Cape Town Bão tố và Hy vọng

Mùa xuân đến với Thành phố Mẹ (1*) khá muộn. Cuối tháng Chín, khi nắng đã rải chan hòa khắp đất Nam Phi thì ở đây trời còn lạnh. Những chậu hoa gầy guộc nở sớm trước hiên nhà tôi ở vẫn run rẩy vì rét. Mặc dù trời mưa rả rích từ đêm trước, tôi vẫn quyết định sẽ đi bộ một vòng quanh thành phố, bắt đầu từ khu Bo Kaap.

Nằm thoai thoải trên sườn đồi Signal, Bo Kaap thực sự là một khu đa văn hóa với những ngôi nhà xây từ thế kỷ XVII được sơn màu rực rỡ từ xanh cốm, vàng, cam, hồng, tím sậm, những hàng chắn song được cách tân yểu điệu và ban công treo đầy hoa. Rất nhiều cư dân sống trong khu vực này là thế hệ cháu chắt của những nô lệ đến từ Malaysia, Indonesia và nhiều quốc gia châu Phi khác, từng được thực dân Hà Lan đưa tới đây từ thế kỷ XVI, XVII. Những người nô lệ này được biết đến với cái tên “Cape Malays”, do vậy khu vực này còn được gọi là quận Cape Malay. Ngôi nhà cổ nhất ở đây được xây dựng từ năm 1760 và giờ trở thành một bảo tàng tái hiện cuộc sống gia đình người Malaysia điển hình. Đi thẳng về phía Dorp Street, bạn sẽ bắt gặp Auwal, nhà thờ Hồi giáo đầu tiên của Nam Phi.

Bo Kaap, cũng giống như nhiều khu vực khác ở Cape Town, từng trải qua những ngày tháng chia rẽ đau thương dưới chế độ phân biệt chủng tộc Apartheid. Nếu như trong quá khứ, đây là nơi dành riêng cho những người theo đạo Hồi thì ngày nay, cả khu vực này đang chuyển mình trong một cuộc hàn gắn vĩ đại. Nhiều nhà hàng, quầy bar, studio nghệ thuật mọc lên khiến cho Bo Kaap trở thành một nơi thời thượng vừa hiện đại vừa cổ kính mà khách du lịch ai cũng phải ghé qua một lần.

Con phố Buitengracht trải dài đưa tôi tới với The Victoria Alfred (VA) Waterfront - khu vực cảng rộng lớn đồng thời là trung tâm ẩm thực, mua sắm, giải trí hàng đầu ở Cape Town.

Về trưa, mưa đã tạnh dần, mặt trời ló ra rạng rỡ. Trên quảng trường Nobel, một ban nhạc truyền thống trình diễn những bài hát cuốn hút trong tiếng trống rộn ràng. Cũng tại đây có bốn bức tượng đồng tạc chân dung bốn người con kiệt xuất của Nam Phi đó là Albert Luthuli 2*, linh mục Desmond Tutu 3*, cố Tổng thống Nelson Mandela và FW de Klerk 4*.

1* Một tên gọi khác của Cape Town.

2*Albert Luthuli (1898-1967): Thường được gọi là Zulu Mvumbi, là một giáo viên người Nam Phi, nhà hoạt động, chính trị gia, từng đạt giải Nobel Hòa Bình.

3* Linh mục Desmond Tutu (sinh ngày 7/10/1931), là nhà hoạt động chính trị người Nam Phi và là tổng giám mục Anh giáo nghỉ hưu, trong thập niên 1980, ông nổi tiếng thế giới với tư cách là người đối đầu chủ nghĩa phân biệt chủng tộc Apartheid ở Nam Phi.

4* FW de Klerk (sinh ngày 18/3/1936), là chính trị gia Nam Phi, từng là tổng thống Nam Phi và là người phá bỏ chủ nghĩa phân biệt chủng tộc Apartheid ở Nam Phi.

Từ khu vực này có thể phóng tầm mắt nhìn không gian rộng lớn xung quanh, phía trước là biển Đại Tây Dương ầm ầm sóng vỗ, vịnh Table tuyệt đẹp và núi Bàn sừng sững sau lưng.

