Coco

Trong khắp các vùng lân cận, người ta gọi trang trại của gia đình nhà Lucas là “Trại lĩnh canh”. Người ta không biết tại sao lại gọi như vậy. Những người nông dân, đương nhiên, đã đánh đồng nghĩa của từ “Trại lĩnh canh” với sự giàu có và to lớn, bởi trang trại này hiển nhiên là trang trại rộng lớn nhất, trù phú nhất, ngăn nắp nhất trong vùng.

Khoảng sân rộng lớn được bao quanh bởi năm hàng cây tuyệt đẹp rợp bóng mát che cho trang trại khỏi cái nóng khắc nghiệt của bình nguyên. Những cây táo lùn rợp bóng, phủ mát cho dãy nhà mái ngói để giữ rơm, hạt khỏi bị khô héo, phủ mát cho chuồng trại xây bằng đá ong, cho chuồng ngựa ba mươi con, và cho nhà ở xây bằng gạch đỏ. Ngôi nhà trông giống như một tòa lâu đài nhỏ.

Chuồng trại được giữ gìn sạch sẽ; những con chó gác cửa nằm trong chuồng của chúng, lũ gia cầm đi dạo trong cỏ cao.

Mỗi trưa, mười lăm người: chủ, tớ và người phục vụ, ngồi quanh bàn bếp dài nơi món súp ngon lành đựng trong bát sành hoa xanh, tỏa mùi thơm ngào ngạt đang đợi họ.

Lũ súc vật, ngựa, bò, lợn và cừu, béo mầm, sạch sẽ vì được chăm sóc tốt. Ông chủ Lucas là một người đàn ông to lớn và cẩn thận, tỉ mỉ: ông đi coi sóc mọi việc trong trang trại ba lần mỗi ngày, ông biết đến mọi việc, chu toàn mọi việc.

Ông Lucas giữ lại, tít sâu trong chuồng ngựa, một con ngựa trắng già, và ông muốn nuôi nó cho tới khi nó chết già vì đó là con ngựa ông đã tự tay chăn dắt thuở thiếu thời. Con ngựa đó là kỷ niệm đáng nhớ đối với ông, nó nhắc ông nhớ lại những kỷ niệm đã qua.

Một thằng nhóc mười lăm tuổi, tên là Isidore Duyal, và thường được gọi tắt là Zidore lãnh trách nhiệm coi sóc con ngựa. Mùa đông, cho ngựa ăn yến mạch và lấy cỏ khô lót chuồng cho ngựa. Mùa hè, dắt ngựa ra đồng cỏ, buộc ngựa vào cọc buộc trên đồng cỏ và bốn lần mỗi ngày đến thay đổi chỗ buộc ngựa để ngựa có thể ăn được những ngọn cỏ non tơ.

Con vật, gần như là bại liệt, đứng một cách khó nhọc trên đôi chân nặng nề, với hai khớp gối to sù, sưng phồng. Bộ lông mà từ lâu người ta chẳng còn chải, có vẻ như là màu trắng và bộ mi rất dài phủ xuống mắt nó một cái nhìn u buồn.

Khi Zidore dẫn ngựa ra đồng cỏ, nó phải dùng hết sức bình sinh để kéo dây buộc. Con vật chậm chạp bước, cho dù bị thúc giục. Thằng nhóc chăn ngựa cong lưng, thở hổn hển, chửi thề, mắng con vật, cáu kỉnh vì phải chăm sóc một con nghẽo già nua.

Những người trong trang trại nhìn cảnh cáu giận của thằng nhóc, rất buồn cười. Thế là họ trêu Zidore bằng cách nói nhiều chuyện về Coco với Zidore để chọc tức nó. Và thậm chí họ gọi tên kép Coco-Zidore.

Thằng nhỏ phát khùng, và dần dần trong nó lớn dần một mong muốn trả thù con ngựa. Zidore là một thằng nhóc gầy nhỏng, bẩn thỉu, tóc hoe đỏ, cứng đầu và khó bảo nó có vẻ ngu ngốc, ăn nói cục cằn, khó ưa.

