Chương 2 NGỌN LỬA HỒI SINH

Khi di chuyển ba mươi dặm về phía bắc từ Richford đến Moravia, nhà Rockefeller tiến từ một khu định cư biên giới lạc hậu đến một cộng đồng an cư hơn với những ngôi nhà xinh xắn ở trung tâm thị trấn. Được định cư bởi United Brethren in Christ — một giáo phái Phúc âm sau này hợp nhất với Giáo hội Giám lý Thống nhất — Moravia đã là một thành trì của sự ôn hòa và tình cảm chống nô lệ và tự hào có một khách sạn, cửa hàng tổng hợp, nhà máy bông và nhà thờ Giáo đoàn. Ngay cả ngày nay, Moravia vẫn là một mảnh đất cổ kính đích thực của Americana, với những con phố duyên dáng, rợp bóng mát mang lại cảm giác thân thiện và những ngôi nhà với hàng hiên rộng rãi, thoáng mát.

Rockefellers sống ở vùng ngoại ô phía bắc thị trấn. Vào khoảng năm 1843, Bill đã tiêu một nghìn đô la cho một thửa đất rộng chín mươi hai mẫu Anh trên vùng cao đầy cỏ thoai thoải xuống Hồ Owasco, một trong những hồ Finger đẹp nhất. Ông đã mở rộng một ngôi nhà hiện có cho đến khi có bảy hoặc tám phòng với tầm nhìn tuyệt đẹp, được bao quanh bởi những cây thông cao, hồ nước xanh đặt trên nền những ngọn đồi xanh tươi ở phía xa bờ. Các nhà kho nằm bên kia đường, và một nhà bếp ở phía sau giúp gia đình có thể dự trữ thịt đông và thịt xông khói. Đối với John D., ngôi nhà vách ván hai tầng này là một cảnh đẹp mê hồn và trở thành biểu tượng lâu dài của anh về vẻ đẹp mục vụ. Vào mùa hè, anh thích câu cá rô vàng từ hồ nước trong vắt lạnh giá, và thậm chí mùa đông, anh say mê bất chấp cái lạnh buốt giá. Những đứa trẻ nhà Rockefeller ngủ trong một căn phòng trên lầu không có mái che chỉ được sưởi ấm bằng một lò sưởi bốc lên từ bếp; tuyết rơi và cái rét tê tái của mùa đông xuyên qua các vết nứt trên tường. “Làm thế nào mà gió đã từng gào thét giữa những đám mây bên bờ hồ!” Rockefeller nhớ lại một cách mơ màng vào cuối những năm bảy mươi của mình. Trong bóng tối trước khi bình minh, bọn trẻ thường bị đánh thức bởi tiếng chặt của tiều phu hay tiếng xe trượt tuyết trên tuyết dày. Eliza sẽ đứng dưới chân cầu thang và gọi con trai cả của mình, “Dậy đi, con trai; Đã đến lúc phải dậy và vắt sữa bò rồi!” Để sưởi ấm đôi chân trong cái chuồng lạnh lẽo âm u, John luôn đứng trên phần đất ấm áp bên con bò mà anh đang vắt sữa.

Ba đứa con đầu tiên của Rockefeller - Lucy, John và William - được sinh ra ở Richford. Bây giờ, vào năm 1843, cùng với Big Bill một lần nữa trên đường trong những tháng cô mang thai, Eliza sinh con gái thứ hai, Mary Ann; hai năm sau, cặp song sinh đến. Cậu bé Frank, khỏe mạnh, nhưng Frances ốm yếu từ khi sinh ra và đã được một bác sĩ địa phương đến khám khoảng 70 lần trước khi bé qua đời ngay sau sinh nhật thứ hai của mình. Eliza đã cố gắng bảo vệ cậu bé John D., bảy tuổi khỏi cái chết đầu tiên này, nhưng nó vẫn khắc sâu trong trí nhớ của cậu. Khi đến thăm Moravia với tư cách là một ông già ngoài tám mươi tuổi, ông chỉ vào một cánh đồng và giải thích “khi Frances được chôn cất, tôi đã được bảo đến cánh đồng đó để nhặt đá, vì tôi không nên có mặt.” – tạo ra nỗi sợ hãi cái chết sau này, và Eliza có lẽ là người đầu tiên xâm nhập vào nó.

Ở Moravia, William Avery Rockefeller đã hành động như một hỗn hợp kỳ lạ của một công dân rắn rõi và lôi cuốn. Như ở Richford, người dân thị trấn trợn tròn mắt khi anh ta phóng nhanh trên những con ngựa nhanh nhẹn, ăn mặc lịch sự và chi tiêu hoang phí, đôi khi tạo ấn tượng anh ta là người giàu nhất thị trấn. Mary Ann sau đó đã bác bỏ những câu chuyện “nực cười” về thời thơ ấu nghèo khó của họ. “Chúng tôi luôn có nhiều thứ để ăn và mặc, và mọi kiểu thoải mái hợp lý. Tất nhiên, chúng tôi không giàu - còn xa; nhưng chúng tôi luôn có đủ để ăn, sử dụng và tiết kiệm.” Moravia là thời kỳ vàng son trong thời niên thiếu của John khi cha anh khao khát sự dịu dàng trong một thời gian ngắn. Một người hàng xóm thậm chí còn gán cho Bill “về người đàn ông đáng chú ý nhất trong cộng đồng.” Vì khu vực này có nhiều rừng thông nguyên sinh, anh ấy đã tổ chức một công việc khai thác gỗ hợp pháp và khá thành công. Trước bình minh, chỉ được dẫn đường bởi ánh sao và đèn lồng, anh và nhóm làm việc của mình đã chở các khúc gỗ đến bờ hồ bằng xe trượt tuyết, sau đó đưa chúng đến Auburn, nằm ở mũi phía bắc hồ. Trong một tinh thần công dân bùng nổ bất ngờ, Bill đã giúp chọn địa điểm cho trường học thị trấn bằng cách đếm số vòng quay của những chiếc bánh xe đẩy của mình khi anh lái xe qua thị trấn, sau đó đặt trường học ở chính giữa cộng đồng; anh đã thuyết phục những người đóng thuế địa phương trả tiền cho nó vào thời điểm mà nhiều người vẫn nghĩ rằng các gia đình nên giáo dục con cái của họ tại nhà. Với tính cách tháo vát, nhanh nhẹn sau này được truyền sang con trai, Bill cũng đã thả cá thu ở hồ Owasco và thậm chí còn đứng đầu ủy ban điều độ địa phương. “Ông ấy là người như thế đấy,” John D. khoe khoang “Ông ấy sẽ hoàn thành công việc trong khi hàng xóm bắt đầu bàn tán về điều đó.” Thời kỳ Moravia tiết lộ một sự thật quan trọng về Bill: Anh ấy có một khao khát tiềm ẩn được kính trọng và có lẽ không có kế hoạch dành cả cuộc đời như một lang băm trôi nổi, săn lùng những kẻ cả tin.

Tất nhiên, Bill không bao giờ cam chịu làm bẩn tay mình với công việc đồng áng, điều mà anh coi là thấp hơn phẩm giá của mình. Anh thuê một công nhân đường sắt tên là Hiram Odell để làm việc tại trang trại và chăm sóc gia đình trong thời gian anh đi ‘lang thang’. Như Bill đã hướng dẫn Odell, “Mẹ chúng không đủ mạnh để quản lý và chúng cần một số chỉ dẫn. Hãy làm những gì bạn nghĩ là phù hợp với chúng.” Trong khi Odell trồng trọt khu vườn lúc rảnh rỗi, Eliza giao việc nhà cho bọn trẻ. Một ngày nọ, khi dăng một sợi dây ngang qua khu vườn, bà nói với hai cậu con trai lớn: “John, con lo sợi dây bên này, và Will, bên kia là của con.” John - luôn là một đứa con trai siêng năng – sẵn sàng đương đầu trước sự khắc nghiệt của cuộc sống nông thôn, điều mà anh tin rằng, đã tiếp thêm sức mạnh cho anh trong cuộc đấu tranh công nghiệp sau này. Thời niên thiếu khó khăn đã rèn luyện bản chất vốn đã khắc kỷ và khiến anh ấy mạnh mẽ chống lại những nghịch cảnh sau này.

