Chương 9

Điều vừa phát giác đã khiến Bá tước Commarin bực bội hơn là ngạc nhiên.

Có cần phải nói là từ hai mươi năm nay ông đã sợ phải nhìn thấy sự thật bị lộ ra không? Ông đã biết rằng không có một bí mật được giữ kín nào mà không thể bị phát giác, mà bí mật của ông thì có những bốn người biết, và ba người vẫn đang nắm giữ nó.

Ông không quên là mình đã phạm một sự bất cẩn ghê gớm là đã thổ lộ nó trên giấy trắng mực đen, như thể ông không còn nhớ rằng đó là một trong những việc mà người ta không được phép viết ra giấy.

Làm sao mà ông, một nhà ngoại giao thận trọng, một chính khách có ý thức đề phòng, lại có thể viết điều đó ra giấy! Làm sao mà khi đã viết ra rồi, ông lại để cho tập thư này tồn tại như là một bằng chứng buộc tội? Làm sao mà ông lại không chịu hủy nó đi bằng bất cứ giá nào, vì nó là bằng chứng có sức nặng mà đến một ngày nào đó có thể được sử dụng để chống lại ông? Điều này thật khó giải thích nếu không có một nỗi đam mê điên rồ, tức là một nỗi đam mê mù quáng, không biết lo xa đến mức điên loạn.

Khi còn là người tình của Valérie, ông Bá tước không bao giờ có ý nghĩ đòi người đàn bà tòng phạm yêu dấu đó trả lại những bức thư cho mình. Nếu có ý nghĩ đó thì ông cũng gạt bỏ nó ngay như một điều lăng nhục với một thiên thần.

Khi đó, có lý do nào để ông nghi ngờ sự kín đáo của người tình không? Không hề. Ông còn cho rằng nàng là người lo lắng nhất đến việc xóa hết mọi dấu vết của những sự kiện đã qua. Cuối cùng, chẳng lẽ nàng là người được lợi trong hành động bỉ ổi này? Ai đã chiếm đoạt tên tuổi và tài sản của người kia? Chẳng phải là con trai nàng ư?

Đến mức, vào tám năm sau, khi tưởng là mình bị phản bội, ông Bá tước đã cắt đứt mối quan hệ mà trước đó đã khiến ông hạnh phúc, và ông đã nghĩ đến chuyện lấy lại những bức thư tai hại kia.

Nhưng ông không biết phải làm thế nào. Có hàng nghìn lý do đã ngăn cản ông hành động.

Lý do chính của ông là bằng bất cứ giá nào ông cũng không muốn đối mặt với người phụ nữ một thời dấu yêu kia. Ông cảm thấy không đủ tự tin về việc liệu mình sẽ nổi giận hay dám đương đầu với những dòng nước mắt mà chắc chắn nàng sẽ tuôn ra hay không. Liệu ông có đủ sức chịu nổi ánh nhìn van xin của đôi mắt đẹp từng chế ngự tâm hồn ông suốt một thời gian dài!

Gặp lại người tình thời trẻ này tức là phải sẵn sàng tha thứ, và lòng kiêu hãnh với tình cảm của ông đã bị tổn thương quá ghê gớm, vậy nên ông không thể chấp nhận cái ý nghĩ đó.

Mặt khác, phó thác cho một người thứ ba làm việc này là hoàn toàn không thể. Thế là ông đành nhịn không dám hành động, và cứ nấn ná nó vô thời hạn.

Thế nhưng, từ hơn hai mươi năm nay, không có ngày nào mà ông không nguyền rủa sự đam mê điên rồ không thể tha thứ của mình.

Không ngày nào ông có thể quên được rằng trên đầu ông có một mối nguy hiểm khủng khiếp hơn cả thanh gươm của Damocles[*] đang được treo bằng một sợi dây mà chỉ cần một sự cố nhỏ cũng có thể khiến nó đứt.

[*]Theo thần thoại Hy Lạp, kẻ nịnh thần Damocles được vua Dionysius cho phép ngồi thử lên ngai vàng trong một ngày. Damocles đồng ý ngay lập tức, nhưng khi đang tận hưởng quyền lực vương giả, ông ta chợt nhìn thấy có một thanh gươm sắc được treo bằng sợi lông đuôi ngựa ngay trên đỉnh đầu mình.

Hôm nay sợi dây đó đã đứt.

Rất nhiều lần, khi nghĩ đến khả năng xảy ra một tai họa, ông đã tự hỏi làm thế nào để chống đỡ một cú đánh định mệnh như vậy. Ông tự nhủ, Mình sẽ phải làm gì nếu mọi chuyện vỡ lở?

Ông đã vạch ra rồi lại xóa đi biết bao kế hoạch; bắt chước những nhân vật tưởng tượng, ông đã tự ru ngủ bản thân bằng nhiều dự định hoang đường, thế mà thực tế lại xảy đến đúng vào lúc ông không ngờ tới nhất.

Albert vẫn kính cẩn đứng nghiêm, trong khi cha anh ngồi trên chiếc ghế bành lớn có in gia huy của mình, đặt ngay dưới một khung kính to rộng, trên đó treo bức gia phả của dòng họ Rhéteau de Commarin nổi tiếng đang tỏa nhánh lộng lẫy.

Ông quý tộc già không để lộ những nỗi e sợ ghê gớm đang siết chặt mình. Ông không tỏ ra bực bội, cũng như không mệt mỏi. Chỉ có ánh mắt ông là vẫn mang vẻ kiêu kỳ thậm chí còn bất cần hơn thường ngày, một sự tự tin đầy khinh bỉ cố ra vẻ bình tĩnh.

- Bây giờ, Tử tước, - ông bắt đầu nói với giọng quả quyết - con trình bày đi. Cha sẽ không nói gì về tình cảnh của một ông bố bị buộc phải xấu hổ trước mặt con trai, con đã đủ trưởng thành để hiểu và ái ngại về chuyện đó. Vậy ta hãy miễn thứ cho nhau đi, và con hãy cứ bình tĩnh. Nói đi, làm sao con biết về tập thư của cha?

Albert đã có thời gian để tĩnh tâm và chuẩn bị sẵn sàng cho cuộc đấu hiện tại; từ bốn ngày nay anh đã chờ đợi cuộc nói chuyện này với một sự sốt ruột tưởng như có thể chết được.

Sự bối rối của anh trong mấy câu mở đầu đã nhanh chóng nhường chỗ cho một thái độ trang nghiêm và đĩnh đạc. Anh trình bày mạch lạc và rõ ràng, không sa vào những chi tiết chán ngán và né tránh mục đích một cách vô ích.

- Thưa cha, - anh đáp - sáng Chủ nhật có một người đàn ông trẻ tuổi đã đến đây, khẳng định rằng anh ta có một việc rất quan trọng dành cho con và nó cần phải được giữ bí mật. Con đã tiếp anh ta. Than ôi! Chính anh ta đã tiết lộ rằng con không phải là con như bây giờ, mà là một đứa con hoang đã được lòng yêu thương của cha thế chỗ với đứa con hợp pháp mà cha đã có với bà Commarin.

- Thế mà con đã không cho người đuổi thẳng anh ta ra khỏi cổng! - Ông Bá tước thốt lên.

- Không, thưa cha. Tất nhiên là con đang định mắng anh ta thì anh ta đưa cho con một bó thư, yêu cầu con đọc trước khi muốn trả lời điều gì.

- Ôi! - Ông Commarin kêu lên - Đáng ra con phải quăng chúng vào lửa! Cha nghĩ là khi đó trong phòng đang đốt lò sưởi, đúng không? Sao! Con đã cầm chúng trên tay và bây giờ chúng vẫn đang tồn tại ư? Sao cha lại không có mặt ở đó cơ chứ!

- Cha…! - Albert nói với giọng trách móc.

Và khi nhớ đến cách anh chàng Noël đứng trước lò sưởi cũng như vẻ mặt của anh ta, Albert nói thêm:

- Con đã thấy là ý nghĩ này không thể thực hiện được. Hơn nữa, ngay từ đầu con đã nhận ra chữ viết của cha. Thế là con cầm lấy tập thư và đọc hết.

