Thông tin chung về giáo dục Hàn Quốc Hàn Quốc – nền giáo dục khắc nghiệt
Hàn Quốc là quốc gia rất chú trọng tới giáo dục và đào tạo. Với điều kiện tự nhiên ít khoáng sản, người Hàn Quốc luôn tâm niệm giáo dục – đào tạo chính là chìa khóa để hội nhập và phát triển. Theo cảm nhận của tôi, văn hóa giáo dục của Hàn Quốc được xây dựng trên cơ sở tình yêu thương và lòng tôn kính với ông bà cha mẹ, thầy cô. Phụ huynh Hàn Quốc luôn sẵn sàng chi một khoản tiền lớn để đầu tư vào việc học của con. Kỳ thi đại học ở Hàn Quốc là một trong những kỳ thi quan trọng và cam go nhất trong sự nghiệp học hành của mỗi người. Ngày diễn ra kỳ thi đại học, các chuyến bay đi qua khu vực thi thậm chí còn được tạm hoãn để giữ bầu không khí yên tĩnh nhất cho các sĩ tử.
Ngày đầu tiên đặt chân tới trường Đại học Quốc gia Kongju, tôi mệt nhoài sau một chặng bay dài và leo gần 100 bậc thang để về tới ký túc xá. Ôi sao trường lại rộng thế này! Điều tôi nhớ nhất lúc bấy giờ là làm sao để mình không bị lạc. Tôi tung tăng chụp ảnh cảnh quan của trường, tôi còn được gặp các em bé người Hàn mặc đồng phục xinh xắn. Tôi nhập học cùng các bạn đến từ Philippines, Malaysia, Myanmar, Mexico, Ethiopia, Ecuador, Kazakhstan và ba bạn người Việt. Sau đó, chúng tôi cùng về ký túc xá. Mỗi phòng ký túc có hai giường tầng (mỗi tầng là một giường đơn), bàn học, tủ quần áo… Tôi hồi hộp vô cùng vì đây là lần đầu tiên tôi sống xa nhà lại còn sống chung với các bạn ngoại quốc. Lần đầu tiên… Tôi đang mải vẩn vơ suy nghĩ thì Pia, cô bạn người Philippines hỏi tôi:
- So what’s your name? (Tên của bạn là gì?)
- Ah... Ah... Yes... – Tôi ấp úng.
Tôi nói tiếng Anh tuy không siêu nhưng thường cũng dư để biết giao tiếp cơ bản vậy mà bỗng dưng vốn tiếng Anh của tôi biến đâu mất. Thật ngại và xấu hổ! Sau này, khi tôi và Pia thân nhau rồi, Pia vẫn nhắc lại câu chuyện tên tôi là “Yes”.
Tôi nhớ như in lần thi học kỳ đại học đầu tiên ở Hàn Quốc. Tôi cố gắng lắm cũng chỉ thức đến 1 giờ sáng để ôn thi nhưng các bạn Hàn Quốc thì không. Tôi không thể tin được vào mắt mình khi thấy các bạn nam mặc quần hoa, dép lê loẹt quẹt đi trong thư viện, miệng ngậm bàn chải đánh răng, một tay cầm sách một tay cầm bút. Tôi hỏi một người bạn Hàn thì được biết là cứ đến thời điểm thi học kỳ, các bạn sinh viên thường mang đồ dùng cá nhân, đồ ăn, sách vở lên thư viện học thâu đêm rồi sáng đi thi luôn một thể.
Ở trường tôi học, đối với các lớp có nhiều sinh viên nước ngoài, nhà trường dùng hệ thống điểm tuyệt đối. Nếu 100% số sinh viên ở lớp học chăm chỉ, làm bài tốt thì cả lớp được A+ cũng không vấn đề gì hoặc cả lớp bị trượt môn cũng không ảnh hưởng đến ai, tùy năng lực của sinh viên. Tuy nhiên, trong một số lớp tôi theo học, họ chấm theo kiểu điểm tương đối. Ví dụ: Trong một lớp sẽ có 40% sinh viên được xếp loại A, 40% được xếp loại B còn lại là C và D chứ không phải cứ làm tốt thì sẽ được A. Do đó nếu bạn không thật sự xuất sắc, bạn sẽ không lọt được vào 40% đầu tiên nghĩa là dù bạn có điểm cao, thuyết trình tốt, đi học đầy đủ thì bạn vẫn bị xếp loại B. Hệ thống điểm này làm tôi cảm thấy muốn phát… điên vì nếu tôi chăm mà không giỏi tiếng bằng các bạn đến từ những nước nói tiếng Anh như Malaysia, Philippines thì cũng rất khó để tôi vượt qua họ. May là đến cuối kỳ điểm của tôi cũng không tệ lắm.
