điều đó hẳn phải dễ chịu… Còn ta, ta có được những gì chứ, và tất cả những điều đó rồi sẽ kết thúc cách nào đây?”.

Cái cách tự kiểm thảo và xem xét những mối tương quan giữa mình và đời sống, cái cách đó vẫn giữ một vai trò quan trọng trong tình cảm của Tonio đối với Hans Hansen. Cậu thích nó trước tiên vì nó đẹp, tiếp theo vì nó xuất hiện đúng như cực đối nghịch của cậu trên mọi phương diện. Hans Hansen là một học sinh xuất sắc, lại nữa là một người bạn vui tính, với cách leo lên lưng ngựa, chơi thể thao, bơi lội trông giống như một vị anh hùng, và nó được mọi người biệt đãi. Các thầy gần như đối xử với nó thật dịu dàng, họ gọi nó bằng tiểu danh của nó, và luôn luôn tìm mọi cách để khuyến khích nó, các bạn học thì tìm kiếm những ân huệ tốt đẹp của nó, ở ngoài đường các ông các bà thường chặn bước nó, sờ lên mái tóc màu gai bung ra khỏi chiếc bê rê Đan Mạch của nó, và nói: “Chào Hans Hansen với mái tóc xinh xắn! Cháu vẫn luôn đứng nhất trong lớp chứ? Các bác gửi lời chào ba má nghe, cậu bé đẹp trai…”.

Đó là Hans Hansen. Và kể từ lúc Tonio Kroger quen biết nó, cậu vẫn thường hay cảm nhận một hoài vọng đau đớn ngay khi cậu trông thấy nó, một hoài vọng pha lẫn với ước muốn phát sinh từ cảm giác bị đốt cháy ở trên ngực. “À! - Cậu nghĩ - Có được đôi mắt xanh như mày, được sống có khuôn phép và hòa điệu với trọn vũ trụ như mày. Mày luôn luôn bận rộn một cách hợp lý và được mọi người kính nể. Khi làm bài xong, mày tập cưỡi ngựa hoặc làm công việc với cây cưa của mày, ngay trong ngày nghỉ hè bên bờ biển, mày cũng để thì giờ chèo thuyền, lèo lái cho buồm xuôi gió hoặc bơi lội, trong lúc đó thì tao lại nằm trên bãi cát như một kẻ ăn không ngồi rồi, đắm hồn trong mộng tưởng, nhìn đăm đăm vào các trò chơi của thân thể luôn biến đổi và đầy bí ẩn, đang lướt đi trên mặt biển. Nhưng chính vì tất cả những thứ đó mà mắt mày sáng lên đến thế. A! được như mày…”.

Cậu không cố trở thành một người giống như Hans Hansen, và có thể ước mơ được giống nó cũng không đứng đắn gì cho lắm. Nhưng cậu ước mong một cách khổ sở được đón nhận lòng thương yêu của nó, và cậu cầu xin mối cảm tình của nó theo phương cách của cậu, một cách chậm chạp, thâm trầm, đầy sự hy sinh, sự đau khổ và sự sầu muộn, nhưng đó là thứ tình cảm sầu muộn nung nấu và tàn bạo hơn cả mọi thứ đam mê mãnh liệt mà người ta hẳn vẫn chờ đợi ở cái vẻ ngoài, xa lạ của cậu.

Nhưng sự khẩn cầu của cậu không hoàn toàn vô vọng, bởi vì Hans, vốn mến chuộng ở cậu một tính cách thượng đẳng nào đó, một sự dễ dàng trong cách ăn nói, cho phép cậu diễn tả những điều khó khăn, Hans hiểu rõ rằng nó đang đứng trước một tâm hồn đầy nghị lực và tế nhị một cách hiếm hoi, nó tỏ ra biết ơn về điều đó, và gây cho Tonio bao nỗi vui mừng nhờ ở cách nó đáp lại mối tình cảm kia, nhưng đồng thời nó cũng gây cho cậu lắm điều khổ tâm do sự hờn ghen và những cố gắng vô vọng trong việc thiết lập giữa bọn họ một cộng đồng tinh thần. Bởi vì, điều đáng để tâm lưu ý là, vốn thèm muốn cái lối sống của Hans Hansen, Tonio lại luôn tìm cách hoán cải nó vào lối sống của mình, điều này chỉ thỉnh thoảng thành công, thành công một cách tạm bợ.

