Lời Người Kể Chuyện

Vào những ngày sát Tết âm lịch năm ấy, tôi có dịp về thăm làng Thị. Bởi đó cũng chính là quê tôi. Tôi đạp xe từ phía Thọ Chương, qua khóm tre đầu làng Kim Trang về chùa Mận. Tôi xuống xe dắt mà không đạp nữa vì có quá nhiều người làm đồng vẫy gọi. Đang mùa cấy chiêm. Người ta tháo nước theo các máng nhỏ vào đồng. Đất ải bị bừa vỡ làm nước bạc sàu sàu xô những bãi bọt vô bờ. Những con dế trũi khoét trong vồng đất khô khốc gặp nước nổi lên, bơi chới với, làm mồi cho những con chim có thể bay đứng, phát hiện mồi, lao xuống mổ đánh tốp rồi vút lên không. Nhưng chính những con chim ấy lại làm mồi cho những chú bé đặt bẫy.

Đồng đang mùa làm ăn vui say như ngày hội của làng. Bà con phấn khởi. Người người đi lại vội vàng. Anh Thùy gặp tôi ngay chỗ Lò Gạch gần nổ tát Ao Phe. Anh giữ tôi lại và bao nhiêu người tranh thủ kéo đến.

Anh nói nhanh:

- Chú về vui lắm. Bà con đang mong.

Tôi nói:

- Em có qua huyện, nhưng bí thư sang Tây Kỳ còn chủ tịch họp trên tỉnh. Chẳng hiểu tình hình hợp tác xã bây giờ thế nào?

Anh Thùy khẳng định:

- Tốt! Bà con phấn chấn lắm. Huyện và xã đồng ý tạm thời với phương án của nhân dân làng Thị là cứ thử để ban điều hành sản xuất làm việc hết năm nay. Ao hồ cho đấu thầu thả cá hết. Cánh đồng Mạn Điền thì xóm Cổng Và làng Cao đồng ý nhường lại cho một nửa. Còn mười mẫu đồng Mè qua thương lượng được bà con bên ấy đồng ý để lại cho làng Thị. Nếu phương án này tỏ ra ưu việt thì cấp trên sẽ xem xét ra quyết định chính thức.

Tôi hỏi ngay:

- Không còn đánh nhau nữa chứ?

Anh Thùy có vẻ không đồng ý cách đặt vấn đề như thế, nhưng anh vẫn vui:

- Làm gì có đánh nhau. Bà con làng Thị cử người sang dựng lại nhà thờ cặp kè, ông Hinh gạt đi bảo là không cần nữa.

Tôi ngạc nhiên:

- Ông ấy được tha về à?

Anh Thùy tròn mắt nhìn:

- Thì ra chú chẳng biết gì nữa cả. Chẳng còn ai bị giam giữ. Cả ông Hinh và chú Tân đều được xe công an đưa trả về. Hai người bắt tay nhau ngay trên cánh đồng Mạn Điền trước khi ai về nhà ấy. Tân vẫn được mời vào ban điều hành sản xuất với tư cách như một cố vấn và được trả công xứng đáng. Đứa con lớn được đi lao động hợp tác ở Cộng hòa dân chủ Đức. Gia đình vui vẻ ấm cúng lắm.

Thế thì mừng quá. Tôi vui lây và có phần hãnh diện là đứa con của làng. Gia đình tôi tuy chẳng còn ai sinh sống ở quê, nhưng họ mạc vẫn đó và mối liên hệ chôn nhau cắt rốn với làng lúc nào cũng đằm thắm trong tôi. Tôi nói rằng tôi sẽ tới thăm và chúc mừng anh chị Tân ngay bây giờ, anh Thùy cười hô hố:

- Chẳng có cóc khô nào ở nhà cả. Cái chú gì lái xe cho chú Tân ngày xưa ấy xin được việc làm trên tỉnh, đã mượn xe về đón cả gia đình Tân đưa đứa con lớn ra sân bay - Rồi anh Thùy buông thõng một lời bình luận - Chú ấy mát tay đáo để, gán ghép thế nào để cái thằng lái xe trẻ khỏe ấy cuỗm mất con Cúc xinh vào loại nhất làng này đi rồi.

Tôi muốn reo lên:

- Cúc lấy chồng rồi à? Bà Lai vui chứ? Còn cô Loan con gái anh sao rồi?

Anh Thùy vỗ vào vai tôi:

- Bà mẹ Cúc suốt ngày hết "thằng rể nhà tôi" lại "chú Tân chú ấy bảo..." làm như trên đời này chỉ có thằng rể với chú Tân không bằng. - Anh Thùy im lặng một lát - Con Loan cũng may chú ạ. Cô giáo vợ cái thằng La ba bớp ấy đến xin tôi tha thứ cho nó cắt đứt được với bọn ma cô nọ nên cũng thành người. Cháu sắp lấy chồng. Thằng ấy con nhà tử tế.

Chỉ một thời gian đã biết bao thay đổi ở làng. Thôn xóm như mặc áo mới. Người ta định cử anh Tân thay chân chủ tịch xã bị cách chức, nhưng anh kiên quyết không nhận. Anh nói rằng anh mới về còn phải tìm hiểu thêm tình hình. La xuống làm nhân viên cửa hàng. Cô giáo không buồn mà thực ra rất vui vì đã chặn được nguy cơ mất chồng. Hân thì nghe nói trên huyện cũng đang xem xét và tạm đình chỉ công tác.

Mọi người kéo tôi ngồi xuống bên đường. Anh Thùy giới thiệu kế hoạch làm ăn nay mai trong đó có việc chuyển toàn bộ khu nghĩa trang ra đám đất cằn giữa chùa Dền và chùa Mận để Miễu sẽ là vùng đất canh tác, vừa màu mỡ, vừa tránh được ô nhiễm cho giếng ăn gần đó. Khi nào sang cát cho cụ Tuần sẽ rước người về nghĩa trang mới luôn thể.

Tôi còn hơi thắc mắc nên hỏi:

- Nhưng rồi thì sao? Bà con vẫn giữ quyết tâm xin dãn đội hình hợp tác xã toàn xã chứ?

Thùy nói ngay:

- Tùy tình hình thực tế xem sao đã. Dãn có mặt mạnh nhưng cũng có mặt hạn chế. Trạm bơm là chung toàn xã - một thôn khó lập nổi. Rồi biết bao nhiêu ràng buộc khác - anh Thùy cười lớn - giống như ngày xưa ấy mà, lính bốt Đò Neo kéo tới đường Hai mươi, chỉ mình du kích làng Cao mà không có du kích làng Thị chi viện, có nguy cơ bị lạnh lưng, hở sườn; mặt khác lính quận lỵ Thọ Chương kéo tới Kim Trang, chỉ du kích làng Thị chống đỡ mà không có du kích làng Cao chi viện thì nguy khốn. Phải dựa vào nhau chú ạ! Cần có thời gian để bà con suy ngẫm và thực tiễn để bà con so sánh thiệt hơn.

Chiều cuối năm dồn dập. Người ta tranh cướp từng phút từng giây làm cho xong vụ đón mừng năm mới. Nắng vàng hoe và trải màu mật nhạt trên khắp các cánh đồng. Từ phía trong làng, nhà ai đó ở xóm Cổng Hột, như tập dượt đón xuân, đốt lên một tràng pháo rõ dài.

HẾT