Tôi nhớ trong 2 năm học đầu tiên, tuần nào tôi cũng có bài kiểm tra đầu giờ. Điểm của cả lớp sẽ được dán chình ình ở cửa ra vào, sinh viên đi qua đi lại tha hồ so sánh. Mà điểm trắc nghiệm thì đúng – sai hơn nhau 1-2 câu cũng có thể khiến bạn đứng ở vị trí số một hoặc số năm của lớp. Sự cạnh tranh gay gắt, khốc liệt trong điểm số đem đến hai mặt lợi – hại rõ rệt. Các bạn sinh viên đều nỗ lực hơn, chăm chỉ hơn nhưng cũng phải chịu nhiều áp lực, một số bạn còn từ chối giúp đỡ các bạn trong lớp vì sợ sẽ có người điểm cao hơn mình.
Một điểm thú vị khi tôi học ở Hàn đó là cứ đến kỳ thi thì ở thư viện và ký túc xá sẽ phát bánh và sữa để sinh viên tẩm bổ với khẩu hiệu “Nhà trường luôn đồng hành cùng các em, học tốt nhé!”, sinh viên sẽ xếp thành hàng dài cả cây số để được nhận đồ.
Mô hình giáo dục Hàn Quốc có cấu trúc 6-3-3-4 trong đó: tiểu học 6 năm (bắt buộc), trung học cơ sở 3 năm (bắt buộc), trung học phổ thông 3 năm và đại học 4 năm. Một năm học gồm hai học kỳ: học kỳ một từ tháng 3 đến tháng 8, học kỳ hai từ tháng 9 đến tháng 2 năm sau. Đối với các trường đại học, kỳ nghỉ hè bắt đầu từ cuối tháng 6 đến cuối tháng 8, kỳ nghỉ đông bắt đầu từ cuối tháng 12 đến cuối tháng 2. Nếu học sinh muốn vào đại học thì phải tham gia kỳ thi tuyển sinh. Học sinh sẽ được nhận vào trường đại học thông qua điểm cấp ba, điểm thi và tùy từng trường, từng khoa, học sinh phải thi viết hoặc phỏng vấn để được chọn vào học.
Năm 2016, số lượng sinh viên quốc tế đang theo học tại Hàn Quốc lên đến 104.000 người, trong đó có 63.000 du học sinh theo học các chương trình đại học và sau đại học chính quy.
Các cấp và thời gian theo học trình độ đại học và sau đại học theo quy định của Bộ Giáo dục Hàn Quốc:
Chương trình đại học ở Hàn Quốc
Hồi mới sang Hàn, tôi rất ngạc nhiên với phong cách học tập ở đại học của các bạn sinh viên Hàn. Thông thường, thời gian học đại học sẽ kéo dài khoảng 4 năm. Tuy nhiên, các bạn cùng khoa tôi đều mất 6-7 năm để hoàn thành bậc đại học. Hàn Quốc là đất nước không có nhiều tài nguyên khoáng sản nên từ xưa đến nay, người Hàn Quốc luôn nhắc nhau rằng: Chỉ có đầu tư vào giáo dục và công nghệ mới có thể đưa đất nước Hàn Quốc đi lên một cách nhanh chóng và hùng mạnh.
Hệ thống giáo dục Hàn Quốc được thiết kế theo nguyên tắc đảm bảo bình đẳng về cơ hội học tập cho mọi người và đào tạo thế hệ trẻ thành một thế hệ có kỷ cương. Tuy nhiên, cá nhân tôi thấy vì việc cạnh tranh trong học tập tại Hàn quá khốc liệt, tỷ lệ chọi khi thi đại học quá cao khiến việc học trở nên nặng nề, học sinh phải học khá nặng từ sáng sớm đến tối mịt, gây ra nhiều hệ quả như stress, tỷ lệ tự tử cao, học sinh phải đi học thêm và ngoại khóa quá nhiều…
Đối với các sinh viên nam, thông thường họ sẽ nhập học kỳ đầu tiên sau đó bảo lưu kết quả để đi nghĩa vụ quân sự 2 năm rồi quay lại trường học tiếp.