- Rồi sao?

- Rồi, thưa cha, con đã đưa trả lại cho anh ta tập thư, và con đã xin anh ta thời hạn tám ngày, không phải là để suy nghĩ về chuyện đó - không cần thiết phải làm thế - mà bởi vì con nghĩ một cuộc nói chuyện với cha là không thể tránh được. Thế nên hôm nay, con xin cha hãy nói cho con biết chuyện đánh tráo đó là có thật hay không.

- Tất nhiên, - ông Bá tước giận dữ đáp - phải, không may là đúng như vậy. Con đã biết rõ điều đó, bởi vì con đã đọc được những gì cha viết cho bà Gerdy, mẹ đẻ của con.

Câu trả lời này, Albert đã đoán ra từ trước; anh đã chờ đợi để đón nhận nó, vậy mà anh vẫn xúc động.

Đó là một nỗi bất hạnh thuộc loại lớn đến nỗi muốn tin nó là có thật thì phải tìm hiểu nhiều lần. Sự xúc động đó chỉ kéo dài chưa bằng một ánh chớp.

- Con xin lỗi, thưa cha, - anh nói tiếp - con đã tin, nhưng con chưa có được một sự chắc chắn dứt khoát. Tất cả những bức thư mà con đã đọc đều nói rõ ràng những dự định của cha, chúng kể tỉ mỉ kế hoạch của cha, nhưng không có một bức thư nào chỉ rõ hoặc chứng minh cha đã thực hiện kế hoạch của mình.

Ông Bá tước nhìn con trai với một sự kinh ngạc sâu sắc. Ông vẫn còn nhớ như in tất cả những bức thư của mình, và ông nhớ rằng có đến hai mươi lần, khi viết cho Valérie, ông đã vui sướng nói đến sự thành công của kế hoạch, ông đã cảm ơn cô ta vì đã phục tùng ý muốn của ông.

- Vậy là con đã không đọc hết các bức thư, phải không Tử tước? - Ông hỏi - Con đã không đọc hết?

- Con đã đọc hết, thưa cha, và đọc với một sự chăm chú mà chắc là cha hiểu rõ vì sao. Con có thể khẳng định với cha rằng bức thư cuối cùng anh ta đưa cho con xem chỉ thông báo cho bà Gerdy biết về sự xuất hiện của Claudine Lerouge, chị vú nuôi có nhiệm vụ thực hiện sự đánh tráo. Từ bức thư đó trở đi con không biết thêm gì nữa.

- Không có vật chứng! - Ông Bá tước lẩm nhẩm - Người ta có thể vạch ra một kế hoạch, ấp ủ nó một thời gian dài, rồi đến phút chót lại từ bỏ nó; chuyện như thế vẫn thường xảy ra.

Ông tự trách mình là đã quá hấp tấp khẳng định. Albert đã có những nghi ngờ nghiêm túc, và nó vừa chuyển sang tin chắc.

Ta thật là vụng về quá! Không còn nghi ngờ gì nữa. - Ông tự nhủ -Valérie đã hủy những bức thư xác chứng nhất, những bức thư mà bà ấy cho rằng nguy hiểm nhất, đó là những bức thư ta đã viết sau đó. Nhưng tại sao bà ấy vẫn giữ lại những bức thư khác, là những bức thư cũng rất tai hại, và khi giữ lại chúng, làm sao bà ấy lại để chúng lọt khỏi tay mình?

Albert vẫn đứng bất động, chờ đợi một câu nói của ông Bá tước. Ông sẽ nói gì? Chắc chắn là số phận của anh đang được định đoạt trong suy nghĩ của ông.

- Có thể bà ấy đã chết. - Ông Commarin nói to.

Và khi nghĩ rằng Valérie đã chết mà mình không được gặp lại, ông rùng mình đau đớn. Trái tim ông, sau cuộc chia tay cách đây đã hơn hai mươi năm, đang đau thắt lại, khi mà mối tình đầu thời trai trẻ đã bám rễ sâu trong lòng ông. Nếu như trước đây ông đã nguyền rủa bà, thì lúc này ông đã tha thứ. Bà đã lừa dối ông, đúng vậy, nhưng chẳng phải chính bà là người duy nhất đã đem đến cho ông những tháng năm hạnh phúc sao? Chẳng phải bà đã đem lại cả một thời thơ mộng cho cuộc đời trai trẻ của ông sao? Sau bà, có bao giờ ông có được dù chỉ một giờ phút vui sướng, say sưa và thảnh thơi? Trong trạng thái tinh thần như bây giờ, trái tim ông chỉ còn giữ lại những kỷ niệm đẹp, nó giống như một chiếc bình, chỉ cần một lần được đựng đầy chất thơm thì sẽ vẫn giữ lại mùi hương cho đến khi tan vỡ.

- Tội nghiệp bà ấy! - Ông lại lẩm nhẩm.

Rồi ông thở dài. Mí mắt ông mấp máy như thể có một giọt lệ sắp trào ra. Nhưng ông Commarin không phải là loại người dễ để bị mủi lòng quá lâu.

- Tử tước này, - ông hỏi - con chưa nói với cha ai là người đã chuyển cái thông điệp bất hạnh này?

- Anh ta đến nhân danh cá nhân, thưa cha, vì như anh ta nói, không muốn lôi kéo ai vào câu chuyện đau buồn này. Chàng thanh niên đó chính là người mà con đã chiếm chỗ, người con trai hợp pháp của cha, chính là anh Noël Gerdy.

- Phải, - ông Bá tước nói khẽ - Noël… Đúng là tên của nó, cha nhớ ra rồi. - Và với một vẻ ngập ngừng rõ rệt, ông nói thêm - Nó có nói về mẹ mình không, về mẹ đẻ của con ấy?

- Hầu như không, thưa cha. Anh ta chỉ nói là mình giấu không cho bà ấy biết anh ta đến đây, rằng anh ta chỉ tình cờ biết được điều bí mật đó để đem tới tiết lộ cho con.

Ông Commarin không đáp lại. Không còn gì để tìm hiểu thêm nữa. Ông đang suy nghĩ. Thời điểm quyết định đang đến, ông chỉ thấy có một cách duy nhất để khiến nó chậm lại.

- Thôi nào, Tử tước, - cuối cùng ông nói bằng giọng trìu mến khiến Albert sửng sốt - đừng có đứng như thế nữa, ngồi xuống đây cạnh cha, và chúng ta cùng nói chuyện. Chúng ta hãy cùng nỗ lực để, nếu có thể, tìm cách tránh một đại họa. Hãy nói thật cho cha tất cả, như một người con nói với cha. Con đã nghĩ đến chuyện phải làm gì chưa? Con đã quyết định chưa?

- Có lẽ, thưa cha, không còn chần chừ được nữa đâu.

- Con hiểu điều đó thế nào?

- Thưa cha, con cảm thấy là bổn phận của con đã được định đoạt rồi. Trước người con trai hợp pháp của cha, con sẽ phải rút lui không than khóc, cũng như không hối tiếc. Hãy mời anh ta đến đây, con sẽ trả lại hết cho anh ta tất cả những gì mà, không còn nghi ngờ gì nữa, con đã lấy của anh ta quá lâu rồi: tình thương của một người cha, cũng như tài sản và tên tuổi của ông.

Nghe thấy câu trả lời quá đúng mực đó, ông quý tộc già không giữ được sự bình tĩnh, là điều mà lúc đầu chính ông đã khuyên con. Mặt ông trở nên đỏ tía, ông đấm nắm tay xuống bàn với vẻ giận dữ nhất trong đời. Ông, một con người quá mực thước và đức độ trong mọi hoàn cảnh, đã phát khùng và tuôn ra những lời chửi rủa chỉ xứng với một hạ sĩ quan kỵ binh già.

