Chương 8 SỨC CẢN CỦA KHÔNG KHÍ
Bên bờ hồ Constance, Đức, Sáu năm sau, tháng Tư năm 1934
Trong nhà kho khổng lồ, chiếc khí cầu dính chặt mặt đất y như một con rồng bị cầm tù. Những sợi dây buộc kêu kèn kẹt. Những chùm ánh sáng tỏa chiếu bên mạn sườn. Đã gần nửa đêm. Dưới đất, giữa những hòm xiểng và túi bưu phẩm, chiếc đài bán dẫn phát ra bản nhạc jazz của Duke Ellington.
- Herr Doktor Eckener!
Tiếng quát đó vọng từ bên ngoài vào.
Quả bóng hơi đung đưa theo dây thừng. Đường nét ánh bạc của nó hãy còn phảng phất hương vị mằn mặn của những chuyến đi vừa qua. Nó dường như đang ngủ.
- Tìm ông ta cho tôi!
Gã đàn ông vừa bước vào nhà kho vừa quát tháo. Theo hắn có ba tay lính trẻ mặc quân phục. Chúng đứng như trời trồng khi nhìn thấy khí cầu.
Khí cầu Graf là một quả bóng dài hai trăm bốn mươi mét và rộng bốn mươi mét, cao như tòa nhà mười tầng, đứng cạnh nó, bất cứ ai cũng trở nên không khác gì một con giòi. Tuy vậy, kẻ mới đến không cần sự chênh lệch tỷ lệ này mới trở nên kỳ cục.
- Doktor Eckener! Tìm cho tôi tiến sĩ Eckener!
Lơ láo trong bộ đồ quá khổ, gã trai vừa bước vào là Kreisleiter, người đứng đầu quốc xã vùng Friedrichshafen. Hai lá sồi thêu trên cổ áo có tác dụng nhắc nhở cấp bậc này cho những ai trót tưởng rằng đứng trước mặt họ là một thằng nhóc mặt mụn, được mẹ mặc quần áo cho để đến thăm bà dì già.
- Tìm ông ta cho tôi!
Đám lính lại chuyển động, chúng rụt rè vì ánh sáng rực rỡ của quả bóng hơn là vì những cái khoa chân múa tay của sếp.
Chúng gần như nhón bước bằng mũi chân để không đánh thức con quái vật.
Ba tên lính vừa mới chớm đôi mươi.
Chúng đều là người trong vùng. Chúng đã chứng kiến ngay gần chúng sự phát triển của những quả bóng do bá tước von Zeppelin phát minh, thậm chí còn từ cuối thế kỷ trước. Chúng quý và tôn trọng niềm đam mê phiêu lưu quá đáng này, niềm đam mê ra đời bên bờ hồ quê chúng, rồi được chỉ huy Hugo Eckener tiếp nối phát huy sau khi bá tước qua đời.
Chúng đặc biệt dõi theo truyền thuyết về con tàu bay mới nhất này, Graf, con tàu hiện đang đi vòng quanh thế giới và được đón chào nồng nhiệt ở mỗi thành phố mà nó dừng lại.
Cả ba đã được thăm khí cầu dưới mặt đất, hồi mười ba hay mười bốn tuổi gì đó, lúc khánh thành nó, và những ngón tay của chúng run rẩy chạm lên bát đĩa viền xanh, vàng trên bàn, một loại sứ gần như trong suốt siêu nhẹ.
Khi đẩy cửa mười cabin có giường ngủ tiện nghi và cửa sổ mở ra bầu trời, tất cả bọn chúng đều mơ đến một ngày nào đó, được nắm tay dắt vị hôn thê của mình lên đó.
Sau này, cùng với những người khác, chúng đã rú lên vì sung sướng khi thấy quả bóng xuất hiện trên bầu trời, phía trên rặng thông, vào năm 1929, sau một chuyến vòng quanh thế giới trọn hai mươi ngày và vài giờ.
Cuối cùng, vừa mới chân ướt chân ráo hết tuổi mặc quần đùi, bước vào binh nghiệp, ở tư thế trang nghiêm trong sân doanh trại, chúng không thể không lén lút ngước mắt lên bầu trời khi khí cầu bay ngang qua, vào lúc sáng sớm. Và rồi hai trăm ánh mắt long lanh, dưới sức nặng của những chiếc mũ cứng, cùng hướng về giấc mơ trẻ thơ đó.
