3- Chỉ vì điếu thuốc lào

Giăng sáng…

Trên cung quế, chị Nguyệt đang uốn éo để phô tươi, phô đẹp với khách trần thì ở dưới vòm giời, ông thần Khoa-Học hình như ghen ghét đã phủ vây chốn đế đô bằng muôn đạo hào quang khiến cho khách Thăng-long không sao có thể biết hết được cái vẻ đẹp của một đêm trăng rằm.

Tôi vừa đi, vừa ngắm cảnh, vừa nghĩ ngợi thì đã đến trước một tòa nhà nguy nga. Trong một gian phòng rất lịch sự, trang hoàng một cách tối tân, tôi đã thấy Trương-Sinh ngồi đấy. Anh em gặp nhau, tay bắt mặt mừng, Trương-Sinh đẩy hộp thuốc lá thơm lại mời tôi hút rồi vồn vã hỏi:

– Chị và cháu có mạnh khỏe không? Sao anh không đưa chị và cháu lại chơi tôi, tôi đến anh hai lần, anh đều đi vắng cả, nên tôi phải viết thư…

– Khi bắt được giấy thì nhà tôi còn bận về quê ăn cưới, thôi để bận khác, anh còn ở đây lâu, chứ đã vào Saigon ngay đâu.

– Tôi định ra ở luôn Bắc-kỳ, nên tôi mới tậu cái nhà này. À thế, chị đi ăn cưới ai ở Hải-phòng?

– Ăn cưới con gái bà Thái-Long lấyTham Trần làm ở Tòa Đốc-lý, anh cũng quen đấy chứ. Nghe đâu cô dâu có mấy gian nhà gạch và mấy nghìn bạc vốn kia đấy. Thế nào, còn anh? Cũng phải mau mau cưới vợ đi, để vợ chồng tôi đến ăn cỗ chứ? Thôi, vừa giầu có, vừa lịch sự như anh, nhòm món nào mà chẳng xong.

Tôi vừa cười, vừa nói, bạn tôi có vẻ ủ rũ mà bảo tôi:

– Tôi à? Tôi quyết không bao giờ lấy vợ, mà tôi chưa hề bao giờ nghĩ đến sự lấy vợ cả.

– Thế anh nhất định ở vậy à? Gần 30 tuổi rồi mà không vợ, tôi chịu cái gan anh. Tôi thì tôi không thể thế được. Tưởng tượng buổi sớm dậy không có một cái nụ cười nó khiến cho mình vui vẻ mà làm việc, thì ở trong đời này, anh tính cái sống còn có ý vị gì nữa?

Bạn tôi nghe tôi nói, mỉm cười một cách chua chát cay độc mà bảo tôi rằng:

– Nghe anh nói thì hình như đàn bà đều là một giống tiên cô ở động Thiên-thai cả. Họ có thể khiến cho chàng Lưu, chàng Nguyễn ngửi thấy mùi nhang xạ mà quên bẵng cái khổ trèo đèo lặn suối đi được. Phải, má phấn, môi son thì thú thật. Nhưng anh có biết cái vật gì nó nấp ở trong những đống thịt trắng trẻo, mũm mĩm ấy không? Những đống thịt kia khiến cho ta khoái trá nhất thời được, thì ta cứ việc hưởng, nó có thể khiến cho ta quên sự đau đớn thì ta cứ việc vui; nhưng nói rằng những đống thịt ấy là cái ý vị cho sự sống thì tôi còn ngờ lắm.

Xưa nay, tôi vẫn tôn quý phái yếu, nay thấy bạn tôi bình phẩm họ một cách quá đáng như vậy, tôi bèn sốt sắng bênh vực.

– Sao anh lại có cái ác cảm với bọn nữ lưu thế? Họ chính là cái mục đích khiến cho ta sống, mà bắt ta phải sống. Tôi không phải viện những lý thuyết đâu xa, anh hãy quay lại cuộc đời dĩ vãng của anh thì anh sẽ thấy sự thực nó hiển hiện ra mà bênh vực cho phái yếu. Có lẽ bây giờ những của cải của anh đã làm cho lòng dạ anh khô khan, không còn gì là cái khí vị rất nồng nàn mà lại rất đáng yêu của cái tuổi thanh xuân nữa. Nhưng tôi, tôi là một thằng nghèo xác, ngồi nói chuyện với anh đây, tôi thề rằng, tôi đổi ngay cái tòa nhà nguy nga lộng lẫy này, lấy một túp lều tranh và một tấm lòng; mà biết đâu, túp lều tranh kia, tấm lòng kia lại chẳng đem lại cho ta những cái lạc thú mà ta không thể tìm thấy được ở trong tòa nhà nguy nga này. Nghèo như tôi, tôi rất lấy làm ái ngại cho anh mà tôi lại có quyền phàn nàn thay cho một người giầu sang như anh. Anh nhầm, anh nhầm to, anh chỉ xét cái vật chất bề ngoài mà bỏ cái tinh thần rất nhu mì, hy sinh của người đàn bà…

