Nỗi sợ Viết cho J. K Huysmans

Sau bữa tối chúng tôi lên cầu tàu hóng mát. Phía trước chúng tôi, biển Địa Trung Hải không có lấy một gợn sóng, trăng sáng vằng vặc. Con thuyền lớn như đang bay trên bầu trời đầy sao, khói phun lên đen kịt như một con rắn lớn đang uốn lượn; và phía sau chúng tôi, nước tung bọt trắng xóa, bắn tóe ra hai bên khi con thuyền lớn vùn vụt đi qua.

Chúng tôi có tám người ngồi trên boong tàu, chúng tôi cùng im lặng, cùng dõi mắt về hướng châu Phi xa xôi nơi chúng tôi đang cùng nhau đi tới đó. Bỗng nhiên ông thuyền trưởng vừa hút thuốc vừa gợi chuyện:

- Ôi, một lần, tôi đã hoảng hồn lên khi thuyền tôi bị kẹt trong một hốc đá suốt sáu tiếng đồng hồ, đến gần tối may có một chiếc thuyền chở than của người Anh đi ngang qua nhìn thấy chúng tôi và giúp chúng tôi đưa thuyền ra.

Một người đàn ông với nước da rám nắng, đầy vẻ phong trần, từng trải cắt lời:

- Thuyền trưởng, ông nói rằng ông hoảng hồn, ông sợ; tôi chẳng thể tin được. Ông hẳn đã nhầm khái niệm sợ, cảm giác sợ với cảm giác mà ông đã trải qua. Một người đàn ông rắn rỏi không bao giờ sợ khi đối mặt với khó khăn, hiểm nguy. Anh ta rung động, lo lắng: nhưng sợ, đó lại là chuyện khác.

- Ai chà chà! Tôi sợ, tôi xin nói rõ lại với ông như thế. - Ông thuyền trưởng vừa cười vừa nói.

Thế là người đàn ông rám nắng đó liền nói với giọng chậm rãi:

- Cho phép tôi được giải thích! Nỗi sợ (và những người đàn ông gan dạ nhất, táo bạo nhất cũng có thể có một nỗi sợ), đó là một cái gì đó rất khủng khiếp, một cảm giác tồi tệ như thể tim bị bóp nghẹt, cơ căng cứng, óc trống rỗng. Một cảm giác mà chỉ nghĩ đến nó thôi cũng đủ rùng mình kinh sợ. Nhưng điều đó sẽ không xảy ra khi người ta gan dạ, không thối chí trước một trận tấn công, trước một cái chết không thể tránh khỏi, trước mọi nỗi hiểm nguy mà người ta phải đối đầu: điều đó chỉ xảy ra trong một vài trường hợp đặc biệt, dưới ảnh hưởng của những điều thần bí, đối mặt với những nguy cơ mập mờ, hư ảo. Nỗi sợ thật sự, đó là một cái gì đó như là khi sực nhớ tới một nỗi khiếp sợ khủng khiếp trước đây. Một người tin rằng có hồn ma, và tưởng tượng thấy xuất hiện những bóng ma trong đêm là người sẽ cảm nhận thấy sự kinh sợ tột cùng. Tôi, tôi đã từng đối mặt với nỗi sợ khủng khiếp suốt một ngày dài cách đây khoảng mười năm. Và tôi lại cảm thấy nỗi sợ đó vào một đêm đông năm ngoái. Và tuy tôi đã từng qua biết bao hiểm nguy chết người, từng vật lộn với cái chết biết bao lần. Tôi, kẻ đã từng bị bọn kẻ cướp tìm giết, kẻ từng bị tuyên án tử hình vì tội nổi dậy ở châu Mỹ, kẻ đã từng bị vứt xuống biển từ trên một tòa nhà ở Trung Quốc. Mỗi lần như thế, tôi đương nhiên hồi hộp xúc động và lo lắng nhưng tôi không hề mủi lòng và thậm chí cũng không hối tiếc.

Nhưng sự hồi hộp xúc động đó không phải là sự sợ hãi. Không, không hề phải.