Từ rất lâu, nó luôn ngạc nhiên sao người ta lại giữ lại Coco, nó phẫn nộ vì cho rằng thật phí phạm khi phải tiêu tốn cỏ và lúa mạch cho một con nghẽo già như Coco. Từ khi Coco không làm việc nữa, nó cảm thấy thật vô lý khi nuôi con vật vô ích này. Nó cảm thấy uất ức khi phí phạm lúa mạch cho con nghẽo già yếu, bại liệt, mà lúa mạch lại đắt đỏ. Vậy là, cho dù ông chủ Lucas đã ra lệnh phải chăm sóc tốt cho con ngựa, phải lấy đủ yến mạch và cỏ khô cho nó vào mùa đông, phải luôn đảm bảo nó được ấm và no đủ, thằng nhốc vẫn cố tình tiết kiệm thức ăn cho ngựa, thậm chí nó chỉ lấy cho ngựa một nửa số thức ăn cần thiết, dè xẻn cả rơm và cỏ khô lót chuồng ngựa! Và nỗi căm ghét cứ lớn dần lên trong tim óc thằng nhóc chăn ngựa: nỗi căm ghét của một tên nông dân tham ;am, xảo trá, tàn ác, hung dữ và hèn hạ.

Khi mùa hè đến, nó phải đưa con vật ra đồng cỏ. Nhưng đồng cỏ thì xa. Thằng ranh, càng ngày càng cáu giận khi sáng sáng nó phải đưa con vật lê bước chân nặng nề qua cánh đồng lúa mì. Những ngưòi nông dân làm việc trên cánh đồng nhìn thấy cảnh đó, lại trêu chọc nó, họ gọi:

- Này Zidore, cho tôi gửi lời hỏi thăm tới Coco nhé!

Thằng nhóc chẳng trả lời câu nào, nhưng khi đi ngang qua hàng rào, nó âm thầm bẻ lấy một thanh gỗ và khi đến cọc buộc ngựa trên đồng cỏ, nó buộc dây vào cọc, và thật độc ác, nó quất mạnh vào khoeo chân con vật già nua khốn khổ, con vật đau đớn cố bỏ trốn một cách vô vọng bằng cách đá hậu và cố tránh những cú đánh ác độc, kéo căng dây buộc hòng thoát thân, và thằng khốn nạn bám riết lấy con vật, hai hàm răng nghiến chặt, nó đánh con ngựa một cách tàn độc, điên dại.

Thường thì một lúc sau, nó bỏ đi không buồn quay đầu nhìn lại trong khi con ngựa nhìn theo bằng đôi mắt rầu rĩ của mình, xương sườn nhô ra, mệt lử sau trận trốn chạy đòn roi. Và Coco chỉ dám cúi cái đầu trơ xương với chòm lông trắng xuống gặm cỏ sau khi đã khuất bóng áo budông xanh của thằng chăn ngựa.

Bởi đêm rất nóng nên người ta để Coco ngủ ngoài đồng cỏ, bên cạnh khe nước chảy, sau cánh rừng và chỉ Zidore có trách nhiệm đến để coi sóc nó.

Thằng nhóc thậm chí còn giải trí bằng việc ném đá vào con ngựa. Nó thường ngồi cách con ngựa mười bước chân, trên một sườn dốc, và thỉnh thoảng lấy một hòn sỏi có cạnh sắc ném vào con vật. Con vật bị buộc, không có khả năng trốn chạy, lúc nào cùng nơm nớp lo sợ và chỉ dám gặm cỏ chừng nào thằng chăn ngựa bỏ đi.

Thế nhưng ý nghĩ “Vì sao lại phải nuôi một con nghẽo già nua vô ích chẳng để làm gì?” luôn quẩn quanh trong đầu thằng nhóc. Với nó có vẻ như là con ngựa khốn khổ này đã ăn cắp thức ăn của các con ngựa khác, ăn cắp yến mạch của con người, ăn cắp của cải của ông chủ và ăn cắp cả thời gian của nó, của Zidore, vì nó phải làm việc.

Vậy là, mỗi ngày, thằng khốn thu hẹp dần dây buộc, thu hẹp dần diện tích cỏ ngựa có thể gặm.

