CHƯƠNG 12 TỚI MẠC QUANG

Đi một lúc lâu, hai cô gái vào một con đường hai bên cây cối rườm ra. Liên thoáng trông thấy ở bên tay phải một tháp chuông bằng đá đen nhô lên trên sườn đồi, bên trái một lớp lâu đài, mái viền những đường lan can bằng chì trông rất hoa mỹ, xa xa có mấy ống khói xây bằng gạch cao ngất.

Hồng nói.

– Chúng ta gần đến Mạc Quang rồi. Chị sắp trông thấy lâu đài của ông Vĩnh Phan và các nhà máy. Những nhà trong làng đều bị cây cối che khuất, đến nơi mới nhìn thấy. Còn ở bên kia sông là nhà thờ và nghĩa trang.

Thực vậy, khi Liên đi đến quãng có những cây liễu cắt xén đều đặn, một tòa lâu đài đồ sộ hiện ra, mái cao, mặt tiền xây bằng đá hoa và gạch đỏ, chung quanh là những bồn cỏ rộng trồng những khóm cây xanh tốt.

Liên sững người, không bước được nữa, Hồng cứ lôi đi, suýt bị vấp, phải để dành xuống đất.

Hồng nói.

– Đẹp quá! Chị mải nhìn phải không?

– Đẹp thật!

– Ông Vĩnh Phan ở một mình trong ấy với hơn chục người đầy tớ hầu hạ, ngoài ra còn những người làm vườn và bồi ngựa, họ ở trong khu nhà thấp ở mãi đầu vườn gần lối vào làng. Ở đấy có hai ống khói nhỏ và thấp hơn những ống khói nhà máy. Đó là ống khói máy điện riêng để thắp đèn, để sưởi và truyền khí nóng cho các nhà kính trồng hoa.

Trong biệt thự lại đẹp hơn nữa, toàn thị là vàng, người ta nói các ông cháu muốn ở với ông Vĩnh Phan lắm, nhưng ông không muốn, ông chỉ muốn ở một mình, ăn một mình. Tuy nhiên ông cũng cho các cháu ở ngôi nhà cũ, ngay cửa nhà máy để đến văn phòng cho gần, thế mà đôi khi các ông ấy vẫn đi chậm. Còn ông chủ đã sáu mươi lăm tuổi rồi, có thể nghỉ ngơi được, nhưng ông vẫn đến sở đều, ngày nắng cũng như ngày mưa, mùa bức cũng như mùa rét, chỉ trừ ngày chủ nhật là ngày nhà máy đóng cửa ông không đến và cũng chẳng ai đến, chị xem các ống khói im lìm thì biết.

Nghỉ tay xong, hai người lại xách dành đi. Trước mắt là toàn cảnh khu nhà máy. Liên chỉ trông thấy một đám nhà ngang dọc rối mắt, cái cũ, cái mới, cái lợp ngói, cái lợp lá đen, tụ lại ở chung quanh một cái ống khói to lớn, cao ngất và đen sì như muốn đè bẹp những ngôi nhà ở dưới chân.

Hồng và Liên đã tới những căn nhà thứ nhất ở rải rác trong những cái sân trồng toàn táo. Liên chăm chú nhìn phong cảnh chung quanh nàng, vì nhiều lần nàng đã nghe nói đến làng này.

Chỗ nào nàng cũng thấy từng đám đông người: đàn ông, đàn bà, trẻ con ăn vận sạch sẽ đứng ngoài cửa hoặc ở trong những căn phòng thấp, cửa sổ mở toang, nhìn thấy rõ cả. Một đô thị nhỏ có thể không đông đúc bằng ở nơi đây. Bên ngoài người ta cười nói ồn ào. Bên trong người ta uống rượu, đặt chén, cốc xuống bàn chan chát và quát tháo như đám cãi nhau.

Liên hỏi.

– Nhiều người thích uống rượu nhỉ?

– Cảnh tượng còn lạ hơn nữa nếu chị đến vào hôm chủ nhật là kỳ lương. Chị sẽ thấy nhiều người say mèm, không sao uống rượu được nữa.

Có một điều đặc sắc là phần nhiều những nhà nàng đi qua, dù cũ, dù nát, dù vách đất hay vách gỗ, các cửa vào hay cửa sổ đều quét sơn diêm dúa. Đó chính là một cách quảng cáo, vì trong những căn nhà đó, có buồng cho thuê. Nước sơn hào nhoáng hửa hẹn nhiều, nhưng chỉ đưa mắt vào trong biết ngay là dối trá.

