20 NĂM MỘT GIỌNG NÓI ẤM NỒNG

Một ngày trong tháng 5 năm 1995, tôi đón giáo sư Trần Văn Khê tại sân bay Bradley Hartford trong chương trình nói chuyện Âm nhạc truyền thống Việt Nam tại trường Đại học Connecticut do Hội Sinh viên Việt Nam tổ chức.

Quả thật, đó là một đêm đầy ấn tượng khi giáo sư Trần Văn Khê thuyết trình về âm nhạc truyền thống Việt Nam và ngâm thơ bài Nhớ rừng của Thế Lữ cho 200 khán giả người Việt và người Mỹ nghe.

Sau buổi thuyết trình, cả nhóm bạn bè của tôi ở Đại học Connecticut, kéo về căn hộ của tôi tiếp tục nghe giáo sư Khê nói chuyện về âm nhạc truyền thống Việt Nam. Giọng của ông mạnh mẽ, ấm áp và có sức hút, những câu chuyện kể pha chút hài hước làm cho cả đám trẻ chúng tôi rất khoái chí nghe.

Giáo sư Khê vừa nói chuyện vừa hát dân ca với những giọng khác nhau từ mọi miền đất nước. Chúng tôi, có người sinh ra tại Mỹ, có người sang Mỹ lúc nhỏ, có người vừa mới sang, dù độ tuổi nào thì tất cả đều không biết gì về âm nhạc truyền thống Việt Nam và đây là dịp quý báu cho chúng tôi nhận thức về âm nhạc cội nguồn của mình. Giáo sư Khê nói chuyện say sưa đến 2 giờ sáng mà chuyện vẫn chưa dứt.

Giáo sư Khê ở trường gần được một tuần, hằng ngày tôi đưa ông đi tham quan trường. Thuở ấy, nhận thức của tôi về Việt Nam trống rỗng, những ngày bên ông tôi nghe say sưa về âm nhạc, văn hóa, xã hội Việt Nam, tôi cảm giác mình trở nên một con người mới bên cạnh con người vẫn đang học về ngành kỹ sư cơ khí.

Với kiến thức uyên bác về nhạc chủng học, âm nhạc truyền thống Việt Nam, văn hóa Việt Nam, giáo sư Khê giới thiệu những tinh hoa trong âm nhạc truyền thống Việt Nam đến học giả, sinh viên, nghệ sỹ, chính khách, khán giả ở mọi nơi trên thế giới. Ông thăm cộng đồng người Việt khắp nơi và nói chuyện về âm nhạc Phật giáo Việt Nam, một chủ đề mà nhiều người Việt thích nghe.

Mùa xuân 1997, giáo sư Khê đến Viện văn hóa Pháp tại New York trình diễn trong khuôn khổ chương trình Việt - Pháp. Chúng tôi có dịp gặp ông, vẫn giọng nói nói nồng ấm, vẫn nụ cười hiền hòa, vẫn là âm nhạc truyền thống Việt Nam gửi đến khán giả Mỹ.

Những năm sau này, khi giáo sư về Thành phố Hồ Chí Minh định cư, tôi có thăm ông trong mỗi dịp hè. Mỗi lần gặp giáo sư Khê tại ngôi nhà trên đường Huỳnh Ðình Hai, ông lại kể những mẩu chuyện về âm nhạc, hát say sưa cho tôi nghe, vừa hát vừa gõ nhịp khiến tôi cảm giác mình đang được ngồi cùng khán giả nghe ông trình diễn.

Ông trăn trở về giáo dục âm nhạc truyền thống Việt Nam tại trường học, tiếng hát ru Việt Nam của các bà mẹ hiện đại đang mất dần, hò Nam bộ…

Giọng nói của ông vẫn trong sáng, nồng ấm như ngày nào cho dù sức khỏe không tốt như xưa.

Hôm nay, giáo sư về với đất mẹ, trong đầu tôi vẫn nhớ mãi nụ cười hiền hòa, giọng nói nồng ấm, vẫn còn vang đâu đây giọng ngâm bi hùng bài Nhớ rừng của Thế Lữ.

Trần Thắng Chủ tịch Viện Văn hóa giáo dục Việt Nam tại Hoa Kỳ (Theo báo Tuổi trẻ, 26/6/2015)