Chương 47

Một nhóm khốn khổ, từng người trong ba người đều tin mình là người khổ sở nhất. Tuy vậy, bà Norris là người gắn bó nhất với Maria thực ra là người chịu đựng giỏi nhất. Maria là đứa cháu bà ưa nhất, yêu quý hơn cả; cuộc hôn nhân do bà tạo dựng, bà quen thói cảm nhận và nói năng bằng trái tim kiêu hãnh, nên kết cục này gần như áp đảo bà.

Bà thay đổi hẳn, trầm lặng, u mê, hờ hững với mọi thứ đã qua. Còn lại với bà là người chị và cậu cháu trai, toàn bộ ngôi nhà dưới sự cai quản của bà, một lợi thế đã bị quăng đi hoàn toàn, song bà không thể quản lý hoặc ra lệnh, thậm chí tự coi là mình có ích. Khi thực sự va chạm với tai họa, khả năng hành động của bà đã bị tê liệt, cả phu nhân Bertram và Tom đều không nhận được sự ủng hộ nhỏ nhất của bà hoặc ý định giúp đỡ. Bà chẳng làm gì nhiều hơn cho họ, hơn họ làm cho nhau. Cả ba đều cô độc, không tự lực và tuyệt vọng; Lúc này nhóm người vừa tới càng làm ưu thế của bà thêm tồi tệ. Những người bạn của bà được an ủi, nhưng bà thấy chẳng tốt đẹp gì.

Edmund gần như được anh trai đón mừng, bà Bertram mừng rỡ với Fanny, nhưng bà Norris lẽ ra được an ủi lại càng cáu kỉnh hơn khi thấy người mà trong cơn tức giận mù quáng, bà đổ cho là kẻ gây nên chuyện. Nếu Fanny nhận lời cậu Crawford, sẽ không thể xảy ra chuyện này.

Susan cũng là một mối bất bình. Bà chẳng còn tâm trạng nào để ý đến nó ngoài vẻ mặt lạnh lùng, nhưng bà cảm thấy nó như một kẻ do thám, một kẻ đột nhập, một đứa cháu gái bần cùng và đủ thứ đáng ghét nhất. Bà bác kia tiếp nhận Susan bằng sự tử tế lặng lẽ. Phu nhân Bertram không thể cho cô bé nhiều thời gian hoặc nhiều lời nói, nhưng bà thấy nó là em gái của Fanny nên có quyền ở Mansfield, bà sẵn lòng hôn và yêu mến nó. Susan còn thoả nguyện hơn, vì nó hiểu rõ rằng chẳng mong gì ở bà bác Norris ngoài trạng thái cáu kỉnh càu nhàu, nên có được niềm vui càng mạnh mẽ trong tình trạng may mắn nhất, thoát khỏi những điều khó chịu nhất định, khiến Susan có thể chống lại sự dửng dưng nhiều hơn gặp ở người khác.

Hiện giờ, Susan cảm thấy ổn thoả, nó trải qua những ngày rất vui vẻ làm quen với tòa nhà và các tầng, nếu không những người khác phải chăm sóc nó, mà ai cũng bận bịu với người hoàn toàn phụ thuộc vào họ, và thời gian này, mọi sự coi như ổn. Edmund cố gắng chôn vùi tình cảm của mình trong việc ra sức làm anh trai khuây khỏa, còn Fanny tận tuy với bà bác Bertram, cô trở về với những công việc cũ, còn sốt sắng hơn trước, và nghĩ cô không bao giờ làm đủ cho người dường như mong cô nhiều đến thế. Nói đến cái chuyện kinh khiếp ấy với Fanny, trò chuyện và than vãn là toàn bộ mọi sự an ủi của phu nhân Bertram. Bà được lắng nghe và chịu chuyện, đáp lại bà nghe thấy giọng nói ân cần và thông cảm, mọi thứ đều làm cho bà. Nói cách khác, muốn được thoải mái là không thể được. Trường hợp này thừa nhận chẳng có gì thoải mái. Phu nhân Bertram không suy nghĩ sâu sắc, nhưng được ngài Thomas hướng dẫn, bà suy nghĩ chính xác về mọi giá trị quan trọng, vì thế bà thấy mọi sự tàn ác trong việc xảy ra, và bà không cố gắng cũng không đòi hỏi Fanny khuyên nhủ bà ít nghĩ đến tội lỗi và sự ô nhục.