Có đủ hoạt động kinh tế ở Mỹ trong những năm 1840 để kích thích bất kỳ ông trùm nào trong tương lai. Các ngân hàng mọc lên ở khắp mọi nơi, những con kênh cắt ngang vùng nông thôn, những con tàu chạy bằng hơi nước lấn át các con sông, đường sắt và điện báo nối liền những thị trường đầu tiên. Việc mở rộng lãnh thổ đang diễn ra: Texas bị sát nhập vào năm 1845 và chiến tranh với Mexico dường như không thể tránh khỏi. Mặc dù chỉ biết lờ mờ về những phát triển xa xôi như vậy, John D. Rockefeller dường như đã là một hình mẫu hoàn hảo của doanh nhân tương lai. Ngay cả khi còn là một cậu bé, anh ấy đã mua kẹo theo cân, chia nó thành nhiều phần nhỏ, sau đó bán với lợi nhuận nhỏ cho anh chị em của mình. Đến năm bảy tuổi, được mẹ khuyến khích, anh đã thả những đồng tiền vàng, bạc và đồng kiếm được vào một chiếc bát sành màu xanh trên lò sưởi. Công việc kinh doanh đầu tiên của John xảy ra vào năm bảy tuổi khi anh theo sau một con gà mái tây khi nó lạch bạch vào rừng, đột kích vào tổ của nó và mang gà con về nuôi. Để thúc đẩy công việc kinh doanh của con, Eliza đã cho anh sữa đông để nuôi gà tây, và năm sau anh nuôi một cặp gà bố mẹ. Khi là một ông già, Rockefeller nói, “Cho đến ngày nay, tôi thích thú khi nhìn thấy một đàn gà tây, và không bao giờ bỏ lỡ cơ hội nghiên cứu chúng.”

Bất chấp những kỷ niệm không mấy đẹp đẽ của Rockefeller, những bức ảnh ban đầu của anh kể về một câu chuyện buồn hơn nhiều. Khuôn mặt của anh nhăn nhó, vô cảm, thiếu vẻ hoạt bát của một cậu bé; da trắng bệch, đôi mắt trống rỗng và không có hồn. Đối với những người khác, anh thường có vẻ khó hiểu, và họ nhớ đến anh với khuôn mặt u ám lê bước trên những con đường quê, chìm đắm trong suy nghĩ, như thể đang làm sáng tỏ những vấn đề sâu xa. Một người dân Moravia nói: “Đó là một cậu bé trầm tính. Cậu ấy dường như luôn suy nghĩ.” Về nhiều khía cạnh, John là người hay quên và không thể phân biệt được với nhiều cậu bé khác. Sau đó, khi anh ấy làm chói mắt cả thế giới, nhiều hàng xóm và bạn học cũ đã phải vật lộn để thu thập được ngay cả một hình ảnh mờ nhạt của anh ấy. Anh là một người học chậm nhưng kiên nhẫn và bền bỉ, giống như J. P. Morgan và Jay Gould, thể hiện một cái đầu tuyệt vời về toán học. Rockefeller nói: “Tôi không phải là một học sinh xuất sắc, và tôi đã phải siêng năng chuẩn bị cho bài học của mình”, anh theo học tại ngôi trường một phòng do cha anh thành lập, một tòa nhà màu trắng với mái dốc và cửa sổ được trang trí bằng cửa chớp tối. Kỷ luật nghiêm khắc và chính xác: Khi học sinh có hành vi sai trái, giáo viên đe dọa cầm một phiến đá trên đầu các em. Nếu Rockefeller không nổi trội trong lớp, có thể một phần là do anh không thích khoe khoang; luôn hướng nội và thờ ơ trước sự tán thành của người khác, do đó anh ta không có chút phù phiếm kiểu con trai nào đó.

Với lợi ích của nhận thức muộn màng, chúng ta có thể thấy rằng có điều gì đó phi thường trong cách cậu bé rắn rỏi này xác định chính xác mục tiêu và kiên quyết theo đuổi chúng mà không hề có chút bốc đồng nào của trẻ con. Khi chơi cờ caro hoặc cờ vua, anh ấy tỏ ra hết sức thận trọng, nghiên cứu kỹ từng nước đi, nghĩ ra mọi phương án đối phó có thể xảy ra trong đầu. “Tôi sẽ di chuyển ngay sau khi tôi hiểu được điều đó,” anh nói với những đối thủ đang cố gắng lao vào anh. “Bạn không nghĩ rằng tôi chơi để bị đánh bại, phải không?” Để đảm bảo chiến thắng, anh chỉ tham gia các trò chơi mà anh có thể ra các quy tắc. Mặc dù có phong cách chậm rãi, hay suy xét, nhưng một khi đã nghiền ngẫm kỹ lưỡng về kế hoạch hành động, anh có khả năng quyết định nhanh chóng.

Mặc dù nhìn chung anh ấy rất nghiêm túc và dành nhiều thời gian cho sách, âm nhạc và nhà thờ, anh ấy có một sự dí dỏm ranh mãnh. Như chị dâu của anh ấy nói, “Cậu ấy rất có khiếu hài hước, mặc dù người ta có thể nói cậu ấy khó tính, nhưng tôi không nhớ cậu ấy đã từng cười lớn như thế nào. Tôi nhớ ánh mắt cậu ấy sáng lên, và má lúm đồng tiền lộ ra trên má khi nghe hoặc nhìn thấy bất cứ điều gì thú vị.” Em gái Mary Ann nhớ đến anh qua những lời trêu chọc khôn ngoan. “Anh ấy sẽ chọc tức tất cả chúng tôi bằng những câu nói đùa của mình, luôn luôn với khuôn mặt nghiêm túc.” Rockefeller luôn có sự vui nhộn, nhưng nó thường bị che khuất sau lớp mặt nạ.

John D. Rockefeller bị thu hút đến nhà thờ, không phải như một nghĩa vụ mà như một điều gì đó làm mới tâm hồn một cách sâu sắc. Nhà thờ Baptist thời niên thiếu cung cấp nhiều manh mối về những bí mật về nhân vật này. Khi còn là một thanh niên, anh đã được nuôi dạy theo một chế độ ổn định với các châm ngôn, dựa trên nền tảng của đạo Tin lành, đã hướng dẫn đạo đức của anh. Nhiều thái độ theo chủ nghĩa thuần túy của anh, có vẻ như đã xa xưa đối với thế hệ sau này, chỉ là những điểm chung của tôn giáo thời niên thiếu. Thật vậy, câu chuyện về những chiến công kinh doanh hoành tráng của anh không thể tách rời khỏi bầu không khí đầy lửa và diêm sinh bao trùm lên vùng ngoại ô New York trong thời thơ ấu. Ngay cả cha anh, sẵn sàng tán tỉnh công ty của ma quỷ, cũng thuộc lòng nhiều bài thánh ca và thúc giục con cái đi nhà thờ; có lần ông đưa cho John năm đô la để đọc Kinh thánh, do đó tạo ra sự liên tưởng sớm, không chủ ý giữa Chúa và tiền. Luôn luôn là một tinh thần biểu tượng, sống ngoài vòng pháp luật, Bill chưa bao giờ thực sự tham gia một nhà thờ - điều đó có thể đã đi quá xa - vì vậy John đã xác định tôn giáo với người mẹ yêu quý, người đã tìm thấy trong Kinh thánh một sự xoa dịu cho tinh thần đang rối bời của mình.

John theo học một trường Chúa nhật cách ngôi nhà trên đỉnh đồi của họ một quãng ngắn và nhớ đến người thầy như một người đàn ông thô tục trước đây đã ăn năn và trở thành một Cơ đốc nhân nghiêm túc. Cậu bé coi tôn giáo không phải là một hệ thống phần thưởng của thế giới khác mà là một phương tiện để cải cách đạo đức trên trái đất. Vì Bill thường xuyên đi vắng, Eliza đã nhờ một người hàng xóm theo phái Trưởng lão đưa cô và các con đến nhà thờ Baptist vào các buổi sáng Chủ nhật. Khi cả gia đình quây quần bên nhau trong một chiếc ô, Eliza khuyến khích bọn trẻ thả đồng xu vào đĩa thu; Rockefeller sau đó đã trích dẫn lòng vị tha của mẹ là nguồn gốc cho hoạt động từ thiện của ông. Khi còn nhỏ, anh đã biết rằng Đức Chúa Trời muốn đàn chiên của mình kiếm tiền và sau đó quyên góp tiền trong một quá trình không bao giờ kết thúc. Rockefeller giải thích: “Tôi đã được huấn luyện ngay từ đầu để làm việc và tiết kiệm. Tôi luôn coi đó là một nghĩa vụ tôn giáo để có được tất cả những gì tôi có thể có một cách danh dự và cống hiến tất cả những gì tôi có thể. Tôi đã được mục sư dạy theo cách đó khi tôi còn là một cậu bé.” Những người theo đạo Baptist ở các nhà thờ nhỏ không bị ngăn cấm việc tích lũy tài sản nhưng đã phản đối sự phô trương vô ích của nó, tạo nên một sự căng thẳng kéo dài suốt cuộc đời Rockefeller.