Một số cô bạn học cùng khoa với tôi tuy không phải đi nghĩa vụ quân sự nhưng họ cũng mất hơn 4 năm để hoàn thành xong chương trình học. Mỗi người đều có một lý do, như Nareal, cô bạn nhanh nhẹn và hoạt bát, nói tiếng Anh khá trôi chảy, cô tích cực tham gia các hoạt động ngoại khóa trong và ngoài trường, sau khi hoàn thành năm hai đại học, Nareal bảo lưu kết quả và tham gia chương trình working holiday 3 tại Hà Lan. Cô dành hẳn 1 năm để đi du lịch, làm thêm và trải nghiệm đồng thời trau dồi khả năng ngoại ngữ của mình. Về nước được 1 năm, Nareal lại tiếp tục sang Canada thực tập về mảng ngân hàng. Hiện tại cô đã trở thành nhân viên chính thức của Ngân hàng Nonghyup tại Hàn Quốc.
3 Còn được gọi là chương trình làm việc trong kỳ nghỉ, là một chương trình giao lưu văn hóa cho phép các bạn trẻ tham gia có thể làm việc và kiếm thêm thu nhập bằng các công việc ngắn hạn trong kỳ nghỉ của mình. Đây là chương trình được xây dựng dựa trên cam kết hợp tác giữa một số quốc gia nhất định nhằm khuyến khích sự trao đổi, giao lưu văn hóa giữa công dân của các quốc gia đó.
Khác với Nareal, Chiwon tận dụng điểm GPA và TOIEC khá cao của mình để đăng ký tham gia chương trình trao đổi sinh viên tại Tây Ban Nha trong một năm. Đa số các trường đại học ở Hàn Quốc đều có các chương trình trao đổi sinh viên với các trường đại học liên kết ở nước ngoài. Hằng năm, ở khoa tôi (pision of International Studies – Quốc tế học) cũng có khoảng 8-10 bạn sinh viên quốc tế đến học tập trong khoảng 4-6 tháng với mục đích trải nghiệm và trao đổi văn hóa. Trong khoảng thời gian tham gia chương trình trao đổi sinh viên tại Tây Ban Nha, Chiwon đã có cơ hội thực tập tại văn phòng UN ở New York, Mỹ 4 .
4 Bạn có thể tham khảo chương trình thực tập này tại địa chỉ: https:// careers.un.org/lbw/home.aspx?viewtype=ip.
Gueseul cũng là một cô bạn rất xinh xắn và cá tính. Cô tham gia chương trình working holiday 1 năm tại Thụy Điển, làm mọi công việc từ chạy bàn, rửa bát đến bán hàng Subway ở ga tàu điện ngầm để đi du lịch.
Hồi mới gặp Nareal, Chiwon và Gueseul trong ngày orientation 5 của khoa, thấy mấy cô nàng ra dáng tiểu thư và điệu đà, váy vóc, phấn son, tôi đã nghĩ thầm: “Nhìn đôi tay nõn nà của các bạn ấy kìa, chắc các bạn ấy không phải làm việc nhà bao giờ đâu nhỉ?” Nhưng khi đã trở nên thân thiết, nghe những câu chuyện của họ, ngắm những bức ảnh họ chụp tôi lại thấy khâm phục. Các bạn đều cùng tuổi với tôi và đang tận hưởng những giây phút thanh xuân tươi đẹp nhất trong cuộc đời bằng cách làm những điều mà bản thân mong muốn. Khi tôi hỏi các bạn đã nghĩ đến chuyện lập gia đình, lấy chồng và sinh con chưa, họ lập tức trả lời: “Sao cậu nghĩ xa vậy, tôi mà sớm chắc cũng phải ngoài 30! Cứ chơi và làm việc hết mình đi nào!”
5 Là một chuỗi sự kiện dành cho sinh viên năm nhất, kéo dài từ 1-2 ngày đến 1 tuần, trước khi năm học chính thức bắt đầu. Hoạt động này nhằm giới thiệu với sinh viên mới về trường, cơ sở vật chất, các địa điểm, các câu lạc bộ và các hoạt động của trường/khoa, đây là dịp để sinh viên hòa nhập với môi trường mới, làm quen những người bạn mới.