Lúc này, chúng gặp nhau ở đây, ngại ngùng xuất hiện cùng vũ khí, giữa đêm, trong giấc ngủ của khí cầu.
Tên chỉ huy thậm chí cũng chẳng dám nhìn trực diện con quái vật. Hắn cuống cuồng tìm kiếm xem cái thứ nhạc khó nghe và suy đồi cứ làm cho con người ta muốn nhảy múa đó từ đâu ra.
Khi phát hiện ra chiếc đài to, hắn nhảy xổ tới và đá một cú.
Cần phải đá nữa để đám nhạc công của Cotton Club câm hẳn.
Cú nện giày thứ hai làm tăng âm lượng và khiến tụi lính trẻ lúc lắc đầu theo nhịp. Sau ba hay bốn cú đá nữa, tiếng đàn piano của Duke Ellington bắt đầu yếu đi, nhưng đến đợt tấn công cuối cùng, chiếc giày của tên chỉ huy nhỏ thó lại đá trúng sườn quả bóng và hắn bị toạc mất ngón chân cái thô kệch. Tiếng nhạc dừng lại, nhường chỗ cho những tiếng la oai oái.
Sau vài cú nhảy tưng tưng theo kiểu Baville, tên chỉ huy nhỏ thó nuốt cơn đau và dỏng tai lên nghe.
Tiếng nhạc lại tiếp tục.
Nó không thể phát ra từ chiếc đài đã tan nát được.
Ai đó đang huýt sáo bản nhạc đó.
Cả bốn gã đàn ông cùng ngước mắt lên.
Treo lơ lửng trên đám dây thừng và ròng rọc bên cánh sau của con quái vật, một người đàn ông buộc vào thắt lưng của mình một hộp sơn. Ông cầm chổi lông trên tay và tỉ mẩn quét sơn lớp vải bọc khí cầu.
- Herr Doktor Hugo Eckener?
Người họa sĩ vẫn tiếp tục công việc của mình, miệng huýt sáo bản nhạc jazz.
- Tôi muốn nói chuyện với Doktor Hugo Eckener!
- Sao cơ?
Ông quay đầu.
Người đàn ông lơ lửng trên cao, cách mặt đất mười lăm mét kia, chính là Hugo Eckener, sáu mươi sáu tuổi, ông chủ công ty Zeppelin, một trong những nhà thám hiểm vĩ đại nhất thế kỷ.
- Heil Hitler! tên chỉ huy nhỏ thó vừa hét vừa nện gót giày.
Chỉ huy Eckener không đáp lại tiếng chào. Đám lính khó mà tin nổi những gì chúng đang thấy. Người đàn ông được cả nước Đức hâm mộ đang làm gì trên ấy, con sư tử già vạm vỡ, tóc trắng bờm xờm hóa trang thành tay thợ sơn ư?
- Ông không nghe thấy tôi nói à, Herr Doktor?
- Tôi cảm tưởng anh không thích nhạc thì phải, Herr Kreisleiter.
- Đó đâu phải là nhạc! gã trai trả lời, hắn khoái chí di nát một mảnh vỡ của chiếc đài.
- Xin thứ lỗi vì tôi không xuống được, tôi còn một chút công việc phải kết thúc.
- Ông không có công nhân để làm việc đó à?
Hugo Eckener, hơi lích kích trong bộ cương của mình, nở một nụ cười.
- Chính vì… việc đó khá nguy hiểm. Một số người bị chết vì kiểu việc làm này đấy. Này, ném cho tôi cái chổi lông mới ở dưới chân anh đấy.
Tên chỉ huy nhỏ thó chần chừ. Tình huống thật khó chịu. Hắn không ở đây để làm thằng học việc. Cuối cùng hắn cũng nhặt chổi rồi vụng về ném lên cho Eckener.
- Trượt rồi, họa sĩ nói.
Ba lần, hắn không trúng đích, và cuối cùng, lần thứ tư, Eckener khéo léo nới dây thừng ra rồi tóm được cái chổi lông.
- Anh có tiến bộ đấy, Herr Kreisleiter…, chỉ huy Eckener cười nói.
Tên sếp biết hắn vừa trở thành trò cười trước đám lính.
- Chính thế vừa nãy tôi mới nói, Eckener tiếp tục, đó là một việc nguy hiểm. Vậy nên tôi thích tự mình vừa thủng thẳng làm vào buổi tối, vừa nghe nhạc là thế.
