Chương 2

Inge, Ingeborg Holm là tên cô gái có mái tóc vàng nâu của bác sĩ Holm, ở tại công trường chợ, nơi dựng lên cái máy nước gôtích cao, chạm trổ tỉ mỉ và khéo léo… Chính nàng là người mà Tonio Kroger đem lòng yêu dấu, khi cậu được mười sáu tuổi.

Bằng cách nào chuyện đó xảy đến? Cậu đã trông thấy nàng có đến hàng ngàn lần, nhưng một buổi chiều nọ, cậu lại trông thấy nàng được soi sáng rực rỡ bằng một cách nào đó, cậu trông thấy nàng, bằng một dáng vẻ ương ngạnh nào đó, vừa cười vừa hất đầu sang một bên, trong lúc nàng đang trò chuyện với một cô bạn gái, cậu trông thấy nàng đưa bàn tay lên gáy trong một dáng vẻ nào đó, một bàn tay bé bỏng, không đặc biệt mỹ miều, cũng không đặc biệt thanh tú, trong lúc tay áo bằng sa the trắng của nàng lướt phía trên khuỷu tay; cậu nghe nàng nhấn mạnh một tiếng nói bằng một cách nào đó, to và ấm, một tiếng nói không quan hệ, và rồi một cơn ngây ngất xâm chiếm lòng cậu, mạnh hơn nhiều so với cơn ngây ngất mà ngày xưa, thỉnh thoảng cậu vẫn cảm nhận khi ngắm nhìn Hans Hansen, vào thời mà cậu chỉ mới là một chú bé ngốc nghếch, vụng về.

Chiều hôm ấy, cậu mang theo trong lòng mình hình ảnh của cái bím tóc dày màu vàng nâu, của đôi mắt xanh, dài tươi cười, của phần da thịt nhẹ phình ra ở phía trên mũi, điểm phớt những vết tàn nhang. Cậu không tài nào ngủ được bởi vì lúc nào cậu cũng còn nghe vẳng bên tai âm thanh vang dội đặc biệt của giọng nàng nói. Cậu thử bắt chước, một cách dịu dàng, cách nàng nhấn mạnh cái tiếng không quan hệ kia, và đồng thời cậu khẽ run lên. Kinh nghiệm báo cho cậu biết rằng những điều cậu cảm nhận kia, đó chính là tình yêu. Nhưng mặc dù cậu biết rõ rằng tình yêu rồi sẽ mang đến cho cậu bao điều khốn khổ, giày vò và nhục nhã, rằng nó phá hủy sự bình yên trong tâm hồn và chất đầy vào lòng người những âm điệu du dương, và cậu không thể nào tìm thấy cho mình cơn nghỉ ngơi cần thiết để mang đến cho chúng một hình thể chính xác, và sáng tạo trong lặng lẽ, một tác phẩm tới nơi tới chốn, mặc dù thế, cậu vẫn chào đón nó một cách vui sướng, cậu buông thả trọn vẹn với nó, cậu nuôi dưỡng nó với tất cả những sức mạnh của tâm hồn cậu, bởi vì cậu biết rằng tình yêu giúp cho người ta trở nên phong phú và sống động hơn là lặng lẽ sáng tạo một tác phẩm tới nơi tới chốn.

Chính tại gian phòng khách trống trơn không có đồ đạc của bà Husteede, bà vợ của viên lãnh sự, chiều hôm đó, đến việc tiếp nhận lớp khiêu vũ, chính tại gian phòng đó mà Tonio Kroger đã si tình cô nàng Inge Holm vui tươi, rạng rỡ. Đó là một lớp học tư, chỉ có những người thuộc gia đình quyền quý nhất mới được tham dự, và người ta luân phiên nhau tụ tập tại nhà cha mẹ để đón nhận những bài học về khiêu vũ và bộ điệu, nhưng ông thấy vũ Knaak thì, mỗi tuần, từ tận thành phố Hambourg đến để dạy.

Ông ta tên là Francois Knaak, và ta phải trông thấy nhân vật đó mới được!