Con vật ngày càng xanh xao, gầy yếu, héo hắt. Quá yếu để dứt đứt dây buộc, nó vươn cổ về phía những nhánh cỏ non mềm, rất gần, tỏa hương thơm ngọt dịu mà không sao với tới được.

Một sáng, Zidore chợt nảy ra một ý: đó là không dắt Coco ra đồng cỏ nữa. Nó chả việc gì phải đi xa như thế vì một con nghẽo già da bọc xương.

Tuy nhiên, nó vẫn đến để tận hưởng sự báo thù. Con vật, lo lắng nhìn nó.

Hôm đó nó không đánh đập con ngựa, nó đi vòng quanh con ngựa, hai tay để trong túi quần. Thậm chí nó còn làm ra vẻ sắp dắt con vật ra đồng cỏ, nhưng rồi nó lại ấn sâu cọc buộc vào lỗ cũ, rồi nó bỏ đi, huýt sáo vang vui vẻ vì sáng kiến của mình.

Con ngựa, nhìn theo, hí lên gọi nó; nhưng thằng nhóc vẫn bỏ đi, để con ngựa lại một mình, đơn độc, bị buộc chặt, và chẳng có lấy một ngọn cỏ để nhai.

Đói lả, Coco cố với tới ngọn cỏ xanh mỡ màng mà nó gần như chạm được mũi đến. Nó quỳ trên hai chân trước, vươn dài cổ, kéo dài đôi môi dày chảy dãi. Mọi cố gắng đều vô ích. Suốt ngày hôm đó, hết lần này đến lần khác, con vật cố gắng ghê gớm để vươn được đến ngọn cỏ, nhưng mọi cố gắng của nó đều uổng công. Kiệt sức, cái đói giày vò, và cái đói lại càng khủng khiếp hơn khi quanh nó, cỏ non mơn mởn trải dài tới tận đường chân trời.

Ngày hôm đó thằng khốn không quay lại. Nó lang thang trong rừng để bắt chim.

Ngày hôm sau, nó quay lại chỗ Coco bị buộc. Coco, mệt lử, nằm dài trên đất, vội nhổm dậy khi thoáng thấy bóng Zidore, chờ đợi được di chuyển chỗ buộc.

Nhưng thằng nhóc chăn ngựa, thậm chí không sờ vào dây buộc, nó lại gần con ngựa, nhìn con vật, ném vào mũi Coco một cục đất và nó lại vừa bỏ đi vừa huýt sáo.

Con ngựa đứng yên nhìn cho tới khi khuất bóng thằng nhóc; và rồi thấy rõ là mọi cố gắng để chạm được tới những ngọn cỏ chỉ là vô ích, nó lại nghiêng mình nằm duỗi ra và nhắm mắt lại.

Ngày hôm sau Zidore không đến.

Ngày hôm sau nữa, khi nó tiến lại gần con vật đang nằm duỗi ra, nó nhận thấy rằng con vật đã chết.

Thế là, nó đứng lên, nhìn con vật, hài lòng vì tác phẩm của mình, ngạc nhiên vì cuối cùng thế cũng đã xong. Nó chạm vào chân con ngựa, nhấc một cẳng ngựa lên rồi thả nó rơi xuống. Ngồi lên trên con ngựa, mắt nhìn chằm chằm vào thảm cỏ xanh, đầu óc trống rỗng.

Nó quay trở lại trang trại, nhưng không nói gì về sự việc vừa qua, vì nó còn muốn lang thang trong thời gian mà thông thường nó phải đổi chỗ buộc cho ngựa.

Ngày hôm sau nữa nó quay lại xem con ngựa. Lũ quạ bay tán loạn khi nó đến gần. Ruồi bu đen đặc trên con ngựa và bay vù vù xung quanh nó.

Quay về trang trại, Zidore thông báo sự kiện ngựa chết. Con ngựa già đến nỗi chẳng ai ngạc nhiên khi hay tin nó chết. Ông chủ bảo hai người làm:

- Lấy xẻng đi và hãy chôn nó ở chính nơi nó sống.

Và người ta đã chôn nó, ở chính nơi nó đã chết vì đói.

Rồi cỏ mọc lên tươi xanh, đầy nhựa sống vì được bón bởi da thịt chú ngựa khốn khổ.