Cảm giác ưa thích của bà không sắc bén, đầu óc bà cũng không kiên quyết. Sau một thời gian, Fanny thấy có thể lái ý nghĩ của bà sang các chủ đề khác, phục hồi sự thích thú nào đó vào những công việc thường ngày; Nhưng bất cứ khi nào phu nhân Bertram tập trung vào sự kiện, bà chỉ nhìn thấy nó theo một chiều là nhận thức sự mất mát một đứa con gái và nỗi nhục không bao giờ rửa sạch.

Fanny biết được những chi tiết chưa tiết lộ từ bà. Bà bác cô không phải là người biết kể chuyện, nhưng nhờ mấy bức thư gửi tới ngài Thomas và kết hợp với những điều đã biết, chẳng mấy chốc Fanny có thể hiểu rõ các tình huống câu chuyện, nhiều như cô muốn.

Vào dịp lễ Phục sinh, cô Rushworth đến Twickenham thăm một gia đình cô vừa thân thiết, một gia đình có cung cách vui vẻ, dễ chịu, chắc chắn có đạo đức và sự chín chắn thích hợp; còn cậu Crawford liên tục đến chơi nhà họ. Fanny đã biết nhà cậu ở cùng vùng đó. Đúng thời gian này, cậu Rushworth đi Bath vài ngày thăm mẹ và đón mẹ về thành phố, còn Maria ở chỗ những người bạn này và không hề kiềm chế, kể cả với Julia. Julia đã chuyển khỏi phố Wimpole từ hai hoặc ba tuần trước, đến thăm một người họ hàng của ngài Thomas, việc di chuyển mà bây giờ cha mẹ cô mới quy là thuận tiện cho cậu Yates. Sau khi mẹ con cậu Rushworth trở về phố Wimpole chưa được bao lâu, ngài Thomas nhận được một bức thư từ một người bạn cũ rất thân thiết ở London, ông ta đã nghe và chứng kiến nhiều việc phát hoảng ở đó, nên viết thư giục ngài đến London, dùng ảnh hưởng của mình với con gái, đặt dấu chấm hết sự thân mật đã phơi bày cô với nhiều nhận xét khó chịu, và hiển nhiên là khiến cậu Rushworth bực bội.

Ngài Thomas đang chuẩn bị hành động theo thư này, và không cho bất cứ người nào ở Mansfield biết nội dung bức thư, thì một thư khác do chính ông bạn đó gửi nhanh báo cho ngài tình hình gần như tuyệt vọng, hai cô cậu công nhiên trăng gió. Cô Rushworth đã bỏ nhà chồng; Cậu Rushworth vô cùng giận dữ và lo lắng, đã đến gặp ông ta (ông Harding) xin khuyên nhủ. Ông Harding lo đấy mới chỉ là việc tối thiểu, là một hành động khinh suất rất trắng trợn. Người hầu già của cô Rushworth mới là mối đe dọa đáng lo ngại. Ông cố làm hết sức để mọi chuyện lắng đi, hy vọng cô Rushworth trở về, nhưng do tác động của mẹ cậu Rushworth, phản ứng của phố Wimpole gay gắt đến mức ông e rằng có thể dẫn đến hậu quả xấu nhất.

Bức thư kinh khủng này không thể giữ kín với những người khác trong nhà. Ngài Thomas đã lên đường, Edmund đi cùng ngài, còn những người khác ở lại trong tình trạng bất hạnh, người hầu kẻ hạ chỉ tuân theo những chỉ thị trong các thư sau đó gửi từ London. Mọi thứ đến lúc vỡ lở vượt xa tầm hy vọng. Người hầu của mẹ cậu Rushworth, được bà chủ ủng hộ, đã không giữ im lặng nữa và phơi trần câu chuyện. Hai người đàn bà chỉ trong một thời gian ngắn chung sống đã bất hòa, có lẽ sự gay gắt của bà mẹ chống lại cô con dâu xuất phát từ sự vô lễ cùng thái độ hành xử của cô ta cũng như tình cảm của người mẹ với con trai.