Sinh viên nước ngoài khi học tại Hàn Quốc sẽ được tham gia một khóa đào tạo tiếng Hàn trước khi nhập học chính thức gọi là khóa học dự bị tiếng Hàn. Có nhiều khóa học ngắn hạn kéo dài 3-4 tuần nhằm mục tiêu tập trung nâng cao kỹ năng giao tiếp cho sinh viên hoặc các khóa học dài hạn từ 10 đến 40 tuần giúp sinh viên nâng cao phản xạ, kỹ năng giao tiếp đồng thời giúp họ hiểu hơn về văn hóa Hàn Quốc thông qua các giờ học trải nghiệm văn hóa, các buổi dã ngoại. Sau khi hoàn thành khóa học tiếng Hàn, sinh viên sẽ làm bài kiểm tra tiếng của trường hoặc thi Topik để lấy điểm xét vào đại học.
Ngoài ra, ở Hàn cũng có các chương trình đại học giảng dạy bằng tiếng Anh hoặc giảng dạy song ngữ Hàn – Anh. Nhà trường sẽ yêu cầu bạn nộp các chứng chỉ tiếng Anh quốc tế như IELTS và TOEIC (tùy vào từng trường và từng khóa học sẽ có mức điểm yêu cầu đầu vào khác nhau).
Chương trình sau đại học ở Hàn Quốc
Hàn Quốc là một quốc gia hiếu học. Tôi đã gặp gỡ, nói chuyện với rất nhiều anh chị đã có công ăn việc làm ổn định, hoặc đã lập gia đình mà vẫn tiếp tục theo đuổi con đường học thuật, tham gia các khóa học Thạc sĩ hoặc Tiến sĩ, sau Tiến sĩ.
Dựa trên lĩnh vực đào tạo – nghiên cứu, chương trình sau đại học ở Hàn Quốc có thể chia thành cao học thông thường và cao học chuyên môn.
Thời gian học Thạc sĩ thường kéo dài trên 2 năm với 24 tín chỉ. Để nhận được học vị Thạc sĩ, ngoài việc tích lũy đủ số tín chỉ theo quy định, sinh viên còn phải vượt qua một số kỳ thi nhất định và bảo vệ thành công luận văn trước hội đồng phản biện từ 3 người trở lên.
Thời gian học Tiến sĩ thường kéo dài trên 3 năm với 36 tín chỉ. Để nhận được học vị Tiến sĩ, sinh viên phải tích lũy đủ số tín chỉ, thi đỗ kỳ thi tốt nghiệp và bảo vệ thành công luận án trước hội đồng phản biện từ 5 người trở lên.
Sau Tiến sĩ là quá trình nghiên cứu chuyên sâu dành cho những ai đã có học vị Tiến sĩ. Hiện nay nhiều trường đại học ở Hàn Quốc có mời các nhà nghiên cứu thực hiện nhiều dự án nghiên cứu và họ được nhận học bổng Giáo sư.
Tại sao sinh viên Việt Nam nên chọn du học Hàn Quốc?
Để trả lời câu hỏi này, tôi đã suy nghĩ tới nhiều khía cạnh khác nhau như: vị trí địa lý, sự phù hợp và phát triển về ngành học/lĩnh vực nghiên cứu, văn hóa, phong tục tập quán, con người, rào cản ngôn ngữ, hỗ trợ tài chính, học bổng, cơ hội tìm việc làm…
Hiện nay số sinh viên nước ngoài theo học tại Hàn Quốc đã đạt con số hơn 100.000.
Số lượng sinh viên nước ngoài tốt nghiệp ở Hàn Quốc trong 5 năm gần đây
Hệ thống giáo dục
Hàn Quốc cũng là một nước có nền giáo dục phát triển.
Theo US News ranks the Best Countries, Hàn Quốc đứng thứ 22 trong bảng xếp hạng các nước có nền giáo dục tốt nhất thế giới và đứng thứ 3 (sau Nhật Bản và Singapore) trong bảng xếp hạng các nước khu vực châu Á 6 .