- Tôi hân hạnh được me vous présenter [2] - Ông ta nói - tên tôi là Knaak… và người ta không nói thế khi người ta đang nghiêng người xuống, mà khi đã đứng thẳng người lên, và nói bằng một giọng hàm súc, tuy nhiên lại rõ ràng. Không phải ngày nào người ta cũng ở vào hoàn cảnh buộc các cô cậu phải tự giới thiệu bằng tiếng Pháp, nhưng khi người ta làm được việc này một cách đứng đắn và hoàn hảo trong ngôn ngữ đó, người ta có thể chắc chắn thoát khỏi khó khăn một cách tài tình như trong tiếng Đức…

Chiếc áo lễ đen óng mượt ôm lấy thân hình mập mạp của ông ta buông xuống thành những đường xếp mềm dịu trên đôi giày khiêu vũ trang hoàng bằng những cái gút thắt bằng hàng sa-tanh, và đôi mắt màu nâu của ông ta dạo quanh, chúng mệt mỏi và lấy làm sung sướng với vẻ đẹp của chúng.

Người nào cũng bị đè bẹp bởi cái vẻ vững tin và lịch sự quá đáng của ông ta. Ông ta bước, không ai bước như ông ta cả, với những bước chân dẻo dai, chập chờn, nhịp nhàng, vương giả, ông ta bước về phía bà chủ, nghiêng mình xuống và chờ đợi người ta đưa bàn tay ra trước ông. Và khi người ta đưa bàn tay ra cho ông ta, ông ta thì thầm một lời cảm ơn, bước lùi lại trong một tác động dẻo dai, quay người trên bàn chân trái, rướn người lên ở một bên, trên mũi nhọn của bàn chân, và dang ra xa, vừa lắc lư hai bên hông…

Người ta đi thụt lùi về phía cửa, vừa nghiêng mình xuống nhiều lượt, mỗi khi rời khỏi một cuộc hội họp, người ta không kéo về chiếc ghế bằng cách dùng một bàn chân chộp lấy nó hay kéo rê nó trên rầm nhà, trái lại người ta khẽ nhấc nó trên lưng dựa và đặt nó xuống đất, không gây tiếng động nào. Người ta không ngồi đó, hai bàn tay đặt lên bụng và lưỡi trong góc miệng, ngay khi bạn làm chuyện đó, thì ông Knaak đã có cách bắt chước bạn và sẽ khiến cho bạn ghê tởm cử chỉ đó trọn đời.

Đó là những gì liên quan tới bộ điệu. Còn về chuyện khiêu vũ thì ông Knaak lại còn cố biểu dương một sự tài giỏi hoàn hảo hơn nữa. Trong phòng khách trống trơn đồ đạc, những ngọn nến của bộ đèn treo và những ngọn lửa của lò sưởi, tất cả đều thắp sáng. Nền đất được rắc phấn, và bọn học trò đứng quanh tạo thành một hình bán nguyệt lặng lẽ. Bên kia màn cửa, trong gian phòng kế bên, các bà mẹ và các bà cô đang ngồi trên những chiếc ghế bọc vải nhung và đang ngắm qua các lỗ khóa, xem bằng cách nào ông Knaak, người nghiêng về phía trước, với hai bên ngón tay cầm lấy mép chiếc áo lễ, đang dùng đôi chân dẻo dai biểu diễn từng giai đoạn của điệu vũ mazurka. Nhưng hắn vì muốn làm kinh ngạc hoàn toàn đám khán giả của mình nên ông ta chợt tung người lên, và không thiết gì tới mặt đất, ông ta vẽ thành một thứ chiên âm bằng cách quay mòng mòng đôi chân, chân này trên chân nọ, trong một tốc độ đến làm người ta phải chóng mặt, rồi ông ta rơi trở xuống mặt đất kia với một tiếng “phịch” nghe chói tai, làm rung chuyển tất cả trên nền.

