CHƯƠNG 3 TÌM THẦY CHẠY THUỐC

Bệnh nhân trằn trọc suốt đêm.

Liên mặc cả áo nằm dưới sàn gối đầu bằng cái khăn choàng cuộn lại. Nhiều lần Liên phải dậy để ra giếng lấy nước mát về cho mẹ uống. Khí trời nồng nực, bà khó thở và không sao chợp mắt được. Trái lại, gần về sáng, trời lại lạnh, đó là khí hậu Ba Lê, lạnh quá làm bà rét run lên. Liên lại phải giở cái khăn choàng của mình ra, thứ chăn độc nhất còn lại, đắp cho bà.

Nàng muốn đi mời thầy thuốc rất sớm, nhưng phải đợi Tư Mặn dậy vì không hỏi ông Tư Mặn tên và địa chỉ thầy thuốc thì còn biết hỏi ai. Thực vậy, ông ta biết một thầy thuốc rất hay, ông này đi thăm bệnh bằng xe chứ không đi bộ như những ông lang vườn, đó là ông Sinh Đệ ở phố Duy Liên gần nhà thờ. Muốn tìm phố này chỉ phải theo đường sắt cho đến nhà ga.

Khi nghe nói thầy thuốc hay thăm bệnh bằng xe, nàng sợ không đủ tiền để trả nên nàng rụt rè lúng túng, không dám hỏi thẳng Tư Mặn những điều nàng muốn nói. Nhưng Tư Mặn hiểu ý ngay và bảo.

– Cô muốn biết giá phải không? Trời ơi! Đắt lắm! Không kém 40 xu. Và muốn chắc chắn cho ông ta đến, cô phải đưa tiền trước.

Theo lời chỉ dẫn của Tư Mặn, Liên tìm được nhà bác sĩ ngay, nhưng lúc đó, ông ta chưa dậy. Nàng phải ngồi đợi trên một mốc đá bên đường, đối diện với nhà để xe, bên trong có người đang buộc ngựa vào xe. Như vậy hay, nàng sẽ đón bác sĩ ở cửa, đưa cho ông 40 xu và mời ông đến nhà. Nhưng nàng lại sợ không biết ông có chịu đi đến vườn Guy Ô để thăm bệnh một người không?

Nàng ngồi đợi, thấy thì giờ đi chậm quá. Nỗi buồn của nàng lại tăng thêm khi nghĩ đến mẹ nàng ở nhà mong đợi. Nàng nghĩ nếu bác sĩ không chữa cho mẹ nàng khỏi ngay được, ít ra cũng giúp cho mẹ nàng đỡ phần nào đau đớn. Cũng đã có lần nàng được trông thấy thầy thuốc bước vào xe của nhà nàng khi cha nàng đau nặng. Nhưng lúc đó đang ở miền núi, một nơi hoang dại, ông thầy mà mẹ nàng mời đến chẳng qua là một người thợ ngôi (thợ cạo) có điệu bộ như một người phù thủy, chứ đâu phải là một ông bác sĩ đích danh như người ta thường thấy ở Ba Lê, là những người thông thái, là thầy của bệnh và là thầy của cả cái chết. Bác sĩ này chắc cũng thuộc loại đó vì người ta đồn ông ấy giỏi.

Sau cùng, cửa nhà xe mở ra. Một cái xe ngựa cổ, sơn vàng do một con ngựa - thứ ngựa làm ruộng - kéo ra đứng trước cửa nhà. Lập tức bác sĩ bước ra ngoài, người cao lớn, đẫy đà, mặt đỏ với một bộ râu hoa râm dài, ra vẻ một ông kỳ lão, đạo mạo.

Bác sĩ sắp bước lên xe thì Liên đã đến bên cạnh và mời ông đi cấp cứu.

Bác sĩ hỏi.

– Ở trại Guy Ô à? Lại có chuyện ấu đả?

– Thưa bác sĩ không. Đó là mẹ cháu, mẹ cháu ốm trầm trọng.

– Mẹ cô làm gì?

– Chúng cháu làm nghề chụp ảnh.

Bác sĩ bước lên xe. Liên vội đưa hai quan (40 xu) và nói.