Trong khi nhà thờ Baptist đầu tiên được thành lập bởi Roger Williams ở Rhode Island vào năm 1639, giáo phái này không phát triển mạnh cho đến khi cái gọi là Great Awakening (Đại thức tỉnh) bắt đầu vào khoảng năm 1739. Sự bùng nổ của lòng nhiệt thành tôn giáo đã tập hợp lực lượng sau chuyến tham quan biển phía đông của George Whitefield, nhà truyền giáo Phúc âm Giám lý người Anh đầy sức lôi cuốn. Trên những cánh đồng trống, giữa nhiều tiếng khóc lóc, la hét, ngất xỉu và quằn quại tội lỗi trên mặt đất, hàng loạt người đã cải đạo sang Cơ đốc giáo hoặc khôi phục lại đức tin của họ. Giai đoạn cảm xúc cuồng nhiệt này đã thúc đẩy sự phát triển đáng kinh ngạc giữa những người theo đạo Baptists, những người tin vào sự tự nguyện hòa mình và sự tuyên xưng đức tin công khai từ các tín đồ. Hơn một trăm nhà thờ Baptist mới mọc lên chỉ riêng ở New England. Với các nhà lãnh đạo giáo dân và các giáo đoàn tự trị, những người Baptists thích hợp một cách lý tưởng với các khu vực biên giới và các đặc tính dân chủ của những người thuộc địa. Được tuyển dụng từ những người dân thường, thường không được trả công và có trình độ học vấn kém, các mục sư Baptist đã mạo hiểm vào vùng nội địa nơi các giáo sĩ khác sợ hãi. Bởi vì họ phản đối các cơ sở tôn giáo và không có lòng trung thành với các giám mục giám sát hoặc một hệ thống phân cấp của nhà thờ trung tâm, họ có thể thành lập một nhà thờ ở bất kỳ con lạch hoặc vùng trũng nào. Họ nổi lên như một lực lượng tôn giáo lớn vào cuối thế kỷ thứ mười tám.

Đại thức tỉnh thứ hai đã đánh thức New England và các bang ở giữa Đại Tây Dương lên một cơn sốt tôn giáo mới từ năm 1800 đến cuối những năm 1830. Phong trào kéo dài lên đến đỉnh điểm vào khoảng năm 1830, khi ngọn lửa phục hưng bùng cháy dữ dội đến mức Rochester và các khu vực khác ở ngoại ô New York và Ohio được mệnh danh là Quận bị thiêu rụi. Khi những người theo chủ nghĩa phục hưng — trong đó Charles Grandison Finney là người được ca tụng nhiều nhất — đến một thị trấn, họ tổ chức các buổi nhóm cầu nguyện thường kéo dài suốt đêm. Những cảnh tượng sân khấu này, được đánh dấu bằng những cảm xúc dâng trào đầy kịch tính, mô tả những tội nhân ngồi trên “băng ghế lo lắng” khi người dân thị trấn công khai thúc giục họ ăn năn. Khi nhìn thấy ánh sáng, các bên có tội thường bật khóc và quỳ gối cầu nguyện. Các nhà thuyết giáo đã cố gắng tiếp cận mọi người thông qua những lời kêu gọi sống động về hy vọng và sợ hãi, cầu khẩn hạnh phúc thiên đàng và những hồ lửa địa ngục đang thiêu đốt. Một nhà truyền giáo nổi tiếng, Jacob Knapp, đã mô tả những tội nhân bị dày vò bò lên các cạnh của hố đang cháy trong khi những con quỷ với những chiếc chĩa ba, đứng bên cạnh, thúc đẩy họ trở lại trong ngọn lửa một cách tàn bạo. Phong trào phục hưng tự duy trì, vì những người được cứu được mong đợi sẽ giải cứu những người khác khỏi nanh vuốt của Satan. Họ sẽ đi từng nhà, cố gắng tống khứ tội nhân ra khỏi nhà của họ cho đến khi toàn bộ thị trấn bị cuốn vào cảm xúc cuồng nhiệt, cuồng loạn.

Một số khía cạnh của phong trào phục hưng này đáng được chú ý vì chúng được phản ánh rất nổi bật trong cuộc đời của Rockefeller. Vào cuối những năm 1820, các chiến binh truyền giáo ở Rochester đã kích động chống lại việc hút thuốc, khiêu vũ, chơi bài, chơi bi-a và rạp hát, đồng thời tẩy chay các cửa hàng mở cửa vào ngày Sa-bát. Như Rockefeller đã nói, “Quay trở lại... vào những ngày đầu làm việc và thời niên thiếu, những Baptists mà tôi biết đã lắng nghe lương tâm và những chỉ dẫn tôn giáo của họ, không những không nhảy múa ở nơi công cộng mà còn không nhảy múa ở bất cứ đâu và thậm chí không thừa nhận việc khiêu vũ... Nhà hát bị coi là nguồn gốc của sự sa đọa, bị những tín đồ đạo Đấng Ki-tô có lương tâm xa lánh.” Vì rượu được coi là một loại thức uống của satan, một tín đồ không thể pha chế, bán hoặc cung cấp cho khách, và lời cam kết tiết độ đã trở thành tiêu chuẩn của việc chấp nhận Đấng Christ vào đời sống của một người. Trong thời niên thiếu của mình, Rockefeller đã thấm nhuần một ý thức sâu sắc rằng tín đồ đạo Đấng Ki-tô phải trở thành một người lính được trang bị vũ khí chống lại mọi cám dỗ thế tục và không bao giờ được xa rời các vòng tròn tôn kính.

Xuất phát từ chủ nghĩa Calvin nghiêm ngặt, những người truyền đạo Tin lành Baptist bám vào quan điểm bình đẳng rằng tất cả những linh hồn sai lầm đều có thể được cứu, không chỉ là những người được chọn, được định sẵn, và họ tích cực tham gia vào công việc truyền giáo. Rockefeller được nuôi dưỡng để tin rằng không ai là không thể cứu vãn, mọi người là những đặc vụ tự do có thể được cứu chuộc bằng một hành động ý chí - một triển vọng tự lực đã dập tắt những quan điểm chính trị bảo thủ của ông. Sự giáo dục Baptist cũng khiến ông phải tuân theo sự sùng bái của việc hoàn thiện bản thân vĩnh viễn, vốn đã đóng một vai trò rất nổi bật trong nền văn hóa Mỹ thế kỷ XIX. Finney, chẳng hạn, là một Trưởng lão đã khuyến khích người nghe của mình theo đuổi sự hoàn hảo trong cuộc sống trần thế của họ.

Rockefeller bước vào Nhà thờ Baptist vào một thời điểm định mệnh. Vào tháng 5 năm 1845, trong một cuộc tranh cãi về vấn đề các chủ nô phục vụ như những người truyền giáo, các đại biểu của phái Baptist từ chín bang miền nam đã ly khai khỏi cơ quan quốc gia để thành lập Công ước Baptist Miền Nam. Những người theo chủ nghĩa Baptist miền Bắc nhiệt thành tin rằng chủ nghĩa bãi nô nhất quán với sự phản đối của họ đối với hệ thống phân cấp giáo hội, tinh thần dân túy và chiến dịch thanh trừng tội lỗi ra khỏi xã hội trên diện rộng của họ. Đại thức tỉnh lần thứ hai đã liên kết rõ ràng việc cải đạo cá nhân với cải cách cộng đồng, sinh ra chủ nghĩa hoạt động chính trị. Trong thời kỳ thuộc địa, người Mỹ đã tiêu thụ rượu rum của quỷ một cách tự do, nhưng sự nhấn mạnh của truyền giáo mới vào việc nâng cao xã hội đã giúp thúc đẩy phong trào ôn hòa quốc gia trong những năm 1820 và 1830. Đối với Rockefeller, một người phi chính trị, nhà thờ thu hẹp đời sống xã hội của anh nhưng lại mở rộng tầm nhìn cho anh, tạo cầu nối cho những mối quan tâm xã hội lớn hơn và cuối cùng chuẩn bị cho anh bước vào thế giới từ thiện.

