Chương 3

Trên nền sương sớm tinh mơ tại đỉnh núi vùng Lam Sơn, in lên bóng dáng một vật hình thù giống như khối đá sắp sửa rơi tõm vào khoảng không bao la. Thực ra, đó là con tuấn mã đang mang trên lưng người kỵ sĩ gan dạ, coi thường núi cao hố thẳm chênh vênh.

Búi tóc dựng tốc lên theo chiều gió núi, đứng thẳng mình, chân cài trên bàn đạp yên ngựa, Chủ Soái Lê Lợi đang ngắm nhìn cảnh vật dưới chân. Về phía Nam, con sông Luống, nơi ngày nào còn bé thơ ngài và các anh em cùng vui đùa bơi lội, đang hiện ra như một vòng cung bạc lấp lánh. Phía dưới kia, những dãy nhà, những chuồng ngựa, vựa thóc và những mái ngói màu sẫm nổi bật lên giữa những đám ruộng xanh rờn. Chính cụ tổ Lê Hối đã gây dựng nên mảnh đất ấy, biến nó thành gia trang uy nghi đồ sộ của nhà họ Lê, gia trang này có khả năng dung chứa tới cả ngàn khách cư ngụ. Đó là nơi tổ tiên ngài hiện đang yên giấc ngàn thu. Và xa xa kia, ngọn đồi Phật Hoàng trông như con dấu triện là nơi phụ mẫu ngài được chôn cất, bên cạnh đó, cái hồ rộng từ trên trông xuống chỉ còn như một cái ao con... Lê Lợi nghe có tiếng gà giục sáng. Đằng kia, đám nông phu đang dẫn trâu ra đồng, băng ngang qua những bờ đê trơn trượt, tay cầm bó đuốc rơm soi lối. Hiện toàn bộ gia quyến ngài đang làm ăn sinh sống ở đó gồm đủ các cậu, mợ, dì, dượng. Ngoài ra còn có cả Ngọc Trân người vợ chính, Phạm Thị Nghiêm vợ hai và các con gái của ngài. Thế mà, Lê Lợi buộc phải sống xa họ, náu mình trong dãy núi Lam Sơn đèo heo hút gió này!

Gương mặt như man dại cùng với tấm thân đồ sộ của Lê Lợi bỗng căng thẳng lên: Cặp mắt long sòng sọc chẳng khác con diều hâu sắp sửa vồ mồi, hay con cọp hung tợn trên đà phóng tới. Cả người lẫn ngựa như gắn liền cùng núi non, chồm đứng lên về hướng bầu trời. Rồi hít đầy hơi vào lồng ngực, Lê Lợi cau sầm mặt lại, há toác miệng ra hét vang... Khắp cả đồng bằng vang dội âm thanh khủng khiếp của ngài. Chẳng rõ đó là tiếng chửi thề, tiếng gào thét hay là thần chú? Sau đó Lê Lợi quày144 dây cương, thúc ngựa biến hút vào trong dãy núi, nơi đoàn hộ vệ của ngài đang chờ. Đó là những tay cận vệ dũng cảm, tinh thông mười tám loại khí giới. Họ cực kỳ gan dạ, luôn sẵn sàng liều mạng sống vì ngài.

Trước ngày Tết ít lâu, hết thảy bọn họ đều đồng tâm nhất trí đi theo Lê Lợi khi ngài rời truông Kha Lâm cách Tây Đô không xa, vượt qua sông Mã để lập tổng hành dinh trong một hang động lớn nơi vùng núi quê nhà, ngoài tầm truy kích của lũ giặc Tàu. Đao kiếm đeo lủng lẳng ở thắt lưng, dao mác dao rựa hườm sẵn nơi tay, vai chất đầy túi đựng cung tên, ai nấy đều sẵn sàng chờ hiệu lệnh tổng khởi nghĩa. Thêm vào đó, nhờ có nho sĩ Nguyễn Trãi cận kề ngày đêm nên uy tín Lê Lợi càng lúc càng tăng cao. Hai người đồng tâm hiệp lực với nhau, cùng quan sát nghiên cứu kỹ lưỡng tình hình, nghiền đi ngẫm lại chiến lược. Vị nho sĩ miệt mài thăm dò tinh tú, tính toán ngày giờ thuận tiện. Chàng vừa được chủ soái Lê Lợi mời về chung mái gia đình vào ngày mùng bảy tháng giêng năm Mậu Tuất này (1418).