– Cháu xin trả tiền trước.

– Nhưng, phải ba quan chứ.

Liên lấy thêm hai mươi xu nữa đưa cho bác sĩ. Bác sĩ cầm luôn bỏ cả vào túi gi lê và hẹn.

– Mười lăm phút nữa tôi sẽ đến. Liên vội chạy trước về nhà, vui vẻ báo tin.

– Mẹ ơi! Thầy thuốc sắp đến. Ông này giỏi lắm, mẹ ạ.

Rồi nàng săn sóc cho mẹ, lau mặt, lau tay, vén tóc cho mẹ - món tóc đen và mềm óng như tơ - xong nàng thu xếp đồ đạc trong xe. Nàng càng thu xếp bao nhiêu lại càng làm cho xe trống rỗng bấy nhiêu, cảnh tượng trông càng bần bách.

Nàng không phải đợi lâu. Tiếng xe đỗ lệch kệch ngoài cửa. Liên chạy ra đón.

Bác sĩ định tiến vào một nhà gần đó, nhưng Liên trỏ lên xe và nói.

– Nhà cháu ở trong xe này.

Mặc dầu chiếc lều xe đó không phải là chỗ ở đàng hoàng, bác sĩ không tỏ vẻ ngạc nhiên vì bác sĩ đã quen cái nghèo khổ của khách hàng. Nhưng Liên nhìn thấy một vẻ chán nản thoảng qua nét mặt ông như một đám mây khi ông chợt nhìn thấy bệnh nhân nằm trơ trọi trên tấm nệm trong sàn xe.

– Lè lưỡi xem. Đưa tay xem.

Những ai đã từng trả 40 xu hay 100 quan mỗi lần bác sĩ khám bệnh, không bao giờ tưởng tượng được rằng cách coi mạch lại vô cùng chớp nhoáng đối với kẻ nghèo, vì không đầy một phút nghĩ ngợi bác sĩ đã khám xong, ông nói.

– Phải đưa vào nhà thương.

Nghe câu nói đó, cả hai mẹ con đều kêu lên một tiếng hãi hùng và đau khổ.

Bác sĩ dõng dạc bảo.

– Cô bé hãy ra ngoài. Để tôi nói chuyện với bà.

Liên còn ngần ngại. Mẹ Liên ra hiệu cho con.

Liên ra ngoài xe đứng gần đó, không chịu đi xa.

Mẹ Liên nói nho nhỏ.

– Tôi chết mất?

– Ai bảo thế? Bây giờ bà cần đến những sự chăm sóc mà ở đây không thể có được.

– Con gái tôi cũng theo vào nhà thương được chứ?

– Nó sẽ vào thăm bà ngày thứ năm và chủ nhật.

– Mẹ con tôi xa nhau ư? Con tôi sẽ bơ vơ một thân một mình ở Ba Lê này sao? Tôi sẽ trở nên thế nào nếu phải xa con tôi? Nếu tôi phải chết, tôi mong trước khi chết được nắm tay con tôi.

– Dù sao người ta cũng không thể để bà nằm trong xe này được, cái lạnh ban đêm có thể chết người. Phải có một căn phòng mà ở. Bà có thể thuê được không?

– Nếu không phải ở lâu, vâng, may ra có thể được.

– Tôi biết Tư Mặn sẽ cho bà thuê và không lấy nhiều tiền đâu. Nhưng có buồng cũng chưa đủ, còn phải có thuốc men, đồ ăn bổ và những sự săn sóc bệnh nhân mà bà chỉ có thể tìm được ở nhà thương thôi.

– Thưa ông, không thể được. Tôi không muốn xa con tôi.

– Cái đó tùy bà vì đó là việc của bà. Bổn phận của tôi phải khuyên bà thế thôi.

Rồi bác sĩ gọi.

– Cô bé đâu!

Ông rút ở túi ra một cuốn sổ con, lấy bút chì biên vài dòng trên tờ giấy trắng rồi rứt ra và bảo.