6 https://www.usnews.com/news/best-countries/best-education
Khoảng cách địa lý – Văn hóa tương đồng
Một điều khiến tôi hài lòng nhất trong 4 năm sống và học tập tại Hàn (bỏ qua các chỉ tiêu vĩ mô như tôi kể trên) đó là Việt Nam và Hàn Quốc là khoảng cách địa lý khá gần nhau (cách nhau khoảng 5 giờ bay), đặc biệt các hãng hàng không có nhiều chuyến bay giá rẻ, ưu tiên sinh viên nên mỗi năm tôi có thể về nước ít nhất 1-2 lần. Điều này khiến các bạn tôi đang du học ở châu Âu hay Mỹ, Úc cảm thấy ghen tỵ.
Thêm nữa, văn hóa Hàn Quốc và Việt Nam có nhiều điểm tương đồng, ví dụ như các giáo lễ truyền thống, trang phục, ẩm thực… khiến tôi không bị bỡ ngỡ quá nhiều và sốc văn hóa khi mới sang Hàn. Điều này tôi sẽ nói rõ hơn trong phần Cuộc sống tại Hàn Quốc.
An toàn, mức sống cao
Tôi rất thích Hàn bởi ở đây tôi cảm thấy rất an toàn và gần gũi giống như ở Việt Nam. Với tính đãng trí của mình, nhiều lần tôi để quên điện thoại ở quán ăn hay trên tàu điện, để ví trong thư viện thậm chí quên cả laptop trong siêu thị, một lúc sau quay lại tìm thì đồ vẫn ở chỗ đó hoặc nhân viên sẽ cất, bảo quản hộ cho đến khi tôi quay lại lấy. Có lần người bạn cùng khoa với tôi bị rơi ví trên đường, trong ví có tiền, thẻ ngân hàng, chứng minh thư, thẻ sinh viên… Sáng hôm sau phát hiện ra rơi ví thì đã có một bạn người Hàn tốt bụng nào đó đã dựa vào thông tin trong thẻ sinh viên mang lên tận khoa để trả lại. Tuy nhiên điều đó không có nghĩa là bạn sẽ không bao giờ bị mất đồ, không thể tránh khỏi tình trạng này khi đến các địa điểm đông người như khu vui chơi, trung tâm thương mại…
Hàn Quốc là một trong những quốc gia an toàn nhất trên thế giới. Kết quả khảo sát với đối tượng là 300 sinh viên nước ngoài về mức độ hài lòng đối với cuộc sống ở Hàn Quốc đã cho thấy gần 90% số người được hỏi hài lòng với cuộc sống ở Hàn Quốc và 86% số người trả lời rằng họ rất hài lòng với cuộc sống sinh hoạt cũng như hệ thống giáo dục ở đây.
Cơ hội việc làm
Hiện tại tôi đang là sinh viên năm cuối, tất nhiên điều mà tôi quan tâm và lo lắng nhất đó chính là tốt nghiệp xong mình sẽ làm gì, ở đâu… Câu chuyện về hay ở luôn là câu chuyện muôn thuở của du học sinh… Ở Hàn Quốc, có khá nhiều job fair (hội chợ việc làm) được tổ chức, nơi sinh viên quốc tế có thể đến tìm kiếm thông tin về các công ty lớn/nhỏ tại Hàn và nộp đơn ứng tuyển nếu có nhu cầu xin việc làm tại đây.
Tôi sẽ kể cho các bạn về chuyến đi hội chợ việc làm cho người nước ngoài International Job Fair 7 của tôi hồi tôi học năm 3. Cô Lee là cô giáo của tôi làm việc ở văn phòng quốc tế, cô rất nhiệt tình và chu đáo. Cô đăng ký xe buýt của trường để đưa cả hội sinh viên nước ngoài bọn tôi đến hội chợ việc làm. Trước khi đi, bọn tôi được yêu cầu phải đăng tải thông tin cá nhân và sơ yếu lý lịch lên trang chủ, đọc thông tin về các công ty, tìm hiểu thông tin tuyển dụng phù hợp với bản thân và đăng ký phỏng vấn. Một tuần trước ngày job fair diễn ra, các nhà tuyển dụng sẽ gửi e-mail hoặc gọi điện cho chúng tôi để kiểm tra lại thông tin và chốt lịch phỏng vấn. Họ làm việc rất chuyên nghiệp và nhanh chóng, dặn dò chúng tôi cần chuẩn bị và mang theo những gì…
7 Trang web: http://jobfair.contactkorea.go.kr. Sinh viên có thể đăng ký trực tiếp với ban tổ chức qua website, tìm hiểu thông tin các công ty tuyển dụng, nộp hồ sơ và đặt lịch phỏng vấn.