Tôi nói đến đây, bạn tôi vùng đứng dậy nói lấp ngay:

– Anh nói tinh thần à? Cái tinh thần của đàn bà chỉ là cái tinh thần của giống sài lang. Hy sinh à! Lòng hy sinh của con mụ Tú. Giá lúc nẫy, anh nói với tôi: «con gái nhà Thái-Long đã đem đổi mấy gian nhà, mấy nghìn bạc, lại các cả người, để lấy cái tiếng «bà Tham», mà cậu tham Trần đã đem cái bằng tham biện mà «truy» được mấy gian nhà, mấy nghìn bạc thì đúng hơn là anh nói: «cậu tham Trần đã cưới con gái bà Thái-Long». Anh nên biết, đời nay, họ có cưới người đâu? Họ chỉ cưới nhà gạch, cưới hoa hột, cưới tiền tài, cưới cái danh tham biện, cái hàm tri huyện mà thôi. Anh bảo tôi ngoảnh lại cuộc đời dĩ vãng của tôi ư? Tôi càng quay lại chừng nào thì tôi lại càng phải công nhận những lời tôi nói với anh đây là những chân lý bất khả di dịch cả. Phải, khi tôi còn hai mươi tuổi, tôi cũng nghĩ như anh, là tôi cho ở đời này, cái vật mà đáng yêu quý hơn cả là người đàn bà. Tôi cũng nghĩ rằng ở trong cõi đời khổ ải này, mà không có một nụ cười tươi tỉnh thì ta tội gì mà đeo lấy cái khổ. Mà khổ thật! Một giọt nước, một luồng gió, một con sâu, một con muỗi có thể làm cho ta chết được. Ta mới sinh ra, ông Tử-thần đã xô ta sồng sộc xuống chỗ vực sâu hang thẳm, mà mỗi một phút trong đời ta, ta phải dùng hết tinh thần, hết sức mạnh để chống chọi với cái «chết». Khổ chưa! Đấy là những cái hữu hình, còn biết bao nhiêu cái vô hình nói ra khôn xiết. Sống như thế mà không có một cái nguồn an ủi thì sống để làm gì! Phải, trong lúc thiếu thời, tôi cũng ước ao một đêm giăng như đêm nay, ta cùng người yêu, tay cầm tay, để cùng hưởng lấy những cái vui, cái đẹp của tạo vật; dạ một dạ để cùng nếm, cùng trải cái sướng, cái khổ của đời «tục lụy» này, nhưng… nhưng ngày nay những cái ý tưởng ấy tôi cho là những cái mộng tưởng hão huyền, những cái «mê mộng sọt rác» của một thằng bé chưa hiểu việc đời, chưa biết bụng người.

Bạn tôi nói đến đây, có vẻ mệt, ngừng lại, tôi liền hỏi:

– Thế tại làm sao anh lại đổi ý kiến như thế, những ý kiến ấy mới là…

Bạn tôi không để tôi nói dứt vội tiếp:.

– Là những ý kiến của thằng ngu, thằng xuẩn.

Giọng nói của bạn tôi có vẻ quả quyết hình như trong có ẩn một sự bí mật gì, khiến tôi tò mò, muốn biết sự bí mật ấy mà tôi đoán chắc rằng những lúc mà cái nguồn cảm giác ở trong lòng con người ta đã bồng bột lên đến thế, thì thế nào cũng phải phát lộ ra, tôi bèn chẳng cãi lại, tôi chỉ hỏi:

– Thế vì đâu mà anh đổi ý kiến như vậy?

– Vì đâu à? Anh hỏi vì đâu à? Ôi, chỉ vì có một điếu thuốc lào thôi.

Tôi nghe bạn nói, tưng hửng.

– Anh ngạc nhiên à, chỉ vì điếu thuốc lào, hay chỉ vì cái kết quả của điếu thuốc lào thì đúng hơn.

Bạn tôi nói đến đấy, lại nói sang đầu đề khác, khiến tôi chẳng hiểu ra làm sao, nhưng tôi cũng vẫn ngồi im để nghe.