Nếu John D. tin rằng, bất chấp những trò hề khoa trương của Devil Bill, rằng anh đã tận hưởng một thời niên thiếu trong gia đình qua bản in của Currier & Ives, thì phần lớn là do ảnh hưởng bù đắp của Eliza và nhà thờ. Những gian khổ của bà đã khai thác phần nào sức mạnh và trí tuệ dự trữ sâu sắc trong người phụ nữ quê chất phác với lối sống trầm lặng và đôi mắt xanh xám kiên định. Mary Ann nói: “Mẹ thật tuyệt vời. Bà ấy quản lý gia đình và ngôi nhà và làm tất cả một cách dễ dàng.” Mặc dù Eliza chăm chỉ đọc Kinh thánh, nhưng một số truyền nhân còn sống của bà cho thấy một nền giáo dục cực kỳ thô sơ; bà ấy viết sai chính tả những từ cơ bản nhất, viết đàn cho nghe, từ tốn cho dễ chịu. (John là một người đánh vần và ngữ pháp không có lỗi.) Một người xa lạ với ngữ pháp, bà ấy đôi khi viết những bức thư chỉ bao gồm một câu đơn.

Thật khó để không bị lay động bởi sự dũng cảm kiên định của Eliza trong việc chăm sóc năm đứa con khi đối mặt với tính cách thất thường, thiếu trách nhiệm của chồng. Khi Bill đi trên đường, cô không bao giờ biết anh ta đang ở đâu, anh ta đang làm gì, hoặc khi nào anh ta có thể xuất hiện. Mặc dù cô có Hiram Odell và cha sống ngay bên kia hồ Owasco, Eliza thường ở một mình với lũ trẻ vào ban đêm trong một thị trấn ở rìa của một vùng hoang dã. Khi cô ấy để quyển Kinh thánh của mình xuống, cô chắc hẳn đã lo lắng về những tên trộm lưu động. Một trong những câu chuyện yêu thích của Rockefeller tiết lộ phản ứng lạnh lùng của cô trước nguy hiểm:

Từ những trải nghiệm ban đầu như vậy, John D. đã có sự tôn trọng sâu sắc và nghiêm túc đối với phụ nữ; không giống như các ông trùm khác của Thời đại mạ vàng, anh chưa bao giờ nhìn thấy chúng ở dạng thuần túy trang trí.

Sinh năm 1813, Eliza đã lớn lên trong bóng tối của Đại thức tỉnh lần thứ hai và không bao giờ buông lỏng kỷ luật. Trong khi Devil Bill phân phát quà cho lũ trẻ, Eliza, mặc nhiên, phải dùng hình phạt và cố gắng khuất phục tính cách Rockefeller hoang dã trong các con. Với một tinh thần nhân hậu, John đã chấp nhận công lý nghiêm khắc của bà khi bà lấy roi, buộc anh vào cây táo, và đánh. Rockefeller nhớ lại: “Vào những dịp đó, tôi đã phản đối, điều mà bà ấy có vẻ thông cảm - nhưng [bà ấy] vẫn tiếp tục, giải thích rằng tôi đã phạm lỗi và phải nhận hình phạt.” Bà ấy sẽ nói, ‘Mẹ làm điều này vì tình yêu’.” Một lần, trong khi trừng phạt John vì hành vi sai trái ở trường, anh bắt đầu thanh minh. “Không tranh cãi,” bà ngắt lời, “chúng ta đã bắt đầu việc [đánh đòn] này, và sẽ làm trong lần tiếp theo.” Rockefeller kể một câu chuyện thời niên thiếu của mình nêu bật kỷ luật khắc nghiệt của mẹ. Sau đó, họ sống ở Owego, và bà đã cấm anh trượt băng trên sông Susquehanna, nhưng sự lôi cuốn của một đêm trăng đã lấn át khả năng phán xét của John và em trai William. Họ đang lướt dọc theo dòng sông thì nghe thấy tiếng khóc tuyệt vọng của một cậu bé bị rơi qua lớp băng. Đẩy một cây sào cho cậu bé đang chới với, John và William đã vớt cậu lên khỏi mặt nước và cứu sống cậu. Khi họ trở về nhà, Eliza ca ngợi lòng can đảm của họ, sau đó bắt tay ngay vào công việc. Rockefeller nói: “Chúng tôi nghĩ sẽ được tha thứ mà không bị trừng phạt, nhưng mẹ đã cho chúng tôi một ‘làn da rám nắng’.”

Trong khi William và Frank có khuôn mặt rộng và vầng trán cao của cha họ, thì John có khuôn mặt hẹp của Eliza, đôi mắt xuyên thấu, cằm nhọn và tính cách phù hợp hơn với khuôn mẫu của Davison. Anh cũng có sự ‘trao đổi chất chậm’ của mẹ và khả năng chịu gánh nặng lớn trong thời gian dài. Nhiều người hàng xóm làm chứng Eliza không bao giờ mất bình tĩnh, không bao giờ cao giọng, không bao giờ mắng mỏ ai - một phong cách quyền uy mà John được thừa hưởng. Từ mẹ của mình, ông đã học được về trật tự, tiết kiệm và các đức tính tư sản khác, những yếu tố quyết định phần lớn đến thành công của ông tại Standard Oil. Bị buộc phải trả một hình phạt nặng nề cho quyết định nóng vội khi kết hôn với Devil Bill, Eliza đã huấn luyện các con cách phản xạ lạnh lùng trước khi đưa ra quyết định; lời khuyên thường xuyên của bà ấy “Chúng ta sẽ để nó lắng xuống” là câu nói mà John đã sử dụng trong suốt sự nghiệp kinh doanh của mình.

Đối với một người phụ nữ có lòng kiêu hãnh và tôn giáo mãnh liệt của Eliza, hẳn là rất khó để chịu đựng sự vắng mặt thường xuyên của người chồng hào hoa, và bà đã gần gũi hơn với đứa con trai lớn nhất của mình, người bà cho là khôn ngoan sớm. Bà thấy những phẩm chất trong anh vẫn vô hình với thế giới nói chung. Bởi vì bà tâm sự với anh và giao cho anh những trách nhiệm lớn, anh trưởng thành nhanh chóng và có được sự tự tin khác thường; điều đó chắc hẳn làm anh tự hào rằng anh đã phục vụ như một người cha thay thế và rất quan trọng đối với sự sống còn của gia đình. Mối quan hệ của anh với anh chị em của mình có vẻ như quan hệ cha con hơn là huynh đệ, và anh thường hướng dẫn họ. Như anh ấy đã nói, “Tôi biết rằng trong trường hợp của riêng tôi, tôi đã được giúp đỡ rất nhiều bởi sự tự tin từ khi còn là một cậu bé.” Tất nhiên, trách nhiệm thời thơ ấu đã ảnh hưởng đến John D., người đã trải qua rất ít niềm vui hay sự nông nổi của tuổi trẻ. Lớn lên như một người trưởng thành thu nhỏ, với gánh nặng nghĩa vụ, anh phát triển một tinh thần trách nhiệm quá mức trong suốt cuộc đời. Anh học cách xem mình như một vị cứu tinh bất đắc dĩ, chịu trách nhiệm giải quyết những tình huống rắc rối cần được khắc phục.