“Trò bắt chước khó khăn biết bao”! Tonio Kroger nhủ thầm. Nhưng cậu thấy rõ là Inge Holm, cô nàng Inge vui tính, vẫn thường theo dõi những động tác của ông Knaak với một nụ cười say mê, và không phải chỉ vì thế mà thật ra, sự tự chủ kỳ diệu thuộc về cơ thể kia gợi ra một tình cảm ngưỡng mộ nơi nàng. Đôi mắt của ông Knaak, chúng thể hiện một cái nhìn trầm tĩnh và bạo dạn làm sao! Chúng không thấm nhập vào sự vật tới độ biến nó thành phức tạp và buồn bã, chúng không biết gì, chúng chỉ biết có mỗi một điều là chúng nâu vàng và đẹp! Nhưng chính nhờ thế mà thái độ của ông ta có vẻ tự mãn làm sao! Đúng, người ta phải đần độn lắm mới có thể đi đứng như ông ta, và rồi người ta được yêu bởi người ta đáng yêu. Cậu biết quá rõ là Inge, nàng Inge diễm tuyệt có mái tóc vàng nâu, đang mải nhìn ông Knaak như nàng vẫn nhìn. Còn cậu, phải chăng không bao giờ có một thiếu nữ nào nhìn cậu như thế?

Ồ, có chứ! Điều đó đã xảy tới. Có cô nàng Magdalena Vermehren kia, con gái viên đại tụng Vermehren, với dáng vẻ dịu dàng và đôi mắt to, đen láy và bộc trực, đứng đắn và đầy tình cảm. Nàng vẫn thường vấp ngã khi khiêu vũ, nhưng nàng lại đi tìm cậu khi đến lượt các bà các cô chọn lựa người khiêu vũ với mình, nàng biết rằng cậu làm thơ, và đã hai lần yêu cầu cậu đưa những bài thơ của cậu cho nàng xem. Nàng thường nhìn cậu từ xa, vừa cúi đầu thấp xuống. Nhưng mà tất cả điều đó có hề hấn gì tới cậu chứ? Về phần cậu, thì cậu đem lòng yêu Inge Holm, nàng Inge vui tươi, rạng rỡ với mái tóc vàng nâu, chắc chắn nàng khinh miệt cậu bởi vì cậu làm thơ… Cậu nhìn nàng, nhìn đôi mắt sắc sảo, xanh lơ, chất đầy niềm diễm phúc và sự ngạo mạn của nàng, và rồi một mối hoài bão đầy ganh tị, một nỗi niềm khổ đau man rợ, đay nghiến, về việc cậu hắn bị xua đuổi khỏi sự hiện diện của nàng, đời đời xa lạ đối với nàng, nỗi niềm khổ đau đó nung nấu trong lồng ngực cậu.

“Cặp thứ nhất tiến tới!” - Ông Knaak nói, và không có một tiếng nào có thể mang lại cái cách thức, giọng điệu kỳ lạ mà nhân vật này đã sử dụng để phát âm giọng mũi.

Người ta học điệu đối vũ, và trong cơn hãi hùng sâu xa của Tonio Kroger, cậu được xếp vào cùng “ô vuông” với Ingeborg Holm. Cậu hết sức tránh nàng, tuy vậy, cậu lại liên tiếp ở kế bên nàng, cậu cấm đoán đôi mắt cậu không được kéo nàng lại gần, tuy nhiên, cái nhìn của cậu lại liên tiếp rơi trên người nàng… Và bây giờ thì nàng bước tới, do tên tóc đỏ hung tên Ferdinand Matthiessen dìu đi, nàng vừa trượt vừa chạy, nàng hất tóc ra sau và đứng ngay trước mặt cậu, vừa lấy lại hơi thở. Ông Hinzelmann, người đệm nhạc, đang đặt hai bàn tay xương xẩu của ông ta lên các phím đàn, điệu đối vũ bắt đầu.

