HỒI THỨ HAI
Cảnh nhà người tiều phu trước mặt có rừng
NHẪN NẠI
LỚP I
NHÃ TIÊN (và con chó nằm bên)
NHÃ TIÊN:
Hỡi áng mây hồng! Hỡi áng mây trôi!
Người là hình ảnh chốn bồng lai,
Chốn non nước xua kia ta vui thú.
Hãy ngừng lại mà nghe ta than thở.
Nói
Đã ba hôm nay ta bị giam hãm trong túp lều chật hẹp này. Đã ba hôm, ta đã bị tên tục tử dày vò, tàn tệ. Đã ba hôm ta hết sức tìm kiếm mà không biết hắn dấu đôi cánh của ta ở nơi đâu. Có khổ cho ta không?... Hắn vắng nhà, ta muốn đi trốn, nhưng lại bị con chó dữ tợ của hắn canh giữ, suốt ngày theo ta như tên coi ngục theo một tù nhân (con chó nghe Nhã Tiên nói thì đăm đăm nhìn và cất tiếng gừ gừ) Đó! Nó nhắn ta rằng phải làm việc, phải làm đủ các công việc mà chủ nó đã cắt đặt cho ta. Ta mà không làm xong, lát nữa tên tiều phu cục súc ấy nó về nó đánh đập thì thực khổ nhục.
Đứng lên đến cạnh cái chổi
Thân ta chỉ ngả nghiêng theo điệu
Khúc nghê thường em dịu,
Mà nay cặm cụi nhọc nhằn,
Uốn mình theo tiếng quát đứa ngu đần.
Cầm chổi quét nhà
Lòng ta chỉ bình yên hớn hở,
Mà tới nay bao phen lo sợ,
Lo sao thu dọn trong lều tranh
Cho khỏi đau khổ tới mình
Vì tay tục tử.
Quét nhà một lúc lại ngừng
Hỡi áng mây hồng, hỡi áng mây trôi!
Ta muốn theo ngươi trở về trời…
Ta muốn bỏ nơi lầm than hiu quạnh.
Nhưng, than ôi! Ta tìm đâu cho thấy cánh!
Rồi lại quét, vừa quét vừa ca
Ta như một trái đào tiên,
Gió đưa lay rụng và miền thế nhân.
Đào nguyên đã lấm bụi trần,
Tuyết phai, phấn lạt, tấm thân ra gì!
TIẾNG VANG
Dập phiền muộn sầu bi,
Em hãy gượng vui đi.
Nhẫn nại là hơn hết,
Than thân có ích chi?
NHÃ TIÊN: ca
Ta như một đóa hoa hồng,
Cánh tươi thiên sắc, nhụy hồng thiên hương.
Sau cơn mưa gió phũ phàng
Ôi thôi! Thiên sắc, thiên hương còn gì?
TIẾNG VANG
Dập phiền muộn sầu bi,
Em hãy gượng vui đi.
Nhẫn nại là hơn hết,
Than thân có ích chi?
NHÃ TIÊN: ca
Ta như chiếc chén ngọc dao,
Long lanh nước sáng như sao trên trời.
Chén dao đã lọt tay người,
Ngọc trong mờ sắc, ta thời ra chi?
TIẾNG VANG
Dập phiền muộn sầu bi,
Em hãy gượng vui đi.
Nhẫn nại là hơn hết,
Than thân có ích chi?
NHÃ TIÊN
Đây rừng sau quãng vắng,
Mà bóng đã xế tà.
Có sao có tiếng đâu văng vẳng
Như xa xa đạp lại lời ta.
TIẾNG VANG
Ta là tiếng vang trong rừng núi
Tới nơi đây an ủi
Một nàng tiên trơ trọi
Ngồi than phiền, sầu tủi,
Nhã Tiên dừng tay quét nhà, đứng lắng tai nghe. Tiếng rên rỉ một lúc một rõ dần. Rồi một người bị thương nặng vừa lê chân bò tới trước cửa nhà, vừa kêu ca.
LỚP II
NHÃ TIÊN – NGƯỜI ĐI SĂN
NGƯỜI ĐI SĂN
Ta chuyên nghề đi săn ác thú,
Lừng đại danh thiện xạ bấy nay.