Dù thế nào đi nữa, không thể kiểm soát bà ta được. Dù bà có đỡ ngoan cố hoặc ít ảnh hưởng đến con trai, cậu luôn được bà chỉ dẫn, bà mới là người có thể kiềm chế và buộc cậu im miệng, song vụ việc vẫn trở nên tuyệt vọng, vì cô Rushworth không xuất hiện lần nữa và có đủ lý do để kết luận rằng cô đã ra đi, trốn biệt ở đâu đó với cậu Crawford, cậu ta đã bỏ nhà ông chú vào đúng ngày cô mất dạng.

Tuy nhiên, ngài Thomas vẫn ở lại London một thời gian nữa, hy vọng tìm ra và cứu con gái khỏi chuyện đồi bại hơn, song cô ta vẫn biệt vô âm tín.

Fanny hầu như không chịu nổi khi nghĩ đến tình trạng hiện tại của ngài. Một trong những người con là nguồn cơn đau khổ không chỉ lần này cho ngài. Những cơn đau của Tom tăng đáng kể do cú sốc vì hạnh kiểm của em gái, và sự hồi phục chậm lại nhiều đến mức phu nhân Bertram cũng ngạc nhiên vì sự khác thường và hay gửi những lo lắng của bà cho chồng. Cuộc bỏ trốn theo trai của Julia là ngón đòn bổ sung cho ngài trên đường đến London, dù lúc đó sức mạnh của nó đã giảm, song Fanny hiểu hẳn ngài cảm thấy nghiêm trọng. Cô cũng nhìn nhận việc này như thế. Những bức thư của ngài cho thấy ngài xót xa biết chừng nào. Trong hoàn cảnh như vậy, nó là một liên minh không đúng lúc nhưng đã hình thành một cách giấu giếm, và trong giai đoạn ấy, đã đặt chuyện tình cảm của Julia trong ánh sáng không có lợi, ngài vô cùng bực mình vì sự lựa chọn dại dột của cô ta. Ngài gọi đó là một việc xấu xa, hành động theo cách tồi tệ nhất, vào thời điểm tệ hại nhất. Tuy Julia còn có thể tha thứ hơn sự đồi bại điên rồ của Maria, ngài không thể không đánh giá cô đã mở ra những khả năng xấu nhất cho một kết cục tiếp theo giống như cô chị. Quan điểm của ngài là như thế về hoàn cảnh Julia đã phó mặc bản thân mình.

Fanny cảm thấy thương ngài sâu sắc nhất. Ngài không còn tìm được niềm an ủi của ai ngoài Edmund. Những người con khác hẳn đang làm trái tim ngài tan nát. Cô tin rằng ngài bất mãn với cô, cô lập luận khác bà Norris và nay càng khác xa. Cô đã nghĩ đúng. Cậu Crawford đã hết nợ với cô khi cô từ chối cậu, nhưng lần này, dù cô có đúng đến đâu cũng chỉ là niềm an ủi tội nghiệp cho ngài Thomas. Sự tức giận của ông bác với cô thật kinh khủng, nhưng cô có thể bào chữa, biết ơn hoặc gắn bó như thế nào với ngài đây? Ắt hẳn ngài phải nương tựa vào mình Edmund mà thôi.

Song cô đã lầm khi tưởng rằng Edmund không gây cho cha cậu nỗi đau hiện tại. Đây ít nhiều là bản chất sâu sắc hơn mọi thứ kích động khác; ngài Thomas coi hạnh phúc của cậu dính líu sâu sắc đến hành vi phạm tội của em gái với bạn cậu, được che chắn bởi người phụ nữ cậu theo đuổi với sự quyến luyến rõ ràng và có nhiều khả năng thành công, người thích hợp mọi mặt trong mối quan hệ, trừ người anh trai đáng khinh này. Ngài biết Edmund hẳn đang đau khổ về mặt cá nhân, cộng thêm với nỗi đau của những người khác. Khi họ ở London, ngài đã thấy hoặc phỏng đoán tình cảm của cậu và có lý do để cho rằng đã có một cuộc gặp mặt nói chuyện riêng với cô Crawford và từ đó, Edmund thất vọng sâu sắc cũng như lo lắng vì lợi ích của những người khác, nên đã quyết định ra khỏi thành phố và nhận việc đón Fanny về nhà bà bác để có cơ hội khuây khỏa và giúp ích cho cậu, không ít hơn của họ. Fanny không phải là người được biết điều bí mật trong tình cảm của ông bác, ngài Thomas không phải là người biết điều bí mật trong tính cách của cô Crawford. Ngài đã được chia sẻ cuộc nói chuyện của cô ta với con trai ngài, cậu không còn mong muốn cô thuộc về cậu dù hai mươi ngàn bảng của cô đã thành bốn mươi.