- Còn cha, cha sẽ tuyên bố cho con biết rằng những điều con mơ tưởng đó sẽ không bao giờ xảy ra. Không, điều đó sẽ không bao giờ có, cha thề với con như vậy. Cái gì đã xong thì cứ để cho nó được an bài đi. Con hãy nghe đây, cho dù có chuyện gì xảy ra, mọi chuyện vẫn sẽ giữ nguyên như bây giờ, bởi vì đó là ý muốn của cha. Con đang là Tử tước Commarin, con sẽ vẫn là Tử tước Commarin, và mặc dù con không muốn thì sự việc vẫn phải như vậy. Con sẽ là Tử tước cho đến lúc chết, hay ít nhất đến khi cha chết; bởi vì chừng nào cha còn sống thì dự định điên rồ của con sẽ không bao giờ được thực hiện.

- Thế nhưng, thưa cha… - Albert lại rụt rè nói.

- Này con trai, cha thấy là con đã dám ngắt lời khi cha nói rồi đó! - Ông Bá tước thốt lên - Chẳng lẽ cha lại không biết trước con định phản bác như thế nào ư! Có phải con định nói rằng như thế sẽ là một sự bất công đáng phẫn nộ, một sự cưỡng đoạt bỉ ổi? Cha công nhận điều đó, và cha còn đau khổ hơn con. Chẳng lẽ con nghĩ rằng chỉ đến ngày hôm nay cha mới hối hận về sự lầm lạc định mệnh của tuổi trẻ hay sao? Con trai này, đã hai mươi năm nay cha tiếc thương cho đứa con hợp pháp của mình; hai mươi năm cha đã tự nguyền rủa về sự bất công mà nó là nạn nhân. Thế mà cha đã phải giữ im lặng và giấu kín những nỗi khổ tâm và hối hận cứ thuồn vào đầu mình. Trong một phút cam chịu ngu ngốc, con đã khiến những nỗi khổ đau của cha trở nên vô nghĩa! Không, cha không bao giờ cho phép điều đó xảy ra.

Ông Bá tước như đọc được câu trả lời trên môi con trai, ông đưa ánh mắt như tia chớp chặn nó lại.

- Thế con cho rằng, - ông nói tiếp - cha đã không khóc khi nghĩ đến việc đứa con trai hợp pháp của cha đã phải mòn mỏi vật lộn chống chọi trong cuộc sống tầm thường sao? Con nghĩ là cha không khát khao cháy bỏng muốn được sửa chữa sai lầm sao? Có những ngày, con trai ạ, cha đã sẵn sàng đánh đổi một nửa gia tài chỉ để được ôm đứa con trai của người phụ nữ mà cha chỉ nhận ra là quý giá khi đã quá muộn. Nỗi sợ về việc có thể gây ra sự nghi ngờ về xuất thân của con đã ngăn cha lại. Cha đã phải hy sinh cho cái họ Commarin danh giá mà cha đang mang. Cha đã nhận được nó một cách không tì vết từ tổ tiên của mình, vậy nên con cũng sẽ phải truyền lại nó cho con cháu mình như thế. Phản ứng đầu tiên của con là tốt, độ lượng, hào hiệp, nhưng cần phải quên nó đi. Con có nghĩ rằng nếu bí mật này bị phát giác thì nó sẽ gây ra một vụ tai tiếng như thế nào không? Con không đoán được rằng kẻ thù của chúng ta, đám hãnh tiến đang vây quanh chúng ta đó, sẽ vui sướng ra sao ư? Cha run người khi nghĩ rằng tên tuổi của dòng họ ta sẽ bị cười nhạo một cách bỉ ổi. Đã có quá nhiều dòng họ bị bùn vấy bẩn gia huy, cha không muốn gia huy của mình cũng bị như vậy.

Ông Commarin ngừng lời mấy phút mà Albert vẫn chưa dám nói, vì từ bé, anh đã quen với việc tôn trọng những ý muốn nhỏ nhặt nhất của ông quý tộc khủng khiếp này.

- Chúng ta có tìm cách cũng vô ích thôi, - ông Bá tước nói tiếp - sẽ không có khả năng dàn xếp đâu. Liệu ngày mai cha có thể từ con và giới thiệu Noël là con của cha không? Cha có thể nói, “Xin lỗi, người này không phải là Tử tước, là người kia cơ” không? Liệu tòa án có phải can thiệp không? Chuyện ai đó tên là Benoît, Durand hay Bernard chẳng có gì quan trọng! Nhưng nếu người nào đó mang cái tên Commarin, dù chỉ một ngày thôi, nó sẽ theo anh ta suốt cả cuộc đời. Đạo đức không giống nhau với tất cả mọi người, vì mọi người không có chung một bổn phận. Trong hoàn cảnh của chúng ta, sai lầm là không thể sửa chữa được. Vậy nên con hãy trang bị cho mình lòng can đảm, hãy tỏ ra xứng đáng với cái tên mà con đang mang. Cơn bão đang đến, chúng ta hãy đương đầu với nó!

Vẻ thờ ơ của Albert càng khiến ông Commarin thêm cáu giận. Cố thủ trong sự quyết đoán không thể lay chuyển, chàng Tử tước ngồi nghe như cách người ta thực hiện một bổn phận, và khuôn mặt anh chẳng cho thấy một chút xúc động nào. Ông Bá tước hiểu rằng mình đã không lay chuyển được anh.

- Con có gì để nói không? - Ông hỏi.

- Hình như, thưa cha, cha không ngờ đến cả những mối nguy hiểm mà con đã thoáng nhìn thấy. - Anh nói mà không thể làm chủ được sự nổi loạn của lương tâm.

- Phải rồi! - Ông Bá tước chế nhạo ngắt lời - Lương tâm con đang nổi loạn! Nhưng nó đã chọn sai thời điểm. Thái độ liêm sỉ của con đã đến quá muộn. Khi mà trước đây con chỉ nhìn thấy trong gia tài của cha có một phẩm tước nổi tiếng và hàng chục triệu đồng, thì lúc ấy nó đã mỉm cười với con. Ngày hôm nay, con thấy nó xuất hiện với một lỗi lầm lớn, một tội ác, nếu con muốn nói như vậy, và con muốn chấp nhận nó chỉ với điều kiện là phải kiểm lại. Hãy từ bỏ sự điên rồ này đi. Con cái sẽ chịu trách nhiệm về cha mẹ, con ạ. Dù muốn hay không thì con cũng sẽ phải là kẻ tòng phạm của cha, muốn hay không thì con cũng sẽ phải mang cái gánh nặng của tình cảnh mà cha đã gây ra. Và cho dù con có thể phải chịu đau khổ, thì con cũng hãy tin rằng nỗi đau của con sẽ không bao giờ sánh bằng nỗi đau mà cha đã phải chịu từ bao năm nay.

- Ôi, cha ơi! - Albert kêu lên - Thế hóa ra chính con, kẻ cướp đoạt, lại là người đáng thương, chứ không phải ngược lại là anh chàng bị tước đoạt kia ư? Con chính là người cần được thuyết phục, chứ không phải anh chàng Noël Gerdy ư?

- Noël à? - Ông Bá tước hỏi.

- Vâng, là người con trai hợp pháp của cha đó, thưa cha. Cha đối xử với con bây giờ cứ như thể lối thoát cho vụ việc khốn khổ này chỉ phụ thuộc vào ý muốn của con. Thế cha nghĩ rằng anh Gerdy là người dễ tính và sẽ im lặng à? Và nếu anh ấy thưa kiện thì cha có hy vọng sẽ lay chuyển được anh ấy bằng những lời lẽ mà cha vừa đưa ra để thuyết phục con không?

- Cha không sợ nó.

- Cha lại sai rồi, cha ơi, xin cha cho phép con nói như vậy. Cha hãy hòa giải với chàng thanh niên đó đi, con đồng ý điều đó, anh ấy là một người đủ cao thượng để không màng tới đẳng cấp và tài sản của cha; nhưng cha hãy nghĩ đến tất cả những cay đắng chất chứa trong lòng anh ấy. Anh ấy không thể không có một nỗi oán giận tàn nhẫn về sự bất công khủng khiếp mà mình là nạn nhân. Chắc hẳn anh ấy phải khát khao trả thù ghê lắm, hoặc là anh ấy muốn có một sự đền bù.