Tôi đã từng cảm thấy nỗi sợ ở châu Phi. Hãy chú ý tới điều này, thưa các ông. Ở phưdng Tây, cuộc sống chẳng có nghĩa lý gì; người ta thường cam chịu trước mọi việc; đêm sáng và chẳng có gì bí ẩn, tâm hồn con người ở đây cũng thế, chúng trống rỗng, chúng chẳng hề có những lo lắng u tối, những lo lắng ám ảnh trí não của con người xứ lạnh. Ở phương Đông, người ta có thể biết đến nỗi kinh hoàng, người ta không biết đến sự sợ hãi. Vậy đấy, và đây, tôi sẽ kể cho các bạn nghe điều đã xảy đến với tôi trên vùng đất châu Phi:

Tôi đi qua các cồn cát lớn ở vùng phía Nam vùng Ouargla. Đó là một trong những đất nước kỳ lạ nhất thế giới. Các ông chỉ biết đến loại cát mịn màng, trơn nhẵn êm ái trên bờ biển vô tận của đại dương. Vậy các ông có biết rằng chính đại dương cũng tạo ra cát trong những trận bão táp. Hãy tưởng tượng đến một trận bão, một trận bão được gây ra bởi những hạt bụi vàng, yên lặng tiến đến, không gió giật, mưa gào báo hiệu. Cơn bão cát cao lừng lững, tiến tới như một khối núi lớn, từng đợt không đều, khác hẳn nhau, được nâng lên như thể những làn sóng không đến tiếp liền nhau, nhưng càng ngày càng lớn, và có vân như cát nhiễu. Ở phía Đông mặt trời như một ngọn lửa lớn thiêu đốt mặt đất. Cần phải trèo lên trên các trảng cát vàng như tro tàn bị thiêu rụi bởi mặt trời. Phải leo lên, tụt xuống, lại leo lên, rồi lại tụt xuống không ngừng, không nghỉ, không có lấy một bóng mát để nghỉ chân. Bọn ngựa đang hí ầm lên, chúng bị lún trong cát tới tận đầu gối, chúng leo lên khó nhọc rồi lại trượt xuống những đồi cát.

Chúng tôi gồm hai người theo sau tám kỵ binh và bốn con lạc đà cùng với những người chăn chúng. Chúng tôi không nói chuyện gì nữa, mệt lả vì nóng, vì mệt, khát khô như đang đi trong một sa mạc nóng bỏng nhất. Đột nhiên một người bỗng kêu lên một tiếng; tất cả mọi người dừng lại, chết trân, cực kỳ ngạc nhiên bởi một hiện tượng phổ biến, không giải thích được mà những lữ khách ở các vùng hẻo lánh xa xôi rất hay gặp. Ở một nơi nào đó gần chúng tôi, theo một hướng nhất định có tiếng trống đang vang lên, tiếng trống huyền bí trên cồn cát; tiếng trống nghe rất rõ, lúc ầm vang, lúc khẽ khàng, có lúc ngừng bặt rồi lại dồn lên theo một điệu nhạc kỳ dị. Những người Ả Rập, kinh hoàng nhìn nhau; một người nói bằng tiếng Ả Rập: “Thần chết đi theo chúng ta”. Thế là đột nhiên bạn tôi, người bạn thân thiết như anh em với tôi ngã ngựa, đầu đập xuống đất, ngất lịm vì say nắng.

Trong suốt hai giờ đồng hồ tôi gắng sức cứu chữa cho anh ta, tiếng trống vẫn cứ lúc xa lúc gần, lúc to lúc nhỏ, tiếng trống đơn điệu, nhát gừng, khó hiểu khiến tôi phát sợ, một nỗi sợ thật sự, một nỗi sợ khủng khiếp như khi ta ôm thi hài của người yêu nằm gọn trong huyệt mộ đang cháy rực bởi mặt trời nóng bỏng, nằm gọn giữa bốn con quỷ cát, trong khi đó âm thanh lạ thường đang vọng đến cách chúng tôi khoảng tám trăm mét, tiếng vang đó phát ra từ một ngôi làng kiểu Pháp, tiếng trống dồn dập hối thúc.

Hôm đó, tôi đã hiểu sợ nghĩa là thế nào; và tôi đã hiểu rõ hơn thế nữa vào một lần khác...

Thuyền trưởng ngắt lời ông ta:

- Nhưng tiếng trống? Đó là cái gì thế?

Người kể chuyện trả lời.

- Tôi không biết, chẳng ai biết. Các sĩ quan thường ngạc nhiên bởi tiếng động kỳ lạ này thường quy cho đó là tiếng vang được nhân lên, to lên nhiều lần bởi thổi qua các cồn cát, đụn cát. Tiếng động gây ra khi gió xoáy cuốn cát bay đập vào các bụi cây khô. Người ta cho như vậy bởi hiện tượng này thường diễn ra ở gần những nơi có bụi cây quá khô tự bốc cháy dưới ánh mặt trời. Tiếng trống thực ra chỉ là một loại ảo giác âm thanh. Thế thôi, thế nhưng mãi sau này khi tôi trải qua cảm giác thứ hai của mình tôi mới hiểu ra.