- Đó đâu phải là nhạc! gã trai rống lên.
- Tôi cũng từng nghĩ như anh đấy, nhưng có một anh bạn trẻ người Mỹ làm việc ở đây từ vài ngày nay, tên là Harold G. Dick. Anh ta kết thân với thằng Knut con trai tôi. Và tôi bắt đầu thay đổi quan điểm về thể loại nhạc này.
- Chỉ có những cái đầu nhu nhược mới thay đổi quan điểm.
Hugo Eckener phá lên cười. Ông rất thích những kẻ ngu xuẩn. Dù sao những kẻ ngu xuẩn cũng làm ông vui lâu.
- Anh biết không, Herr Kreisleiter, chính vì thay đổi quan điểm mà con người mới có thể chinh phục bầu trời đấy. Một lời khuyên nhỏ của nhà thông thái nhé: anh sẽ không bao giờ leo thật cao được nếu không thay đổi quan điểm.
- Tôi còn lên cao hơn ông đấy, Herr Doktor, hắn rống lên.
- Đúng, quả thực, anh sẽ còn lên cao… trên cái cây nhà anh… Còn tôi, tôi đang nói về bầu trời cơ.
Ba tên lính nín thở. Con giòi bắt đầu nhũn như con chi chi.
- Ông nghĩ tôi là khỉ chắc, Doktor Eckener?
Chỉ huy Eckener ngừng sơn, chuyển chổi sang tay trái và giơ tay phải lên.
- Tôi thề trên danh dự người thầy của mình, bá tước von Zeppelin đáng kính, rằng tôi không nghĩ đến con khỉ nào hết.
Ông không nói dối. Eckener quá coi trọng lũ khỉ là đằng khác.
Nhưng trung thực mà nói, có lẽ tại lá sồi trên cổ áo mà ông có nghĩ đến quả sồi.
Tên chỉ huy cố gắng lấy lại bình tĩnh. Hắn không biết nói gì nữa. Hắn quay về phía đám lính, cố nhớ ra xem điều gì đã đưa hắn đến đây. Đột nhiên hắn nhớ ra, trở lại phía Eckener, tươi tỉnh hơn.
- Doktor Eckener, ông bị bắt.
- Hả?
Ông trả lời như thể người ta mách cho ông biết một cái chổi lông đang lạc trong mái tóc bạc cắt ngắn của ông vậy.
- Ông đã bay trái phép trên bầu trời Paris.
- Paris! Eckener thở dài. Ai mà cưỡng nổi Paris cơ chứ? Đúng, tôi đã bay qua Paris.
- Ở Berlin, người ta không hài lòng. Người ta vừa báo cho tôi. Người ta yêu cầu tôi bắt ông.
- Người ta quá dễ thương khi nghĩ đến tôi đấy, nhưng người ta không thể bắt những đám mây bay trên nhà thờ Đức Bà Paris được. Ở Berlin, đáng nhẽ ra người ta phải biết điều đó chứ. Đúng không?
Ông dừng quét sơn.
- Tôi phải thăm một người bạn ở Paris. Vậy mà tôi lỡ gặp đấy.
- Doktor Eckener, tôi ra lệnh ông phải xuống!
- Tôi sẵn lòng gặp anh với một chai rượu ngon, nhưng tôi còn chút việc phải kết thúc. Tôi hy vọng ở Berlin, người ta sẽ bỏ qua cho tôi sự chậm chạp này nếu người ta biết suy nghĩ một chút.
Eckener đang làm liều. Ông biết điều đó. Người ta được nhắc đến có hàng ria mép nhỏ hình tem bưu điện và có tên là Adolf Hitler.
Chiếc chổi lông phủ nốt lớp sơn alumin lên góc cuối cùng còn sẫm màu của khí cầu.
- Thế nhé. Bây giờ hãy để mặc tôi đi. Đây là công việc quan trọng đối với tôi.
Kreisleiter lùi lại.
Hắn giương mắt lên.
Hắn vừa hiểu ra cái công việc đó là gì. Trong phần lớn thời gian cuộc đối thoại, ngay trước mắt hắn, Hugo Eckener đã phủ một lớp sơn bạc lên chữ thập ngoặc khổng lồ in trên cánh khí cầu. Không còn vết tích nào cả.
Con giòi chết trân. Đám lính lùi lại cùng hắn.
