LẤY VỢ CÓC

Có nhà phú hộ kia hiếm hoi quá, quanh năm đi đèn hương kêu cầu khắp cửa đền cửa miếu mà chẳng thấy sinh nở thế nào. Đến năm đã luống tuổi, người vợ mới có mang. Rồi ngày ở cữ, cả nhà mừng rỡ và hồi hộp thì bà ấy trở dạ đẻ ra một con cóc.

Xóm giềng đến chơi hỏi thăm, ai cũng chán ngán. Có người nói: “Đẻ con cóc là điềm xấu, lại chỉ bẩn nhà”. Người vợ thì ủ ê khóc thầm. Người chồng định tối ấy đem ném con cóc ra ngoài ruộng.

Muôn loài trên mặt đất đều khác nhau, con dê mới sinh đã có râu cằm và đứng dậy đi ngay được, con chim cả đời chỉ mặc một cái áo, con cóc mới nở là con nòng nọc, vài hôm nòng nọc đứt đuôi hoá con cóc, biết nhảy biết nghiến răng, biết mọi thứ như đã lớn.

Nghe bố nói thế, cóc nhảy đến, vòng hai chân trước, thưa:

– Bố đừng vứt con ra ruộng mà tội nghiệp con. Con ở với bố mẹ, mai kia con lớn con biết làm đỡ được việc nhà.

Nghe Cóc nói thế, bố mẹ mủi lòng. Thế là bố không nghĩ đem bỏ Cóc ra ngoài đồng nữa. Rồi chẳng bao lâu, quả là Cóc biết giúp việc nhà. Cóc canh cửa. Cóc đuổi mèo ăn vụng, Cóc xua chim sẻ nhặt trộm thóc phơi ngoài sân. Cả ngày Cóc tha thẩn bắt muỗi. Thỉnh thoảng, Cóc hát véo von rồi lại nghiến răng kèn kẹt làm vui tai mọi người. Trong nhà đầm ấm hẳn, bố mẹ càng thương Cóc, có người gọi là cô Cóc, cô Cóc ơi cô Cóc.

Có nhà thầy đồ dạy học trong xóm. Trong đám môn sinh có một học trò nhà nghèo, cha mẹ mất sớm. Nhưng anh có chí ham học. Ngày ngày đi cày, đi gánh nuôi thân rồi lại chăm chỉ cắp sách đi học.

Mỗi buổi sáng, anh đến nhà thầy đồ, đều đi qua cổng nhà phú ông. Tháng mười lúa đương chín rộ, những bông thóc vàng nặng trĩu. Anh học trò đói lòng lại cũng buồn miệng, cúi xuống rút một bông lúa để cắn trắt.

Nghe tiếng nói eo éo trong ruộng:

– Anh đồ ơi, không được ngắt lúa nhà em.

Anh nhìn quanh quất, chẳng thấy ai. Tan buổi học, anh học trò về qua, lại ngắt một bông lúa. Trong ruộng lại lanh lảnh tiếng người nói:

– Anh đồ ơi, đừng ngắt lúa nhà em.

Lần này anh đồ đứng lại, nhìn hồi lâu vào trong ruộng, cũng không thấy gì lạ. Nhưng anh cố tìm xem ai nói, người hay ma. Anh rẽ lúa bước vào, nhìn quanh bốn góc ruộng.

Mãi mới trông thấy một con cóc ngồi trên tảng đá bên bờ.

Anh hỏi bâng quơ:

– Vừa rồi, Cóc nói hay ai nói thế?

Cóc đáp:

– Em bảo anh đừng ngắt lúa đấy.

Anh học trò rất đỗi ngạc nhiên. Cóc lại nói:

– Lúa nhà em chín sớm. Bố em sai em ra trông. Từ giờ anh đồ đừng ngắt lúa nhà em nữa. Anh đồ về đi, kẻo muộn. Trưa nay anh đồ còn phải một buổi đi cày vỡ ruộng cho nhà người ta, nhớ không?

Lạ lắm, Cóc ngồi đây mà lại biết tường tận công việc của mình thế. Quả là đã muộn, anh học trò không dám dùng dằng nữa, ba chân bốn cẳng về.

Từ đấy, mỗi hôm đi qua ruộng lúa, anh học trò đứng lại trò chuyện với Cóc. Cóc ngồi bờ ruộng, Cóc nói vui lắm. Tiếng trong trẻo, dịu dàng khiến anh đồ tưởng như có một cô gái xinh đẹp đương cùng nhau nối lời. Dần dần, hôm nào không được đi qua thì nhớ.

Rồi thửa ruộng đã gặt quang, không trông thấy Cóc đâu. Anh học trò đi tới, đứng thẫn thờ. Nghe tiếng gọi trong cổng ngăn:

– Anh đồ ơi! Em ở trong cổng cơ mà.