Tiếng trống Mường vang lên truyền lệnh tụ tập đám nghĩa quân.

Lúc nãy mỗi người đang mỗi việc: Kẻ lo đao kiếm, kẻ lo đẽo gỗ, kẻ chế chất nổ, kẻ lo chăm sóc ngựa voi trong lúc kẻ khác nữa đang đọc binh thư... Nghe tiếng trống, mọi người đều lập tức rời bỏ công việc, nghiêm chỉnh tuôn về cái hang sâu giữa lòng núi nơi trầm hương đang nghi ngút bốc lên, theo sau là một số phụ nữ: tốp thì lưng đeo gùi để nhặt hoa rừng cỏ dại, tốp khác cầm theo cái mai đào đất để săn chuột và chồn đen.

Trên chỗ dành riêng cho nhà cố vấn tài ba bên trái Lê Lợi, Nguyễn Trãi đang ngắm nhìn những hàng người rầm rộ tuôn đến.

Thật khó mà tìm được đạo quân nào bình dân hơn, toàn là những người lính trang bị sơ sài chen lẫn đám nông dân rách rưới tả tơi, hoạ hoằn lắm mới thấy thấp thoáng vài tấm áo choàng thêu hoa thấm đầy bụi đường, vài manh chiến bào bằng kim loại, tựu trung thì toàn là những miếng vỏ cây kết lại thành áo. Tuy nhiên, tất thảy như một, đều tra chặt tay vào vũ khí, dù đó chỉ là một cây tre vót nhọn, một cây kích, một ngọn đinh ba bằng sắt hay thậm chí chỉ là một cây gậy quèn.

Họ hoàn toàn khác biệt nhau về nguồn gốc, cấp bậc, tài năng hay diện mạo. Song ai nấy đều chung niềm sục sôi đứng lên chống lại bất công. Trong số họ có người thuộc hàng hậu duệ Vua chúa như tướng Trần Nguyên Hãn cũng như bản thân Nguyễn Trãi, người khác thuộc dòng chiến binh như Mộng Tuân và Tự Tân, hai đồng khoa, còn người khác nữa thì là con em các quan lại như Khiết hoặc thuộc gốc gác thợ rèn như Ba, gốc gác thợ săn như Doanh... Tóm lại, dù thuộc hàng quan lại hay thương nhân, sư sãi hay nông dân, văn sĩ tài hoa hay "lớp lê dân thất học", tất cả họ đều đồng tâm nhất trí, đều chung niềm tin tưởng lẫn lòng gan dạ. Từ góc biển chân trời bốn phương đất nước họ tề tựu về đây: người thì từ vùng châu thổ áo quần màu nâu sẫm, kẻ thì vùng cao nguyên y phục màu chàm, tháp tùng theo họ là anh em cùng huyết thống, con ruột, con nuôi, những bà vợ, người bác, người chú, anh em họ hàng hoặc có thể là một vài tên đầy tớ. Tất cả đều đồng lòng hết dạ mến yêu Tổ quốc và ao ước thà chết chẳng chịu khuất phục. Do Thiên Ý thiêng liêng, họ nối kết với nhau thành một gia đình và giờ đây họ ùn ùn kéo về phía Chủ Soái Lê Lợi, người đang nồng nhiệt đưa mắt nhìn họ, lòng đầy mãn nguyện.

- Thưa Chủ Soái, Nguyễn Trãi lên tiếng, ý dân là ý ngài, trái tim dân chính là trái tim Ngài.

Nói rồi, Nguyễn Trãi tự ý lùi về phía sau. Lê Lợi đáp lời:

- Xin quân sư và các chiến hữu cứ an vị.