- Tao vừa đọc một cuốn sách tuyệt hay, một cuốn sách thật kỳ diệu. - Cậu nói. Họ vừa bước đi vừa cùng chung móc những viên kẹo trái cây từ trong cái bao mà họ đã mua hai xu của người bán thực phẩm tên Iwersen, ở đường Moulin. - Mày phải đọc nó mới được, Hans à, đó là tác phẩm Don Carlos của Schiller. Tao sẽ cho mày mượn nếu mày muốn…

- Không, không, hãy bỏ qua chuyện đó đi, Tonio à! - Hans nói - Cái đó không phải là loại sách của tao. Tao thích những quyển sách của tao nói về ngựa hơn, mày biết mà: trong đó, có nhiều hình đẹp không chê được, tao bảo đảm với mày đó. Khi nào mày đến nhà tao, tao sẽ đưa chúng ra cho mày xem. Đó là những tấm ảnh chụp chớp nhoáng, và người ta thấy những con vật đang đi trước kiệu, đang phi, đang nhảy trong tất cả mọi tư thế mà trong thực tế người ta không thể nào thấy được hết, bởi tất cả đều quá nhanh.

- Trong tất cả mọi tư thế à? - Tonio lễ độ hỏi - Đúng rồi, chắc là trông đẹp mắt lắm. Nhưng mà, để trở về với Don Carlos, cái này lại vượt khỏi tất cả mọi điều người ta có thể tưởng tượng được… Mày sẽ thấy là trong đó, có nhiều đoạn lộng lẫy tới độ làm cho mày run lên được, giống như một cái gì đang bùng vỡ, sáng láng.

- Như một cái gì đang bùng vỡ à? - Hans Hansen hỏi - Sao vậy?

- Chẳng hạn như có đoạn nhà vua đã khóc bởi vì ông hầu tước lừa dối ngài… nhưng ông hầu tước chỉ lừa dối ngài vì quá yêu vị hoàng tử mà ông ấy sẵn sàng hy sinh thân mình, mày hiểu không? Và đó là lúc mà tin nhà vua khóc từ ngự phòng vọng tới tiền sảnh.

- Khóc? Nhà vua đã khóc à?

- Tất cả triều thần đều hoảng hốt, và người nào người nấy cũng đều lấy làm khiếp đảm, bởi vì đó là một nhà vua vô cùng cứng rắn và nghiêm khắc. Nhưng người ta biết rõ là chàng đã khóc, còn tao, tao lấy làm phiền muộn cho ngài nhiều hơn là chung cho vị hoàng tử và ông hầu tước. Lúc nào ngài cũng cô độc và thiếu thốn tình yêu, và giờ đây, ngài tưởng đâu đã tìm thấy được một người để trông cậy, thế mà người ấy lại phản bội ngài…

Hans Hansen nhìn nghiêng nghiêng vào gương mặt của Tonio. Có một cái gì trên khuôn mặt đó hắn đã khơi dậy niềm thích thú của nó đối với đề tài câu chuyện, bởi bỗng nhiên, nó lại để cánh tay của nó dưới cánh tay của Tonio, và nói:

- Bằng cách nào người ta phản bội ngài vậy, hở Tonio?

Tonio bắt đầu ra điệu bộ. Cậu nói:

- Có điều là tất cả những bức thư gửi tới Brabant và Flandre…

- Kia rồi, Erwin Immerthal. - Hans nói.

Tonio im lặng. Cậu nghĩ thầm: “Quỷ vật cái thằng Immerthal này. Tại sao nó phải tới quấy rầy bọn này chứ? Miễn sao nó đừng có tháp tùng theo bọn này để nói suốt con đường tới bài học về thuật cưỡi ngựa…”. Bởi Erwin Immerthal cũng học về thuật cưỡi ngựa. Nó là con trai của viên giám đốc ngân hàng và nó ở dưới kia, bên ngoài thành phố. Nó đã tháo cặp ra, đến gặp bọn họ, với đôi chân cong và đôi mắt xếch.

- Chào Immerthal. - Hans nói - Tao đang đi một vòng với Tonio đây.

- Tao phải tới thành phố có việc, - Immerthal nói - nhưng tao sẽ đi một đoạn đường nữa với tụi bây… tụi bây đang ăn kẹo trái cây đấy à? Đúng rồi, cám ơn, tao cũng muốn ăn vài viên lắm. Ngày mai, tụi mình có giờ học đó nghe, Hans! - Nó muốn nói tới giờ học về thuật cưỡi ngựa.

- Điệu quá! - Hans nói - Người ta sẽ cho tao những cái ghết da, mày biết chứ? Bởi vì vừa rồi tao mới được điểm phản dịch cao nhất.