Chắc Edmund đã tách hẳn với cô Crawford, cậu không thừa nhận mối nghi ngờ với Fanny. Cô biết rằng cậu cảm thấy y như thế, và nhận thức của riêng cô là không đủ. Cô nghĩ cậu đã chia lìa, nhưng cô muốn đoan chắc. Nếu lúc này cậu nói chuyện với cô dè dặt, một điều mà trước kia thỉnh thoảng vẫn thế, có nghĩa là cậu cần được an ủi, nhưng lại không thấy thế. Thỉnh thoảng cô nhìn thấy cậu - chưa bao giờ một mình -, chắc là cậu tránh gặp riêng cô. Phải suy luận như thế nào đây? Lương tri của cậu đã quy phục mọi nỗi đau riêng và phần chua xót trong hoạn nạn của gia đình, nhưng cũng quá nhạy cảm với chủ đề được nhắc đến qua loa nhất. Đây hẳn là tình trạng của cậu. Cậu đã chịu thua, nhưng không chịu nói nên lời những nỗi thống khổ. Mới cách đây không lâu tên cô Crawford lại thoáng trên môi cậu, hoặc vì cô hy vọng phục hồi sự giao hảo tin cậy như đã từng có.

Việc đó đã kéo dài. Họ đến Mansfield hôm thứ Năm, mà mãi đến tối Chủ nhật Edmund mới nói chuyện với cô về việc đó. Cậu ngồi với cô vào tối Chủ nhật - một tối Chủ nhật ẩm ướt - đúng là thời điểm bạn bè có thể cởi mở nỗi lòng, và nói hết mọi sự, trong phòng lại chẳng còn ai ngoài mẹ cậu, sau khi nghe một bài thuyết giảng cảm động, bà khóc cho đến lúc đi ngủ, nên không thể không nói chuyện. Và thế là, với lời mào đầu thông thường, hầu như không biết cái gì đến trước, với lời tuyên bố thông thường rằng cô sẽ lắng nghe cậu vài phút, cậu sẽ nói vắn tắt, và chắc chắn sẽ không bao giờ đòi hỏi lòng tốt của cô theo kiểu này lần nữa, cô đừng sợ một lần lặp lại, vì nó là chủ đề hoàn toàn cấm kỵ, cậu bắt đầu dài dòng về các tình huống và cảm xúc liên quan đến mối quan tâm trước hết của cậu, đến người mà cậu đã tin cậy trọn vẹn vào tình cảm của người đó.

Fanny lắng nghe với biết bao tò mò và lo âu, đau đớn và mãn nguyện, bối rối khi theo dõi giọng nói của cậu và có thể hình dung cô thận trọng nhìn xoáy vào các thứ khác ngoài cậu. Lời mở đầu thật đáng ngại. Cậu đã gặp cô Crawford. Cậu được mời đến gặp cô ta. Cậu nhận được một lá thư ngắn của phu nhân Stomaway năn nỉ cậu ghé đến, và cứ coi là lần trò chuyện cuối cùng của bạn bè, cậu hẳn biết cô ta cảm thấy xấu hổ và khổ sở biết chừng nào khi là em gái của Crawford. Cậu đã đến gặp Mary Crawford trong tâm trạng như thế, mềm lòng và tận tâm đến nỗi Fanny đã có vài khoảnh khắc sợ rằng đó chẳng phải lần cuối cùng. Nhưng theo cậu kể tiếp, nỗi sợ ấy hết ngay. Cô ta gặp cậu với thái độ nghiêm túc, thậm chí còn xúc động, nhưng cậu chưa kịp nói một câu, cô ta đã mở đầu bằng lề lối khiến cậu sửng sốt.