Đoạn vừa hất chiếc đầu lẫm liệt oai phong về phía sau vừa ưỡn đôi vai hùng dũng, Lê Lợi nói tiếp:

- Kể từ ngày Lý Bân, một trong những tướng Tàu hung hãn được triều đình phương Bắc phái đến dày xéo nước ta, khắp nơi đều đã xảy ra những cuộc đàn áp dữ dội. Tình hình hiện đã có nhiều chuyển biến nên hôm nay ta có vài lời muốn ngỏ cùng toàn thể chư vị. Thưa chư vị, hoàn cảnh hiện nay đòi buộc chúng ta phải ra tay hành động. Trước đây, nơi vùng kháng chiến miền Thanh Hoá, chúng ta đã thề nguyên đồng tâm hiệp ý ngăn chặn bè lũ xâm lăng, nay đã đến lúc thực hiện lời thề đó! - Lời nói của Lê Lợi vang rền như tiếng chuông vọng gác - Hỡi chư vị đang nghe ta nói đây! Chư vị lão trượng đáng kính - vừa nói, Lê Lợi vừa quay về hướng các bô lão răng thưa tóc bạc đang run run đứng ở hàng đầu. - Hỡi chư vị thổ ti! (tức các tù trưởng bộ lạc miền Trung du và Cao nguyên) - Lê Lợi hướng về các thủ lĩnh sơn cước lực lưỡng có tài chỉ cần xoáy cán dao là bao nhiêu cái đầu rơi xuống - Hỡi chư vị đến từ các tỉnh Tân Bình, Sơn Nam, Hải Dương, Sơn Tây! Chư vị đến từ Ninh Bắc, An Bang, Thái Nguyên! Hỡi chư vị gốc người Thăng Long, chư vị gốc vùng Nghệ An - nói đến đây Lê Lợi đưa tay chỉ các chiến binh búi tóc màu hung hung cột lên trông thật quái dị - Hỡi chư vị gốc vùng Thanh Hoá và hỡi quý bà quý cô là hiền thê các chiến binh, là những nữ dân công trên các sơn đạo, là những nông dân tay lấm chân bùn hay những người theo nghề canh cửi, tất cả các quý bà quý cô đều xứng đáng là hậu duệ của Hai Bà Trưng!- Vừa nghe nói thế, đám phụ nữ người Kinh cũng như đám phụ nữ sơn cước đều đưa ống tay áo lên mặt che giấu niềm bối rối e thẹn - Hỡi tất cả, tất cả chư vị - Lê Lợi vừa khoát đôi tay tràn đầy uy lực đưa rộng ra như quy tụ họ lại làm một - đoạn tiếp lời - Đáp lời kêu gọi của Ta, chư vị đã đồng tâm hiệp nhất đến đây, chúng ta đã chung lòng thề quyết chiến đấu không sờn. Kể từ giờ phút này, tất cả chúng ta hợp thành một gia đình duy nhất đứng lên chống lại lũ quân thù bất cộng đới thiên - Lê Lợi đảo cặp mắt sắc như nước nhìn mọi người - Hôm nay, các vì tinh tú thiên địa hội tụ cát tường, được sự đồng lòng của hội đồng quân sự - Lê Lợi đưa tay chỉ giáp vòng mười tám chiến hữu thân tín - Ta, Lê Lợi, người nông dân đa tài thuộc làng Lam Sơn, con trai thứ ba của Lê Khoang, sau khi cống hiến tất cả đất đai sản nghiệp để phục vụ cho đại nghiệp nhân nghĩa, nay trước mặt thiên địa, chư thần các đẳng, ta lấy danh hiệu là "Bình Định Vương" lãnh lấy trọng trách thống lĩnh cuộc tổng khởi nghĩa!

Lập tức những tiếng hò reo, tiếng thét trận xen lẫn tiếng cồng chiêng cuồng nhiệt vang lên. Dừng lại một lúc, Lê Lợi tiếp lời:

- Dù cho quân xâm lăng tàn bạo cướp bóc, âm mưu ly gián, chia rẽ hay mua chuộc, chúng vẫn không bao giờ bóp nghẹt nỗi lòng khát vọng tự do của chúng ta. Lòng khát vọng ấy vẫn nung nấu như ngọn lửa âm ỉ cháy. Hỡi chư vị anh em, trước hết chúng ta thổi bùng ngọn lửa ở vùng đất Thanh Hoá, sau đó ngọn lửa ấy sẽ lan tràn khắp mọi miền đất nước. Hãy dùng mưu mẹo và trí thông minh! Hãy đánh vào quân thù nơi nào chúng yếu và hãy lui về phòng thủ khi chúng hùng mạnh! Hãy tiêu hao sức lực bọn chúng bằng những trận đánh phân tán mỏng. Bằng sự quấy nhiễu liên tục, chúng ta sẽ không để cho chúng được yên thân! Tuy chỉ gồm vài ngàn người khí giới gần như không có bao nhiêu, ăn uống ngày chỉ một bữa, áo mặc hè cũng như đông chỉ có một manh, nhưng chúng ta lại phải đối diện với quân thù đã vừa hùng mạnh hơn chúng ta lại còn cài gián điệp vào trong hàng ngũ chúng ta nữa!