- Mày không học về thuật cưỡi ngựa sao Kroger? - Immerthal hỏi, và đôi mắt nó chỉ còn là hai khe hở sáng rực.

- Không, - Tonio đáp bằng một giọng thật mơ hồ.

- Mày phải xin ba mày đi học cái đó nữa đi, Kroger. - Hans Hansen nhận xét.

- Đúng rồi. - Tonio buột miệng nói, vừa hấp tấp, vừa dửng dưng. Cuống họng cậu thắt lại trong giây phút bởi vì Hans đã gọi cậu bằng tên tộc, và Hans có vẻ như cảm biết điều này, vì sau đó, nó nói như để phân bua:

- Tao gọi mày là Kroger bởi vì tên riêng của mày nghe nó kỳ dị quá, mày biết chứ, tao xin lỗi mày, nhưng mà tao không thích nó chút nào. Tonio à… tóm lại, đó không phải là một cái tên. Vả lại, mày chẳng làm gì được trong việc đó, dĩ nhiên.

- Không, đương nhiên là gọi mày như thế mới đúng, vì cái tên kia đọc lên nghe lạ lắm và nó cũng hơi khác thường nữa. - Immerthal nói và ra vẻ như ta đây đang góp lời để dàn xếp câu chuyện.

Môi Tonio run lên.

Cậu dằn lòng và nói:

- Phải, đó là một cái tên đần độn, có Chúa mới biết rằng tao thích được gọi là Henri hay Guillaume hơn, tụi bây có thể tin tao về chuyện ấy! Nhưng tao mang tên đó theo một người em trai của mẹ tao tên là Antonio, bởi mẹ tao không phải người ở đây, tụi bây đã biết rõ điều ấy rồi mà…

Tiếp theo, cậu im lặng, để hai đứa kia nói chuyện ngựa và chuyện yên cương. Hans đã luồn cánh tay mình dưới cánh tay Immerthal và nói với nó bằng một vẻ thích thú, ồn ào mà câu chuyện về Don Carlos đã không thể khơi dậy được… Thỉnh thoảng, Tonio lại cảm thấy xốn xang trong mũi và nghẹn ngào muốn khóc, và cậu phải vất vả lắm mới điều khiển chiếc cằm của cậu đang từng lúc run lên…

Hans không thích cái tên của cậu, biết làm sao được bây giờ? Nó tên Hans, và Immerthal thì được gọi bằng Erwin, nghe được lắm, đó là những tên gọi quen thuộc và thông dụng, không còn làm ai ngạc nhiên. Còn tên “Tonio” thì nghe có vẻ lạ tai và khác thường nơi con người cậu dưới mọi tương quan, dù cậu muốn hay không muốn, và cậu cô đơn, bị loại ra khỏi môi trường của những con người bình thường và quen thuộc, mặc dù cậu không phải là một tên bô hê miên trong một chiếc xe màu xanh lá, mà là con trai của vị lãnh sự Kroger, thuộc dòng dõi Kroger. Nhưng mà tại sao Hans lại gọi cậu là Tonio những lúc chỉ có hai đứa với nhau, liệu nó có xấu hổ vì cậu ngay khi có một kẻ thứ ba xuất hiện hay không? Lắm lúc nó cũng tỏ ra hiểu biết và có thiện cảm đối với cậu, đúng như vậy. “Bằng cách nào người ta phản bội ngài, hở Tonio?”, nó đã hỏi, và nó đã luồn cánh tay của nó dưới cánh tay cậu. Nhưng khi Immerthal trờ tới, nó đã không khỏi buông một tiếng thở dài nhẹ nhõm, nó bỏ rơi cậu, nó đã trách cứ về cái tên riêng lạ lùng của cậu một cách không cần thiết. Thật là một điều đau buồn khi thấy rõ tất cả điều đó!... Thật ra, Hans cũng có phần nào thương cậu khi chỉ có hai đứa với nhau, Tonio biết rõ điều đó. Nhưng nếu có kẻ thứ ba thình lình xuất hiện, thì Hans lại xấu hổ vì cậu và hy sinh cậu, rồi Tonio lại cô đơn. Cậu nghĩ tới vua Philippe. Nhà vua đã khóc.

- Trời đất! - Erwin Immerthal nói - Bây giờ tao phải đi thật rồi đây. Thôi chào tụi bây, cám ơn đã cho ăn kẹo nghe!

Nó đã nhảy lên một chiếc băng nằm bên con đường, rồi cắm đầu chạy trên cặp giò cong của nó và lên đường ngay tức thì.