Mùa đông năm ngoái, trong một khu rừng phía Đông bắc nước Pháp. Trời tối sớm hơn các nơi khác khoảng hai tiếng, hôm đó trời vừa sâm sẩm tối, tôi đang ở trên một con đường nhỏ với người dẫn đường là dân địa phương đi bên cạnh, hai bên trồng thông, gió reo vi vu trên đầu. Bỗng chốc tôi nhìn thấy mây đổi chiều và những đám mây lớn đang bay vùn vụt, đang bị đẩy bởi một cơn cuồng phong, cả cánh rừng như vặn mình kêu răng rắc. Tôi cảm thấy lạnh dù tôi cô đi rất nhanh và dù tôi mặc áo khoác dày. Chúng tôi sẽ đến nghỉ đêm lại nhà một người gác rừng và dùng bữa đêm tại đó. Ngôi nhà của người gác rừng này không xa nhà tôi là mấy nhưng tôi đến đó để đi săn. Người dẫn đường của tôi thỉnh thoảng lại ngước mắt lên nhìn trời và lẩm bẩm: “Thời tiết xấu quá!” rồi anh ta nói với tôi về những người ở nơi mà chúng tôi đang đi đến. Người cha hai năm trước đã giết chết một tên săn trộm và kể từ khi đó, ông ta trở nên u sầu như thể bị ám ảnh bởi điều đó. Hai đứa con trai của ông đều đã cưới vợ và hiện đang ở cùng ông.

Trời tối om như mực. Tôi chẳng còn nhìn thấy gì nữa cả, thậm chí ngay cả cái tay tôi xòe ra trước mặt tôi cũng nhìn không thấy. Tôi chỉ còn nghe thấy tiếng những cành cây đập vào nhau không ngừng phía trên đầu. Cuối cùng, tôi nhận thấy có ánh đèn sáng, ngay sau đó người dẫn đường đập cửa. Có tiếng phụ nữ trả lời, rồi đến một giọng đàn ông ồm ồm hỏi: “Ai đến thế?” Người dẫn đường xưng danh, cửa kẹt mở, chúng tôi bước vào. Đó là một cảnh tượng không thể quên được. Một ông già râu tóc bạc phơ, mắt đầy vẻ điên dại, tay cầm súng săn đang đợi chúng tôi ở giữa nhà, hai bên cửa là hai gã to lớn tay lăm lăm rìu. Tôi để ý thấy trong góc nhà có hai phụ nữ đang quỳ, mặt úp vào tường.

Chúng tôi tự giới thiệu và nói rõ lý do đến, ông già buông súng xuống, để nó dựa vào tường và ra lệnh dọn phòng cho tôi; và bởi hai người phụ nữ vẫn chưa hề nhúc nhích, ông ta nói với tôi:

- Ông thấy đấy, tôi đã giết một người, đêm nay là tròn hai năm ngày chết của người đó. Năm ngoái, anh ta đã quay lại tìm tôi, gọi tôi. Thế nên đêm nay tôi còn đang đợi anh ta. - Rồi ông ta nói thêm bằng một giọng khiến tôi phì cười - Hôm nay chúng ta sẽ chẳng yên nổi đâu.

Tôi đảm bảo rằng tôi đã lấy làm vui mừng vì đến đúng đêm đó để chứng kiến một màn kịch về một nỗi khiếp sợ dị đoan. Tôi nói thế để các bạn khỏi sợ. Gần bếp lửa, một chú chó già gần như mù lòa và lông lá bù xù đang nằm ngủ, mũi gác lên trên chân. Phía ngoài ngôi nhà, cơn bão đang gào thét. Qua lỗ nhìn gần cửa, bỗng chốc nhờ tia sáng một ánh chớp tôi thấy một cành cây bị gió giập vùi.

Tôi cảm thấy có một nỗi sợ hãi đang ngự trị trong những người đang ngồi đây cùng tôi, mỗi khi tôi ngưng nói, mọi người đều dõi tai để ý nghe có tiếng động lạ nào đó không. Chán ngắt vì phải ngồi với những nỗi sợ vơ vẩn như vậy, tôi định đứng lên đi ngủ, đúng lúc đó ông già bỗng nhảy phắt tới cây súng săn, ông vừa tóm lấy nó vừa lắp bắp lạc cả giọng: “Anh ta đấy! Anh ta đấy! Tôi nghe thấy anh ta!” Hai người phụ nữ lại quỳ thụp xuống góc nhà, giấu mặt vào tường; hai người con trai cầm lấy rìu. Tôi vừa định nói mấy câu an ủi giúp họ nguôi sợ thì con chó đang ngủ bỗng vùng dậy, đầu ngẩng cao, cổ vươn về phía lò sưởi, con mắt gần như lòa của nó dán chặt vào lò sưởi, nó tru lên một hồi sầu thảm, tiếng chó tru đó sầu thảm đến mức đủ khiến mọi lữ khách phải rùng mình. Mọi con mắt đổ dồn về phía con chó, đến lúc đó con chó vẫn đứng im, bất động, bốn chân choãi ra như thể nó đang gầm gừ với một cái gì đó vô hình, kỳ lạ, và hẳn là đáng sợ bởi lông nó dựng hết cả lên. Người gác rừng, tái mét kêu lên: “Nó cảm thấy được đấy! Nó cảm thấy anh ta đấy! Anh ta đã đứng ở đó khi tôi giết anh ta”. Hai người phụ nữ tái mét mặt cùng hét lên một lúc với con chó.