Đang đi, chợt Hồng trỏ ngôi nhà trước mặt, bên ngoài có giậu cây xén đều và nói.

– Đến nơi rồi. Ở đàng sau và ở trong cùng sân là dãy nhà cho thợ thuê. Nhà ngoài là tiệm ăn và hiệu tạp hóa, trên lầu là những phòng khách trọ.

Qua lối cổng gỗ vào sân, có lối đi rải sỏi vào thẳng nhà. Trong sân trồng táo. Hồng và Liên vừa vào sân được mấy bước thì có người đàn bà trẻ tuổi ở cửa thò ra nói to.

– Mau lên! Đồ lười! Đi Bích Nhi chơi sướng nhỉ!

Hồng nói sẽ với nàng.

– Đấy là bà Diên, dì tôi, chỉ càu cạu thế.

– Mày nói vụng gì tao, con kia?

– Cháu nói nếu không có cô bạn xách đỡ thì bây giờ cũng chưa về đến nhà.

– Im cái mồm, đồ thối thây!

Thấy to tiếng, một bà to béo ở trong chạy ra hỏi.

– Mày nói lôi thôi cái gì thế?

– Thưa bà, dì Diên mắng cháu về chậm. Dành nặng quá, bà ạ.

Bà bình tĩnh nói.

– Tốt lắm. Để dành xuống đây. Vào lấy món hầm ở trên bếp, ăn đi cho nóng.

Hồng quay lại bảo nàng.

– Chị ra sân đợi, tôi sẽ ra ngay. Chúng ta sẽ cùng ăn. Chị ra ngoài cửa mua bánh, ở nhà thứ ba, bên tay trái, nhanh lên.

Khi nàng trở về đã thấy Hồng ngồi trước cái bàn đặt ở bên gốc một cây táo. Trên bàn hai đĩa thịt hầm khoai tây.

Hồng bảo.

– Chị ngồi xuống đây, ăn với tôi.

– Nhưng …

– Chị cứ ăn, không ngại, tôi đã bảo bà tôi, bà tôi rất vui lòng.

Hồng nói tiếp.

– Tôi cũng đã nói cho chị trọ ở đây, chị chỉ phải trả cho bà tôi hai mươi tám xu thôi. Buồng của chị kia.

Hồng vừa nói vừa chỉ vào cái nhà vách đất ở khuất mãi trong cùng sân, trông có vẻ cũ nát và xiêu vẹo đến nỗi người ta tự hỏi sao nó còn đứng vững.

Hồng nói thêm.

– Đó là chỗ mà bà tôi ở ngày xưa khi chưa có tiền - làm vú nuôi ông Ích Môn - để dựng nên ngôi nhà ngoài. Ở nhà sau sao tốt được bằng nhà ngoài, song thợ thuyền bì được thế nào với các trưởng giả, phải không chị?

Ở một bàn gần đó, một người đàn ông độ bốn mươi tuổi, bệ vệ, đội một cái mũ kiểu cao đang ngồi mải miết đọc sách.

Hồng nói nhỏ.

– Ông Biên Đích đấy. Ông đang đọc quyển kinh đấy!

Rồi không nể nang ông viên chức đang xem sách, Hồng hỏi luôn.

– Thưa ông, tôi có cô bạn nói tiếng Anh.

Ông Biên Đích không ngẩng đầu lên và nói.

– A!

Hai phút sau, ông quay sang bàn Liên và hỏi.

– Are you an English girl? (Cô em người nước Anh?)

– No, Sir, but my mother was. (Không, thưa ông, mẹ tôi là người Anh)

Rồi không nói thêm một tiếng gì nữa, ông lại quay vào đọc sách.

Hồng và Liên ăn xong thì có tiếng xe ngựa chạy trên đường rồi đi từ từ ở ngoài giậu.

Hồng vội đứng dậy, kêu.

– Có lẽ là ông Vĩnh Phan.

Xe dừng bánh ở cửa.

Hồng vừa chạy ra vừa nói.

– Đúng rồi.

Liên không dám đứng dậy, ngồi ở chỗ nhìn ra. Hai người ngồi trên cái xe bánh thấp, người trẻ tuổi đánh xe và một ông già tóc bạc, mặt xanh xao, má nổi những gân đỏ, ngồi bên cạnh, đầu đội mũ cói, ông trông to lớn: ông Vĩnh Phan.