- Tôi nghe nói anh đang ở London, - cô ta nói, - nên muốn gặp anh. Chúng ta hãy bàn kỹ chuyện buồn này. Có thể đánh ngang bằng mức độ điên rồ của hai người thân thuộc của chúng ta không? - Anh không thể trả lời, nhưng anh tin rằng vẻ mặt anh đã nói lên tất cả. Cô ta cảm thấy bị trách. Đôi khi, cô ta cảm nhận mới nhanh làm sao! Cô ta nói thêm, với vẻ mặt và giọng nói nghiêm trọng hơn. - Tôi không có ý bảo vệ Henry về việc làm mất uy tín của em gái anh. - Cô ta bắt đầu nhưng cô ta nói tiếp mới tệ làm sao, tệ đến mức anh không thể nhắc lại với em, Fanny ạ. Anh không thể nhớ mọi lời cô ta nói. Mà nếu có thể, anh cũng không muốn nhớ lại. cốt lõi là rất giận hành động điên rồ của từng người. Cô ta chê bai anh trai đã dại dột bị người phụ nữ mà chưa bao giờ anh ta để ý lôi cuốn, làm cậu ta mất người cậu ta tôn thờ; Nhưng Maria tội nghiệp còn điên rồ hơn nữa, hy sinh cả địa vị như thế, rơi vào những khó khăn như thế chỉ vì cứ tưởng mình được một người đàn ông yêu thực sự, người từ lâu rõ ràng là hờ hững. Em đoán xem anh cảm thấy gì. Nghe một người phụ nữ còn cay nghiệt hơn cả hành động điên rồ kia thảo luận về sự việc một cách tùy tiện, thoải mái và lạnh lùng đến thế! Anh có thể nói là không có những ghê tởm miễn cưỡng, không kinh hoàng, không nữ tính! Đây là những thứ mà thế gian đang làm. Chúng ta sẽ tìm thấy người phụ nữ được trời phú cho một cách hào phóng bản tính ấy ở đâu, hở Fanny? Hỏng, hỏng hết rồi!...

Suy nghĩ một chút, Edmund nói tiếp, vô cùng bình tĩnh:

- Anh sẽ kể cho em mọi chuyện, rồi sau đó coi như xong vĩnh viễn. Cô ta nhìn nhận sự việc chỉ là hành động dại dột, mà dại dột chỉ vì bị phơi bày. Thiếu sự suy xét chín chắn và thận trọng thông thường: Henry đến Richmond suốt thời gian Maria ở Twickenham, nó đặt mình vào khả năng của một người hầu, tóm lại là bị phát hiện. Ôi Fanny, việc này bị phát hiện, chứ không phải vi phạm những điều mà cô ta chê bai. Đây là hành động khinh suất đã đẩy sự việc đến bước đường cùng, hoặc buộc anh trai cô ta từ bỏ kế hoạch thiết tha nhất để trốn chạy cùng Maria.

Cậu ngừng lại.

- Còn anh, anh có thể nói gì? - Fanny nói (cô tin mình được mong nói).

- Chẳng có gì hiểu được. Anh như một người sững sờ. Cô ta nói tiếp, và bắt đầu nói về em, phải, cô ta bắt đầu nói về em, lấy làm tiếc là mất một người như thế... Cô ta nói rất chừng mực. Nhưng lúc nào cô ta chẳng thừa nhận giá trị của em. Cô ta nói: “Anh ấy đã bị cuốn đi, một người phụ nữ như thế sẽ không bao giờ gặp nữa. Người ấy sẽ sửa chữa cho Henry, sẽ làm cho anh ấy hạnh phúc mãi mãi”. Fanny thân mến nhất của anh ơi, anh hy vọng sẽ vui vẻ nhiều hơn đau đớn vì nhớ lại chuyện này, nhưng giờ đây chẳng bao giờ còn gì nữa. Em có muốn anh dừng lại không? Nếu muốn, hãy cho anh một cái nhìn, một lời nói và anh sẽ làm ngay.

Không một cái nhìn, một lời nói nào.