Nàng vận chuyển hết bên này tới bên nọ, trước mặt cậu, hoặc nghiêng tới trước, hoặc ngả ra sau, vừa bước đi vừa quay tròn, một mùi thơm xông lên từ mái tóc của nàng và từ lớp vải dịu mềm của chiếc áo dài nàng mặc, nó từng chập thoảng tới mũi cậu, và cái nhìn của cậu mỗi lúc một trở nên bối rối hơn. “Ta yêu em, hỡi Inge dịu dàng và yêu dấu!”, cậu nói với chính lòng mình, và cậu đặt vào lời nói đó tất cả nỗi khổ đau vì lẽ nàng quá hăng say, vui vẻ trong công việc của nàng mà không chú ý gì tới cậu. Một bài thơ tuyệt diệu của Storm chợt hiện đến trong tâm trí cậu: “Anh thích chìm sâu trong giấc ngủ, nhưng em phải khiêu vũ”. Và cậu lấy làm khổ sở vì điều phi lý, nhục nhã vì bị bó buộc, phải khiêu vũ trong khi người ta đang yêu.

“Cặp thứ nhất tiến tới!” - Ông Knaak nói, bởi người ta đã bắt đầu một kiểu múa khác. “Khá lắm! Tới điệu quay tròn của các bà! Xoay bàn tay lại!”. Không ai có thể mô tả vẻ duyên dáng của ông ta trong cách nuốt chữ hay uốn giọng trong câu nói. “Cặp thứ nhì tiến tới!”. Đến lượt Tonio Kroger và người nhảy cặp với cậu. “Khá lắm!” Tonio Kroger nghiêng mình tới trước. “Điệu quay tròn của các bà!” và Tonio Kroger, đầu cúi thấp, đôi lông mày nhíu lại, cậu đặt bàn tay của mình lên bàn tay của bốn bà, trên bàn tay của Inge Holm và cậu nhảy điệu quay tròn.

Có những tiếng xì xào và những tiếng cười vang lên ở chung quanh. Ông Knaak bày ra một điệu của vũ khúc thể hiện một niềm kinh hãi đầy kiểu cách. “A! Khổ sở chưa!” - Ông ta kêu lên. “Dừng lại! Dừng lại! Kroger đã nhảy sai bét giữa các bà các cô rồi! Lùi ra sau, cô Kroger à, hãy lùi ra sau, coi nào! Mọi người đều biết cả trừ cậu. Nào! Cút đi! Lùi lại!”. Ông ta rút chiếc khăn mù soa bằng lụa vàng và vẫy nó trước Tonio Kroger để đuổi cậu về chỗ.

Mọi người đều cười rộ, những người trai trẻ, những cô gái và các bà ở phía sau màn cửa, bởi vì ông Knaak đã biến một sự việc ngẫu nhiên thành một điều thật khôi hài, và mọi người lấy làm vui thích như trong rạp hát. Chỉ có ông Hinzelmann là chờ đợi, với một khuôn mặt khô khan của con người chạy việc, ông chờ đợi người ta ra dấu cho ông tiếp tục, bởi vì ông đã quen với những điệu bộ lố lăng của ông Knaak.

Sau đó người ta tập lại điệu đối vũ, và tiếp theo, là một lúc nghỉ ngơi. Người đàn bà hầu phòng bước vào, mang theo tiếng khua động của một chiếc mâm chất đầy những thứ nước giải khát, và chị bếp bước tới trong đường rẽ của mình với một tràng bánh ngọt. Nhưng Tonio Kroger đã lẻn vào phòng khách, bước khẽ ra hành lang, và đến đứng trước một khung cửa sổ với những bức mành mành rủ xuống, hai bàn tay cậu chắp sau lưng, cậu không nghĩ rằng người ta không thấy được gì khi nhìn ngang qua, do đó, việc cậu đứng trước cửa sổ, và làm như nhìn ra ngoài, như thể là điều quái dị.