– Anh có nghiện thuốc lào không? Nếu anh có nghiện thì anh mới biết cái khoái của nó. Lúc sáng dậy, tôi hút một điếu thuốc lào thì tôi tưởng tượng như những bộ phận trong người tôi dừng cả lại, nó đưa tôi vào một cõi đời say sưa mê mộng mà vui thú hơn…

Bạn tôi nói đến đấy thì hình như những truyện cũ đã làm cho lòng bạn tôi sôi nổi, bạn tôi bèn đứng dậy đi bách bộ trong phòng rồi nói tiếp:

– Ấy cũng chỉ vì cái thú đó mà khi tôi còn là lưu học sinh trường Bảo-hộ, tuy có lệnh cấm mà sáng nào tôi cũng vẫn hút giấu. Tôi còn nhớ, một sáng, tôi ra chuồng tiêu, thu thu cái điếu giấy, cho thuốc, đánh diêm kéo một hơi dài, say quá, thú quá đến nỗi người giám thị lại gần mà tôi không hay. Tôi còn đang mê man những đỉnh Giáp với non Thần mà tay còn cầm cái điếu, ống diêm.. thì hai cái tát một cái đá đã làm cho tôi phải giật mình tỉnh dậy

Tôi thấy cách đối đãi dã man như thế, thì cái tính tình rất nhẫn nại của cậu học trò ở trong người tôi bỗng tiêu tán đi đâu cả. Lòng tôi sôi nổi, tôi chỉ thấy tôi là người, mà đã là người thì không có thể để cho ai phạm đến danh dự mình một cách tàn nhẫn như thế được, tôi chẳng nghĩ sau nghĩ trước gì, ục luôn cho người giám thị mấy quả, hắn ngã chúi đầu vào tường vỡ cả mặt, máu ra đầm đìa. Thế là tôi bị đuổi mà lại bị cấm thi trong năm năm. Tuy thế mà tôi chẳng buồn, chẳng lo tí nào cả. Ôi, cái tín ngưỡng của ái tình lúc ấy mạnh biết bao nhiêu. Tôi yên trí rằng Vân Hương thế nào cũng cho cách hành động của tôi là phải mà có thế, thì mới xứng đáng là một người yêu của nàng.

Anh có biết Vân Hương con bà Hàn H… ở đâu phố ta không? Vân Hương mà khi chúng mình còn đi học vẫn gọi đùa là «Hằng Nga» ấy mà. Tôi biết Vân Hương đã hai năm giời, chúng tôi đã bao phen chỉ non thề biển, chỉ chờ tôi thành danh là cùng nhau buộc chặt dãi đồng. Trong lúc chúng tôi đang thương yêu nhau, biết bao lần Vân Hương thỏ thẻ, nhủ tôi rằng:

«-Cậu cố học đi nhé, đỗ bằng Thành-chung, rồi vào Cao-đẳng rồi ra làm ông Tham. Nếu cậu làm được ông Tham thì vợ chồng mình danh giá biết mấy»

Ôi, ngày nay tôi mới biết, Vân Hương yêu tôi, là bởi yêu cái ông Tham trong mộng tưởng của nàng, chứ có yêu gì cái bản ngã của tôi đâu. Lúc tôi đinh ninh, được tin buồn kia, thì thế nào nàng cũng lấy cái ái tình rất đầm ấm mà an ủi tôi, thì, hỡi ôi! Nàng cự tuyệt tôi ngay, mà cự tuyệt bằng một cách rất tàn nhẫn… nói ra chỉ thêm tủi, thêm nhục cho giống đàn ông đã mê muội vì tình. Tôi nghĩ mà tức, tức thành ra phẫn trí, tôi bỏ nhà vào Saigon làm ăn. Mà trong bước đường đời còn ôm «khố rách», tôi lang thang nay đây mai đó, tôi đã nghiệm ra rằng: «bọn đàn bà đại để cũng là một loại với Vân Hương cả».

Ngày nay, cô nào nói yêu tôi, tôi giả điếc, bà nào nói quý tôi, tôi mỉm cười, anh tính họ thương yêu gì cái «thằng tôi», chẳng qua họ thương tiền, thương bạc của tôi cả. Bây giờ đây, tôi nghe đến những tiếng mà bọn xuẩn cho là những cái tiếng rất thiêng liêng, rất đẹp đẽ của ái tình, tôi dửng dưng và tôi rất ái ngại thay cho bọn họ. Tôi nói «tôi yêu mình, tôi quý mình» cũng như tôi nói «tôi đi chơi, tôi ăn cơm» chẳng có một chút «tình» gì cả, mà tôi gần một người đàn bà, dù đẹp đến đâu, thì cái cảm giác đối với tôi cũng như là hút một điếu thuốc lào, khi sớm mai vậy thôi.

Tôi nghe bạn tôi nói mà luống bùi ngùi thay cho bạn. Ôi biết ai là người lại kể được câu chuyện «Một nghìn một đêm» để đưa bạn tôi ra khỏi vòng hắc ám ngõ hầu cho thấy được cái ánh sáng ấm áp của ái tình thì may lắm thay.

Nhưng trong buổi «vàng đỏ đen lòng» này, biết tìm đâu cho thấy… cho thấy môt người….