– Mang đơn này lại hiệu bào chế, hiệu ở cạnh nhà thờ ấy, không phải hiệu khác. Cô sẽ cho bà uống gói số một trước, rồi cứ mỗi giờ lại cho uống một muỗng thuốc số hai. Còn rượu canh ky na thì khi ăn hãy cho uống, vì bà cần phải ăn, nhất là trứng gà. Đến chiều bà sẽ trở lại.

Nàng liền theo chân bác sĩ hỏi thêm.

– Mẹ tôi có nặng lắm không?

– Cố khuyên bà đi nhà thương thì hơn.

– Bác sĩ có thể chữa cho mẹ tôi khỏi được không?

– Tôi rất mong, nhưng tôi không thể cho bà đầy đủ những gì mà chỉ nhà thương mới có. Đáng tiếc bà không chịu đi nhà thương. Chính vì không muốn xa cô mà bà từ chối đấy. Cô sẽ không đến nỗi bơ vơ đâu vì trông cô có vẻ thông minh và tháo vát.

Bác sĩ vừa nói vừa rảo bước để lên xe. Liên muốn nắm bác sĩ lại để hỏi, hỏi nhiều, nhưng ông đã nhẩy lên xe và đi thẳng.

Liên quay vào lều xe.

Mẹ hỏi.

– Bác sĩ bảo con thế nào?

– Bác sĩ sẽ chữa cho mẹ khỏi.

– Vậy con đến nhanh hiệu thuốc và nhớ mua trứng nũa. Cầm tất cả tiền đi.

Nhưng tất cả tiền cũng chưa đủ. Khi người bào chế đọc hết đơn, họ đưa mắt nhìn cô bé suốt từ đầu đến chân rồi hỏi.

– Cô có đủ tiền không?

Liên xòe nắm tiền trong tay.

Người bào chế tính xong bảo.

– Hết tám quan rưỡi.

Liên kiểm lại tiền và đếm được 6 quan. Nàng đáp.

– Tôi chỉ có sáu quan và một đồng bạc Áo (đáng giá hai quan) ông có nhận không?

– Tiền Áo ở đây không xài đến.

Biết tính sao giờ! Nàng đứng ngây người ở giữa cửa hàng, bàn tay xòe ra, thất vọng và mất hồn.

Sau cùng, định thần lại nàng nói.

– Nếu ông lấy giúp đồng bạc Áo thì tôi chỉ còn thiếu mười xu nữa. Tôi sẽ đem trả ông ngay.

Nhưng người bào chế không muốn lôi thôi, không nhận đồng bạc Áo và cũng không cho chịu, bàn giúp Liên rằng.

– Vì rượu canh ky na cũng không cần lắm, cô có thể mua sau cũng được. Bây giờ tôi lấy thuốc bột và thuốc nước cho cô, như vậy mất có bốn quan rưỡi thôi.

Với số tiền còn lại, nàng mua trứng, một tấm bánh mì hảo hạng để mẹ dễ ăn, rồi ba chân bốn cẳng chạy về nhà.

Liên thưa mẹ.

– Đấy mẹ xem.

– Có cơ khá, con ạ.

Thực vậy, những cơn thần kinh kích động cũng dịu dần, bà trong mình thấy hơi yên tâm. Liên bèn nhân dịp đó hỏi ý kiến ông Tư Mặn về việc bán xe và con lừa.

Vấn đề bán xe, rất dễ giải quyết. Tư Mặn có thể bỏ tiền ra mua cũng như ông đã mua đủ thứ bàn ghế, áo quần, dụng cụ, kèn, vải, vật liệu mới có, cũ có, nhưng đến con Bích Lư thì ông không tiêu thụ và ông không buôn súc vật, trừ những con chó con. Theo ý ông thì đến thứ tư tới nên đem bán ở chợ trâu bò. Đợi đến thứ tư nàng cho là lâu quá, vì với lòng hưng phấn quá độ, nàng tin tưởng rằng trước hôm đó mẹ nàng đã bình phục rồi và có thể lên đường được. Nhưng đợi như thế cũng là một dịp hay, vì mẹ nàng có thể dùng số tiền bán xe may sắm vài cái quần áo để đi xe hỏa. Và may ra không phải bán con Bích Lư nếu Tư Mặn trả một số tiền kha khá. Nàng sẽ để Bích Lư ở vườn Guy Ô. Khi hai mẹ con nàng tới Mạc Quang rồi, nàng sẽ cho người đưa Bích Lư về sau. Nếu không phải bán Bích Lư, nàng sẽ sung sướng biết nhường nào! Vì Bích Lư có khác nào như một người bạn mà nàng thương mến vô cùng. Rồi đây, Bích Lư sẽ được sung sướng ở trong một cái chuồng đẹp, được thảnh thơi trong cánh đồng cỏ tốt tươi bên cạnh hai người chủ cũ cho bõ lúc vất vả lầm than.

