Chương 2.

II

Ông Cachelin ở trên tầng cao phố Rochechouart, gác thứ năm, một gian nhà nhỏ có sân gác, từ đó nhìn được suốt cả Paris. Nhà có ba buồng, một dành cho bà chị, một cho con gái, một cho ông ta, phòng ăn cũng dùng làm phòng khách.

Suốt cả tuần lễ ông ta loay hoay trù tính cho bữa tiệc mời khách. Thực đơn được bàn rất lâu để chuẩn bị một bữa ăn trưởng giả đặc biệt. Cuối cùng người ta ấn định như sau: một món xúp thịt hầm có trứng, đồ ăn nguội, tôm và dồi, tôm hùm, gà giò, đậu Hà Lan hộp, pa-tê gan mỡ, xà-lách, kem và đồ nước.

Gan mỡ được đặt mua ở hiệu thịt bên cạnh, lấy đằng thượng hảo hạng. Chỉ riêng chiếc liễn đựng đã đáng giá ba quan năm mươi. Còn rượu vang thì Cachelin hỏi mua của hàng rượu đầu phố, họ bán từng lít thứ rượu đỏ mà ông vẫn uống, ông không muốn đến cửa hiệu lớn vì đã tính toán kỹ: “Những ty rượu nhỏ ít dịp bán được rượu ngon, cho nên họ giữ được rượu rất lâu trong hầm và do đó họ có rượu thật ngon.”

Chiều thứ bảy, ông ta về thật sớm để lo chuẩn bị sẵn sàng đón khách. Con ở ra mở cửa, mặt đỏ hơn cà chua, vì nó đốt lò ngay từ trưa, chỉ sợ muộn, thế là mặt nó cứ như chín rừ; vả lại nó cũng rối rít cảm động.

Ông vào phòng ăn để kiểm soát. Giữa gian phòng nhỏ, chiếc bàn tròn nổi lên thành một điểm trắng lớn, dưới ánh sáng rực rỡ của ngọn đèn có chụp một chao đèn xanh lá cây.

Bốn chiếc đĩa trên để khăn ăn do bà cô Cachelin tết thành hình đuôi gà, hai bên là dao dĩa bằng kim loại trắng, và phía trước là hai chiếc cốc, một to, một nhỏ. César ngắm nghía thấy chưa được đẹp mắt liền gọi: “Charlotte!”

Cửa bên trái mở, và một mụ loắt choắt hiện ra. Mụ ta hơn em đến mười tuổi, bộ mặt đét đóng khung trong mớ tóc bạc có những miếng giấy giữ cho quăn. Tiếng nói phều phào, yếu ớt quá so với thân người nhỏ lưng gù, và mụ hơi lê chân bước đi với những cử chỉ đờ đẫn.

Xưa kia, thời cô còn là con gái, người ta trầm trồ về cô nàng: “Cô ả xinh tệ.”

Nhưng bây giờ nàng đã thành một mụ già gầy còm, rất sạch sẽ vì thói quen cũ, ngang ngạnh, bướng bỉnh, đầu óc hẹp hòi, câu chấp, và dễ cáu kỉnh. Mụ sinh ra mộ đạo, dường như quên hết những chuyện ong bướm thời xưa.

Mụ hỏi: “Cậu hỏi gì?”

Ông em đáp: “Tôi thấy bày hai cốc nó lỏng chỏng thế nào ấy. Hay ta nên đãi sâm banh… Bất quá ta tốn thêm không đầy ba bốn quan, thế mà lại bày thêm được cốc phễu. Phòng ăn trông sẽ nổi hẳn lên.”

Cô Charlotte nói: “Cứ ý tôi thì tiêu tốn thêm không cần thiết. Thôi thì tuỳ đấy, tốn là tốn cho cậu, chứ can gì đến tôi.”