Hồng đến bên xe.

Người trẻ tuổi vừa xuống xe vừa nói.

– Có người ra.

Ông Vĩnh Phan hỏi.

– Ai đấy?

Hồng trả lời.

– Cháu Hồng đây.

– Bảo bà cháu ra đây ta hỏi.

Hồng chạy vào nhà rồi trở ra với bà Phăng Xoa bước vội vã.

– Kính chào ông chủ.

– Chào bà Phăng Xoa.

– Thưa ông, có việc gì?

– Việc ông Mỹ, em trai bà. Tôi vừa về đến nhà, chỉ gặp bà vợ đang say mèm, chẳng hiểu trời đất gì cả.

– Cậu cháu đi Amiens, đến chiều mới về.

– Bà sẽ bảo ông ta rằng tôi biết ông ta sắp cho bọn vô lại thuê một phòng để mở hội khiêu vũ, tôi không muốn có cuộc hội họp đó.

– Nếu cậu ấy đã làm giao kèo thì sao?

– Phải hủy bỏ đi. Nếu không nghe, tôi sẽ đuổi không cho ở đâu. Đó là một trong điều kiện thuê nhà. Tôi thi hành triệt để. Tôi không muốn có những cuộc hội họp thuộc loại đó.

– Ở Lê Thôn vẫn có thứ hội đó.

– Lê Thôn không phải là Mạc Quang. Tôi không muốn dân xứ tôi trở thành dân Lê Thôn. Đó là bổn phận của tôi phải trông nom họ. Các người không phải là dân du mục ở Anjou hay ở Artois, các người phải giữ lấy nền nếp cũ. Đó là ý muốn của tôi. Bảo cho ông Mỹ biết thế. Thôi, chào bà.

– Kính chào ông.

Ông Vĩnh Phan thò tay vào túi gi lê và hỏi.

– Hồng đâu?

– Thưa ông, cháu đây.

Ông đưa tay ra, trong có một đồng mười xu sáng loáng.

– Đây cho cháu.

– Ô! Cảm ơn ông!

Xe đi.

Liên ngồi trong sân nghe thấy cả. Điều làm cho nàng chú ý không phải là những câu nói của ông Vĩnh Phan, mà chính là vẻ uy nghi và giọng đanh thép của ông.

Hồng vui vẻ trở vào, giơ đồng tiền mới khoe với Liên.

– Ông Vĩnh Phan cho tôi đồng mười xu.

– Tôi có trông thấy.

– Cần nhất là dì Diên không trông thấy. Nếu bà ấy biết, bà ấy sẽ lấy lại để giữ cho tôi.

– Hình như ông Vĩnh Phan không quen chị?

– Sao lại không quen? Ông Vĩnh Phan chính là cha đỡ đầu của tôi.

– Vì khi chị đứng gần đấy mà ông ấy còn hỏi: ”Hồng đâu?”

– Trời! Vì ông ấy không nhìn thấy gì!

– Ông ấy không trông thấy gì à?

– Chị không biết ông ấy lòa à?

– Lòa! Lòa!

Liên nhắc đi nhắc lại hai ba lần. Rồi hỏi.

– Ông Vĩnh Phan bị lòa đã lâu chưa?

– Mắt ông kém đã lâu, nhưng người ta không chú ý, tưởng rằng ông buồn vì vắng con sinh lòa. Sức khỏe của ông trước vẫn khá, rồi một ngày một suy dần. Ông bị đau phổi và ho kinh niên. Đến một ngày mắt ông mờ hẳn không đọc được sách và không trông thấy đường đi.

Dân làng buồn quá, sợ ông phải bán nhà máy, hoặc phải đình nghiệp. Nhưng ông không hề sờn lòng, vẫn tiếp tục làm việc như khi còn trông rõ. Những người thấy ông bị tật nguyền, múa tay trong bị, tấp tểnh chực làm chủ khu nhà máy đều bị trẫng cả. Tôi muốn nói bọn ông cháu và ông Tạ Loan giám đốc.

Dì Diên ra cửa gọi.

– Hồng, không vào à?

– Cháu vừa ăn xong.

– Có khách ăn, vào bày bàn.

Hồng bảo Liên.

– Tôi phải vào.

– Mặc kệ tôi, chị cứ việc.

– Đến chiều nhé.

Hồng thủng thỉnh vào nhà, lòng còn luyến tiếc.