- Tạ ơn Chúa! - Cậu nói. - Chúng ta đã gạt bỏ mọi nỗi băn khoăn, nhưng hình như đây là sự sắp xếp nhân từ của Thượng đế vì trái tim không lừa đảo sẽ không bị đau khổ. Cô ta nói về em với những lời tán tụng nhiệt liệt và yêu thương nồng nhiệt, nhưng ngay tại đây vẫn pha trộn chút độc ác, vì giữa những lời đó, cô ta vẫn kêu lên: “Tại sao cô ấy không nhận lời anh tôi? Tất cả là lỗi của cô ấy. Một cô gái khờ dại! Tôi sẽ không bao giờ tha thứ cho cô ấy. Nếu cô ấy nhận lời anh tôi như nên làm, thì bây giờ họ đã đến lúc kết hôn, Henry sẽ quá hạnh phúc và quá bận bịu, không còn thiết gì đến ai khác nữa. Anh ấy sẽ không phải chịu nỗi đau dính dấp đến cô Rushworth lần nữa. Mọi sự sẽ chỉ chấm dứt ở cuộc yêu đương lăng nhăng dài, thông thường, ở những cuộc họp mặt hàng năm tại Sotherton và Everingham”. Em có thể tin là có thể thế không? Nhưng sức quyến rũ đã tan tác rồi. Anh đã mở mắt.

- Tàn nhẫn! - Fanny nói. - Hoàn toàn tàn nhẫn! Vào lúc như thế lẽ ra phải hoan hỉ và nói chuyện với anh nhẹ nhàng chứ! Tàn nhẫn hết sức.

- Em gọi nó là tàn nhẫn ư? Chúng ta bất đồng về việc này. Không, bản tính Mary không phải là tàn nhẫn. Anh không nghĩ cô ấy định làm tổn thương tình cảm của anh. Tai họa nằm ở chỗ sâu hơn kia, trong sự ngu dốt trọn vẹn của cô ta, không hề nghi ngờ những tình cảm đó của con người, trong sự bóp méo ý định khiến đương nhiên cô ta đối xử với con người như thế. Cô ta toàn nói thôi, vì cô ta đã quen nghe người khác nói như cô ta hình dung mọi người sẽ nói. Không phải do lỗi của tính nết cô ta. Cô ta không tự ý làm người ta đau đớn vu vơ, và dẫu anh có thể tự lừa dối mình, anh cũng không thể nghĩ thế cho bản thân, cho tình cảm của anh, còn cô ta thì có. Lỗi của cô ta là ở phương châm xử thế tinh vi song lỗ mãng, một đầu óc đồi bại và hư hỏng, Fanny ạ. Có lẽ như thế là hay nhất cho anh vì nó để lại cho anh ít ân hận như thế. Tuy nhiên, không hẳn thế. Anh vui mừng thổ lộ với mọi người nỗi đau mất cô ta hơn là phải nghĩ đến cô ta như anh. Anh đã bảo cô ta như vậy.

- Anh nói rồi ư?

- Phải, khi chia tay với cô ta, anh đã nói thế.

- Hai người trò chuyện bao lâu?

- Hai mươi nhăm phút. Mà, cô ta cứ nói mãi rằng bây giờ còn một việc để dẫn đến cuộc hôn nhân giữa họ. Cô ta nói bằng giọng bình tĩnh hơn anh có thể, Fanny ạ. - Cậu buộc phải ngừng thêm một lát rồi mới tiếp. - Cô ta bảo: “Chúng ta phải thuyết phục Henry cưới Maria và chắc chắn là phải loại trừ khả năng anh ấy đã từng có với Fanny, tôi không thất vọng về việc này. Henry phải từ bỏ Fanny. Tôi không cho rằng bây giờ anh ấy có cơ thành công với một người thuộc tầng lớp của cô ta, vì thế tôi hy vọng chúng ta có thể thấy không còn trở ngại nào không thể vượt qua. Tôi có ảnh hưởng không nhỏ, và sẽ tiến hành bằng mọi cách; Một khi đã cưới xin hẳn hoi, và nhất định gia đình cô ấy ủng hộ vì họ là những người đứng đắn, cô ấy có cơ hồi phục địa vị trong xã hội ở mức độ nào đó. Chúng ta thừa biết, cô ấy sẽ không được công nhận trong một vài giới, nhưng bằng những bữa ăn ngon lành, những bữa tiệc lớn, sẽ có nhiều người vui mừng vì cô ta làm quen. Chắc chắn là khi đó, sẽ đỡ thành kiến và vô tư hơn trước. Điều tôi muốn khuyên là cha anh nên dịu đi. Đừng để ông ấy làm hại sự nghiệp của mình vì can thiệp. Hãy thuyết phục ông cứ để mọi sự tuần tự như tiến. Nếu ông ấy cố lăng xăng thuyết phục cô ấy rời bỏ sự che chở của Henry, lại càng không có cơ hội anh ấy cưới cô ta hơn là cứ để cô ấy ở lại với Henry. Tôi biết anh ấy có khi bị tác động. Ngài Thomas hãy tin vào danh dự và lòng trắc ẩn của anh ấy, và mọi sự có thể kết thúc tốt đẹp. Nhưng nếu ông ấy giành lại con gái, chỗ dựa quan trọng nhất sẽ bị phá hủy.