Ông ta ngập ngừng, tìm lý do để tự thuyết phục mình: “Tôi cho rằng như thế xôm hơn. Mà rồi có thế thì cái món bánh Vua mới nổi đình đám.” Lý do đó làm ông ta quyết ý. Ông lấy mũ và trở xuống cầu thang, rồi năm phút sau quay về với một chai có dán nhãn hiệu trắng đề: “Rượu sâm-banh hảo hạng Chatel-Rénovau”.

Và Cachelin tuyên bố: “Chỉ tốn có ba quan, mà xem chừng ngon tuyệt.”

Ông ta tự mở tủ lấy những chiếc cốc phễu và bày ra bàn.

Cửa bên phải mở ra. Cô con gái bước vào. Cô ta người cao lớn, mập mạp và hồng hào, một cô gái đẹp, tốt nòi, có bộ tóc hạt dẻ và đôi mắt xanh lơ. Một chiếc áo dài giản dị làm nổi lên thân hình tròn trĩnh và mềm mại; tiếng nói to, gần như tiếng đàn ông, với những âm điệu trầm trầm làm rung cả dây thần kinh con người ta. Cô ta vỗ tay kêu lên như trẻ con: “Trời ơi! sâm-banh! tuyệt quá!”

Ông bố bảo con: “Điều cốt yếu là con phải niềm nở đối với ông khách, ông ấy đã giúp ba nhiều việc.”

Cô ta ngả ra cười, cái cười sang sảng như muốn nói: “Con biết rồi.”

Tiếng chuông ngoài phòng đợi vang lên, cửa mở ra rồi đóng lại. Lesable bước vào. Anh chàng mặc bộ đồ đen, đeo ca-vát trắng và găng trắng. Hắn làm người ta choáng mắt. Cachelin đâm xổ ra, cuống quýt và hoan hỉ: “Kìa ông bạn, chỗ người nhà cả ấy mà; ông xem tôi vẫn mặc áo vét-tông đây này.”

Chàng trẻ tuổi đáp: “Vẫn hay rằng thế, ông cũng đã cho biết, nhưng tôi nó thành thói quen, ra đến ngoài là phải quần áo chỉnh tề.” Anh ta cúi chào mọi người, chiếc mũ cắp ở tay, một chiếc hoa trên ve áo. César giới thiệu: “Đây là chị tôi, bà Charlotte, - con gái tôi, Coralie, ở nhà quen gọi là Cora.”

Mọi người nghiêng mình. Cachelin lại nói: “Nhà không có phòng khách riêng. Kể cũng hơi phiền, nhưng rồi cũng quen đi.” Lesable đáp: “Thế này là tuyệt lắm.”

Rồi người ta đỡ lấy mũ hắn vẫn giữ ở tay. Hắn liền tháo găng ra.

Mọi người ngồi xuống; người ta nhìn nhau, qua chiếc bàn, và không ai nói gì hết. Cachelin hỏi: “Thế nào, hôm nay ông sếp có ở lại sở lâu không? Tôi, tôi phải về sớm để giúp mấy bà này một tay.”

Lesable chậm rãi đáp: “Không. Chúng tôi cùng ra về sau khi bàn cách giải quyết vấn đề vải dầu ở Brest. Vấn đề rắc rối quá, làm chúng ta sẽ mệt với nó đây.”

Cachelin thấy cần phải giải thích cho chị biết, liền quay lại phía cô ta nói: “Bao nhiêu việc khó khăn ở sở đều là do ông Lesable giải quyết hết. Có thể nói ông làm chẳng kém gì ông sếp.”

Cô gái già lễ phép chào và tuyên bố: “Dạ! Tôi đã rõ ông có nhiều khả năng.”

Con ở vào, lấy đầu gối đẩy cửa, hai tay giơ cao bưng một liễn xúp lớn. Thế là “chủ nhân” kêu lên: “Xin mời vào bàn! Ông Lesable, mời ông ngồi đây, giữa bà chị tôi và cháu. Tôi chắc rằng ông không sợ phụ nữ.” Và bữa ăn bắt đầu.