Nhưng chính cậu đang nhìn vào tâm hồn cậu, nơi diễn ra biết bao nhiêu điều phiền muộn cùng với những hoài bão khốn khổ. Tại sao, tại sao cậu lại ở nơi này? Tại sao cậu không ở trong phòng mình, bên cửa sổ, đọc tác phẩm Immerthal, thỉnh thoảng lại nhìn ra khu vườn xám tối trong buổi chiều tàn, nơi cội hồ đào nặng nề kêu lên ken két. Nơi đó, hẳn cậu đã ở vào đúng chỗ của mình. Điều này đối với kẻ khác là được khiêu vũ bằng tất cả tâm hồn họ không chút lầm lạc… Tuy nhiên, đó không phải là chỗ của cậu, không phải, chỗ của cậu nơi này, là nơi cậu cảm thấy mình gần gũi với Inge, ngay khi cậu đang chỉ có một mình, cách biệt với nàng, đang cố phân biệt giữa những tiếng ồn ào của những câu chuyện, những tiếng khua vang của ly tách và của những điệu cười, cậu cố phân biệt giọng nói của nàng, nơi trọn vẹn hơi ấm của cuộc đời như đang gây thành những chấn động tuyệt vời. Ồ! Đôi mắt xanh biếc của em, chúng dịu dàng và rạng rỡ làm sao, hỡi Inge, người đẹp có mái tóc vàng nâu! Người ta chỉ mỹ miều và tươi thắm như em khi người ta không đọc Immensee, và người ta không hề tự mình thử viết nên một cái gì tương tự như thế. Nỗi khổ chính là đó.

Hẳn nàng phải đến! Hẳn nàng phải để ý thấy cậu không còn ở đó, và cảm nghiệm được chuyện gì đang xảy ra trong lòng cậu, hẳn nàng phải lặng lẽ bước theo cậu, đặt bàn tay mình lên vai cậu, và nói: “Đến đây anh, anh hãy trở về với bọn em, anh hãy mãn nguyện, em yêu anh”. Và cậu giương tai nghe ngóng phía sau cậu, chờ đợi nàng bước đến với một niềm xao xuyến điên rồ, phi lý. Nhưng nàng không đến bao giờ! Những chuyện đó không bao giờ xảy đến trên trái đất này!

Nàng có cười cậu không, cả nàng nữa, như tất cả mọi người? Phải, nàng đã cười, dễ dàng và tự nhiên đến nỗi cậu đã phủ nhận điều đó vì tình yêu đối với nàng và với chính cậu. Tuy nhiên, không phải vì quá bận tâm tới sự hiện diện của nàng mà cậu đã nhảy điệu “quay tròn của quý bà”. Và điều đó có thể làm gì được chứ? Có thể một ngày nào đó người ta sẽ ngừng bặt tiếng cười! Một tờ báo mới đây đã không chấp thuận một bài thơ của cậu hay sao? Và còn điều này nữa, là tờ báo đó không đình bản trước khi bài thơ của cậu có thể in ra sao chứ? Thế nào cũng tới cái ngày mà cậu sẽ nổi tiếng, và tất cả những gì cậu viết ra sẽ được xuất bản, lúc bấy giờ, hẳn người ta sẽ thấy là điều đó có gây ấn tượng gì cho Inge Holm hay không?... Không, điều đó rồi sẽ không gây ấn tượng nào cho nàng cả, đó là sự thật, cho Magdalena Vermehren, cô nàng lúc nào cũng vấp ngã, thì còn đúng, nhưng cho Inge Holm, thì không bao giờ, cho nàng Inge vui tươi rạng rỡ, với đôi mắt xanh lơ, không bao giờ. Vậy thì lợi ích gì chứ?

Trái tim của Tonio Kroger thắt lại đớn đau trong ý tưởng đó. Mối cảm nhận về việc mình bị dao động và bị cợt đùa, khinh miệt bởi những sức mạnh kỳ diệu và sầu thảm, đồng thời biết rằng những tâm hồn mà hoài bão say đắm của ta vẫn mang ta đến gần, họ vẫn sống trong niềm dửng dưng thanh thản, điều đó làm ta khổ sở biết bao. Nhưng mặc dù phải đứng trơ vơ, lạc loài, không chút hy vọng trước một chiếc mành mành kéo thấp xuống, và trong cơn phiền não của mình, cậu giả vờ nhìn ngang qua, mặc dù thế, cậu vẫn lấy làm diễm phúc. Bởi vì trong khoảnh khắc đó trái tim cậu sống thật sự. Tim ta đập một cách cuồng nhiệt và sầu thảm, nó đập cho em đó, Ingeborg Holm! Và linh hồn cậu ghì siết lấy bóng dáng thon nhỏ, vàng nâu, trong sáng, bướng bỉnh và dung dị, tầm thường của nàng, và cậu khước từ chính mình một cách sung sướng.