Vừa nghe đến đây, một đám nghĩa quân cặp mắt sòng sọc, quơ tít ngọn giáo, thét lên:

- Giết chết lũ phản bội đi!

Hàng ngàn miệng lưỡi hùa theo: "Giết đi, giết lũ chúng đi!"

Chờ đám đông bớt ồn, Lê Lợi hướng về Nguyễn Trãi và lặp lại những lời vị nho sĩ này từng nói: Chư vị phải cố "Biến hoàn cảnh không lối thoát thành hoàn cảnh thuận lợi, phải học đương đầu với những hoàn cảnh thập tử nhất sinh, phải biết biến từng trở ngại thành đà phóng cho thành công, đức tính của người anh hùng chính là biết lợi dụng tất cả mọi hoàn cảnh". Nói xong, Lê Lợi vung gươm lên:

- Nào các bạn, hãy tiến lên, thời cơ đã đến rồi! Chúng ta hãy sẵn sàng hy sinh tất cả!

- Chúng ta hãy liều mình vì Minh Chúa chúng ta! - Một người hô vang.

Ngàn tiếng khác đồng thanh họa lại.

- Chúng ta hãy liều mình vì Minh Chúa chúng ta!

Lê Lợi tiếp:

- Hỡi anh em, chúng ta hãy mài gươm cho bén, giũa giáo cho nhọn, dao mác hãy sẵn sàng tuốt ra khỏi vỏ, cung nỏ hãy dương lên! Hỡi các bô lão đáng kính! Chư vị có nhiệm vụ canh chừng đường đi nước bước của quân thù. Hỡi các cháu bé, các cháu có nhiệm vụ vót tre làm bẫy! Hỡi các bà các chị, chư vị có nhiệm vụ chăm sóc lương thảo cho binh sĩ. Cho dù quân thù đi đứng hay làm gì ở đâu, chúng cũng sẽ không bao giờ tìm được một phút giây nghỉ ngơi. Chúng ta phải vây chúng, chặt chúng ra từng miếng, xé chúng ra thành từng mảnh, tóm lại tất cả trong một khẩu lệnh: "Chúng ta hãy giết giặc Tàu!".

Một rừng gươm đao và đủ loại vũ khí chọc thẳng lên trời. Một đợt hò vang lên lan truyền khắp núi đồi như sấm sét. "Hãy tiêu diệt lũ giặc Tàu".

Lê Lợi ra dấu cho thuộc hạ dẫn đến một gã đàn ông cổ bị tròng dây. Họ xô hắn xuống dưới chân ngài. Hắn lồm cồm bò trên đất, đôi mắt cứng đờ, toàn thân run lên bần bật. Đó là tên gián điệp của tướng giặc Mã Kỳ.

Tốp nghĩa quân đứng hàng đầu khuôn mặt lạnh băng câm nín từ từ siết chặt vòng vây quanh tên phản bội, ánh mắt họ toé lên ngọn lửa sục sôi lòng thù hận như muốn xé nát, muốn cắt đi cái lưỡi xấu xa của hắn. Cả ngàn khuôn mặt khinh bỉ, nhạo báng hướng nhìn về con vật khốn nạn bị sụp bẫy đang chờ đón sự trừng phạt.

Ngay sau khi tốp nghĩa binh đồng loạt nới lỏng vòng vây quanh tên phản bội, Chủ Soái Lê Lợi, vẫn đứng vững tại chỗ, đưa hai tay rút thanh kiếm ra... Sự việc diễn tiến chỉ trong khoảnh khắc một tiếng huýt gió và nhanh như tia chớp, cái đầu tên gián điệp đã lăn trên thảm cỏ, máu tuôn xối xả.