Nà hay, ta xẩy tay,
Bị hại bở một con hổ dữ.
Ta chuyên nghề đi săn ác thú,
Mang trọng thương lê bước tới đây.
Có ai trong nhà này,
Làm phúc cho ta vào ẩn trú.
NHÃ TIÊN: ra, con chó theo liền sau – Người là ai?
NGƯỜI ĐI SĂN: Ta là một nhà đi săn. Từ sáng đến giờ, ta đã giết được năm con gấu, ba con báo. Ban nãy ta bắn trúng một con hổ. Ta tưởng nó chết rồi. Ai ngờ khi ta lại gần nó, nó chồm dậy, nó cắn ta mất hẳn miếng bắp thịt vai. Trời ơi! Ta khát lắm! Cho ta uống nước.
NHÃ TIÊN: vào lấy bình nước đưa ra – Đây là bình nước mưa ta đem theo tận trên trời xuống.
NGƯỜI ĐI SĂN: uống xong - Ồ này! Lạ chưa! Ta khỏi hết các bệnh rồi. Ơn nàng ta lấy chi báo đáp cho cân? Nhưng nàng có lẽ là tiên chăng?
NHÃ TIÊN: Ta hỏi đã: Có sao bỗng dưng người đi giết hổ, giết báo, giết gấu để đến nỗi bị nó cắn?
NGƯỜI ĐI SĂN: Ta bắn các thú dữ ấy để chúng khỏi hại loài người, và để lấy thịt chúng mà ăn cho no, lấy da chúng mà mặc cho ấm.
NHÃ TIÊN: Ồ! Ở địa giới các người có nhiều sự lạ nhỉ! Các người giết lẫn nhau, dùng lẫn nhau làm thức ăn. Các người lại bị thương, mắc bệnh, ốm đau. Ở trên trời không có thế bao giờ.
NGƯỜI ĐI SĂN: À ra nàng là tiên. Nhưng nàng xuống đây làm chi?
NHÃ TIÊN: Ta bị tên tiều phu giấu mất bộ cánh nên ta không bay được về trời, phải ở lại đây với hắn.
NGƯỜI ĐI SĂN: Vậy để ta cứu cho. Ta sẽ đền ơn nàng một cách xứng đáng.
NHÃ TIÊN: Hắn dữ tợn lắm kia! Ngươi khá đi ngay, chẳng lát nữa hắn về hắn sẽ đánh cả ngươi lẫn ta. Ngươi hãy trông con chó của hắn đây này.
NGƯỜI ĐI SĂN: Nàng là tiên mà cũng sợ hắn, thì chắc hắn dữ tợn thực. Nhưng ta không sợ đâu. Ta có lá cung cứng và mũi tên nhọn này. Này nàng trông! (người đi săn đặt tên bắn một phát, con chó chết tươi).
NHÃ TIÊN: Trời ơi! Ngươi tàn ác dữ tợn cũng chẳng kém gì người đồng loại của ngươi (có tiếng bước chân trên lá khô). Hắn đã về, ngươi nên trốn mau, không hắn giết chết.
NGƯỜI ĐI SĂN: Ta không sợ hắn, ta cứ ở lại.
LỚP III
NHÃ TIÊN – NGƯỜI ĐI SĂN – VIỆT TỬ
VIỆT TỬ: vứt bó củi và một con hươu non xuống đất, khoa búa, gọi – Nhã Tiên! Nhã Tiên! Sao ta gọi mi không thưa?
NGƯỜI ĐI SĂN: nhẩy vọt ra – Ngươi không được hoành hành láo sược! Có ta đây che chở cho nàng tiên của ta.
VIỆT TỬ: Ngươi là ai? Sao dám đến đây trêu tức ta, và định cướp nàng tiên của ta?
Hai người, một người dùng búa, một người dùng cung tên đánh nhau lộn bậy một lúc, rồi cùng bị thương, nằm lăn ra đất, ngoắc ngoải sắp chết và rền rĩ kêu không ra tiếng.
NHÃ TIÊN
Mặc kệ thây các người.
Hoài phép tiên mà chữa.