Đến ngày job fair diễn ra, cô giáo Lee chia chúng tôi thành từng tốp và dẫn đến tận cửa hội chợ việc làm, cô còn dặn dò chúng tôi rất cẩn thận. Điều này khiến tôi vừa bất ngờ vừa cảm động, người Hàn luôn chu đáo như vậy.
Chúng tôi tự tin tiến vào khu vực hội chợ. Đi từ cửa vào là lần lượt các quầy. Quầy một là nơi các bạn có thể in tài liệu, in hồ sơ xin việc, tìm kiếm thông tin về các công ty. Quầy hai là nơi các bạn có thể nhận tư vấn về trang điểm và trang phục. Quầy ba là nơi bạn có thể chụp ảnh thẻ lấy ngay, tất nhiên mọi thứ đều miễn phí. Cuối cùng bạn sẽ bước vào không gian hội chợ, nơi có hàng trăm công ty đang chờ để phỏng vấn bạn theo lịch đã hẹn trước, thậm chí bạn còn có cả quà mang về. Đó là lần đầu tiên tôi đi job fair tại Hàn, nơi tôi tìm được internship 8 cho một công ty start-up có liên kết với nhaccuatui và Zing của Việt Nam. Điều này khiến tôi cảm thấy thật vui và hạnh phúc.
8 Khoảng thời gian thực tập, trải nghiệm thực tế của một sinh viên trong một công việc.
Sự ảnh hưởng của làn sóng Hallyu
Học ở Hàn, tôi gặp nhiều trường hợp qua đây học vì xuất phát từ tình yêu mãnh liệt với các oppa 9 , đặc biệt là các bạn người Trung Quốc, Nhật Bản, Indonesia. Chắc các bạn đã từng nghe đến khái niệm “Hallyu” hay “Korean wave” – làn sóng Hàn Quốc, xuất hiện từ khoảng những năm 1990s. Bắt đầu từ Trung Quốc và Đài Loan, Hallyu sau đó nhanh chóng trở thành một trong những từ khóa được tìm kiếm nhiều nhất ở các nước như Hồng Kông, Singapore, Việt Nam và Indonesia.
9 Ở Hàn Quốc, từ oppa được phái nữ sử dụng để gọi anh trai, người yêu, những người anh thân thiết. Người hâm mộ K-pop thường gọi các thần tượng nam là oppa để thể hiện sự yêu quý.
Khi cuộc khủng hoảng kinh tế châu Á xảy ra vào năm 1997, Hàn Quốc đã tung ra hàng loạt sản phẩm phim truyện, âm nhạc, chương trình truyền hình chất lượng với giá chỉ bằng 1/4 so với các chương trình của Nhật Bản và 1/10 của Hồng Kông. Điều đó khiến cho việc xuất khẩu các chương trình truyền hình giải trí của Hàn Quốc tăng lên nhanh chóng. Năm 2003, Hàn Quốc thu về 37,5 triệu USD, tăng mạnh so với 12,7 triệu USD năm 1997. Không chỉ dừng lại ở đó, các nhà sản xuất “tranh thủ” đẩy mạnh việc tổ chức các buổi concert 10 , các oppa thậm chí còn học cả tiếng Trung Quốc, Nhật Bản để biểu diễn, giao lưu với người hâm mộ. Nhờ vậy mà du học Hàn Quốc, du lịch Hàn Quốc, tiêu thụ sản phẩm Hàn Quốc tăng chóng mặt. Qua Hàn, bạn sẽ gặp khá đông sinh viên người Trung Quốc học tập tại đây. Nhiều bạn có động lực và đam mê, một phần cũng nhờ vào tình yêu với các oppa. Một tin vui dành cho các bạn hâm mộ K-pop đó là Tổng cục Du lịch Hàn Quốc thường xuyên tổ chức buổi biểu diễn của các oppa với vé vào cổng rất rẻ, thậm chí miễn phí.
10 Buổi biểu diễn trực tiếp.