Một nghĩa quân nhặt cái thủ cấp lên, cột chỏm tóc dài vào đầu một nhánh cây, nó đong đưa qua lại, máu nhỏ xuống từng giọt trong khi cái xác không đầu vẫn tiếp tục quằn quại trên mặt đất trong vũng máu bốc hơi.

Đám đông kính cẩn nhìn về Chủ Soái hô lên: "Vạn tuế đức Vua! vạn vạn tuế!". Lê Lợi trầm tĩnh lau chùi lưỡi gươm. Vị minh chủ này đích thực yêu điều dân yêu, ghét điều dân ghét...

Sau đó, để đánh dấu ngày khai chiến, Lê Lợi mời mười tám chiến hữu thân cận dự tiệc chiêu đãi. Bữa tiệc gồm có món thịt bò rừng, thịt nai, món chuột đồng ninh nhừ theo lối người Mường, và hai chum rượu gạo uống theo lối dùng ống sậy rỗng ruột để hút. Sau khi ai nấy no say, Lê Lợi chùi hàng ria mép còn dính đẫm máu tươi và ngỏ lời với họ:

- Hỡi anh em, chúng ta đã lấy máu con Bạch Mã nhuốm thắm lời thề với nhau. Giờ đây thời cơ hành động đã đến, chúng ta hãy gìn giữ mối dây huynh đệ thắt chặt chúng ta với nhau. Ta mong rằng mỗi người hãy chu toàn nhiệm vụ được giao phó. Ai bất tuân, bất cẩn, gây nguy hại cho đại cuộc sẽ bị nghiêm trị không thương tiếc, kẻ vi phạm sẽ không được khoan dung. Sau đây là những quyết định của ta.

Lê Lợi vừa nói xong, Mộng Tuân đồng khoa của Nguyễn Trãi và cũng là người bạn của nàng ca nhi quá cố Tiểu Mai, bước ra phía trước lớn tiếng chậm rãi đọc to:

- Con rồng Lam Sơn Lê Lợi tước hiệu Bình Định Vương nắm quyền chỉ huy tối cao. Ức Trai145 Nguyễn Trãi, nhà chiến lược lão luyện, giữ chức cố vấn tối cao kiêm chưởng ấn Đại Thần và quân sư chiến lược sẽ phụ trách soạn thảo công văn và sát cánh cùng ta trong hội đồng chiến tranh.

- Trần Nguyên Hãn biệt danh Hổ Trầm, Phạm Văn Xảo biệt danh Kiếm Ngọc, Lê Sát biệt danh Sấu Thần sẽ đảm nhiệm phận vụ Tổng chỉ huy quân sự.

- Hai thủ lĩnh người Mường là Lai biệt danh Chú Vượn và Hiểm biệt danh "Chồn Ngoài Hang" chỉ huy Kỵ binh.

- Lê Thạch biệt danh Bão Táp, Lưu Nhân Chu biệt danh Diêm Vương, Lê Thụ biệt danh Tận Thoát đặc cách Bộ binh.

- Đinh Liệt biệt danh Xác Gấm, Lê Ngân biệt danh Bất Đắc Kỳ Tử, Trương Chiến biệt danh Thiết Mã được phong làm cố vấn quân sự.

- Lê Văn Linh biệt danh Thanh Vân (mây xanh), Bùi Quốc Hưng biệt danh Hoạt Bát được phong làm cố vấn dân sự.

- Mộng Tuân biệt danh Trời Con, Lý Tự Tân biệt danh Mặt Hươu sẽ phụ trách về quân trang quân cụ cũng như lo việc huấn luyện quân sĩ.

- Thủ Lĩnh Sơn cước Hữu biệt danh Đại Phong, Nguyễn Chích biệt danh Vân Xa đặc trách về giao liên.

- Trịnh Kha biệt danh Ngưu Mao phụ trách hậu cần.

- Khuyến biệt danh Đông Áng phụ trách việc quân lương.