Cho đến khi đánh giá cha qua con mắt trưởng thành hơn, John đã thần tượng cha mình. Là một người có khả năng lập được những kỳ công của Paul Bunyan [4] , William Avery Rockefeller sở hữu nét hào hoa và sự dũng cảm mà mọi cậu bé đều mơ ước ở một người cha. “Tôi xuất thân trong một gia đình mạnh mẽ, những người đàn ông có sức mạnh khác thường, một gia đình lớn,” Rockefeller tuyên bố sau này. “Cha luôn cười rạng rỡ. Mọi người đều thích ông ấy. “Chú Billy,” người ta gọi chú ấy. “Nhìn chung, Bill là một người có tài năng dồi dào. Chú là một vận động viên xuất sắc đến nỗi có thể đứng bên cạnh hàng rào và nhảy qua (không cần đà); một người kể chuyện tuyệt vời đến mức có thể tạo ra nửa tá nhân vật cùng một lúc; một huấn luyện viên động vật huyền thoại đã từng dạy thủ thuật cho một con gấu cưng mà nó đã thắng trong một cuộc thi bắn súng; và một nhà thôi miên điêu luyện đến nỗi người ta đồn đại rằng chú sẽ “ném một làn sương mù” xung quanh người cũng như thú vật.

Nếu những đứa trẻ gắn Eliza với kỷ luật, chúng xác định Bill với tiếng cười. Ông là người bạn săn bắn và câu cá lý tưởng, một tay súng có thể hạ gục những con chim nhỏ đang bay. Bị mê hoặc bởi súng ống, ông cất giữ một bộ súng trường sạch sẽ, được bôi dầu tốt (bao gồm cả một khẩu có kính nhắm) trong nhà tại Moravia. Nhắm mục tiêu vào một cây thông khi đang đứng trên đồng cỏ, ông sẽ tung ra những phát bắn nhanh cho đến khi vỏ cây bị xé vụn bởi đạn. Khi bán thuốc, tài thiện xạ đã phục vụ rất tốt, vì ông sẽ sử dụng nó để lôi kéo một đám đông ở những thị trấn xa lạ. Đặt một cái ống đất sét, lùi lại khoảng cách hai trăm bước, bắn cái ống vỡ tan, sau đó đưa ra một tờ 10 đô la cho bất kỳ ai trong đám đông có thể sánh ngang với sức mạnh của ông.

Hoạt bát và vui vẻ, Bill đã tạo ra niềm vui lây lan bất cứ nơi nào ông ấy đến. Như con trai ông lưu ý: “Luôn có thứ gì đó đang diễn ra trong nhà, ca hát hoặc âm nhạc.” Ông sử dụng tài năng của mình để tạo ra niềm vui. Một ngày nọ, ông nghe nói về một nghệ sĩ vĩ cầm đã bị giam trong nhà tù thị trấn vì say rượu. Người vi phạm được lựa chọn: Hoặc anh ta có thể nộp phạt một trăm đô la hoặc ngồi tù một trăm ngày, với mỗi ngày được giảm tiền phạt một đô la. Không thể có một trăm đô la, Bill đã để người nhạc sĩ trong tù ba mươi lăm ngày, sau đó bảo lãnh cho anh ta sáu mươi lăm đô la, đổi lấy cây vĩ cầm. Trong nhiều thập kỷ, Bill đã trân trọng nhạc cụ tạo ra các buổi hòa nhạc phong phú, mà ông sẽ cúi đầu ở mức ngang lưng, giống như một tay chơi đồng quê. Không nghi ngờ gì nữa, từ gia đình, John đã thừa hưởng tình yêu âm nhạc.

Với hồ Owasco luôn lung linh qua khung cửa sổ, nhiều kỷ niệm thân yêu nhất của John D. về Moravia tập trung vào việc câu cá với Bill, người thường làm những điều thái quá trên thuyền. Trong một lần đi chơi ở hồ, em trai giữa, William, khi đó là một cậu bé mập mạp không biết bơi, đã mắc sai lầm là cằn nhằn về cái nóng. “Vậy thì hãy tắm mát đi,” cha anh nói, người kéo thắt lưng cậu bé đang kinh ngạc lên và dúi đầu cậu xuống nước. Khi William chìm thẳng xuống đáy, Big Bill đã lặn xuống, vớt cậu ta lên, sau đó cố gắng dạy bơi. Như John đã nói về vụ việc, nhìn ở khía cạnh tươi sáng, “Ông ấy luôn huấn luyện chúng tôi có trách nhiệm và chăm sóc bản thân.”

Sẽ là sai lầm (nếu rất bị cám dỗ) khi coi William Avery Rockefeller chỉ đơn giản là một người theo chủ nghĩa khoái lạc, ham vui, vì ông ấy theo chủ nghĩa đạo đức theo cách riêng của mình. Ông là một người ủng hộ tính ôn hòa - rượu đã hủy hoại cha ông, Godfrey - và ông đã trách móc John và William một cách dữ dội khi bắt gặp họ đang hút thuốc trong nhà kho. John cho biết: “Khi em trai tôi tròn 40 tuổi, cha tôi biết được cậu ấy hút thuốc, thì nước mắt đã trào ra.”

Không có lĩnh vực nào mà Bill gây ấn tượng với con trai cả của mình hơn - hay con trai cả của ông tỏ ra thích thú hơn - là sự ma thuật của tiền bạc. Big Bill rất thích tiền mặt và thích những cuộn tiền tròn trịa nhấp nháy. “John D. Rockefeller thừa hưởng sự khôn ngoan và yêu tiền từ cha mình,” một trong những người bạn đồng hành của Bill nhận xét. “Ông già có niềm đam mê tiền bạc gần như là một cơn sốt. Tôi chưa bao giờ gặp một người đàn ông ham mê tiền bạc như vậy.” Tại một thị trấn nhỏ, không tin tưởng vào các ngân hàng - một sự ngờ vực mà ông sẽ chuyển cho John, người sau này đã giữ Standard Oil không bị các nhà tài phiệt Phố Wall chi phối - Bill cất giấu tiền ở nhà. Như một người hàng xóm nhớ lại, “Anh ta có tiền, rất nhiều. Anh ta cất nó trong ngăn kéo tủ. Ở đó tôi đã thấy, những tờ một, hai, ba (khi đó chúng tôi có những tờ ba đô la), những tờ tiền lẻ, mười, hai mươi và năm mươi, tất cả đều được buộc lại bằng dây, chồng chất đầy ngăn kéo.” Theo truyền thuyết, ông cũng có một cái thùng nặng 4 gallon chứa đầy những miếng vàng, mặc dù nó có thể được giấu bằng kim loại cơ bản bên dưới bề mặt lấp lánh. Một lần, trong một buổi họp mặt gia đình, Bill biến mất một lúc, rồi đột ngột lao ra khỏi phòng với một chiếc khăn trải bàn chắp vá được làm thủ công từ tiền giấy có nhiều mệnh giá khác nhau. Đây là một phần của nhu cầu ám ảnh của ông ấy là phải chiếu một bức ảnh có tầm nhìn lớn để che giấu sự nhỏ nhặt trong những thành tích của mình. Khi còn là một cậu bé hay một người đàn ông, John đều không nhận thấy điều gì là bệnh hoạn về chứng cuồng tiền của cha mình, cho thấy anh ấy cũng có chung một điểm mù. Sau khi đã tạo ra được khối tài sản khổng lồ, anh ấy đã nói về cha mình một cách ngưỡng mộ, “Ông ấy đã thực hiện một thói quen không bao giờ mang dưới 1.000 đô la, và ông ấy giữ nó trong túi. Ông ấy đã có thể tự lo cho bản thân và không ngại mang theo tiền của mình.”

Thời niên thiếu của John không phải là nghèo đói đến nỗi lo lắng thường xuyên về tiền bạc và dễ dàng nhận thấy tiền mặt giống như tiền thưởng của Chúa, một thứ may mắn giúp giải tỏa tất cả những lo lắng của cuộc sống. Sau khi cả gia đình trải qua nhiều tuần hoặc nhiều tháng lo lắng để thanh toán các hóa đơn và chờ đợi sự trở lại của Cha, Bill sẽ đột ngột trở thành một ông già Noel vui tính. Ông sẽ bù đắp cho sự vắng mặt dài ngày của mình bằng cách tỏ ra hào phóng với các con. Đối với John, tiền bạc trở thành mối liên hệ ngắn ngủi nhưng thú vị khi người cha nhân hậu ở nhà và nhà Rockefellers hoạt động trông như một gia đình thực sự.