Hơn một lần, với khuôn mặt nóng bừng, cậu đứng ở nơi chốn đìu hiu nào đó, nơi âm thanh của tiếng nhạc, mùi hương thơm ngát của hoa và tiếng khua động của ly tách chỉ vọng đến trong mơ hồ, cậu tìm cách phân biệt trong những tiếng xôn xao của buổi lễ, giọng nói của nàng, cậu khổ sở vì nàng, và dẫu sao đi nữa, cậu cũng lấy làm diễm phúc. Hơn một lần cậu cảm thấy áy náy về việc cậu có thể nói chuyện với Magdalena Vermehren, người vẫn vấp ngã luôn luôn, về việc nàng hiểu thấu tâm hồn cậu, trong khi cô nàng Inge tóc vàng nâu thì lại có vẻ xa xôi, lạ mặt và kỳ bí, ngay khi cậu ngồi bên cạnh nàng, bởi vì ngôn ngữ của nàng không phải là ngôn ngữ của cậu, và dù sao mặc lòng, cậu vẫn lấy làn diễm phúc. Cậu thầm nghĩ, bởi hạnh phúc không phải là được yêu: trong tình yêu chỉ có sự thỏa mãn của lòng tự cao tự đắc, pha lẫn với nỗi chán chường. Hạnh phúc là yêu và có thể đón bắt đó đây, những khoảnh khắc phù du, trong đó người ta có ảo tưởng được gần kế bên bóng hình yêu dấu. Cậu ghi nhận ý tưởng này vào tâm hồn mình, cậu đào sâu đến cùng tận ý nghĩa của nó, và vét cạn tất cả những gì nàng có thể mang đến cho trí tưởng cậu.

Lòng chung thủy, Tonio Kroger nghĩ, ta muốn mãi mãi chung thủy và yêu thương em, hỡi Ingeborg yêu dấu, ngày nào ta còn sống. Đó là những ý hướng tốt lành của cậu. Tuy nhiên, một tình cảm sợ sệt, và buồn phiền thầm thì rất khẽ cho cậu biết rằng cậu đã thật sự quen hắn Hans Hansen mặc dù cậu vẫn gặp nó ngày ngày. Điều khả ố và kinh khiếp của sự vụ là cái giọng nói thì thầm và hơi tinh quái kia đã có lý, là thời gian trôi qua, là một ngày nào đó, Tonio Kroger không còn sẵn sàng chết vô điều kiện cho cô nàng Inge vui tươi nữa, bởi vì cậu cảm nhận được mối khát vọng và quyền năng hoàn tất những việc đáng kể trong cuộc đời này theo cách của cậu.

Và tâm hồn cậu cẩn trọng luấn quấn bên ngai thờ, nơi ngọn lửa tình yêu của cậu đang cháy sáng, trinh nguyên và thuần khiết. Cậu quỳ xuống trước, khơi ngọn lửa dậy và nuôi dưỡng nó bằng mọi cách, bởi cậu muốn được mãi mãi là tâm hồn chung thủy, và rồi trong khoảnh khắc, không được ai chú ý đến, nó cũng tắt ngấm đi, không ồn ào, không chói lọi.

Nhưng Tonio Kroger vẫn còn đứng trước ngai thờ lạnh lẽo thêm một hồi nữa, ngạc nhiên và thất vọng, vì lòng chung thủy vô khả hữu trên trái đất này. Tiếp theo, cậu nhún vai và bước đi.

Chú thích:

[2] me vous présenter:Tiếng pháp trong nguyên bản: tự giới thiệu.