Lesable làm điệu niềm nở với một chút tự mãn, gần như hạ cố, và anh ta liếc nhìn cô thiếu nữ, ngạc nhiên thấy cô ta tươi tắn, khoẻ mạnh, đến là ngon mắt. Cô Charlotte, biết rõ thâm ý của ông em, cố làm duyên dáng, và cô ta gắng tiếp chuyện, chuyện nhạt nhẽo xoay quanh những vấn đề chung chung. Cachelin hớn hở, nói to, pha trò, rót rượu vang mà ông ta mới mua một giờ trước ở hàng rượu đầu phố: “Ông Lesable, làm một cốc rượu Bourgogne này. Tôi không dám nói nó là thượng hảo hạng, nhưng mà ngon, để hầm lâu và nguyên chất, cái đó thì xin đảm bảo. Rượu này là do mấy người bạn ở tận gốc đem cho đây.”

Cô thiếu nữ không nói năng gì, hơi đỏ mặt, hơi bẽn lẽn, ngượng nghịu vì ngồi bên cạnh người đàn ông mà cô ta nghi là có ý tứ gì.

Đến món tôm hùm, César tuyên bố: “Đây là một nhân vật mà tôi ưng làm quen lắm đây.” Lesable, tươi cười, kể chuyện một nhà văn đã gọi tôm hùm là “hồng y giáo chủ trên mặt bể”, vì không biết rằng trước khi luộc thì con vật này lại đen. Cachelin phá ra cười và luôn mồm: “À hay! hay! Câu chuyện ngộ đấy!” Nhưng cô Charlotte nghiêm mặt nói: “Tôi không hiểu họ liên hệ như thế nào. Cái ông ấy đùa là không phải chỗ. Tôi thì tôi thông cảm với tất cả mọi cách bông đùa, nhưng tôi phản đối việc người ta giễu cợt giới tu hành trước mặt tôi.”

Chàng trẻ tuổi, muốn làm đẹp lòng cô gái già, liền tóm lấy cơ hội đó để phát biểu ý kiến về công giáo. Anh ta nói đến những kẻ vô ý thức coi nhẹ những chân lý vĩ đại. Rồi anh ta kết luận: “Tôi, tôi kính trọng và tôn sùng tín ngưỡng của ông cha, tôi đã được dạy dỗ trong khuôn phép đó, tôi sẽ trung thành cho đến lúc chết.”

Cachelin không cười nữa. Ông ta vân vê những viên ruột bánh và lẩm bẩm: “Đúng đấy, đúng đấy.” Rồi ông chuyển hướng câu chuyện làm ông phát ngán, và theo khuynh hướng tư tưởng tự nhiên của những người ngày nào cũng làm mãi một việc, ông ta hỏi: “Anh chàng Maze đẹp trai không được thăng chức, chắc là điên người lên đấy nhỉ?”

Lesable mỉm cười: “Làm thế nào được? Công nào thì của ấy chứ!” Và người ta nói sang chuyện cơ quan bộ, làm cho ai nấy đều chăm chú, là vì hai người đàn bà thông tỏ hết các nhân viên ở bộ chẳng kém gì Cachelin, tối nào mà hai người chẳng nghe nói đến họ. Cô Charlotte thì chú ý nhiều đến Boissel vì những câu chuyện phiêu lưu mà lão ta kể và cũng vì đầu óc tiểu thuyết của lão, còn cô ả Cora thì thầm vụng lưu ý đến anh chàng Maze đẹp trai. Nhưng thật ra họ chưa gặp những người ấy bao giờ.

Lesable bàn về nhân viên trong bộ với giọng trịch thượng tưởng như một vị tổng trưởng phê phán nhân viên của mình.

Anh chàng nói: “Maze không phải không có chỗ ưu điểm; nhưng phàm muốn được đề bạt thì người ta phải siêng năng hơn hắn. Hắn thích giao du, chơi bời. Những cái đó chỉ làm rối óc người ta lên thôi. Không bao giờ hắn tiến xa được, đó là lỗi tại hắn. Có thể, nhờ thế lực mà hắn ta leo lên được tới chức phó chủ sự, nhưng chỉ đến thế thôi. Còn Pitolet, phải thừa nhận rằng anh chàng này viết khá, hình thức có văn vẻ đấy, nhưng không có nội dung. Anh ta cái gì cũng là phiến diện. Không thể để cho hắn đứng đầu một phòng quan trọng được, nhưng một ông sếp thông minh có thể sử dụng hắn tốt, nếu chỉ bảo công việc cho hắn.”