- Không hề có bằng chứng.

- Anh ấy có những bức thư của cha, thưa cha.

- Những bức thư đó không có ý nghĩa quyết định, chính con đã nói như vậy.

- Đúng vậy, thưa cha, thế nhưng chúng đã thuyết phục được con, mặc dù con rất không muốn bị thuyết phục. Hơn nữa, nếu cần nhân chứng, anh ấy sẽ tìm ra.

- Ai vậy, Tử tước? Không phải là con chứ?

- Chính là cha, thưa cha. Đến ngày anh ấy đòi gặp cha thì cha sẽ phải lộ diện thôi. Nếu anh ta đòi phải gọi cha ra tòa, và ở đó, dưới lời thề trung thực, người ta yêu cầu cha, người ta buộc cha phải nói ra sự thật, thì cha sẽ trả lời thế nào?

Vầng trán của Bá tước Commarin tối sầm thêm khi nghe thấy giả định quá tự nhiên này. Ông đang cân nhắc với tất cả danh dự của mình.

- Cha sẽ cứu vãn tên tuổi của tổ tiên. - Cuối cùng ông nói.

Albert lắc đầu với vẻ nghi ngờ.

- Với cái giá của một lời thề giả dối, thưa cha, - anh nói - đó là điều mà con không bao giờ tin. Dù sao, chúng ta cứ giả định như thế đi. Vậy thì anh ấy sẽ yêu cầu hỏi bà Gerdy.

- Ồ, cha có thể lo được bà ấy! - Ông Bá tước kêu lên - Quyền lợi sẽ khiến bà ấy phải đứng về phe chúng ta. Nếu cần cha sẽ đích thân đi gặp bà ấy. Phải, - ông cố gắng nói thêm - cha sẽ đến nhà bà ấy, sẽ nói chuyện với bà ấy, và cha đảm bảo với con rằng bà ấy sẽ không phản bội chúng ta.

- Thế còn Claudine? - Anh con trai hỏi tiếp - Bà ấy cũng sẽ im lặng chứ?

- Đúng, vì tiền, và cha sẽ cho bà ấy bất cứ thứ gì bà ấy muốn.

- Và thưa cha, cha phó thác vào sự im lặng được mua chuộc, giống như người ta có thể tin chắc vào một lương tâm bị bán. Nhưng, kẻ nào đã bán mình cho cha thì cũng có thể bán mình cho kẻ khác. Một khoản tiền làm người ta ngậm miệng, thì một khoản lớn hơn sẽ khiến người ta mở miệng.

- Cha biết cách dọa bà ta.

- Thưa cha, cha quên rằng bà Claudine Lerouge đã là vú nuôi của anh Gerdy, rằng bà rất quan tâm đến hạnh phúc của anh ấy, rằng bà yêu quý anh ấy. Liệu cha có chắc rằng bà sẽ không hợp tác với anh ấy không? Bà đang sống ở Bougival, con nhớ là đã đến đó một lần với cha. Chắc là anh ấy đã nhiều lần gặp bà; biết đâu chính bà đã cho anh ấy biết về những bức thư của cha. Anh ấy đã nhắc đến bà với vẻ chắc chắn rằng bà sẽ ra làm chứng. Gần như anh ấy đã đề nghị con đi gặp bà để hỏi tin.

- Ôi! - Ông Bá tước kêu lên - Sao bà ta không chết thay cho lão Germain trung thành của ta!

- Thưa cha, cha thấy đó, - Albert kết luận - chỉ riêng bà Claudine Lerouge cũng có thể khiến mọi dự định của cha đổ vỡ.

- Thôi nào! Không! - Ông Commarin kêu lên - Cha sẽ tìm ra cách xoay xở…!

Ông quý tộc già ngoan cố không muốn đầu hàng trước sự thực hiển nhiên mà sự rõ ràng của nó đang làm ông mù quáng. Suốt một giờ đồng hồ ông đã nói toàn những điều vớ vẩn và lan man một cách thực lòng. Lòng kiêu hãnh trong máu đang làm tê liệt cái lương tri thực tiễn và làm lu mờ bộ óc sáng suốt lỗi lạc của ông. Việc thú nhận thất bại trước sự tất yếu của cuộc đời đang làm nhục ông, tỏ ra đáng xấu hổ và không xứng đáng với ông. Ông không nhớ là trong cuộc đời mình ông đã từng gặp phải một sự chống đối nào không thể vượt qua hay một trở ngại tuyệt đối nào chưa.

Lần này, chính Albert là người phá bỏ sự im lặng đang có nguy cơ kéo dài.

- Thưa cha, - anh nói - con nghĩ là mình đã nhận ra rằng cha sợ nhất là câu chuyện đáng buồn này bị công khai. Khả năng về một vụ tai tiếng đang khiến cha tuyệt vọng. Cũng đúng thôi, nếu chúng ta càng ngoan cố chống trả thì sự ồn ào sẽ càng đáng sợ! Nếu ngày mai diễn ra một phiên tòa thì trong vòng bốn ngày vụ án của chúng ta sẽ trở thành chủ đề bàn tán của cả châu Âu. Báo chí sẽ tung ra các thông tin, và có trời biết những lời bình phẩm kèm theo sẽ như thế nào! Dù kết quả của vụ kiện này có thế nào, thì tên tuổi của nhà ta, cũng sẽ được phơi bày trên tất cả các tờ báo khắp thế giới. Liệu chúng ta có thể tin chắc là mình sẽ thắng kiện không? Có lẽ chúng ta sẽ thua, cha ạ, chúng ta sẽ thua. Cứ hình dung ra mức độ tai tiếng mà xem! Cha hãy nghĩ đến vết nhơ mà dư luận sẽ tạo ra…!

- Cha nghĩ rằng, - ông Bá tước nói - con chẳng có chút kính trọng cũng như tình cảm nào dành cho cha khi có thể nói ra những lời như vậy.

- Thưa cha, con có bổn phận phải chỉ ra cho cha thấy tất cả mọi tai họa mà con lo sợ trong khi vẫn còn thời gian để tránh. Noël Gerdy là con trai hợp pháp của cha, cha hãy nhận anh ấy đi, hãy đón nhận những yêu cầu chính đáng của anh ấy. Hãy mời anh ấy đến… Chúng ta có thể lặng lẽ sửa đổi lại hộ tịch. Nhờ một bà vú nuôi, bà Claudine Lerouge chẳng hạn, ta có thể dễ dàng sửa lại sai lầm. Các bên đều tán đồng thì sẽ không còn gì trở ngại. Khi đó Tử tước Commarin với thân phận mới sẽ biến mất khỏi Paris. Anh ta có thể đi du ngoạn châu Âu trong vòng bốn hoặc năm năm; sau thời gian này thì mọi chuyện sẽ bị lãng quên và sẽ chẳng còn ai nhớ đến con nữa.

Ông Commarin không nghe thấy gì, ông đang suy nghĩ.

- Nhưng thay vì chống trả, Tử tước ạ, - ông kêu lên - chúng ta có thể thỏa hiệp! Chúng ta có thể mua lại những bức thư này. Chàng thanh niên kia muốn gì? Địa vị và tài sản. Cha sẽ đảm bảo cho nó cả hai thứ đó. Cha sẽ cho nó sự giàu có như nó yêu cầu. Cha sẽ cho nó 1 triệu đồng, nếu cần thì 2, 3 triệu, hay một nửa số tài sản mà cha đang có. Phải dùng tiền, con thấy đấy, rất nhiều tiền…!

- Miễn cho anh ấy đi, thưa cha, anh ấy là con trai cha đấy!

- Tiếc thay! Quỷ tha ma bắt nó đi! Cha sẽ đến gặp nó, nó sẽ phải thỏa hiệp. Cha sẽ chứng minh cho nó thấy rằng trứng không thể chọi được đá, và nếu nó không phải là một thằng ngốc thì nó sẽ hiểu.