- Lê Lý biệt danh Quỷ Tàng Hình đặc trách công tác gián điệp. Và tiếp theo là danh sách các thuộc hạ được chỉ định vào những phận vụ riêng biệt tùy theo năng khiếu của từng người:

- Ba, người thợ rèn làng Kiều Ngọc biệt danh Xảo Thủ, vì khéo tay, sẽ phụ trách việc phác hoạ bản đồ và chiến địa dưới sự chỉ đạo của Nguyễn Trãi.

- Doanh biệt hiệu "Cậu bé rừng xanh" từng quen nuôi ong rừng để đánh giặc, một loại ong vô cùng hung hãn, có khả năng quấy nhiễu quân thù ở cách xa cả ngàn dặm, sẽ lĩnh nhiệm vụ bố trí các tổ ong tại những điểm chiến lược trong vùng. Và nhờ biết rành những loại cây độc nên anh còn được giao nhiệm vụ tẩm độc các mũi tên.

- Dương được phong Đại Y Sư nhờ tài điều chế các dược liệu.

- Lính người dân tộc Mường với tài khéo ngụy trang cài bẫy được giao nhiệm vụ chuẩn bị bẫy sập và hầm chông dành cho lũ giặc Tàu.

- Nho sinh Khiết và Tô, người bạn chí cốt của y, có tài trong việc lôi kéo quần chúng, sẽ lãnh nhiệm vụ kêu gọi hỗ trợ và hợp tác, chỗ này thì nổi mõ báo động khi có hiệu lệnh, chỗ kia thì la hét ngáng đường lũ quân Ngô, còn chỗ khác nữa thì sẽ chuốc rượu để lấy trộm vũ khí của bọn chúng.

Xuyên qua làn khói đang cuồn cuộn bốc lên từ các điếu thuốc lào, tất cả đều trang trọng gật đầu. Cuộc nổi dậy không chỉ cần đến binh lính, chiến mã, voi trận và lương thảo, mà còn phải dựa vào nhân dân, phải chiếm được sự đồng tình giúp đỡ của họ. Số phận của mọi người có thể tùy thuộc vào sự anh dũng của một phụ nữ, vào lời khuyên của một bô lão hay vào mưu kế của một thằng nhóc.

Lê Lợi nói:

- Ngay từ bây giờ, chúng ta phải làm cho ngọn lửa cuộc dấy loạn bừng cháy lan tràn khắp vùng Thanh Hoá, ta phải tấn công vào các toán tuần tiễu, phải thiêu đốt nhà cửa mùa màng của bè lũ phản bội, phải chiếm đoạt vũ khí, chiến mã và lương thực của quân Ngô - Lê Lợi vung tay như gạt phăng mọi vật trước mặt mà nói - Này nhé, đây là Mã Kỳ và thành Tây Đô - Ngài đưa tay với lấy ấm trà - còn đây là Lam Sơn - Ngài với tay nắm một cái tô và dùng hai chiếc đũa tượng trưng hình con sông Mã phân cách chúng ra hai bên - Khi đã hoàn hồn sau cuộc tập kích bất ngờ, thế nào lũ giặc Tàu cũng sẽ thực hiện lại ý định tấn công tiêu diệt Lam Sơn, hoặc dùng sức mạnh hoặc bằng phương cách hãm vây tuyệt lương. Rồi Mã Kỳ buộc phải rời thành Tây Đô (Một nụ cười kéo khóe mắt hung hãn của Lê Lợi ra đến tận hai bờ thái dương). Tuy nhiên, chúng ta sẽ không để cho hắn kéo đến đây bao vây chúng ta. Chúng ta sẽ xông lên trước hắn rồi lợi dụng thế thượng phong, chúng ta sẽ lôi hắn vào trận địa do chúng ta chọn trước. - Lê Lợi chỉ vào một điểm ở mỗi đầu hai chiếc đũa. Tại đây, nơi thượng nguồn Sông Mã thuộc vùng Lạc Thuỷ có một vùng địa hình hiểm trở rất tiện lợi cho quân ta, ta sẽ đích thân chỉ huy trận chiến này cùng với toán quân chủ lực.

Ba vị tướng vừa được chỉ định vào bộ tổng chỉ huy quân sự là Trần Nguyên Hãn biệt danh Hổ Trầm, Phạm Văn Xảo biệt danh Kiếm Ngọc, Lê Sát biệt danh Sấu Thần, cung kính nghiêng mình tỏ dấu tuân phục.

