HỒI THỨ Ba
Vẫn cảnh trước – Năm năm sau
TÌNH NHÂN LOẠI
LỚP I
Nhã Tiên đương cho con bú. Một đứa con gái bốn tuổi, ốm nằm trên ổ rơm và đắp một tấm da hổ.
NHÃ TIÊN: - Đó! Kết quả của một đời chung sống với loài người! Năm ngoái, một thằng con trai chết. Năm nay một đứa con gái ôm, và một thằng con trai mới đẻ… Duyên kiếp năm năm! Tính cách tiên chẳng còn, mà phép mầu nhiệm cũng mất… Năm năm với cái đời vật chất, thì còn chi là tinh anh, còn chi là thuần túy!... Kìa, con ta ốm ta cũng không còn phép thần bí ngày xưa để chữa cho nó khỏi… Đến ngay thân ta hơn nghìn năm sung sướng trẻ trung ở tiên giới, mà mới sống có một quãng ngắn ngủi năm năm với loài người, ta đã thấy ta già đi nhiều, xấu đi nhiều. Cũng bệnh tật, khổ sở, ham muốn như bọn họ… Rồi ta cũng chết… Thế là hết đời một nàng tiên bất tử.
Năm năm nay sống với loài người.
Chịu muôn nỗi gian truân thống thiết,
Đời khổ ải bao giờ cho hết,
Để ta đây nhẹ bước về trời?
TIẾNG VANG:
Đừng dài lời than thở
Hãy nhẫn nại mà chóng chọi với đời
Và yên lặng mà chịu đau, chịu khổ,
Vì yên lặng là sức mạnh của loài người.
NHÃ TIÊN:
Ngươi là ai? Ngươi là ai?
Năm năm ròng, ngày ngày ngươi khuyên giải,
Ngươi dậy ta khuất phục và nhẫn nại.
TIẾNG VANG:
Ta chỉ là tiếng vang
Của tâm hồn trơ trọi.
Với kẻ tàn ác, ta là sự dịu dàng
Với kẻ đau phiền, ta là lời an ủi.
NHÃ TIÊN:
Vậy ngươi hãy bảo cho ta hay:
Trên trần thế có còn chi là thú?
Ta chỉ nếm toàn những vị đắng cay,
Ta chỉ gặp toàn những điều đau khổ,
Mơi năm năm lẫn lộn với loài người
Mà ta tưởng dài bằng bao thế kỷ,
Dài hơn đời ta sống ở trên trời.
Là một đời toàn thiện và toàn mỹ.
Người bảo ta hạnh phúc của ái tình.
Ta chỉ thấy sự phóng dật dục thể.
Ngươi bảo ta: nhẫn nại và hy sinh,
Ta chỉ thấy: sự hy sinh vô nghĩa.
Đây! Ngươi coi kết quả của ái ân:
Một con chết và một con đau ốm.
Cho được hết cái đời khổ thống,
Ta chỉ mong mau lánh cõi trần.
TIẾNG VANG
Đừng dài lời than thở,
Hãy nhẫn nại mà chống chọi với đời,
Và lãnh đạm mà chịu đau, chịu khổ.
Vĩ đại thay, sự đau khổ của loài người!
Có tiếng đứa con ốm khóc. Nhã Tiễn ẵm con bé lại ổ rơm, vỗ về.
NHÃ TIÊN: nói – Con cố ngủ đi. Con khóc lóc thêm đau lòng mẹ.
Đứa con ốm lại nằm yên. Cả đứa con bé trong lòng cũng đã ngủ. Nhã Tiên đặt nó xuống ổ rơm. Bỗng nàng đăm đăm nhìn tới một chỗ vách nứa mục nát.
NHÃ TIÊN: nói – Quái! Có vật gì trăng trắng. (Nàng bẻ rộng chỗ nứa mục ra, rồi mừng rú lên). Trời ơi! Đôi cánh của ta (vội vàng kéo đôi cánh dấu ở giữa hai bức phên ra, phủi bụi, ra trước cửa nhà đặt xuống đất).