Trong những năm đầu ở Moravia, Big Bill bắt đầu huấn luyện con trai cả của mình về các vấn đề kinh doanh, cử cậu ở tuổi tám hoặc chín đi đánh giá và mua gỗ cho ngôi nhà. Rockefeller nói: “Tôi biết thế nào là gỗ sồi và gỗ phong tốt. Cha tôi dặn chỉ chọn gỗ chắc và gỗ thẳng.” Trong tất cả những bài học mà John tiếp thu được từ cha, có lẽ không bài học nào vượt qua tầm quan trọng của việc ghi chép tỉ mỉ. Đây là một vấn đề cần thiết, vì cuộc sống bấp bênh của Bill buộc gia đình phải giám sát chặt chẽ tình hình tài chính của họ.

Khi nói đến đạo đức kinh doanh, Bill là người gây tò mò nhất, vô cùng danh giá trong khoảnh khắc này, tiếp theo là sự sắc bén. Với con trai, ông đã ngầm truyền đạt thông điệp thương mại là một cuộc đấu tranh gay go, cạnh tranh và bạn có quyền vượt qua đối thủ khác bằng mọi cách, dù công bằng hay không. Ông đã dạy kèm cho John một phong cách thương lượng nhạy bén, không ngừng mà sau này đã nổi tiếng. (Một người mặc cả không chính thống, Bill đã từng đặt giá cho một trang trại ít hơn một nghìn đô la so với mức người chủ yêu cầu; để giải quyết vấn đề, ông đề nghị họ bắn vào một mục tiêu. Bill đã thắng và được chiết khấu hàng nghìn đô la.) Là một chuyên gia Sale, bán các phương pháp chữa trị đáng ngờ cho những người dân nông thôn cả tin, Bill đã xem nhẹ trí thông minh của mọi người và không ngần ngại khai thác sự tin tưởng ngây thơ của họ.

Với tư cách là một ông chủ, Bill đã được cấp bằng sáng chế cho phong cách quản lý con người kỳ quặc của riêng mình. Trong thời gian kinh doanh gỗ, ông đã trả lương rất nhanh chóng và kịp thời cho người của mình và được con trai ca ngợi. Tuy nhiên, ông có thói quen thuê nhân công bất thường, thông báo với họ một cách lịch sự, “Tôi không cần bạn nữa”, sau đó thuê lại họ vài ngày sau - điều mà ông tự hào gọi là “chính sách sa thải và tuyển dụng lại”. Nếu điều này khiến ông giống như một ông chủ kém đáng yêu, thì con trai ông sẽ tán thưởng chiến thuật. “Nó giữ cho những người đàn ông luôn kiễng chân lên; không có sự trì trệ.” Thật kỳ lạ, John mô tả cha là người “tự do và tử tế nhất với nhân viên của mình, luôn thực tế và sắc sảo, tỉnh táo và tháo vát.” Đây là một trong nhiều lĩnh vực mà anh dường như thêu dệt sự thật về Big Bill. Liệu những người mà ông đã sa thải và thuê lại có miêu tả Bill là “phóng khoáng và tử tế” không?

John D. Rockefeller đã miêu tả cha mình như một điển hình về đức tính kinh doanh và nếu đây chủ yếu là một nỗ lực để che đậy khía cạnh mờ ám trong cuộc đời của Bill, thì nó có một phần sự thật. Bill đã trả nợ đúng hạn và hoàn toàn tin tưởng vào sự thiêng liêng của các hợp đồng, ông đã rất chịu khó viết ra chúng. Như John đã nhận xét, “Ông ấy rất cẩn thận khi thực hiện các hợp đồng của mình, đặc biệt là khiến chúng được hiểu rõ ràng, cam kết bằng văn bản. Và sự huấn luyện ông ấy đã cho tôi theo những đường lối đó rất có giá trị, đã chứng minh điều đó trong suốt cuộc đời tôi.” Trong sự nghiệp kinh doanh của mình, John D. Rockefeller bị cáo buộc nhiều tội, nhưng ông tự hào vì đã trả nợ kịp thời và tuân thủ nghiêm ngặt các hợp đồng. Ông cũng bị buộc tội trộn lẫn giữa vô luật pháp và danh dự, bỏ qua những điều tốt đẹp về đạo đức, theo cách gợi nhớ đến cha mình.

Liệu cuối cùng John D. Rockefeller có làm theo sự vô đạo đức của cha mình hay sự tôn trọng nghiêm khắc của mẹ trong việc điều hành Standard Oil là câu hỏi lớn nhất lên danh tiếng lịch sử của ông. Bertrand Russell đã từng nói về Rockefeller, “Những gì anh ấy nói, những gì anh ấy nghĩ và những gì anh ấy cảm thấy, đều đến từ mẹ anh ấy, nhưng những gì anh ấy làm đến từ cha mình, cộng với sự cẩn trọng lớn do sự khó khăn lúc đầu.” Vấn đề phức tạp hơn thế nhiều, nhưng không nghi ngờ gì thành tích của Rockefeller nảy sinh từ sự tác động lẫn nhau thường xuyên căng thẳng giữa hai khuynh hướng đối lập, ăn sâu vào bản chất của ông — tính táo bạo của cha ông và sự thận trọng của mẹ ông — gắn bó với nhau dưới áp lực lớn.

Với vô số bằng chứng về các vấn đề của Bill ở Moravia, dẫn đến việc nghiên cứu văn hóa dân gian phong phú mà ông để lại. Vào năm 1927, một tác giả là thợ mộc tên là Charles Brutcher đã xuất bản một cuốn sách có tựa đề Joshua: A Man of the Finger Lakes Region, một cuốn sách kiểu La Mã ngụy trang mỏng manh về William Avery Rockefeller. Cuốn sách 130 trang tự in đã trở thành vật phẩm của một nhà sưu tập, với những bản sao đôi khi có giá hàng trăm đô la. Nhân vật chính là William Rockwell, còn gọi là Big Bill, và tác giả đã trộn lẫn giữa thực tế và hư cấu bằng cách tái tạo một bức ảnh thực tế về cha Rockefeller. Joshua được thừa nhận là một “câu chuyện có thật được lấy từ cuộc sống” và thu thập truyền thuyết về Devil Bill vẫn còn gây xôn xao thị trấn vào những năm 1920. Phần lớn kho truyền thuyết của nó đến từ Melvin Rosekrans, người có cha là Joshua, đã làm ăn với Big Bill vào những năm 1840. Cuốn sách trình bày một bức chân dung nghiêng, hình hyperbol về sự nghiệp của Bill, một bản tóm tắt về những sai lầm được cho là của ông, nhưng đủ chi tiết kiểm chứng với tài liệu từ các nguồn khác mà nó đáng được đánh giá.

Theo lời kể của người thợ mộc, Big Bill “bậc thầy” đã trở thành “nỗi khiếp sợ của vùng Hồ Finger”, người “ảnh hưởng xấu xa có thể cảm nhận được trong từng hộ gia đình trong nhiều dặm xung quanh.” Eliza xuất hiện với tư cách là “một phụ nữ nhỏ bé có khuôn mặt buồn bã,” không biết lý do thực sự cho những chuyến đi bí ẩn của chồng: “Cô ấy luôn phản đối tính cách lưu manh của Big Bill và xu hướng xấu xa của anh ấy.” Nếu nghi ngờ có hành động sai trái, cô ấy giữ kín để cứu các con. Việc Eliza hư cấu đã giành được sự đồng cảm của cộng đồng với những gì chúng ta biết về cuộc sống thực của Eliza tại Moravia.

Cuốn sách kể lại việc Rockwell cùng với một loạt những kẻ liều lĩnh đã đánh cắp ngựa và giao chúng cho băng đảng Loomis Brothers khét tiếng. (Lời buộc tội nghiêm trọng, không có cơ sở chứng minh đã phủ bóng Bill ở cả ba thị trấn New York mà ông sống.) Một tội danh nghiêm trọng khác trong cuốn sách liên quan đến Tiến sĩ William Cooper, anh họ của tiểu thuyết gia James Fenimore Cooper. Tiến sĩ Cooper không thích Bill và từ chối giao dịch với anh ta. Cuốn sách khẳng định Rockwell đã từng cưỡng bức bác sĩ Cooper bằng súng để chữa trị cho Eliza và một người nào đó sau đó đã bắn những phát súng vào bác sĩ qua rèm cửa sổ phòng khách, suýt chút nữa đã giết bác sĩ. Rockwell còn được miêu tả là một kẻ lừa đảo vô lương tâm, người dụ dỗ các cô gái xinh đẹp bằng một lọ thuốc tình yêu bí mật và cố gắng quyến rũ một phụ nữ trẻ làm việc trong nhà của anh ta. Anh công khai đi chơi với các bạn gái xung quanh Moravia trên xe ngựa của mình và đưa họ chèo thuyền trên hồ, bất chấp sự thất vọng của Eliza. “Người phụ nữ nhỏ bé tội nghiệp, chịu đựng lâu dài đã biết những thói xấu của người bạn đời bảnh bao. Cô ấy đã bị chế ngự bởi tâm trí chủ nhân của anh ấy và từ lâu đã trở nên cam chịu số phận.” Rockwell thậm chí còn bị buộc tội làm giả các hóa đơn.