Mãi cho đến giây phút này, Nguyễn Trãi vẫn im lặng lắng nghe, môi điểm một nụ cười kín đáo. Cho dù chỉ lớn hơn Chủ Soái năm tuổi, vị nho sĩ này vẫn luôn quan sát Lê Lợi với cái nhìn cách quãng của một triết nhân có phần nào như nực cười, đối với một chàng thanh niên đầy tài năng nhưng vẫn còn bồng bột. Nguyễn Trãi đảo mắt một vòng nhìn đám thân hữu, phần lớn đang há hốc miệng tỏ dấu tán đồng tất cả mọi điều Chủ Soái Lê Lợi vừa nói. Thực thế, từ nơi con rồng Lam Sơn toát ra sức mạnh khủng khiếp giống như một thứ quyền uy hung hãn trói buộc, và thu hút hồn vía của những kẻ kề cận, quyền uy ấy khuất phục và làm tiêu tan óc phán đoán của họ. Ngài chính là hiện thân của vị "Chúa tể rừng xanh", của người săn thú và của kẻ hiếu sát bẩm sinh. Trực giác Ngài thật bén nhạy, đầu óc Ngài đầy mưu mẹo, và khả năng chiến thuật thật tuyệt vời! Lê Lợi cũng nhận ra điều đó. Đây chính là sức mạnh mà cũng chính là nhược điểm của ngài. Lê Lợi nói tiếp:

- Nào thưa Quân sư, Ngài có ý kiến gì phản đối không?

- Thưa Chủ Soái - Nguyễn Trãi trả lời - ngay lúc này đây thì chẳng có gì phản đối, tất cả đều nằm trong kế hoạch đã được toàn thể tán đồng. Tuy nhiên, theo thiển ý hạ thần, thần chỉ tự hỏi rồi sau đó sự việc sẽ xảy ra như thế nào?

Lê Lợi la lên:

- Sự kiện kế tiếp? Chỉ có trời mới biết!

Nguyễn Trãi nói:

- Nếu không biết chắc được việc gì sẽ xảy ra kế tiếp, thì cũng có gì ngăn cấm chúng ta tiên liệu điều sẽ xảy ra đâu?

Trong đám bạn bè Lê Lợi đang vây quanh, từ một vài người có những tiếng cười gượng gạo lạnh lùng phát ra, dĩ nhiên là có con Sấu Thần Lê Sát.

Lê Lợi nhấn mạnh:

- Mời quân sư nói tiếp.

Nguyễn Trãi đáp:

- Tấn công quân thù hùng mạnh hơn mình bằng chiến thuật mai phục ắt hẳn là tuyệt vời, nhất là khi sử dụng những đợt tấn công thần tốc vũ bão kèm theo những chuyển biến thật bất ngờ. Tuy nhiên, "sự rành rọt về những phương tiện giúp làm nên chiến thắng vẫn chưa hẳn là chắc chắn đem lại chiến thắng" (xem Binh Pháp Tôn Tử). Riêng phần hạ thần, thì nếu chỉ dựa vào danh hiệu là một tay thao lược để tiên báo một chiến thắng thì đó chưa phải là đỉnh cao của tài điều binh khiển tướng. Tuy nhiên, theo thiển ý, việc đánh bại đám quân Mã Kỳ chưa thể dứt điểm cho cục diện cuộc chiến tranh, trận chiến thắng ấy chỉ là khúc dạo đầu chớ chẳng phải màn chung cục. Chính vì thế, chúng ta phải chuẩn bị những điều kiện cho việc thoái binh cũng kỹ lưỡng không kém gì, những chuẩn bị cho cuộc tiến công. Đây là nguyên tắc, "Nghệ thuật ứng phó khi rút về phòng thủ cũng có giá trị ngang tầm với nghệ thuật tiến công có hiệu quả". Vì lẽ đó, dù cục diện trận đánh thế nào đi nữa, chúng ta cũng phải dự trù một vùng thoái binh kín đáo hiểm hóc hơn vùng Lam Sơn để một đằng chúng ta có thể biến mất ngay trước mặt địch quân, tựa như những giọt nước thấm vào mặt đất biến thành dòng sông ngầm, đằng khác chúng ta sẽ được an toàn trong khi rút lui về phòng thủ, bởi vì quân thù không thể biết được chúng ta ở đâu, đồng thời cũng chẳng biết chúng ta sẽ khơi lại cuộc chiến từ chỗ nào.