Cô Charlotte hỏi: “Thế còn ông Boissel?”

Lesable nhún vai nói: “Đồ vô vị, vô vị. Lão ta chẳng nhìn được cái gì đúng mức cả. Toàn là tưởng tượng những chuyện hoang đường. Đối với chúng tôi, lão ấy thật vô tích sự.”

Cachelin cười và nói: “Khá nhất là lão Savon.” Mọi người đều cười. Rồi người ta bàn đến chuyện sân khấu và những vở diễn trong năm. Lesable cũng lại phê phán như người có thẩm quyền về văn học sân khấu, xếp loại dứt khoát các tác giả, nhận định về ưu khuyết của mỗi người một cách quả quyết như những kẻ tự cho mình là cái gì cũng biết và không bao giờ lầm lẫn.

Người ta dùng xong món gà quay. Bấy giờ César mở liễn pa-tê gan mỡ ra một cách hết sức thận trọng, làm cho người ta đánh giá được món ăn đựng bên trong. Ông ta nói: “Tôi không biết món này có thành công không. Nhưng nói chung, thường là nó vẫn tốt. Một người anh em họ ở Strasbourg gửi cho đấy.”

Và ai nấy đều ăn thong thả trịnh trọng món pa-tê đựng trong chiếc liễn đất vàng.

Đến món kem thì thật là tai hại. Nó như một thứ xốt, một thứ xúp, một thứ nước nhợt nhạt, lõng bõng trong một chiếc đĩa có chân. Đấy là cô ở trẻ, sợ không biết làm, đã phải nhờ cậu hàng bánh đơm ở cối ra cho, cậu ta đến thật sớm từ lúc bảy giờ.

Cachelin, thất vọng, định bắt đem đi, nhưng rồi ông cũng nguôi vì nghĩ đến món bánh Vua. Ông ta cắt bánh chia ra một cách bí hiểm, dường như bên trong có chuyện gì bí mật lắm. Ai nấy đều chăm chú nhìn vào chiếc bánh tượng trưng, và người ta đề nghị mỗi người phải nhắm mắt lại để lấy phần của mình.

Ai được hột đậu? Một nụ cười ngây thơ thoáng trên môi mọi người. Lesable khẽ thốt lên: “Ớ!” ngạc nhiên, và giơ lên giữa ngón tay trỏ và ngón cái một hột đậu trắng to còn dính bột. Thế là Cachelin vỗ tay hoan hô, và kêu lên: “Chọn hoàng hậu đi! Chọn hoàng hậu đi!”

Vua ta ngập ngừng một tí. Có nên chọn cô Charlotte để “chính trị” một tí hay không? Cô ta sẽ khoái chí, và như thế là thu phục được, ăn đứt đi! Nhưng rồi anh chàng nghĩ rằng sự thực là vì nàng Cora mà người ta mời mình đến, nếu lại chọn bà cô thì mình hoá ra là một thằng ngốc. Thế là anh ta quay về phía cô thiếu nữ ngồi bên, và đưa nàng hột đậu đế vương: “Thưa quý nương, xin cho phép tôi được tặng nàng?” Và lần đầu tiên họ nhìn tận mặt nhau. Cô nàng nói: “Xin cảm ơn ông!” và nhận lấy vật bảo chứng uy quyền kia.

Anh chàng nghĩ thầm: “Quả là cô gái này đẹp thật. Đôi mắt tuyệt. Mà người lại bạo dạn, kháu thật!”