Ban đầu, người dân địa phương vô cùng sợ hãi trước Rockwell đến mức họ không dám đối đầu với anh ta. Tuy nhiên, Joshua kết thúc như một câu chuyện chiến thắng công lý khi băng đảng của Bill bị giải tán bởi một công dân giận dữ. Trong một phòng xử án, người ta chứng minh Rockwell đã trả cho một người đàn ông da đen mười đô la để ăn cắp bè nhằm buôn lậu các khúc gỗ qua Hồ Owasco. Vận may đã cạn, Bill bỏ trốn khỏi phòng xử án, mặc dù một thành viên băng đảng khác đang thụ án trong nhà tù Auburn vì tội trộm ngựa. Khi được nhìn thấy lần cuối trong cuốn sách, Big Bill đã chuyển hoạt động sang Owego, nơi những con ngựa một lần nữa bắt đầu biến mất một cách đáng ngờ. Trong một hành động báo chí có chút đáng xấu hổ mà chính Bill cũng sẽ thích, Brutcher kết thúc bằng việc hứa hẹn một phần tiếp theo, nói thêm, “Các cuộc đàm phán đang bắt đầu để chuyển câu chuyện hấp dẫn này thành phim và sự xuất hiện sớm của nó trên màn bạc là điều được đảm bảo.”

Vào đầu những năm 1900, khi Ida Tarbell cử một trợ lý nghiên cứu đến ngoại ô New York, anh ta đã nhận được cùng những cáo buộc về hành vi trộm ngựa đã tạo nên hương vị cho các trang sách của Joshua. Ngựa được cho là đã bắt đầu biến mất sau khi Big Bill chuyển đến Richford và sau đó là Moravia. Trợ lý của Tarbell cho biết: “Mọi người trong khu phố xôn xao rằng băng đảng của “Old Bill” là những tên trộm ngựa. Sau khi Tidd lật lại bằng chứng của bang, anh ta cung cấp lời khai được sử dụng để tống giam Palmer và Bates. Cần phải nhấn mạnh không có hồ sơ tòa án nào thực sự kết nối Bill với tội ác và người viết tiểu sử Allan Nevins, sau khi xem xét kỹ, đã gán tội danh trộm ngựa là “lố bịch”. Tuy nhiên, bằng chứng mang tính giai thoại không thể dễ dàng bị bác bỏ như vậy. Trợ lý của Tarbell lưu ý: “Mọi người tôi đã nói chuyện ở Moravia đều tuyên bố “Old Bill” là người đứng đầu băng đảng.” John Monroe Palmer, con trai của một trong những thủ phạm bị bỏ tù, đã chỉ ra Bill là kẻ chủ mưu. “Rockefeller quá thông minh để bị bắt,” anh ta nắm chặt tay. “Ông ấy đã hủy hoại cha tôi, và sau đó bỏ mặc ông ấy trong tình trạng chao đảo.”

Một câu chuyện khác được lưu hành ở ngoại ô New York vào thời điểm chuyển giao thế kỷ cho rằng Bill đã làm hư thanh niên làng bằng cách dạy họ cách đánh bạc. Một cư dân già, Hiram Alley, kể lại các chàng trai trong làng sẽ trả cho Bill năm đô la để hướng dẫn họ các thủ thuật đánh bài để sau đó họ có thể vặt lông những chàng trai khác. John D. chưa bao giờ bình luận về những cáo buộc chống lại cha mình nhưng chưa bao giờ chạm vào những lá bài trong đời, chế giễu về sự phỉ báng đặc biệt này. “Nếu cha tôi là một người chơi cờ bạc, tôi sẽ biết điều gì đó về những lá bài, phải không?”

Rõ ràng, Devil Bill có một tính cách gợi mở khiến trí tưởng tượng trở nên náo loạn, và một số câu chuyện về ông ta có khả năng bị thêu dệt. Tuy nhiên, một cáo buộc đã để lại một dấu vết giấy tờ có sức thuyết phục hơn. Bắt đầu với Nancy Brown ở Richford, Eliza đã luôn thuê một phụ nữ trẻ làm việc nhà, và ở Moravia, cô có một phụ nữ trẻ cao, xinh đẹp tên là Anne Vanderbeak. Vào ngày 26 tháng 7 năm 1849, theo các giấy tờ được nộp tại Tòa án Auburn, William Avery Rockefeller bị truy tố vì đã hành hung Anne Vanderbeak vào ngày 1 tháng 5 năm 1848, và “sau đó dùng bạo lực chống lại ý muốn của cô ấy một cách tàn nhẫn về xác thịt”. Bản cáo trạng hiếp dâm làm sâu sắc thêm những nghi ngờ rằng Bill không chỉ là một kẻ giả mạo quyến rũ, thích tán tỉnh.

Bản cáo trạng không đưa ra kết luận cuối cùng, và toàn bộ vụ việc đã bị che khuất bởi một làn sương dày đặc của những suy đoán. Bill chưa bao giờ ra tòa, và chưa bao giờ bị bắt. Tất cả những ai đã xem xét vụ án đều vấp phải những câu hỏi giống nhau. Tại sao bản cáo trạng được lưu truyền hơn một năm sau vụ hiếp dâm nếu có? (Một học giả nữ quyền đã ghi nhận một cách hữu ích về những trở ngại ghê gớm cản trở việc phụ nữ buộc tội hiếp dâm trong những ngày đó.) Tại sao luật sư công tố không bao giờ tán thành bản cáo trạng? Tại sao không ai bắt đầu truy lùng Bill khi ông ta chạy trốn khỏi Cayuga County? Và tại sao Anne Vanderbeak lại để cho sự việc trôi qua? Một lần nữa, một số ít lịch sử truyền miệng cho thấy một mớ hỗn độn của các âm mưu địa phương. Bill đã quyến rũ một phụ nữ trẻ tên là Charlotte Hewitt, người mà anh em của cô, Earl và Lew, ghét ông ta vì điều đó. Một người anh em của Hewitt ngồi trong bồi thẩm đoàn đã buộc tội Big Bill, khiến một số người coi đó là một cáo buộc thổi phồng, một trò lừa bịp của hai anh em. Trợ lý của Ida Tarbell đưa ra một giả thuyết khác: “Tôi tin bản cáo trạng đã được dập tắt, có thể do ông ta đã rời khỏi quận. Đây không phải là thủ tục bất thường trong những ngày đó.”

Vụ bê bối đã chấm dứt bất kỳ thỏa thuận đình chiến dự kiến nào mà Bill sẽ có với John Davison, người đã ruồng bỏ từ lâu sau cái ngày Bill Rockefeller lần đầu tiên say đắm cô con gái nhạy cảm của mình. Trong thời kỳ Moravia, Davison đã hàn gắn mối quan hệ với Bill và cho anh ta vay gần 1.000 đô la thành hai đợt, một vào tháng 8 năm 1845, một vào tháng 10 năm 1846. Giờ đây, bản cáo trạng hiếp dâm đã làm tan vỡ mối quan hệ vốn chẳng mặn nồng của họ. Khi Bill thông báo cho Davison về lời buộc tội và yêu cầu ông bảo lãnh tại ngoại, Davison cộc cằn trả lời “quá già để có thể bảo lãnh cho bất kỳ ai”. Ngạc nhiên, Bill cay đắng trả lời rằng anh sẽ rời quận và không bao giờ gặp lại ông ấy nữa. Lo lắng về hai khoản nợ chưa thanh toán của mình, Davison đã đến thẳng tòa án, tuyên bố con rể lên kế hoạch lừa chủ nợ và kiện anh ta với số tiền 1.210,75 đô la. Đối với Eliza và con của cô, đó hẳn là một khoảnh khắc hoàn toàn nhục nhã khi cảnh sát trưởng. và hai người hàng xóm đến thẩm định tài sản của họ và đính kèm tất cả tài sản của họ dưới danh nghĩa John Davison. Davison cũng sửa đổi di chúc của mình, đặt quyền thừa kế của Eliza vào tay những người được ủy thác, trong khả năng có thể giữ nó một cách an toàn ngoài sự háo hức nắm bắt của con rể.