Ông Bá tước vừa xoa tay vừa nói. Ông đang cảm thấy thích thú vì ý tưởng thỏa hiệp này. Dứt khoát ông sẽ thành công; một mớ lý lẽ xuất hiện trong đầu để chứng minh cho ông thấy điều đó. Vậy là ông sẽ phải mua lại sự bình yên đã mất của mình.

Nhưng Albert có vẻ không chia sẻ những niềm hy vọng của cha mình.

- Thưa cha, có thể cha sẽ oán giận con, - anh buồn rầu nói - vì con sẽ tước mất cái ảo tưởng cuối cùng của cha; nhưng cần phải như thế. Cha đừng ru ngủ mình bằng giấc mơ về một sự dàn xếp ổn thỏa, nếu không, khi thức tỉnh cha sẽ thấy rất tàn nhẫn. Con đã gặp anh Gerdy, cha ạ, và con xin khẳng định là anh ấy không phải loại người dễ bắt nạt. Nếu có ai sở hữu một bản tính mạnh mẽ, thì đó là anh ấy. Anh ấy đúng là con trai của cha, và ánh mắt anh ấy, cũng giống ánh mắt cha, cho thấy một ý chí sắt đá mà người ta chỉ có thể đập vỡ chứ không bẻ cong nó được. Con như vẫn đang nghe thấy giọng run run hằn học của anh ấy khi anh ấy nói chuyện với con; con như vẫn đang nhìn thấy ánh lửa u tối trong đôi mắt ấy. Không, anh ấy sẽ không thỏa hiệp. Anh ấy muốn được ăn cả ngã về không, và con không thể nói là anh ấy đã sai. Nếu cha chống trả, anh ấy sẽ tấn công, và khi đó sẽ không có lý lẽ nào ngăn cản anh ấy được. Tin chắc vào quyền của mình, anh ấy sẽ bám chặt lấy cha một cách khủng khiếp nhất, sẽ lôi cha đi từ phiên tòa này đến phiên tòa khác, sẽ chỉ dừng lại sau khi đã bị thua cuộc dứt khoát hoặc chiến thắng hoàn toàn.

Đã quen với sự vâng lời tuyệt đối gần như thụ động của con trai, giờ đây ông quý tộc già cảm thấy ngạc nhiên về thái độ ngoan cường bất ngờ này.

- Con định đi đến kết luận gì? - Ông hỏi.

- Thế này đây, thưa cha, rằng con sẽ tự khinh bỉ mình nếu như con đã không giúp cho tuổi già của cha tránh được những tai họa ghê gớm nhất. Tên họ của cha không thuộc về con, con sẽ lấy lại tên thực của mình. Con là con hoang của cha, con sẽ nhường lại địa vị của mình cho người con trai hợp pháp của cha. Cha hãy cho phép con rút lui với niềm vinh dự của một bổn phận đã được tự nguyện thực hiện, hãy cho phép con không phải chờ đợi phán quyết của tòa án ra lệnh đuổi con ra khỏi nhà một cách nhục nhã.

- Sao! - Ông Bá tước choáng váng kêu lên - Con bỏ ta ư, con từ chối không đỡ đần ta, quay lưng chống lại ta, công nhận quyền của một kẻ khác chống lại ý muốn của ta ư…?

Albert cúi đầu. Anh trông thật tao nhã khi bộc lộ tình cảm và sự cương quyết như thế này.

- Quyết định của con là không thể thay đổi. - Anh đáp - Con sẽ không bao giờ đồng ý việc tước lấy danh phận của con trai cha.

- Khốn nạn! - Ông Commarin gầm lên - Đồ bất hiếu…!

Cơn giận của ông lớn đến nỗi, trong cơn bất lực không tuôn ra được những tiếng nguyền rủa, nó đã biến thành thái độ chế nhạo.

- Mà không, - ông nói tiếp - anh là một người cao thượng, một người quý phái, độ lượng. Tử tước ạ, những gì anh vừa nói thật là hào hiệp, ý ta là vậy đấy, anh Gerdy thân mến ạ, theo đúng lề lối kinh điển. Vậy là anh từ bỏ tên tuổi của ta, từ bỏ tài sản của ta và ra đi. Anh sẽ rũ bụi đế giày trên ngưỡng cửa của ta và lao vào đời. Ta chỉ thấy có một khó khăn cho anh: Anh sẽ sống thế nào đây, thưa nhà hiền triết khắc kỷ? Hay là, thưa anh Gerdy ưu tú, anh đã tiết kiệm từ khoản 4.000 franc ta cấp cho anh mỗi tháng để anh mua xi bôi ria mép? Hay là anh đã thắng được ở thị trường chứng khoán? Ồ, thế đấy! Vậy là anh cảm thấy tên tuổi của ta đã trở nên nặng nề ghê gớm với mình, vậy nên anh đang vội vã muốn quẳng nó đi! Vậy là bùn đất hấp dẫn với anh đến mức anh muốn xuống khỏi xe thật nhanh! Phải chăng sự tháp tùng của gia nhân nhà ta đã khiến anh ngượng nghịu, nên anh phải vội vàng nhảy xuống để đi tìm những kẻ cùng đẳng cấp với mình?

- Con đang rất khốn khổ, thưa cha, - Albert đáp lại những lời lăng nhục đang được tuôn ra - còn cha thì chửi bới con dồn dập.

- Anh khốn khổ ư! Vì ai vậy? Mà thôi, để ta nhắc lại câu hỏi: Anh sẽ sống thế nào và sống bằng gì?

- Con không đến nỗi quá mơ mộng như cha nghĩ, thưa cha. Con phải thú nhận rằng, vì tương lai, con đã định trông cậy vào lòng tốt của cha. Cha quá giàu đến nỗi 500.000 franc sẽ không làm giảm rõ rệt tài sản của cha, và với tiền lãi từ khoản này, con sẽ sống bình yên, nếu không muốn nói là hạnh phúc.

- Thế nếu ta từ chối thì sao?

- Thưa cha, con hiểu cha đủ để biết rằng cha sẽ không làm thế. Cha là một người quá chính trực nên không thể muốn con phải một mình chuộc tội cho những lỗi lầm không phải của con. Ở tuổi của mình, con vẫn có thể tự mình đạt được một địa vị. Mặc dù đã muộn, nhưng con vẫn sẽ cố thử…

- Tuyệt vời! - Ông Bá tước ngắt lời - Thật tuyệt vời! Chưa bao giờ ta được nghe nói về người hùng tiểu thuyết như thế này… Thật là cá tính! Một người La Mã thuần khiết, một người Sparta dạn dày! Đẹp như thời cổ đại! Tuy nhiên, con hãy nói cho ta biết: Con trông đợi gì ở thái độ vô tư đáng ngạc nhiên này?

- Chẳng gì cả, thưa cha.

Ông Bá tước nhún vai mỉa mai nhìn con trai.

- Sự đền bù thật là ít ỏi. - Ông nói - Có phải là con đang nghĩ là ta sẽ khiến nó tăng lên? Không, con trai ạ, người ta không thực hiện những hành động đẹp như vậy chỉ để cho vui. Để hành động cao thượng như vậy, chắc là con phải có một lý do nào đó mà cha không biết.

- Không có lý do nào khác, ngoài những điều mà con vừa nói với cha.

- Vậy là rõ rồi, con sẽ từ bỏ tất cả. Con định từ bỏ cả dự định kết hôn với tiểu thư Claire d’Arlange. Con sẽ quên cuộc hôn nhân mà trong hai năm qua cha đã hoài công van xin con từ bỏ.

- Không, thưa cha. Con đã gặp tiểu thư Claire. Con đã giải thích tình cảnh xót xa của con cho nàng, nhưng nàng đã thề rằng dù có xảy ra chuyện gì thì nàng vẫn sẽ là vợ con.

- Thế con vẫn nghĩ rằng bà Arlange sẽ gả cháu gái cho anh chàng Gerdy mới này ư?

- Chúng con hy vọng điều đó, thưa cha. Bà Hầu tước đam mê dòng máu cao sang đủ để chọn người con hoang của một nhà quý tộc thay vì con trai của một nhà tư sản đáng kính. Nhưng nếu bà từ chối thì chúng con sẽ đợi cho đến khi bà mất, mặc dù chúng con không mong điều đó.