Anh học trò vào cổng nói chuyện với Cóc. Về nhà vẫn còn nghe tiếng người thánh thót bên tai. Tiếng cô gái hay tiếng con Cóc, anh chàng mơ màng cả trong giấc ngủ.

Anh học trò phải lòng cô Cóc rồi. Anh học trò lại mê cô Cóc là đằng khác.

Một ngày kia, anh nhờ bà mối đến hỏi xin nhà phú ông cho anh lấy Cóc làm vợ.

Đầu tiên, ông bà phú ông ngỡ ngàng, tưởng nghe nhầm. Từ khi sinh con đến giờ nào ai thèm biết mặt con cóc ngồi trong khe cửa, con cóc nhảy nhô nhảy nhốp, bây giờ lại có người đến hỏi Cóc làm vợ. Nhà phú ông cũng chẳng biết nói với bà mối thế nào.

Nhưng phú ông đã rõ gia cảnh nhà anh học trò nghèo ấy, nên cũng nhận lời. Lại thương anh đồ, cho nên các lễ lạt đem tới nhà gái ông bà đều lo cho cả, từ trạm ngõ đến ăn hỏi, rồi sêu tết đến cỗ bàn ngày cưới.

Chẳng bao lâu, được ngày lành tháng tốt, đám cưới anh học trò lấy vợ Cóc thật linh đình. Ai cũng vừa tò mò, vừa thương tình, người làng đến ăn cỗ đông đủ.

Anh học trò được ở gửi rể nhà phú ông. Phú ông làm cho ba gian nhà ngoài góc vườn, vợ chồng ra ở riêng đấy. Cô Cóc lại nhảy ra nhảy vô vui hát cả ngày.

Nhưng người lấy vợ cóc đã là câu chuyện mua cười cho khắp nơi, từ mọi nhà ra ngoài chợ. Câu chuyện được bàn tán ở lớp học nhà thầy đồ thì lại ra một vẻ đùa cợt và ác ý khác. Bạn bè thấy anh vẫn vui cười, mặc quần lành áo tốt, mà việc học lại như giỏi giang hơn trước, thì đâm ra khó chịu và chế giễu cái anh tham của mà chui đầu lấy vợ là con cóc. Họ tìm cách làm cho anh bẽ mặt.

Đến ngày nhà thầy có kỵ. Hàng năm, mọi giỗ chạp nhà thầy các môn sinh đều đứng ra lo liệu. Năm nay, họ xui anh trưởng tràng đổi lệ, mọi khi góp tiền và kéo nhau đến nhà thầy làm cỗ thì lần này mỗi người biện lễ một món bưng đến để thầy chấm xem thức ăn nhà ai ngon hơn cả. Lại định lệ rằng món quý chỉ người vợ khéo tay nấu nướng, không được nhờ ai.

Anh học trò lấy vợ Cóc làm thế nào bây giờ? Vợ anh chỉ biết nhảy ra uống sương ngoài vườn, thế thì làm sao nấu được món ăn ngon đưa đến nhà thầy.

Anh đồ lo quá. Anh không dám nói với vợ, nhưng anh không nín được đôi lúc thở dài. Cóc đã đoán được nỗi buồn phiền của chồng, bèn gặng hỏi. Anh phải nói thật, thì vợ Cóc cười khanh khách mà rằng:

– Tưởng gì, em sẽ nấu một bát cá lăng canh chua quả dọc để anh mang biếu thầy.

Hôm nhà thầy có việc, sáng sớm anh vừa trở dậy nhìn trên án thư đậy lồng bàn đã thấy trong có bát canh cá lăng, khói thơm nghi ngút. Cá lăng sinh sống ở ngã ba sông Cái, mỗi năm chỉ ra ăn vào kỳ có gió rải đồng. Chẳng mấy ai biết cá lăng, chỉ nghe đồn thịt cá anh vũ thơm ngon nhất, thế mà vợ cóc đã tìm được, nấu được món cá hiếm quý đem biếu thầy.

Anh bưng mâm cá đem đến nhà thầy. Ai cũng xúm đến xem cá anh vũ mỡ vàng như nghệ. Đến lúc thầy nếm, miếng cá thơm hơn nấm hương. Thế là món biếu thầy của anh học trò có vợ Cóc không ai bằng được. Ai cũng hỏi anh mua cá hiếm này ở chợ hay ở bến, vợ anh nấu canh cá thế nào. Anh chỉ cười.

Nhưng đám học trò chưa chịu thôi các trò ranh ma khoảnh ác. Anh chàng lấy vợ cóc vẫn thản nhiên cười nói thì họ bực lắm.

Chẳng bao lâu, đến dịp thầy đồ làm lễ thượng thọ. Học trò mỗi người may một bộ quần áo mới mừng thầy. Trưởng tràng lại ra lệ đua tài, không ướm, không đo mà làm sao vừa khổ người thầy, lại phải là của vợ hiền may.