Nhưng mối ảo tưởng đó mới phát ra trong óc nàng phút đã tiêu tan, vì đáng lẽ có một số tiền nàng tưởng tượng bán xe được thì Tư Mặn sau khi củ soát cả xe lẫn đồ đạc, trả có 15 quan.

– Đó là tôi mua làm phúc cho cô. Chứ cô nghĩ mà xem, tôi dùng cái xe bẹp này để làm gì?

Và bằng cái móc ở đầu cánh tay giả, Tư Mặn gõ vào thành xe, bánh xe, càng xe rồi nhún vai lên tỏ vẻ thương tình.

Sau nàng nài mãi, Tư Mặn mới trả thêm hai quan rưỡi nữa và hứa khi nào hai mẹ con đi rồi thì ông mới phá xe. Như vậy, Liên nghĩ, mẹ nàng ban ngày có thể ra trú ở đó còn hơn là giam mình trong những căn nhà kia.

Xong Tư Mặn đưa nàng đi xem những căn phòng ông cho thuê. Bấy giờ nàng mới nhận thấy cái lều xe của mẹ nàng còn quí hơn, vì mặc dầu Tư Mặn tự hào khoe tốt khoe đẹp tới đâu, nàng vẫn thấy nhà ông ta khốn nạn quá, bẩn thỉu quá, bất đắc dĩ phải thuê là một điều khổ cực!

Thực ra, nhà ông ta có một cái mái và những bức vách không phải bằng vải nhưng không hơn được cái lều xe của nàng. Chung quanh nhà xếp chồng chất những vật chịu đựng được mưa gió như chai, lọ, kính vỡ, xương trâu bò, đồ sắt cũ. Còn trong hành lang và những gian tối mò thì để những vật cần phải che đậy như giấy cũ, giẻ rách, nút chai, vỏ bánh mì khô, giầy cũ, guốc dép, đủ mọi thứ vụn vặt, có thể gọi là những cặn rác của thành phố Ba Lê. Và đống vật đó xông lên một mùi hôi hám, lợm giọng.

Nàng còn đang phân vân, sợ mẹ nàng sẽ bị đầu độc bởi những mùi hôi hám đó thì Tư Mặn giục.

– Cô tính sao? Mau lên chứ. Những trẻ nhặt giẻ đã về, tôi phải ra nhận hàng và lựa lọc chứ.

Nàng hỏi.

– Bác sĩ có biết những căn phòng này không?

– Có lắm chứ. Ông ta đã đến phòng bên cạnh nhiếều lần, chữa cho bà Hầu tước.

Tiếng sau cùng này làm cho nàng quyết định. Nàng nghĩ bác sĩ đã biết những phòng này nên mới bảo mẹ nàng nên thuê mà ở. Vả lại một bà Hầu tước ở được một phòng thì mẹ nàng cũng có thể ở được phòng khác.

Tư Mặn nói.

– Tiền phòng mỗi ngày tám xu, ngoài ra con lừa ba xu, cái xe sáu xu.

– Cái xe, ông đã mua?

– Phải, đã mua, nhưng nhà cô còn dùng, lẽ công bình là phải trả tiền đất.

Nàng không thể trả lời sao được. Không phải lần đầu tiên mà nàng bị cứa nặng. Trong cuộc viễn trình của gia đình nàng, đã bao phen nàng bị bóp chẹt hơn thế. Vì vậy, nàng tự nhủ đó cái luật bất di bất dịch của tạo hóa: kẻ có bóp chết kẻ không có.