Giọng nói vẫn bình thản của Albert khiến Bá tước Commarin nổi khùng.

- Hóa ra con trai ta là thế này đây! - Ông gầm lên - Không bao giờ! Con trai ơi, dòng máu trong huyết quản của con là máu gì vậy? Chắc là chỉ có bà mẹ đáng kính của con mới có thể cho cha biết được, tuy nhiên nếu như bà ấy biết…

- Thưa cha, - Albert ngắt lời với giọng đe dọa - thưa cha, cha hãy ăn nói cho cẩn thận! Bà ấy là mẹ con, và thế là đủ. Con là con trai, chứ không phải quan tòa của bà. Trước mặt con, không ai được phép vô lễ với bà; con không cho phép điều đó, thưa cha. Cha sẽ làm con khó chịu hơn bất cứ người nào khác!

Ông Bá tước đã phải kìm nén hết sức mới không nổi khùng bởi cơn giận đã vượt quá giới hạn. Thái độ của Albert đã khiến ông phát điên. Nó đang nổi loạn, nó dám đương đầu với ông, nó đang đe dọa ông! Ông già vọt đứng dậy khỏi ghế bành rồi bước về phía con trai, như thể muốn đập cho anh một trận.

- Ra khỏi đây ngay! - Ông thét lên với giọng tắc nghẹn vì giận dữ - Ra ngay! Về phòng đi, và cấm không được ra khỏi nhà nếu không có lệnh ta. Ngày mai ta sẽ cho mi biết ý định của ta.

Albert kính cẩn chào ông mà không cúi đầu, rồi anh thong thả bước ra cửa. Anh đã mở cửa định bước ra thì ông bỗng đột ngột thay đổi ý định, như người ta vẫn thường thấy ở những người có tính nóng giận.

- Albert, - ông gọi - quay lại đây, hãy nghe cha nói đã.

Chàng thanh niên quay người lại, vô cùng xúc động vì sự đổi giọng của ông.

- Con không thể ra khỏi đây mà không nghe những gì cha nghĩ. - Ông nói - Con xứng đáng là người thừa kế của một dòng họ lớn, con trai ạ. Cha có thể bực mình vì con, nhưng cha không thể không cảm phục con. Con là một người trung thực. Albert, đưa tay đây cho cha.

Một khoảnh khắc êm dịu diễn ra giữa hai người đàn ông, một khoảnh khắc mà họ gần như chưa từng gặp trong suốt cuộc đời sống dưới những khuôn phép buồn chán. Ông Bá tước đang cảm thấy tự hào về người con trai này, và ông nhận ra mình trong anh đúng như lúc ông bằng tuổi anh bây giờ. Đối với Albert, ý nghĩa của cảnh tượng vừa diễn ra giữa anh và cha, mà cho đến lúc đó anh đã không nhận ra, đang vỡ oà trước mắt anh. Hai người nắm tay nhau một lúc lâu mà không ai nói nổi một lời.

Cuối cùng, ông Commarin quay về chỗ ngồi dưới bức tranh gia phả.

- Albert, - ông dịu dàng nói tiếp - xin con hãy để cha lại một mình. Cha cần ở một mình để suy nghĩ, để cố thích ứng với đòn đánh khủng khiếp này.

Và khi người con trai khép cửa phòng, ông nói thêm, như thể đáp lại những suy nghĩ bí mật nhất của mình:

- Nếu người con trai này bỏ ta, người mà ta đã đặt tất cả hy vọng vào, thì ta sẽ ra sao đây, ôi, lạy Chúa! Và còn đứa con kia sẽ thành ra như thế nào…!

Khi đã ra khỏi phòng ông Bá tước, nét mặt Albert vẫn hằn sâu những cảm xúc dữ dội của buổi tối nay. Các gia nhân khi bắt gặp anh đi qua đã chăm chú theo dõi, bởi họ đã nghe được tiếng cãi vã giữa hai cha con.

Tử tước Commarin không thuộc loại người tầm thường, chỉ biết hưởng thụ những đặc quyền tương đối ít đáng khát khao và dù thế nào đi nữa cũng ít được thiên hạ thích thú. Anh khôn ngoan nghi ngờ những nhân vật kỳ dị mà mọi người tán thưởng. Nhìn gần, người ta thường phát hiện ra rằng người thành công và nổi tiếng chỉ là một kẻ ngu ngốc, chẳng có công cán gì ngoài giá trị vô nghĩa tuyệt đối của anh ta. Sự ngu ngốc đúng phép chẳng làm mất lòng ai, sự tầm thường lịch thiệp cũng không làm hoảng sợ một bộ óc kiêu căng nào; cả hai đều có thiên chức đặc biệt là tạo ra sự vui sướng và thành công. Kiểu người đó người ta không thể gặp mà không tự nhủ, Tôi biết khuôn mặt này, tôi đã nhìn thấy nó ở đâu đó rồi; đó là vì những người này có diện mạo hoàn toàn bình thường. Nhiều người cũng như vậy về mặt tinh thần. Họ nói chuyện ư? Người ta sẽ nhận ra ngay tư tưởng của họ, người ta đã nghe họ nói rồi, người ta thuộc lòng các ý tưởng của họ. Những người đó được đón nhận ở khắp nơi, bởi vì họ chẳng có gì đặc biệt, và rằng sự đặc biệt, nhất là trong các tầng lớp cao, sẽ gây ra sự khó chịu và xúc phạm. Người ta ghét tất cả những gì khác biệt.

Albert là một người đặc biệt, do đó anh được bàn luận nhiều và được phán xét rất khác nhau. Người ta chê trách anh về những việc ngược đời nhất, về những khiếm khuyết quá mâu thuẫn đến mức có vẻ như chúng loại trừ nhau. Chẳng hạn như, người ta thấy ở anh có những ý tưởng rất tiến bộ đối với một người thuộc đẳng cấp như anh, và đồng thời người ta lại than phiền về thái độ kiêu căng của anh. Người ta kết tội anh là đã bàn đến những vấn đề nghiêm túc nhất với một sự dễ dãi lăng nhục, trong khi người ta lại lên án thái độ giả vờ nghiêm trọng của anh. Người ta khá thống nhất với nhau rằng không nên yêu quý anh, nhưng người ta ghen ghét anh và sợ anh.

Anh mang đến các phòng khách một vẻ hơi cáu kỉnh thuộc loại bất nhã nhất. Bị buộc phải giao thiệp nhiều bởi các mối quan hệ, bởi cha mình, anh chẳng vui thú gì với xã hội và anh đã phạm một sai lầm không thể tha thứ là để cho người ta đoán được điều đó. Có thể anh đã chán ngấy tất cả những cử chỉ cầu thân mà người ta dành cho anh, chán ngấy những thái độ ân cần hơi nhạt nhẽo mà người ta không tiếc dành cho chàng quý tộc thừa kế của một trong những lãnh chúa giàu nhất nước Pháp. Mặc dù có tất cả những gì cần thiết để khiến mình tỏa sáng, nhưng anh lại coi thường điều đó và không hề bận tâm đến việc trở nên quyến rũ. Thật đáng trách! Anh còn không lợi dụng bất cứ lợi thế nào của mình. Và người ta không biết đến chuyện phiêu lưu tình ái nào của anh.

Người ta nói rằng trong lúc đó, anh lại có một sở thích rất mãnh liệt dành cho bà Prosny, một người đàn bà có lẽ là xấu nhất, và chắc chắn là nanh ác nhất trong số những người đàn bà ngoại ô, và chuyện chỉ có thế. Trước đây, những người mẹ có con gái đến tuổi gả chồng đều bênh vực anh; nhưng họ đã quay sang chống lại anh từ hai năm nay, kể từ khi mối tình của anh dành cho tiểu thư Arlange trở thành đề tài bàn tán của cả thiên hạ.