Đi học về, anh chàng bước thất thểu, mặt thẫn thờ. Vợ Cóc hỏi có việc gì không vui. Anh kể. Vợ Cóc nói:

– Anh chớ quá nghĩ mà chểnh mảng học hành. Ngày mai, anh ở nhà thầy về, thì em đã may xong.

Hôm sau, chồng vừa ra cửa, vợ Cóc hóa thành con muỗi mắt đậu vào lưng áo chồng đi đến nhà thầy. Đến nơi, nàng bay sang đậu vào áo ông đồ. Chỉ trong nháy mắt, đã đo được mọi kích thước cần cho người may bộ quần áo.

Giữa trưa, chàng về nhà. Vợ ra ngoài bậc cửa đón.

– Áo quần em đã may mừng thọ thầy rồi đấy.

Trên án thư, gấp nếp một bộ quần áo đũi tơ vàng mới nguyên.

Đúng ngày lễ mừng thầy, chàng mang bộ quần áo đũi lụa đến nhà thầy vừa lúc mọi người cũng đưa xống áo mới đến để thầy ngắm, thầy thử. Chẳng được vừa ý, bộ nào cũng không rộng quá thì so le dài ngắn, lại toàn là vải gốc, vải nâu mộc mạc. Lúc trưởng tràng vào đưa thầy bộ quần áo đũi của anh vợ Cóc. Bộ quần áo dài rộng màu lụa đũi vàng ngời, người già mặc càng đẹp lão. Thầy tấm tắc khen hỏi bộ quần áo của trò nào.

Không phải bình giải mà người đố kị nhất cũng đều nhận bộ quần áo của anh chàng vợ Cóc biếu thầy không của trò nào sánh được. Ai ngoài miệng cũng tấm tắc khen, nhưng trong lòng càng ấm ức.

Lại một dịp đòn đánh nữa mà đám người xấu bụng đương chờ đợi. Đầu năm mới, hôm buổi khai trương sẽ như đám hội, nhà thầy làm cỗ mừng xuân thết học trò.

Người trưởng tràng nói:

– Chúng ta học hành được giỏi giang, trên nhờ thầy dạy, ở nhà được vợ lo liệu mọi mặt cho ta được chuyên tâm ăn học. Ngày mai đầu xuân chúng ta cùng đến cả hai vợ chồng năm mới mừng tuổi thầy.

Mọi người reo mừng hoan hỉ. Anh chàng vợ Cóc cố làm vẻ tự nhiên, nhưng ai cũng đã trông thấy nỗi ngơ ngác thẫn thờ hiện lên trên mặt anh.

Vợ Cóc có đi đâu bao giờ, mà giá có đi thì cũng nhảy nhấp nhô theo chồng, chẳng lẽ lại lấy cái túi bỏ vợ vào để xách đi. Làm thế nào bây giờ? Phen này thì hỏng cả rồi.

Về nhà, anh nằm dài trên giường, tay vắt lên trán, mắt trừng trừng lên xà nhà.

Vợ hỏi:

– Có điều gì phải nghĩ mà không ăn được cơm?

Khi chồng kể hết nỗi lo, thì vợ nói:

– Mai em đi với anh đến mừng tuổi thầy.

– Em đi làm sao?

– Anh đừng lo.

Hôm sau, ngoài đường bọn bè bạn đã đi qua hết, anh mới dám bước ra. Anh đi trước, đi thật chậm. Vợ Cóc lạch bạch nhảy theo. Thỉnh thoảng, anh phải đứng đợi. Mặt anh cúi gầm, anh vừa ngượng lại vừa thương vợ.

Đi mãi rồi cũng sắp đến cổng nhà thầy. Trong nhà, đã nghe tiếng cười nói vẳng ra.

Cạnh đường có một bụi nứa um tùm.

Vợ bảo:

– Anh đứng đây đợi em một lát.

Vợ Cóc nhảy vào bụi nứa.

Lát sau, trong vòm lá nứa xanh um bước ra một cô gái da trắng như trứng gà bóc, đôi mắt sáng ngời. Váy áo mớ ba mớ bảy rực rỡ, rõ ràng một cô gái đi chơi xuân đẹp nhất hội.

Cô gái cười, nói:

– Anh chưa nhận ra em à? Em đây.

Nghe tiếng nói, vẫn cái tiếng vợ Cóc lanh lảnh mà dịu dàng mọi khi. Anh nghẹn ngào không thốt được nên lời.

Hai vợ chồng sánh vai bước vào nhà thầy.

Mọi người nhìn ra. Ai cũng kinh ngạc tròn xoe mắt. Đã tưởng anh chàng đi với cô vợ Cóc nhô nhốp nhảy theo nên đến chậm. Hoá ra vợ Cóc lại là một giai nhân đẹp tuyệt trần mà cả đám vợ các bạn học trò không ai có thể ví với được.

HẾT