Nguyễn Trãi càng nói, vầng trán ngang ngạnh của Lê Lợi càng bừng sáng lên. Sắc diện của ngài là của một người vừa kinh ngạc vừa bị thuyết phục và như đã nhìn thấy diễn biến của chiến sự từ một quan điểm cao xa, rộng lớn hơn.

- Thật là cao kiến! Còn các vị khác hẳn các ngài đồng ý chứ?

Con Sấu Thần Lê Sát, gương mặt tươi cười như một pho tượng mới tô son bắt, lên tiếng:

- Đương nhiên là chúng ta sẽ phải cân nhắc các vấn đề theo từng thời điểm cần thiết, vừa nói hắn vừa ném một nụ cười ruồi cho hai vị tướng khác đang cung kính tỏ ý tán đồng với Nguyễn Trãi.

Tiếp đó, Lê Chích biệt danh Vân Xa tiến lên nói:

- Thưa Chủ Soái, tại sao chúng ta không lấy Nghệ An làm căn cứ lui binh. Tỉnh này đông dân và màu mỡ, ở đây quân Ngô chỉ chiếm đóng vài thị trấn nhỏ mà thôi.

Lê Lợi lắc đầu phản đối.

- Như thế là quá sớm!

Nguyễn Trãi tiếp lời:

- Và lại hơi xa nữa! Trong cuộc chiến tại Lạc Thuỷ, chúng ta cần chọn một căn cứ địa trong miền tây bắc Thanh Hoá giáp biên giới Ai Lao. Như thế chúng ta vừa tìm được chỗ nương tựa vừa có được lương thực. Nơi đây một đằng chúng ta vừa đủ gần quân thù chờ cơ hội đánh úp chúng, nhưng đằng khác, vừa đủ xa nên quân thù không thể đánh úp chúng ta được.

Lê Lợi ngắt ngang:

- Lời Quân Sư Ức Trai thật chí lý. Như vậy chúng ta sẽ rút lui về vùng núi Chí Linh.

Đám chiến hữu Lê Lợi nhìn nhau. Chỉ vài người trong bọn họ như Lai biệt danh Chú Vượn và Hiểm biệt danh Chồn ngoài hang, đã từng một đôi lần đi săn nai ở vùng rừng ấy, còn đại đa số chỉ nghe nói rằng vùng xa xăm này là một nơi đầy hang gấu, hang cọp và ổ đại bàng, đó là vùng núi non có hình dáng kỳ dị, xen lẫn những khe vực chật hẹp, bên dưới là ghềnh thác thét gào rùng rợn. Chẳng có gì làm định hướng cho bước chân người bộ hành gian khổ giữa muôn ngàn hiểm nguy và những cơn sốt ác liệt rình rập. Thật phải có lòng gang dạ thép mới dám vào đó!

Tiếng nói của Lê Lợi vang rền khắp dãy núi:

- Trong các vị có ai vì sợ phải bỏ thây ngoài chiến địa mà phản đối chăng?

Câu khích tướng của Chủ Soái khiến các chiến hữu ngài hổ thẹn đỏ ửng mặt lên. Lai biệt danh Chú Vượn và Hiểm biệt danh Chồn ngoài hang đều cảm thấy tim đập thình thịch như thuở còn săn đuổi bắt cho kỳ được con mồi. Chủ Soái dám nghi ngờ tấm lòng gan dạ của họ sao? Nghĩ thế, đầu óc ruột gan họ nóng bừng lên. Họ tra tay vào cán dao và... nếu Lê Lợi không kịp khoát tay ngăn lại, có lẽ họ đã tự cắt cổ rồi...

Với nụ cười như mật ngọt, Lê Sát tiến lên nói thay cho tất cả:

- Làm sao chúng thần có thể bỏ Chủ Soái mà đi! Chúng thần nguyện sẽ theo ngài đến tận cùng trời cuối đất...

[←144]

(Phương ngữ) quay lại

[←145]

Tên hiệu (bút danh) do Nguyễn Trãi tự đặt