Ở hội quán người ta đùa cợt về sự thông thái của anh. Dù sao anh cũng có máu điên rồ như những người khác, chỉ có điều anh nhanh chóng chán ghét cái mà người ta quen gọi là thú vui. Anh thấy cái nghề ăn chơi quý phái thật quá vô vị và chán ngán. Anh không thấy vui thú gì khi ngồi đánh bài cả đêm và không hề đánh giá cao cái hội của mấy người đàn bà dễ dãi mà ở Paris họ có thể khiến người tình của mình trở nên nổi tiếng. Anh cho rằng việc một nhà quý tộc không giơ mặt ra trước những người đàn bà trơ trẽn trên sân khấu không có gì đáng nực cười. Cuối cùng, không bao giờ bạn bè có thể tiêm nhiễm được cho anh thói đam mê ngựa đua.

Khi bị sự nhàn rỗi đè nặng, anh cũng ít nhiều cố gắng kiếm một việc để khiến cuộc sống có ý nghĩa như một kẻ hãnh tiến. Thế rồi anh tính đến chuyện tham gia vào công tác xã hội, nhưng khi nhiều lần bắt gặp những kẻ dốt đặc mà vẫn nắm được quyền lực thì anh lại không muốn nữa. Anh quan tâm đến chính trị thì nó lại trở thành nguyên nhân cho những cuộc cãi vã với cha. Chỉ riêng hai chữ “tự do” cũng đủ để khiến ông Bá tước lên cơn co giật, và ông bắt đầu nghi ngờ con trai theo chủ nghĩa tự do kể từ khi một bài viết của chàng Tử tước xuất hiện trên tờ Tạp chí hai thế giới.

Tư tưởng đó cũng không ngăn cản anh giữ được đẳng cấp cao thượng của mình. Anh chi tiêu một cách quý phái nhất từ khoản thu nhập mà cha anh trao cho và có một chút hơn thế. Nhà của anh, khác biệt so với nhà của ông Bá tước, được sắp đặt ngăn nắp như nhà của một quý tộc rất giàu có. Chế phục của gia nhân hoàn hảo đến mức tuyệt đối, đàn ngựa và đoàn tùy tùng của anh khiến người ta trầm trồ. Người ta tranh nhau kiếm giấy mời tham dự những cuộc săn lớn mà hàng năm, vào cuối tháng Mười, anh thường tổ chức ở lãnh địa Commarin tuyệt vời, nơi được bao quanh bởi những cánh rừng bạt ngàn.

Tình yêu của Albert dành cho tiểu thư Arlange, một mối tình sâu sắc và chín chắn, cũng góp phần không nhỏ khiến anh xa lánh những thói quen và cuộc sống của đám bạn bè lịch thiệp và nhàn rỗi của mình. Một mối quan hệ gắn bó quý tộc là một phương tiện phòng giữ tuyệt diệu. Trong cuộc chống trả nguyện vọng của con trai, tất cả những việc mà ông Commarin làm lại càng khiến nguyện vọng đó tăng thêm và kéo dài hơn. Đối với chàng Tử tước, niềm đam mê bị ngăn cấm đó đã trở thành ngọn nguồn cho những cảm xúc quyết liệt và mạnh mẽ nhất. Nỗi buồn phiền đã bị loại bỏ khỏi cuộc đời anh.

Mọi suy nghĩ của anh đã tìm được một hướng đi kiên định, mọi hành động của anh đã có một mục đích duy nhất. Tại sao phải dừng lại để nhìn ngang nhìn ngửa khi ta đã thấy phần thưởng mà mình đang khao khát cháy bỏng ở cuối đường? Anh đã thề là sẽ không cưới một người con gái nào khác ngoài Claire. Cha anh tuyệt đối bác bỏ cuộc hôn nhân này; ngày qua ngày đều là những cuộc đấu tranh. Cuối cùng, sau ba năm kiên trì anh đã giành chiến thắng, ông Bá tước đã chấp thuận. Và đúng lúc anh tưởng như đã hoàn toàn có được hạnh phúc thì Noël xuất hiện, như một định mệnh nghiệt ngã, với những bức thư chết tiệt kia.

Albert lại nghĩ đến Claire khi anh chậm rãi leo lên cầu thang để về phòng. Nàng đang làm gì giờ này? Chắc là nàng đang nghĩ về anh. Nàng biết rằng ngay tối nay hoặc chậm nhất là ngày hôm sau sẽ xảy ra cơn tai ương quyết định. Lúc này chắc nàng đang cầu nguyện.

Lúc này Albert cảm thấy rã rời; anh vô cùng đau khổ. Anh cảm thấy choáng váng, đầu như sắp vỡ ra. Anh lắc chuông gọi người hầu đem trà.

- Ngài Tử tước thật sai lầm khi không cho mời thầy thuốc. - Anh hầu phòng nói - Chắc tôi sẽ phải mạn phép thay ngài đi gọi ông ấy.

- Vô ích. - Albert buồn rầu đáp - Ông ta không thể chữa nổi căn bệnh của ta đâu.

Lúc người hầu lui ra, anh nói thêm:

- Đừng nói với ai là ta đang đau, Lubin ạ, sẽ không sao đâu. Nếu ta cảm thấy khó chịu hơn thì ta sẽ lắc chuông.

Lúc này, phải gặp một ai đó, phải nghe một giọng nói, phải tiếp chuyện đối với anh là điều không thể chịu nổi. Anh cần im lặng để tự nghe lòng mình.

Sau những cảm xúc nghiệt ngã từ cuộc giải trình với cha, anh không thể nghĩ đến chuyện đi ngủ. Anh mở cửa sổ và chống khuỷu tay lên lan can.

Trời đang đẹp và trăng sáng tuyệt vời. Vào giờ này, nhất là dưới ánh trăng êm dịu rung rinh của màn đêm, khu vườn của dinh thự trông lại càng rộng lớn mênh mông hơn. Những ngọn cây cao trải rộng như một cánh đồng bát ngát, che kín những mái nhà bên cạnh. Những bồn hoa ở tầng trệt, phủ đầy từng bụi cây xanh, hiện ra như những bức họa màu đen, còn trên các lối đi được trải cát kỹ càng, hiện lên lấp lánh những mảnh vỏ sò, mẩu thủy tinh vụn và sỏi mài nhẵn. Ở bên phải, trong dãy nhà dành cho gia nhân vẫn còn đèn sáng. Anh nghe thấy tiếng đi lại của đám gia nhân, tiếng gót giày của những người coi ngựa vang lên trên nền sân trải nhựa. Những con ngựa đang đứng giậm chân trong chuồng, và anh nghe rõ tiếng lanh canh của chiếc vòng cổ buông dọc theo thanh treo máng cỏ. Trong nhà để xe, người ta đang tháo dây cương cho cỗ xe đã sẵn sàng suốt buổi tối để đề phòng ông Bá tước muốn ra ngoài.

Albert đang thấy toàn bộ bức tranh tráng lệ về cuộc đời hào nhoáng của mình trải rộng trước mắt. Anh cất một tiếng thở thật dài.

- Vậy là ta sẽ phải đánh mất tất cả những điều này ư? - Anh thì thầm - Kể cả chỉ vì bản thân thì ta cũng khó lòng có thể từ bỏ những thứ lộng lẫy thế này mà không hối tiếc; và những suy nghĩ về Claire lại càng khiến nó trở nên tuyệt vọng. Ta đã chẳng mơ ước đem lại cho nàng một cuộc sống hạnh phúc tuyệt vời; nếu không có một tài sản khổng lồ thì gần như không thể được!

Tiếng chuông điểm mười hai giờ khuya vọng đến từ nhà thờ Sainte-Clotilde, tòa nhà mà chỉ cần ngó đầu ra một chút là anh có thể nhận ra chóp tháp đôi của nó. Anh rùng mình, cảm thấy ớn lạnh.

Anh đóng cửa sổ, bước tới ngồi bên lò sưởi và khêu nó cháy to lên. Với hy vọng sẽ được thảnh thơi đầu óc một lát, anh cầm một tờ báo buổi chiều lên, tờ báo mà trong đó người ta tường thuật lại vụ giết người ở La Jonchère; nhưng anh không thể đọc được, những dòng chữ cứ nhảy múa trước mắt anh. Thế là anh nghĩ đến việc viết thư cho Claire. Anh ngồi vào bàn và viết:

“Claire thân yêu của anh…”

Nhưng anh không thể viết tiếp được; đầu óc rối bời khiến anh không thể nghĩ ra nổi một câu.