Núi Bàn có lẽ là kỳ quan nổi bật nhất ở Cape Town với chiều cao trên 1.000m và hai đỉnh Devil’s Peak và Lion’s Head ở hai đầu. Đôi khi một dải mây trắng bao phủ trên ngọn núi như một chiếc khăn trải bàn mềm mại. Từ trên đỉnh núi có thể ngắm toàn cảnh khu trung tâm thành phố sầm uất và phóng tầm mắt ra đại dương mênh mông.

Xuôi về phía Nam chừng 60km là một địa danh không kém phần nổi tiếng: Cape Point và Cape of Good Hope. Nhiều người vẫn nhầm tưởng rằng đây chính là nơi hợp nhất của Đại Tây Dương và Ấn Độ Dương, tuy nhiên trong thực tế, ít ai biết rằng cực Nam của châu Phi phải là mũi Agulhas nằm cách đó 150km. Với đông đảo du khách, việc trèo lên ngọn hải đăng trên mũi Cape Point, sờ tay vào cây cột chỉ hướng tọa độ tới những địa danh lớn trên thế giới như London, New Dehli, Jerusalem, Beijing… là một may mắn lớn trong đời.

Thập niên 70, 80 của thế kỷ trước đánh dấu một thời kỳ đen tối trong lịch sử của Cape Town với nạn phân biệt chủng tộc Apartheid mà cho tới nay sự chênh lệch giàu nghèo rõ rệt vẫn còn hiển hiện ở nhiều nơi trong thành phố. Những khu “township” - khu ổ chuột chủ yếu của người da màu hình thành từ những túp lều ghép lại bằng những tấm tôn cũ, thùng carton, rèm cửa rách nát tồn tại bên cạnh những ngôi nhà sang trọng và đắt tiền ngang với những thành phố lớn châu Âu.

Nhắc tới lịch sử của thành phố này không thể không nhắc tới một trong những nhân vật nổi tiếng nhất trong lịch sử Nam Phi - cố tổng thống Nelson Mandela, người anh hùng đã góp phần chấm dứt nạn Apartheid và có sự gắn bó chặt chẽ với thành phố này. Trên đảo Robben, một hòn đảo cách thành phố 10km vẫn còn di tích nhà tù nơi giam giữ Nelson Mandela trong suốt 18 năm. Cựu tổng thống Kgalema Motlanthe và tổng thống đương nhiệm Jacob Zuma cũng nằm trong danh sách những tù nhân nổi tiếng của nhà tù này, nơi ngày nay đã trở thành một di sản thế giới UNESCO.

Chỉ vài giờ ngay sau khi được trả tự do vào ngày 11 tháng 2 năm 1990, Mandela đã có bài phát biểu đầu tiên trước công chúng từ ban công tòa thị chính thành phố. Bài phát biểu của ông đánh dấu một kỷ nguyên mới cho cả đất nước. Bốn năm sau người dân Nam Phi được tham gia vào cuộc bỏ phiếu tự do đầu tiên. Hai mươi năm đã qua từ những ngày tháng lịch sử ấy, hôm nay Cape Town đã thay đổi rất nhiều và thực sự trở thành một đô thị quốc tế sầm uất sánh ngang với London, Paris… Những ký ức của quá khứ đau thương đã lùi xa, giờ đây khách du lịch từ mọi nơi trên thế giới nườm nượp đổ về để được ngắm những buổi hoàng hôn bình yên trên đỉnh núi Bàn, mua sắm ở khu V&AWaterfront, nghe nhạc jazz tại những quán bar trong khu Bo Kaap, ngắm hoa trong vườn Botanical Garden...

Năm 1836, trong một lá thư gửi em gái, nhà tự nhiên học người Anh Charles Darwin đã so sánh Cape Town như “một quán trọ tuyệt vời trên một hành trình tuyệt vời về phương Đông”. Với tôi, không có sự so sánh nào hợp lý hơn thế để kết thúc một bài viết về Cape Town - Thành phố Mẹ.