Trong nửa cuối năm 1849, Bill từ bỏ gia đình và đi về vùng nông thôn đang tái lập các thị trấn mới. Vào mùa xuân năm 1850, cùng năm Nathaniel Hawthorne xuất bản The Scarlet Letter, Bill tái định cư gia đình mình ở Owego, gần biên giới Pennsylvania. Là một kẻ chạy trốn khỏi công lý, anh ta có thể muốn ở gần biên giới bất cứ khi nào rắc rối xuất hiện. Mặc dù chỉ mới mười tuổi vào thời điểm đó và có lẽ không biết chuyện gì đã xảy ra - thật khó tưởng tượng Eliza đang tâm sự những điều tai tiếng như vậy với một cậu bé - John sau đó đã chế giễu cáo buộc hiếp dâm và chế nhạo ý tưởng về việc cha anh chạy trốn công lý. “Nếu [cha tôi] bỏ đi ‘dưới sự cưỡng chế’... Tôi lẽ ra phải biết điều gì đó về nó. Không có gì thuộc loại này. Chúng tôi đã chuyển đến Owego, và nếu ông ấy chạy trốn khỏi công lý thì không còn xa lắm.” Sau này, khuynh hướng giảm thiểu sự ô nhục của John có lẽ do một số nguyên nhân, từ lòng hiếu thảo đến quan hệ công chúng khôn ngoan; anh biết mọi người muốn chứng minh sự vô đạo đức của mình muốn giải quyết trường hợp của họ bằng cách làm hoen ố cha anh trước tiên. Người ta cũng phải lưu ý đến xu hướng từ chối của anh, khả năng mạnh mẽ của anh để lọc ra những suy nghĩ không thoải mái, đặc biệt là về cha mình, cũng như sau đó anh đã làm chệch hướng những lời chỉ trích về hành vi kinh doanh đáng ngờ của mình. John D. Rockefeller đã thu hút sức mạnh bằng cách đơn giản hóa thực tế và tin tưởng mạnh mẽ rằng việc phản ánh quá nhiều những sự kiện khó chịu nhưng không thể thay đổi chỉ làm suy yếu quyết tâm của một người khi đối mặt với kẻ thù.

Tuy nhiên, tại một số thời điểm trong thời thơ ấu của mình, có thể là sau chuyến đi từ Moravia, lòng tôn kính của John dành cho cha mình đã bắt đầu xen lẫn với những cảm xúc thù địch hơn, không được bộc lộ rõ ràng. (Một nhà văn có khuynh hướng phân tích tâm lý điên cuồng thậm chí còn cho rằng khả năng tự kiểm soát băng giá của Rockefeller là một phản ứng đối với những tưởng tượng giết cha mình bị kìm nén.) Trong những năm sau đó, quan điểm của bạn bè và cộng sự của John D. cho rằng Big Bill là một chủ đề cấm kỵ mà John duy trì sự im lặng triệt để. Như một người viết tiểu sử ban đầu đã nhận xét, “Từ đầu đến cuối sự nghiệp của mình, anh ấy đã giữ bí mật về việc tôn trọng cha mình và giữ kín những chuyến thăm của người cha một cách lén lút.”

Chúng ta không thể biết Rockefeller lần đầu tiên cảm thấy xấu hổ về cha mình là khi nào, nhưng cảm xúc này là hệ quả cho toàn bộ quá trình phát triển của anh ấy nên chúng ta phải tạm dừng để xem xét nó. Trong các thị trấn thời niên thiếu của John, Bill là một nhân vật hấp dẫn nhưng khét tiếng, người đã gây ra những suy đoán liên tục về các chuyến đi và nguồn thu nhập. Một cậu bé có người cha như vậy cần phải sàng lọc những lời đàm tiếu ác ý và nuôi dưỡng sự thờ ơ đến trơ trẽn trước ý kiến cộng đồng. Điều này đã hình thành trong anh một thói quen phản xạ giữ bí mật, sợ hãi trước đám đông, một sự khinh miệt sâu sắc đối với những câu nói nhảm nhí và những cái lưỡi lỏng lẻo kéo dài suốt đời. Anh học cách trau dồi phong cách bí mật và thái độ thách thức đối với người lạ. Có lẽ xuất phát từ bản năng tự bảo vệ, Bill đã dạy các con mình phải cảnh giác với người lạ và ngay cả với chính mình. Khi John còn là một đứa trẻ, Bill sẽ thúc giục anh nhảy từ chiếc ghế cao vào vòng tay chờ đợi của mình. Một ngày nọ, ông buông tay, để đứa con trai đang ngạc nhiên ngã xuống sàn. “Hãy nhớ,” Bill dạy anh, “đừng bao giờ tin tưởng hoàn toàn vào bất kỳ ai, kể cả cha.” Một lúc sau, khi đi dạo với các chàng trai của mình qua Cleveland, ông cảnh báo họ nên bỏ qua làn sóng đổ xô của mọi người đến đám cháy và các cuộc diễu hành. “Đừng bận tâm đến đám đông,” ông nói với họ. “Tránh xa nó ra. Hãy tập trung vào công việc kinh doanh của riêng mình.” Eliza chắc hẳn cũng đã gieo rắc vào tâm trí của bọn trẻ về những người lắm chuyện và bảo chúng không được thảo luận về các vấn đề gia đình với người khác. Cậu bé phải đối mặt với những lời bàn tán ác ý của những người hàng xóm sẽ chuẩn bị rất tốt để bước đi một cách bình tĩnh và thậm chí thách thức vượt qua những tranh cãi hỗn loạn sau này xung quanh cuộc đời cậu.

Đối với tất cả những bất ổn của cuộc sống, nhà Rockefeller, trong cuộc phiêu lưu không ngừng nghỉ, được định hướng trên khắp phần phía nam của New York, đã tận hưởng cảm giác ‘đi lên’ khi họ hành trình từ Richford đến Moravia đến Owego, với mỗi thị trấn lớn hơn, thịnh vượng hơn và nhiều hy vọng hơn so với trước. Quận lỵ của Tioga, nằm ở phía nam Richford và phía tây Binghamton, Owego nằm trên một khúc quanh rộng và đẹp của sông Susquehanna. Đó là một thị trấn tinh tế với những ngôi nhà sang trọng dọc theo Front Street, hứa hẹn một cuộc sống tốt đẹp hơn. Thị trấn hợp nhất của Owego có một tòa án hoành tráng, một thư viện đầy ắp sách, một trường học nổi tiếng và những nét văn hóa sơ khai khác. Đối với một thị trấn nông thôn với 270 dân, nó cũng tự hào có một số lượng không tương xứng các nhà văn và nghệ sĩ cư trú.

Có lẽ vì thời gian lưu trú của anh ở đó ngắn hơn, Rockefeller không bao giờ phát triển sự gắn bó yêu thương với Owego như với Moravia, nhưng ông vẫn giữ được những liên tưởng dễ chịu với nó. “Owego thật là một nơi tuyệt đẹp!” ông ấy đã từng thốt lên. “Thật may mắn biết bao khi chúng tôi lớn lên ở đó, trên một vùng đất xinh đẹp, với những người hàng xóm tốt, những con người văn hóa và tinh tế, những người bạn tốt bụng.” Với sự thích thú, anh nhớ lại Owego đã bùng nổ thời niên thiếu tỉnh lẻ của mình như thế nào. “Một hôm xuống ga xe lửa, tôi nhìn thấy một người Pháp! Hãy nghĩ về điều đó — một người Pháp thực sự. Và anh ta để ria mép — lần đầu tiên tôi từng thấy.” Vào ngày 1 tháng 6 năm 1849, ngay