Cho dù tôi không hề biết sợ, thế nhưng một cơn rùng mình khiến tôi rung động từ đầu đến chân. Cái nhìn của con chó vào giờ này, ở nơi này giữa những con người đang cuống cuồng sợ hãi, tất cả những điều đó cũng khiến tôi lây cái sợ mà họ đang cảm thấy.

Thế là trong suốt một tiếng đồng hồ, con chó cứ tru lên không ngừng, và nó cũng không hề động đậy, nó cứ giữ nguyên tư thế như thế trong suốt một tiếng đồng hồ liền, nó cứ tru lên như thể nó đang mơ một giấc mơ kinh hoàng: và sự sợ hãi, một sự sợ hãi khủng khiếp bao trùm lên tôi; sợ gì nhỉ? Tôi biết tôi sợ gì không? Không, đó là một nỗi sợ, thế thôi.

Chúng tôi cùng ngồi im bất động, xanh xám, chờ đợi một sự kiện gì đó hết sức khủng khiếp, tai căng ra, trống ngực đập thình thịch, cuống cuồng lo sợ trước bất cứ tiếng động nhỏ nào. Rồi con chó đi vòng quanh phòng, vừa đi vừa ngửi hít bốn bức tường vừa rên rỉ không ngừng. Con vật khiến chúng tôi phát rồ! Thế nên người dẫn đường của tôi, không thể chịu đựng được hơn nữa đã mở cửa ra sân sau và ném con vật ra ngoài. Ngay lúc đó nó im bặt; chúng tôi lại chìm vào một sự im lặng còn đáng sợ hơn cả trước. Đột nhiên, cùng một lúc, chúng tôi cùng giật thót mình: bên ngoài, ở phía tường đối diện rừng, có cái gì đó bò dọc tường, đi ngang qua cửa, nó có vẻ như đang sờ lần bằng tay một cách ngập ngừng; rồi người ta không nghe thấy tiếng gì nữa trong khoảng hai phút, hai phút đó khiến người ta sợ phát điên. Rồi nó lại quay lại, lại sượt qua tường; nó cào nhè nhẹ như thể một đứa trẻ lấy ngón tay cào nhẹ vào tường; rồi bỗng nhiên một cái đầu xuất hiện ở lỗ nhìn cạnh cửa, một cái đầu trắng toát với đôi mắt hoang dại lấp lánh như mắt của bọn thú ăn thịt, có tiếng nói phát ra từ miệng của nó, một giọng nói không rõ ràng, một giọng rầm rì than thở. Có tiếng súng nổ, người gác rừng già đã bắn. Và ngay khi đó hai người con trai chạy bổ tới, bít chặt cái lỗ nhìn bằng cách dựng cái bàn lớn lên trên cái tủ buýp phê.

Và tôi xin thề với các ông rằng vì đột ngột nghe tiếng súng không đợi trước đó mà tôi bỗng cảm thấy sợ, một nỗi sợ bóp nghẹt tim, làm thân thể bủn rủn, đầu óc trống rỗng, tôi cảm thấy mình mệt lả đi, gần như chết vì sợ.

Chúng tôi cứ ngồi yên như thế cho tới tận bình minh không thể cử động, không thể nói năng, co quắp trong một nỗi sợ khó tả. Chúng tôi không dám dỡ bỏ rào chắn khỏi cửa cho tới tận khi nhận thấy có ánh mặt trời lọt qua khe trên mái nhà dọi xuống. Dưới chân tường, dựa vào cửa, con chó già nằm bất động, mõm vỡ toác bởi một phát đạn. Nó đã bò ra khỏi sân sau bằng cách đào một lỗ nhỏ dưới hàng rào.

Người kể chuyện có khuôn mặt rắm nắng ngưng lại một lúc, rồi anh ta nói thêm: “Đêm đó, tôi đã không phải trốn chạy khỏi bất cứ một nguy hiểm nào; nhưng nếu thời gian quay lại thì tôi thà đương đầu với mọi hiểm nguy chết người còn hơn phải chịu đựng giây phút nghe tiếng súng vang lên và nhìn thấy cái đầu lông lá qua lỗ nhìn đó...”.