- Tao khoái Immerthal. - Hans nói một cách xác tín.

Nó ăn nói theo lối của đứa trẻ hư hỏng và tin chắc nơi mình trong việc tuyên bố những mối cảm tình cũng như mối hiềm khích của mình, trong việc phân phát chúng… Sau đó, nó lại khởi sự nói về những bài học về thuật cưỡi ngựa, bởi vì nó đã khai mào về đề tài đó. Vả chăng, họ đang đến gần ngôi nhà của gia đình Hansen, con đường qua các thành lũy không dài lắm. Họ ghì chặt nón và cúi đầu xuống trong cơn gió lớn ẩm ướt đang rên rỉ, gây nên những tiếng cọt kẹt trong các cành cây trụi lá. Và Hans nói, trong khi Tonio thỉnh thoảng chỉ gắng gượng “ừ hử” một cách chiếu lệ, và cậu vẫn tiếp tục dửng dưng với việc Hans, trong khi lời lẽ say sưa, đã lại nắm lấy cánh tay của cậu, bởi vì đó chỉ là một cách làm thân giả tạo và vô nghĩa.

Sau đó, họ rời khỏi những thành lũy cách nhà ga không xa mấy, họ trông thấy một chiếc xe lửa chạy ngang qua trong những tiếng hổn hển nặng nề, họ đùa nghịch bằng cách đếm những toa xe, và vẫy tay chào người đàn ông quấn mình trong lớp da thú, đang ngồi tuốt trên toa sau cùng. Đến công trường Điền Ma, trước ngôi biệt thự của gia đình Hans, họ dừng bước, và Hans nói cho bạn biết một cách cặn kẽ về nỗi thích thú được leo lên cánh cửa chính và làm cho nó chạy tới chạy lui trên những chiếc bản lề của nó, bằng cách nào cho chúng rít lên ken két. Sau đó, nó từ biệt Tonio.

- Bây giờ tao phải về. - Nó nói - Chào Tonio, lần sau chính tao sẽ tháp tùng theo mày về nhà mày, tao hứa chắc đó.

- Chào Hans. - Tonio nói - Tụi mình đã đi dạo một vòng thích thú!

Hai bàn tay họ siết chặt lấy nhau, ướt đẫm và dính đầy chất rỉ, vì chúng đã chạm vào cánh cửa chính, nhưng khi đôi mắt Hans bắt gặp đôi mắt Tonio, người ta thấy một vẻ hối hận mơ hồ hiện lên khuôn mặt xinh xắn của nó.

- Để rồi tao sẽ đọc liền tức khắc Don Carlos, mày biết rõ mà. - Nó nói nhanh - Câu chuyện về nhà vua trong ngự phòng của ngài chắc phải ly kỳ lắm.

Nó đã cắp chiếc xắc trong tay và vừa đi vừa chạy băng qua khu vườn. Trước khi biến mất trong ngôi nhà, nó còn quay đầu lại để làm một dấu chào. Và Tonio bước đi, tâm hồn phơi phới, nhẹ nhàng như mọc cánh. Ngọn gió từ đằng sau thổi ùa vào cậu, đẩy cậu về phía trước, nhưng cậu bước đi thong dong, thoải mái không chỉ vì vậy. Hans sẽ đọc Don Carlos, và sau đó họ sẽ cùng chung chiến hữu một cái gì mà Immerthal hoặc bất luận một đứa nào khác cũng không thể nào nói với họ được cả! Họ hiểu nhau biết bao! Ai biết được rồi đây có thể cậu còn thuyết phục nó làm thơ nữa? Không, không, nó không muốn thử làm thơ đâu! Hans không nên trở thành một người như Tonio, mà cứ tiếp tục là nó, trong sáng và tráng kiện làm sao, như tất cả mọi người vẫn thích nó, mà đứng đầu là Tonio. Nhưng trong việc đọc Don Carlos dù sao, hắn cũng không gây thiệt hại gì cho nó…

Tonio bước qua dưới cánh cửa cũ kỹ nặng nề, đi dọc theo bến tàu, bước ngược lên những con đường với những đầu hồi nhà thẳng tắp, ướt đẫm và lộng gió, cậu đi mãi tới ngôi nhà của cha mẹ cậu. Trong lúc đó, cậu cảm nhận trái tim mình sống thật sự, nó chứa đựng những hoài bão khốn khổ, một ước muốm thấm đượm ưu phiền, một chút gì ngang tàng, và một nỗi diễm phúc thật thuần khiết.