NHÃ TIÊN: vừa nhẩy múa vừa hát.
Cánh của ta! Đôi cánh của ta!
Bấy lâu ta sống đời giam hãm
Như con hùm sa trong bẫy cạm,
Và trong lồng, con chim sơn ca,
Cánh của ta! Đôi cánh của ta!
Nghe tiếng tiên hát, con chim vàng anh, con chim họa mi và đàn chim sẻ bay đến.
LỚP II
NHÃ TIÊN – VÀNG ANH
HỌA MI – ĐÀN CHIM SẺ
HỌA MI
Cánh của ta! Đôi cánh của ta!
VÀNG ANH
Cánh của ta! Đôi cánh của ta!
ĐÀN CHIM SẺ
Cánh của ta! Cánh của chúng ta!
NHÃ TIÊN
Rời trần thế, lòng ta không thương tiếc,
Vì ở đây ta chẳng yêu ai.
Ta như sống giữa sa mạc,
Thôi mau mau kíp trở về trời.
Chắp cánh vào mình
VÀNG ANH
Nhã Tiên trờ về trời!
Thôi, từ nay những lời ca thánh thót,
Mà đậu trên cành tầm xuân ta vui hót
Để ai nghe?
Biết để ai nghe?
NHÃ TIÊN: vừa nhẩy múa hát
Cánh của ta! Đôi cánh của ta!
Ngươi sắp đưa ta về tiên giới
Là nơi không ai ốm, ai già
Như ở miền khổ hải.
HỌA MI
Nhã Tiên về tiên giới!
Thôi! Từ nay giọng réo rắt ta ca
Trong khóm hồng đầy hoa,
Ai lưu ý tới?
Còn ai lưu ý tới?
NHÃ TIÊN
Thôi các ngươi đừng lưu luyến ai hoài,
Để ta trở về trời
ĐÀN CHIM SẺ
Nhã Tiên trở về trời!
Vậy những ngày mưa sa gió thổi,
Không đi kiếm được mồi
Bọn ta đành chết đói,
Ôi! Bọn ta đành chết đói.
NHÃ TIÊN
Thôi các ngươi! Đừng lưu luyến ai hoài!
Để ta trở về trời,
Trước khi từ biệt lãnh cõi đời,
Nay ta hiến tiên ca một bài:
Vừa múa vừa ca
Trời có những áng mây vàng chói lọi
Nhẹ nhàng vờn trên đỉnh núi bồng lai.
Trong sương trắng, núi Bồng lai như nổi,
Và sắc may in bật trên mầu trời.
TIẾNG VANG
Nhưng người có tấm lòng thương nhân loại,
Tấm lòng vàng đẹp hơn áng mây trời.
HỌA MI, VÀNG ANH, ĐÀN CHIM SẺ: nhớn nhác bảo nhau
Đâu đây có tiếng người
Đàn chim sợ hãi bay đi nơi khác
LỚP III
NHÃ TIÊN – TIẾNG VANG
NHÃ TIÊN: vừa múa vừa ca
Trời có muốn hoa khoe mầu tươi,
Và đưa hương thơm ngát
Trong khắp động Thiên thai,
Nhịp nhàng bao tiên nga múa hát.
TIẾNG VANG
Hoa tuy thơm, nhưng còn kém lòng người:
Tấm lòng thương nhân loại.
NHÃ TIÊN:
Trời có những ngôi sao sáng rọi,
Đó là đèn trong hội Hoa đăng…
TIẾNG VANG
Nhưng loài người có tấm lòng vàng:
Tấm lòng thương nhân loại.
NHÃ TIÊN: dừng múa
Này, bạn ta, hỡi tiếng vang!
Người khuyên ta hy sinh và nhẫn nại
Vì thấy ta bị loài người tàn hại
Trong năm năm ta ở chốn nhân gian.
Hôm nay ta sắp sửa,
Rời nhân gian trở lại chốn thiên đàng,
Có sao người còn giữ,
Vì loài người khen ngợi tấm lòng vàng?