Cuối cùng, khi bình minh ló rạng, sự mệt mỏi đã khiến anh thiếp đi. Giấc ngủ đến với anh trên một chiếc đi văng mà trước đó anh đã gieo mình xuống; một giấc ngủ nặng nề đầy những bóng ma hiện đến.

Vào lúc chín giờ rưỡi sáng, anh giật mình thức giấc bởi tiếng rầm của cánh cửa bị mở toang.

Một gia nhân bước vào với vẻ hoảng hốt và hổn hển vì vừa phải nhảy bốn bậc thang chạy lên đây, đến mức anh gần như không thể nói lên lời.

- Thưa ngài, - anh nói - thưa ngài Tử tước, nhanh lên, chạy đi, trốn đi, họ đến kia rồi, ông…

Một thanh tra cảnh sát, thắt một chiếc đai chéo qua vai, xuất hiện trước cửa thư phòng. Theo sau ông là một tốp người, trong đó, mặc dù đã cố thu mình lại, người ta vẫn nhận ra lão Tabaret.

Viên thanh tra bước thẳng tới trước mặt Albert.

- Anh là, - ông hỏi - Guy-Louis-Marie-Albert de Rhéteau de Commarin?

- Vâng, thưa ông.

Viên thanh tra đưa tay ra, đồng thời trịnh trọng tuyên bố:

- Anh Commarin, nhân danh pháp luật, tôi bắt anh.

- Tôi ư, thưa ông, tôi…

Albert, đột ngột bị bứt ra khỏi những giấc mơ nặng nề, tỏ ra không hiểu một chút nào về những điều đang xảy ra. Anh có vẻ như đang tự hỏi, Mình tỉnh hẳn chưa đây? Liệu có phải là mình đang mơ tiếp một cơn ác mộng gớm ghiếc?

Anh đưa ánh mắt ngơ ngẩn ngạc nhiên nhìn từ viên thanh tra đến người của ông, rồi đến lão Tabaret đang đứng ngây ra trước mặt anh.

- Đây là lệnh bắt giam. - Viên thanh tra nói thêm và mở một tờ giấy ra.

Albert liếc nhìn tờ giấy như một cái máy.

- Claudine đã bị ám sát! - Anh kêu lên.

Rồi anh hạ giọng, nhưng vẫn còn khá rõ, nên viên thanh tra, một anh cảnh sát và lão Tabaret vẫn có thể nghe thấy, và nói thêm:

- Ta tiêu đời rồi!

Trong khi viên thanh tra thực hiện thủ tục hỏi cung sơ bộ ngay sau khi bắt giữ như quy định, đám tùy tùng của ông tỏa ra khắp phòng và bắt đầu một cuộc khám xét kỹ càng. Họ đã nhận được lệnh phải nghe lời lão Tabaret, và chính ông lão là người hướng dẫn họ trong việc lục soát, bảo họ lục soát các ngăn tủ và xem xét các đồ đạc trong phòng. Họ tìm thấy một số lượng lớn các vật dụng của anh chàng Tử tước, những tờ chứng thư, những tập bản thảo và một tập thư rất dày. Nhưng lão Tabaret sung sướng nhất là khi tìm được một số đồ vật mà sau đó được mô tả kỹ càng theo trật tự trong biên bản:

1. Trong căn phòng đầu tiên, dùng làm tiền sảnh, được treo đầy các loại vũ khí, phía sau một chiếc đi văng, có một thanh kiếm tập bị gãy mũi. Nó có một cái đốc kiếm đặc biệt, và là một thanh kiếm không thấy bán ngoài chợ. Nó mang một vòng đai của Bá tước có khắc hai chữ cái A.C. Thanh kiếm bị gãy ở giữa, và đoạn đầu mũi đã không được tìm thấy. Khi được hỏi, ông Commarin khai rằng không biết đoạn mũi kiếm đó ở đâu.

2. Trong một căn buồng nhỏ dùng làm buồng cất quần áo có một chiếc quần dạ đen vẫn còn ẩm, còn dính bùn, hoặc đúng hơn là vết đất. Một bên quần có dấu rêu xanh nhạt như bị quệt vào tường. Phía trước quần có nhiều vết xước và một vết rách rộng khoảng mười cen-ti-mét ở đầu gối. Chiếc quần nói trên không được treo trên mắc, mà có vẻ như đã được giấu giữa hai chiếc hòm đựng đầy quần áo.

3. Trong túi của chiếc quần được mô tả ở trên, người ta tìm thấy một đôi găng tay màu ngọc trai. Lòng găng tay có một vết rộng màu xanh nhạt do cỏ hoặc rêu gây ra. Đầu các ngón găng trông giống như bị mòn do cọ xát. Ở mặt trên của găng, người ta tìm thấy những vết xước trông như thể bị cào bởi móng tay.

4. Có hai đôi giày cao cổ, trong đó có một đôi, mặc dù đã được lau chùi sạch sẽ và đánh xi, vẫn còn rất ẩm. Có một chiếc ô ướt, chóp ô có dính vết bùn trắng.

5. Trong căn phòng rộng được gọi là “thư phòng”, có một hộp xì gà đầu loe, và trên bệ lò sưởi có mấy chiếc tẩu bằng hổ phách và đá bọt biển…

Khi mọi thứ đã được ghi lại xong, lão Tabaret bước đến bên viên thanh tra.

- Tôi đã có tất cả những gì tôi muốn. - Ông rỉ tai viên thanh tra.

- Tôi cũng đã xong. - Viên thanh tra đáp - Anh chàng này thật không biết kiềm chế. Ông có nghe thấy không? Anh ta đã bán mình ngay lập tức. Có lẽ ông sẽ nói đó là do thiếu kinh nghiệm…

- Nếu là ban ngày, - lão thám tử tình nguyện vẫn hạ giọng - chắc là hắn sẽ không yếu mềm như thế đâu. Nhưng giờ mới là rạng sáng, bị giật mình thức giấc…! Những kẻ như thế này thì ta cứ phải phục vụ từ lúc chưa ăn gì, ngay khi chúng vừa nhảy xuống giường.

- Tôi đã hỏi cung ba, bốn gia nhân, lời khai của họ có vẻ khác biệt…

- Rất tốt! Rồi ta sẽ xem. Tôi phải đi gặp ngài Thẩm phán điều tra, chắc ông ấy đang ngồi trên đống lửa.

Albert bắt đầu hồi tỉnh một chút sau khi bị sững sờ suốt từ khi viên thanh tra bước vào.

- Thưa ông, - anh hỏi ông ta - tôi có được phép nói mấy lời với ngài Bá tước Commarin trước sự có mặt của ông không? Tôi là nạn nhân của một sự hiểu lầm mà nó sẽ nhanh chóng được nhận ra…

- Lại hiểu lầm! - Lão Tabaret lẩm nhẩm.

- Điều yêu cầu của anh là không thể được. - Viên thanh tra đáp - Tôi có những mệnh lệnh đặc biệt nghiêm khắc nhất. Từ nay anh sẽ không được phép liên lạc với bất cứ ai. Chúng tôi có một chiếc xe ở dưới nhà; xin mời anh xuống…

Khi đi qua tiền sảnh, Albert có thể nhận thấy thái độ bồn chồn của mọi người. Ai cũng có vẻ ngơ ngác. Ông quản gia ra lệnh với giọng ngắn gọn và kiên quyết. Cuối cùng anh nghĩ là mình nghe thấy người ta nói rằng ngài Bá tước Commarin vừa bị một cơn nhồi máu cơ tim.

Gần như người ta phải khiêng anh lên xe; chiếc xe chuyển bánh chạy nước kiệu dưới sức kéo của hai con ngựa già. Một chiếc xe khác chạy nhanh hơn chở lão Tabaret.