Một tiếng nổ làm hai người đàn bà giật bắn người. Cachelin vừa mở chai sâm-banh, rượu vọt ra và chảy xuống khăn giải bàn. Rồi người ta rót đầy bọt vào các cốc, và chủ nhân tuyên bố: “Rượu hảo hạng, trông cũng biết.” Nhưng Lesable vừa sắp uống để cho rượu khỏi tràn ra ngoài cốc, thì César kêu lên: “Kìa đức vua ngự tửu! Đức vua ngự tửu! Đức vua ngự tửu!” Cô Charlotte ta cũng vui lây, giọng the thé la lên: “Đức vua ngự tửu! Đức vua ngự tửu!”

Lesable uống cạn cốc một cách vững vàng, và đặt cốc xuống bàn: “Các vị xem tôi cứng lắm đấy chứ!” rồi, quay về phía Cora: “Đến lượt quý nương, xin mời!”

Cô nàng định uống, nhưng vì mọi người kêu lên: “Hoàng hậu ngự tửu! Hoàng hậu ngự tửu!”, cô ta đỏ mặt, ngả ra cười và đặt chiếc cốc phễu xuống trước mặt.

Bữa ăn về cuối thật là vui vẻ, vua tỏ ra ân cần và chiều chuộng hoàng hậu. Rồi, đến lúc dùng rượu mùi, Cachelin nói: “Xin để người nhà dọn bàn cho rộng. Trời không mưa, ta có thể ra ngoài sân gác một phút.” Ông ta cố ý để mọi người ra ngắm cảnh bên ngoài, tuy trời đã tối.

Thế là người ta mở cửa kính ra vào. Một luồng gió ẩm lọt vào phòng. Bên ngoài trời ấm, như tiết tháng tư; mọi người bước lên bực từ phòng ăn ra ngoài hiên gác rộng. Người ta chỉ nhìn thấy một ánh sáng mờ là là trên thành phố lớn, như những vòng lửa quây trên đầu các thánh. Từng chỗ từng chỗ ánh sáng đó đậm hơn, và Cachelin giải thích: “Đây chỗ kia là khu Lạc Viên sáng như thế đấy. Đây là dãy đại lộ. Chà! Nhìn rõ nhỉ! Ban ngày đứng đây mà nhìn toàn cảnh thì tuyệt đẹp. Dù ai đi du lịch tận đâu, cũng không thấy nơi nào đẹp hơn ở đây.”

Lesable tì khuỷu tay xuống lan can sắt, bên cạnh Cora, cô ta đang nhìn vào khoảng không, im lặng, lơ đãng, lòng bỗng nhiên sững sờ vì một mối buồn vơ vẩn. Cô Charlotte sợ lạnh trở vào phòng. Cachelin tiếp tục nói, tay chỉ về phía điện Invalides, Trocadéro, Khải hoàn môn Ngôi Sao.

Lesable khẽ hỏi: “Thế nào, cô Cora, cô có ưng nhìn Paris từ nơi cao này không?”

Cô nàng khẽ giật mình, như sực tỉnh, và trả lời: “Tôi à?… Có chứ, nhất là về chiều tối. Tôi nghĩ đến bao nhiêu điều đang diễn ra ở kia, trước mặt chúng ta. Biết bao nhiêu kẻ sung sướng và kẻ khổ sở trong những nhà kia! Nếu người ta được nhìn thấy hết thì người ta biết được bao nhiêu điều!”

Anh chàng sát lại gần cho tới khi đụng vai vào khuỷu tay nhau: “Những đêm trăng, chắc là huyền ảo lắm?”

Cô nàng rủ rỉ: “Thật thế đấy. Người ta tưởng như bức chạm của Gustave Doré*. Nếu có thể đi dạo chơi thật lâu trên các mái nhà thì thú vị biết bao.”

Gustave Doré: một nhà họa sĩ và điêu khắc Pháp (1833 - 1883).