Sau khi nhắc lại chuyện này, Edmund rất xúc động, còn Fanny lặng lẽ nhìn cậu, ngoài sự quan tâm dịu dàng nhất, gần như còn tiếc vì chủ đề ấy đã bắt đầu như vậy. Một lúc lâu sau, cậu mới có thể nói tiếp:

- Bây giờ anh sắp có việc phải làm, Fanny ạ. Anh đã kể với em cốt lõi mọi điều cô ta nói. Ngay khi nói được, anh đáp rằng anh không cho việc ấy là có thể được, trong tâm trạng như lúc anh bước vào ngôi nhà đó, bất cứ việc gì xảy ra cũng khiến anh chịu đựng tốt hơn, nhưng cô ta đã khoét sâu vết thương trong từng câu nói. Trong suốt cuộc quen biết của bọn anh, mặc dù tại một số khoảnh khắc anh thường nhận biết được một số khác biệt trong quan điểm, ý kiến, trong tưởng tượng của anh không hề nghĩ lại có thể khác biệt như cô ta chứng tỏ lúc này. Đó là kiểu cô ta đối với hành động vô đạo đức kinh khủng của anh trai cô ta và em gái anh (anh giả tảng không nói ai dụ dỗ nhiều hơn), ngoài cái kiểu nói về bản thân hành động ngu xuẩn đó, nói đủ lời chê bai, xét về các hậu quả xấu của nó chỉ vì chúng bất chấp hoặc nặng tội hơn vì coi thường phép tắc và trơ trẽn trong việc làm sai trái. Cuối cùng và trên hết, là khuyến cáo chúng ta ưng thuận, thoả hiệp và mặc nhiên cho tội lỗi tiếp tục, nếu có cơ hội để kết hôn, thì cô ta tưởng bây giờ anh nghĩ đến anh trai cô ta, thà rằng ngăn chặn còn hơn tìm kiếm, mọi thứ hùa vào cho anh thấy một điều đau khổ nhất là trước kia anh chưa bao giờ hiểu cô ta, và trong chừng mực liên quan đến đầu óc, đó là con người trong trí tưởng tượng của anh chứ không phải cô Crawford mà anh đã chăm chú vào trong nhiều tháng qua. Có khi thế lại tốt hơn cho anh, anh đỡ nuối tiếc tình bạn, những tình cảm và hy vọng mà hiện giờ, dù sao đi nữa đã rứt khỏi anh. Còn nữa, anh phải và sẽ thú nhận rằng anh phải hoàn trả lại cô ta hình ảnh cô ta tỏ ra với anh trước đây, anh sẽ thích hơn rất nhiều bất cứ thứ gì làm tăng nỗi đau khi chia tay, vì đang mang theo mình thực trạng âu yếm và quý trọng. Đấy là những gì anh đã nói, nhưng em có thể hình dung ra, anh không nói bình tĩnh hoặc cẩn thận như khi nhắc lại với em. Cô ta ngạc nhiên, quá ư ngạc nhiên, hơn cả ngạc nhiên. Anh thấy cô ta biến sắc. Mặt cô ta đỏ rừ. Anh hình dung đã nhìn thấy một pha trộn những cảm xúc - một cuộc vật lộn dữ dội tuy ngắn ngủi - nửa mong muốn đầu hàng lẽ phải, nửa là cảm giác xấu hổ, nhưng thói quen, thói quen đã thắng. Cô ta cố hết sức để cười. Hầu như là cười khi cô ta trả lời:

- Xin lấy danh dự mà thề, đây là một bài diễn thuyết khá hay. Nó có phải là một phần trong bài rao giảng gần nhất của anh không? Nếu đúng vậy, chẳng mấy chốc anh sẽ cải tạo được mọi người ở Mansfield và Thornton Lacey; và lần sau được nghe, có lẽ anh đã là một nhà thuyết giáo ưu tú trong giới nào đó của Hội Giám lý, hoặc là một nhà truyền giáo ở nước ngoài. - Cô ta cố nói một cách khinh suất, nhưng không thể khinh suất như muốn tỏ ra. Anh chỉ đáp lại rằng anh chân thành chúc cô ta khoẻ, và hy vọng cô ta sớm học được cách suy nghĩ chính xác hơn, không nhờ vào sự hiểu biết giá trị nhất mà bất cứ ai trong chúng ta có được, là hiểu biết bản thân và bổn phận của mình, cùng các bài học về hoạn nạn, và anh rời khỏi phòng ngay lập tức. Anh đã đi khỏi được vài bước, Fanny ạ, thì nghe thấy tiếng cửa mở sau lưng. “Công tử Bertram”, cô ta nói. Anh ngoảnh lại. “Anh Bertram”, cô ta nói và mỉm cười, nhưng đây là nụ cười không thích hợp với câu chuyện vừa qua, một nụ cười đùa cợt láo xược dường như mời mọc, nhằm chinh phục anh; ít ra anh thấy có vẻ như thế. Anh cưỡng lại; đây là sự thôi thúc phải cưỡng lại. Thỉnh thoảng, trong chốc lát thôi, anh ân hận vì đã không trở lại, nhưng anh biết mình làm thế là đúng, và kết cục mối quen biết của bọn anh là thế đấy! Mà nó đã từng là những gì kia! Anh đã bị lừa dối biết chừng nào! Tương tự như bị anh trai cô ta và em gái anh lừa dối. Anh cảm ơn em đã kiên nhẫn lắng nghe, Fanny. Đây là sự khuây khỏa lớn nhất, và bây giờ chúng ta đã xong.

Fanny tin vào lời cậu, và trong năm phút cô đã ngỡ là xong. Tuy vậy, sau đó câu chuyện lại tiếp tục, hoặc một thứ rất giống như thế. Trước khi phu nhân Bertram thức giấc, họ tiếp tục chuyện trò về cô Crawford, cô ta đã quyến luyến với cậu ra sao, trạng thái tự nhiên thú vị đã tạo nên cô ta như thế nào, cô ta có thể xuất sắc nếu như thuộc về những người tử tế sớm hơn. Lúc này Fanny thoải mái nói năng cởi mở, cảm thấy có đủ lý do chính đáng hơn để bổ sung vào hiểu biết của cậu về tính cách thật của Mary bằng vài lời gợi ý về tình trạng sức khỏe của Tom, có thể coi là lý do để cô ta muốn hòa giải cho trọn vẹn. Đây không phải là một gợi ý thú vị gì. Sẽ dễ chịu hơn nhiều nếu cô ta vô tư hơn trong sự gắn bó, nhưng sự kiêu căng của cậu không đủ mạnh để chống lại lý do đó lâu. Cậu phải tin rằng bệnh tình của Tom đã tác động đến cô ta, chỉ duy trì cho cậu một ý nghĩ an ủi rằng khi cân nhắc nhiều phản ứng của những tạng người đối lập, chắc chắn cô ta đã gắn bó với cậu nhiều hơn mong đợi, vì cậu gần gũi với hành vi đúng đắn. Fanny cũng nghĩ y hệt, và họ hoàn toàn nhất trí về tác động lâu dài, ấn tượng không thể tẩy sạch ắt phải tạo nên sự thất vọng sâu sắc như thế trong tâm trí Edmund. Thời gian chắc sẽ làm mờ phần nào những đau khổ của cậu, nhưng một phần sự việc sẽ không bao giờ quên hẳn, và cuộc gặp gỡ lúc trước của cậu với bất cứ người phụ nữ nào khác cũng không thể gọi tên là gì ngoài sự căm phẫn. Giờ đây, tình bạn của Fanny là tất cả để cậu giữ mãi.