Từ khi Hitler và đảng quốc xã của hắn lên cầm quyền, vào năm ngoái, tất cả máy bay và khí cầu đều phải có chữ thập ngoặc ở bên trái.
Eckener luôn phản đối biểu tượng này, thứ đại diện cho tất cả những gì ông phỉ nhổ. Sáu tháng trước, tại Chicago, tham gia Triển lãm toàn cầu, ông đã đi vòng quanh thành phố theo chiều kim đồng hồ để nước Mỹ không nhìn thấy, phía bên trái của khí cầu, vết xăm nhục nhã.
Đúng, xóa đi chữ thập ngoặc, đó là việc nhỏ nhưng nguy hiểm tại Đức vào mùa xuân 1934. Không ai trong số nhân viên của ông có thể làm được việc đó mà không bị thòng lọng treo cổ.
Eckener lại nhúng chiếc chổi lông vào hộp sơn.
- Rồi, tôi thích thế này hơn. Trông đẹp hơn.
Con giòi rút khẩu súng lục từ thắt lưng ra.
- Xuống! Với ông thế là xong rồi đấy.
Eckener phá lên cười thoải mái. Tiếng cười quyến rũ giống như con người ông. Từ vầng trán, gò má cho đến đôi mắt. Rốt cuộc, ngay cả trong lúc bối rối như thế này, những kẻ ngu si vẫn cứ khiến ông buồn cười.
Con giòi bắn vào không trung, nhằm trần quả bóng.
Eckener sững lại. Khuôn mặt ông biến dạng. Ông giống như thần Bão được tạc trên những vòi nước trong các vườn hoa. Ông khiến người ta sợ.
- Đừng bao giờ lặp lại điều đó.
Ông nói rất nhỏ. Sự ngu xuẩn, Eckener thích nó với một lượng ít thôi. Dạo này, xung quanh ông, sự ngu xuẩn đã thành thái quá, điên rồ, quái gở. Chúng có thể chất đầy những sân vận động hoặc quảng trường Postdamer ở Berlin. Thậm chí cả những người bạn gần gũi nhất của ông cũng bắt đầu biểu hiện một vài triệu chứng.
- Đừng bao giờ lặp lại điều đó ở chỗ tôi, Eckener nói.
Làm sao người đàn ông đang lơ lửng dưới vài sợi dây thừng ở đuôi một quả khí cầu, mũi óng ánh sơn dính, lại dám nói đầy uy lực với một tên lãnh đạo quốc xã như vậy?
- Bây giờ, mời anh ra khỏi đây ngay.
Tên chỉ huy nhỏ thó lại hất cằm đe dọa:
- Doktor Eckener, tôi sẽ gọi quân chi viện.
Lúc này, quân chi viện không khiến người ta sợ cho lắm. Ba tên lính tái mét, miệng há hốc, và tên trẻ nhất lấy súng tiểu liên gãi đầu gối.
- Anh sẽ nói gì với họ, với quân chi viện ấy?
- Tôi sẽ nói với họ là ông bôi nhọ chữ thập ngoặc.
Eckener chau mày.
- Rằng chúng ta đã bôi nhọ nó chứ?
- Sao?
- Anh sẽ nói rằng chúng ta cùng nhau bôi nhọ nó chứ?
- Cùng nhau?
- Rốt cuộc, liệu ba thanh niên này có thể phủ nhận việc anh cung cấp cho tôi một cái chổi lông mới hay không?
Hugo Eckener thấy vị khách của mình khựng lại. Ông tiếp tục:
- Anh đã quên là, ba lần liền, chính anh đã cố gắng ném chổi lông lên cho tôi sao? Thế không phải anh đã trao vũ khí tội ác cho tôi à? Anh có trí nhớ thật ngắn, anh bạn thân mến ạ. Chẳng lẽ anh xem tôi làm công việc đó hai mươi phút mà không can thiệp hay sao? Trả lời tôi đi, Herr Kreisleiter! Trả lời tôi đi!
Giọng nói đầy uy lực vang lên trong nhà kho.
Anh chàng Kreisleiter người Friedrichshafen cảm thấy ngột ngạt. Bỗng dưng hắn muốn gặm mấy cái lá sồi trên cổ mình. Thoạt tiên, hắn không thể trả lời gì, sau đó hắn lúng búng một đống từ lộn xộn, đại ý: “Rồi tôi sẽ tóm được ông.”