Phường hung tàn, mọi rợ,
Thời cho chết cả hai.
TIẾNG VANG
Tựa một đoàn thú dữ,
Họ cắn xe nhau hoài!
Họ tranh nhau một nàng tiên nữ.
Tàn ngược thay loài người!
Tiếng rền rĩ của hai người bị thương.
NHÃ TIÊN
Khổ cho ta! Thực khổ cho ta!
Bị giam hãm trong nơi địa ngục.
Quanh mình ta toàn người cục súc.
Với những vật dơ bẩn, thối tha.
TIẾNG VANG
Tựa một đoàn thú dữ,
Họ cắn xe nhau hoài!
Họ tranh nhau một nàng tiên nữ.
Tàn ngược thay loài người!
NHÃ TIÊN
Chạy đến các xó để tìm cánh
Khổ cho ta! Thực khổ cho ta!
Tìm đâu ra đôi cánh
Để bay về tiên cảnh
Và trốn thoát nơi địa ngục xấu xa!
TIẾNG VANG
Tựa một đoàn thú dữ,
Họ cắn xe nhau hoài!
Họ tranh nhau một nàng tiên nữ.
Tàn ngược thay loài người!
NHÃ TIÊN: đứng lại ngắm Việt Tử, người đi săn thở ra và sắp từ trần
Thương thay giống yếu hèn
Với tấm thân tàn tật,
Với một đời vật chất,
Với tấm lòng ganh ghét nhỏ nhen!
TIẾNG VANG
Tựa một đoàn thú dữ,
Họ cắn xe nhau hoài!
Họ tranh nhau một nàng tiên nữ.
Tàn ngược thay loài người!
NHÃ TIÊN: nói – Nhìn họ ta động lòng thương. Thôi thì ta cũng cứu làm phúc (đổ nước mưa cho hai người)
VIỆT TỬ: tỉnh giấc mê, ngồi nhỏm dậy, trỏ người đi săn và cả tiếng thét – Ngươi là ai mà dám đến đây?
NGƯỜI ĐI SĂN: cũng vừa tỉnh dậy – Ta đến đây để cứu nàng tiên ra khỏi tay quân tàn ác.
VIỆT TỬ: À! Mi định cướp người yêu của ta.
NGƯỜI ĐI SĂN: Người yêu của ta.
Hai người lại đánh nhau rồi lại bị thương nặng, nằm lăn ra đất.
NHÃ TIÊN: nói – Trời ơi! Họ dữ tợn làm sao! Thà để cho chết quách cho hết cái đời khốn nạn…
TIẾNG VANG
Tựa một đoàn thú dữ,
Họ cắn xe nhau hoài!
Họ tranh nhau một nàng tiên nữ.
Tàn ngược thay loài người!
NHÃ TIÊN: ngẫm nghĩ – À! Ta tìm ra được một kế rồi! Một diệu kế! (cho người đi săn uống nước mưa).
NGƯỜI ĐI SĂN: tỉnh dậy – Nó đã bị ta đánh chết! Nàng nên mau cùng ta đi nơi khác, kết bạn uyên ương.
NHÃ TIÊN: Kẻ thù của ngươi đã chết. Mà kẻ áp chế ta không còn. Vây ngươi nên nghe lời ta, lánh xa nơi này ngay lập tức.
NGƯỜI ĐI SĂN: Ân nhân đã dậy, ta há chẳng vâng lời.
Người đi săn cúi đầu chào rồi đi ra.
LỚP IV
VIỆT TỬ - NHÃ TIÊN
NHÃ TIÊN: đổ nước mưa cho Việt Tử.
VIỆT TỬ: tỉnh dậy – Thằng khốn nạn nó chạy đường nào rồi?
NHÃ TIÊN: mỉm cười – Nó đã sợ hãi đi trốn.
VIỆT TỬ: thét – Sao trong khi ta vắng nhà, nàng dám tư tình với nó (Cầm roi đánh Nhã Tiên)
TIẾNG VANG:
Ôi! Thân tiên ngọc ngà,
Bị tay phàm đánh đập,
Bị tay phàm vùi dập.
Xiết bao nỗi xót xa.
Hết hồi thứ hai