Thế là chàng hỏi han về những sở thích, những ước vọng, những thú vui của nàng. Và nàng trả lời không bối rối, rõ ra cô gái chín chắn, khôn ngoan, không quá mơ mộng. Chàng thấy nàng quả là có ý thức, và tự nhủ rằng thật là khoái trá nếu có thể quàng tay ôm lấy cái thân hình tròn trĩnh và chắc nịch kia, và hôn thật lâu từng chiếc hôn nhỏ nhẹ, như người ta nhấm nháp thứ rượu mạnh thật ngon, vào làn má tươi thắm kia, chỗ bên cạnh tai, có một ánh đèn rọi vào. Anh ta cảm thấy bị thu hút, xúc động bởi cái cảm giác ở sát bên người đàn bà, bởi sự thèm khát thứ xác thịt chín muồi và trong trắng, và bởi sự quyến rũ tế nhị của người thiếu nữ. Anh ta tưởng như có thể đứng đó hàng giờ, hàng đêm, hàng tuần, mãi mãi, tựa tay bên cạnh nàng, để cảm thấy nàng ở bên mình, để thấm vào mình cái khoái trá được gần gũi nàng. Và có cái gì như một cảm xúc nên thơ nâng bổng lòng anh chàng lên trước cảnh đô thành Paris to lớn bày ra trước mặt, rực rỡ ánh sáng, đang sống cuộc sống ban đêm, cuộc sống ăn chơi và hành lạc. Anh ta tưởng như mình khống chế cả thành phố đồ sộ, như mình bay lượn ở bên trên; và anh cảm thấy khoan khoái biết bao nhiêu nếu tối nào cũng được tựa tay trên hiên gác này bên một người đàn bà, và âu yếm nhau, hôn nhau, siết chặt lấy nhau ở bên trên đô thành rộng lớn, bên trên mọi ái ân mà nó chứa đựng, bên trên mọi thoả mãn phàm tục, bên trên mọi dục vọng tầm thường, liền sát ngay các vì sao. Có những buổi chiều mà cả những tâm hồn ít xúc động nhất cũng đâm ra mơ mộng, dường như họ mọc cánh. Có lẽ anh chàng hơi say rượu.

Cachelin, bỏ đi tìm điếu, rồi trở lại vừa châm thuốc hút vừa nói:

“Tôi biết ông không hút nên không mời. Không có gì thú hơn là đốt một mồi thuốc ở đây. Tôi, nếu mà bắt tôi ở tầng dưới thì không chịu được. Sở dĩ ở trên này được, là vì toà nhà này là của bà chị tôi, cả hai toà nhà bên cạnh, bên phải và bên trái cũng thế. Bà chị tôi, vốn liếng cũng khá. Những nhà này, trước đây bà ấy tậu cũng không đắt.” Và, quay vào phía phòng ăn, ông ta hỏi to: “Chị Charlotte, trước chị tậu những đất này mất bao nhiêu?”

Thế là có tiếng the thé của cô gái già trả lời. Lesable chỉ nghe được lõm bõm: “… Năm một nghìn tám trăm sáu ba… ba mươi nhăm quan… xây dựng sau… ba toà nhà… một chủ nhà băng… bán lại ít ra là năm mươi vạn quan…”

Cô ta kể lể, khoe của dễ dãi như một anh lính già kể lại các trận đánh, cô ta kể từng món tậu được, bao nhiêu người dạm mua lại như thế nào, thặng giá là bao nhiêu, v.v…

Lesable rất chú ý, quay người lại, tựa lưng vào lan can. Nhưng vì chỉ nghe được từng mẩu, câu được câu chăng, nên đột nhiên anh ta bỏ rơi cô bạn trẻ để vào phòng nghe cho hết; và, ngồi bên cô Charlotte, anh ta bàn rất lâu với cô ta, nào giá cho thuê nhà có cơ tăng lên, nào lờ lãi thu được nếu người ta biết đặt vốn, bằng tiền mặt hay của chìm.

Vào quãng nửa đêm anh ta ra về, hứa sẽ trở lại.

Một tháng sau, khắp cơ quan bộ chỗ nào cũng chỉ nghe nói đến đám cưới Jacques-Léopold Lesable lấy cô Céleste-Coralie Cachelin.