Hắn gào lên với đám lính vài mệnh lệnh cụt cỡn, hô “Heil Hitler” hai hay ba lần gì đó rồi chĩa thẳng cánh tay phải ra tứ phía. Hắn chào cả chiếc đồng hồ nhà ga cũ kỹ đang ngân nga, hắn để mất cái mũ cát két, chân mắc vào cái đài mà chính hắn đã khiến nó đến mức đó. Và hắn bỏ đi, nện gót giày y như một con lừa đang đi qua cầu.
Đám lính theo sau hắn.
Eckener nhìn theo bọn chúng.
Tự dưng ông thấy thương hại mấy thằng nhóc này, chúng biến thành giẻ chùi chân cho cái loại ngu xuẩn đó, rồi lại làm bàn đạp cho một kẻ độc ác hơn thế gấp bội phần.
Không gian yên tĩnh trở lại.
Chầm chậm, Hugo Eckener tháo dây thừng để tụt xuống đất. Ông đặt hộp sơn xuống rồi quay về phía tác phẩm của mình.
Thật ngớ ngẩn. Ông biết mình thua trong cuộc chiến này, ông biết sẽ sớm phải cho sơn lại chữ thập ngoặc giống hệt, đúng chỗ đó. Ông biết mình đang đặt công ty và quả bóng, cũng tức là cả cuộc đời ông, vào tình thế nguy hiểm, và cả những con người làm việc bên cạnh ông nữa. Nhưng ông không thể làm khác được.
Phần lớn cuộc đời ông sống trên trời mà chẳng ích gì, hai chân ông vẫn cứ bám lấy mặt đất. Ông lo sợ cho đất nước mình.
Một sự trượt dốc từ từ và đầy thảm kịch.
Cần phải làm điều gì đó. Những việc nhỏ bé. Hầu như không đáng kể. Một sự chống đối yếu ớt, một cuộc xô xát nhẹ nhàng, để cản trở sự sa ngã.
Ông gọi đó là sức cản của không khí.
Hugo Eckener cởi áo bảo hộ đang mặc ra. Ông lên cầu, bước vào quả bóng vắng tanh. Bên phải ông, phòng bếp khí cầu mở toang. Chiếc mũ không vành của đầu bếp Otto để trên ghế. Ông rẽ trái, đi qua phòng ăn đẹp đẽ, nơi những tấm rèm che đi thứ ánh sáng đa màu của nhà kho. Ông mở cửa hành lang dành cho hành khách. Các phòng trên khí cầu được phân bố ở hai bên. Ông đi chậm lại trước một cabin nhưng rồi rốt cuộc ông lại bước tiếp.
Ông đến tận cánh cửa cuối cùng, đẩy vào. Đó là phòng rửa nam. Ông bắt đầu rửa tay.
Ông ngẩng đầu lên nhìn mình trong gương.
“Mặt mũi mới kỳ cục làm sao”, ông nghĩ.
Rồi ông nói to:
- Cháu nghe được hết chứ? Và cháu thấy đấy, chỉ huy Eckener này có thay đổi gì đâu.
Ông nói câu đó rất to, như thể nói cho người phòng bên nghe vậy.
- Lúc nào cũng phải ma lanh, cháu thấy không. Bác chẳng thay đổi. Rắc rối ở chỗ thế giới thì lại thay đổi. Rồi bác cũng sẽ gặp phải rắc rối thôi. Bác gái nói với bác vậy đó.
Ông cười nhạt.
Đó là một cuộc độc thoại kỳ cục.
Ông khóa vòi nước, lau tay.
- Cháu ấy à, bác đoán cháu đang gặp rắc rối.
Eckener đi ra, lộn lại hành lang, dừng lại đúng cabin đó, đặt tay lên nắm đấm cửa.
- Bác biết cháu dậy rồi, Jonas.
Ông mở cửa. Người mà Eckener gọi là Jonas đứng trong bóng tối mờ mờ. Chỉ huy khí cầu tiếp tục:
- Bác đến lúc nãy, cháu còn đang ngủ trên ghế. Đúng là từ trên trời rơi xuống! Trong lúc chờ đợi, bác sơn một chút. Rồi, bác có khách, cháu thông cảm nhé. Nhưng bây giờ, cuối cùng chỉ còn hai chúng ta. Jonas! Năm năm rồi còn gì. Chuyện gì đã xảy ra vậy? Lại đây để bác ôm cháu cái nào.
Vango ôm chầm lấy ông mà nước mắt rơi lã chã.