TIẾNG VANG: nói
Ban nãy Nhã Tiên đã ca tụng những cảnh đẹp ở tiên giới. Bây giờ xin lắn tai nghe ta ca tụng những cảnh đẹp ở nhân gian:
Bên đường hẻm, túp lều tranh nhỏ hẹp,
Mái xác xơ, mà vách đất đổ xiêu,
Lồng gió lạnh thổi lọt qua phên liếp.
Trong gian nhà, một cảnh tượng tiêu điều:
Bà lão ốm nằm co ro trơ trọi.
Đêm thì khuya mà bà ta thì đói;
Bõng mơ thấy trong giấc mộng bàng hoàng
Một nàng tiên săn sóc đứng bên giường.
NHÃ TIÊN:
Ta đây thường giúp đỡ
Những người ốm, người già.
Nhưng ngươi đừng hát nữa,
Làm đau xót lòng ta.
TIẾNG VANG:
Buổi chiều đông. TRên con đường lầy lội
Đi lang thang một thằng bé mồ côi.
Gió thổi mạnh và trời thì sắp tối.
Thằng bé con đứng lại ngước nhìn trời…
Bỗng nó thấy lộn trong mây sắc sám
Phớt mầu lam, làn khói bay nhẹ nhàng.
Nó tưởng tới một lò than lửa ấm,
Với trong nhà một tấm lòng vang.
NHÃ TIÊN:
Ta đây thường giúp đỡ
Những đứa trẻ mồ côi
Nhưng ngươi đừng hát nữa.
Để ta trở về trời.
Vỗ cánh định bay rồi lại đứng lắng tai nghe.
TIẾNG VANG CA
Nằm trong ổ một đôi chim bạc má
Mình đỏ hoe, cánh yêu chửa mọc lông.
Kêu chiêm chiếp, chúng nó mong cha mẹ.
Và cất đầu ngơ ngác bốn bề trông.
Cha chúng nó đã bị diều hâu bắt
Sáng hôm nay trong lúc đi tìm mồi.
Còn mẹ chúng thời hcỉ ham ca hát,
Ham tự do, bay lượn tung trời.
NHÃ TIÊN
Đừng hát nữa, tiếng lòng ơi! Đừng hát nữa!
Ngươi không thấy dòng châu ta lã chã?
Có tiếng trẻ con khóc trong nhà. Nhã Tiên vào ru con nín và ngủ. Rồi lại ra cửa đứng ngẫm nghĩ một lát. Bỗng nàng tháo đôi cánh vất xuống đất.
NHÃ TIÊN
Tiếng lòng ơi! Hỡi tiếng lòng ơi!
Bây lâu nay ta luống những bi ai,
Sống trong cảnh trần gian lam lũ,
Mà nhớ thương quãng đời vui thú
Tưng bừng trên chốn bồng lai,
Ta đã tưởng khi tìm thấy cánh,
Sẽ rứt bỏ trần gian, ta về nơi thanh tịnh.
Nhưng vì ngươi, hỡi tiếng lòng ơi!
Mà ta lưu luyến cảnh đời.
Mà ta thấy tiên cung là hiu quạnh.
Vì người, ta thấy vui trong cảnh khổ,
Vì người ta chán cảnh thiên đường.
Nghĩa đời ta, trước kia là Vui Thú,
Mà từ nay là sự Yêu Thương.
Ta là một nàng thơ nơi tiên giới,
Xuống trần gian chung sống với loài người
Mà thương mến, mà khuyên can, mà an ủi,
Hết thẩy những người đời.
TIẾNG VANG
Kìa vạn vật đương hớn hở vui tươi,
Vì Nhã Tiên ở lại không về trời.
NHÃ TIÊN: cất đôi cánh vào chỗ cũ.
Ta là một nàng thơ nơi tiên giới,
Nấy cây đàn từ nay ta ca vui
Tình bác ái, tình thương nhân loại.
Và tấm lòng tha thiết yêu đời.
TIẾNG VANG
Kìa vạn vâng đương hớn hở vui tươi,
Vì Nhã Tiên ở lại không về trời.
HẠ MÀN