TRỞ LẠI NHÀ VIỆN SĨ

Các nhà du hành phải mất một tuần ở lại nhà Nhikiphôrôp để lấy lại sức, sau cuộc hành trình dài ngày và gian khổ. Trong tuần ấy, họ ngủ suốt, chỉ thức dậy để ăn. Đêm Bắc cực, sương giá khắc nghiệt làm cho dân cư miền hoang dã này cũng không làm được việc gì.

Làng nhỏ Cadatrie với vài chục căn lều phủ tuyết, làm cho Annuia ngây thơ có cảm tưởng đó là một địa điểm dân cư lớn; lần đầu tiên trong đời, cô thấy nhà có mái, có ống khói, lò sưởi, cửa sổ, bàn ghế, giường. Và được biết rằng người ta không phải ngủ trên đất và ngồi trên đất hoặc quỳ dưới đất để ăn. Tất cả đều mới lạ và cô ta phải thích nghi tất cả mặc dù cô ta nghĩ rằng có những điều buồn cười và không cần thiết.

Khi quay về Cadatrie, đoàn thám hiểm đã khám phá được nhiều thứ mà chỉ mất có một thành viên với tất cả những cái đã sưu tập được cùng những điều ghi chép được, họ có quyền coi như nhiệm vụ đã hoàn thành. Gôriunôp sau khi đã gửi viện sĩ Sencơ một bản báo cáo chép tay tỉ mỉ, anh ta có thể đi đâu cũng được. Nhưng vì lòng kính trọng quá lớn đối với nhà bác học một người đã giao dụng cụ và một số tiền lớn cho một người hoàn toàn xa lạ để tiến hành một công cuộc hầu như có tính chất không tưởng. Vì vậy ông ta cần phải được đền bù nhiều hơn nữa nên Gôriunôp muốn tự mình đến thăm riêng viện sĩ và muốn câu chuyện của mình được một nhân viên khác của đoàn thám hiểm bổ sung thêm. Hơn nữa, các dụng cụ và số tiền thu được sau khi bán cỗ xe trượt tuyết, chiếc xuồng, súng, lều và các thứ khác cũng cần phải đem trả lại. Phần lớn thiết bị được Gôrôkhôp và Nhikiphôrôp mua lại. Họ mua lại các súng và xe trượt tuyết hãy còn tốt.

Nhặt nhạnh được khoảng một ngàn rúp. Số tiền này gồm cả số tiền còn lại mà viện sĩ Sencơ đưa cho Gôriunôp. Anh ta cùng với Oocđin và Annuia ra đi Iacutxcơ theo con đường Veckhôianxcơ. Nhưng ở đây, họ gặp một trở ngại: hạn tù của Oocđin chưa mãn và tỉnh trưởng không cho phép anh ta đi, còn Annuia thì không muốn đi nếu không có Oocđin; cuộc hành trình dài qua vùng tuyết đã làm cô ta khiếp sợ. Oocđin được phép nghỉ lại ở Iacutxcơ. Ở đây, Annuia cho rằng đó là một đô thị lớn có vô số điều kỳ lạ. Trước hết là những con mèo, những con bò, những con ngựa có yên cương, sau nữa là quần áo khiêu vũ và máy hát.

Gôriunôp phải đi một mình và đành bằng lòng lấy một tấm ảnh của Annuia đang ở trong nhà, nghĩa là có hình xăm trên da và mặc khố. Anh ta mang theo một ít mẫu đá tìm được ở Vùng đất Xannhicôp và đảo Bennet cùng với bức ảnh cuối cùng của Oocđin về Vùng đất Xannhicôp mà anh ta đã chụp tại vách đá hôm họ ra đi. Anh ta đến thủ đô vào cuối tháng chạp và đến thăm Sencơ ngay.

Viện sĩ đã nhận được một bức điện ngắn báo tin đã phát hiện được Vùng đất Xannhicôp và đoàn thám hiểm đã trở về. Ông ta đang nóng lòng chờ Gôriunôp. Ông ta muốn giới thiệu anh chàng trẻ tuổi này cho Viện hàn lâm và một vài hội khoa học để anh ta có thể nói chuyện công khai về những cuộc thám hiểm phi thường của mình. Nhưng Gôriunôp đề nghị viện sĩ hãy nghe những điều anh ta cần phải nói riêng với ông đã. Do đó, một buổi tối, Sencơ nghe Gôriunôp kể chuyện trong căn phòng ông đã tiếp anh ta một năm trước đây, và cũng ngay tại cái bàn ấy. Khi Gôriunôp nói đến voi ma-mút, tê giác, bò rừng và một số “sinh vật hóa thạch” khác, viện sĩ tươi cười nói:

- Chắc là anh đã đo và chụp ảnh chúng, đã có ít bằng chứng về sự phát hiện vô cùng kỳ lạ này.

Việc đoàn thám hiểm tìm thấy người Ônkilôn và tìm thấy một dân tộc của thời kỳ đồ đá cũ cũng như những điều Gôriunôp nói về cuộc sống và phong tục của họ làm cho viện sĩ ngạc nhiên.

Trước khi nói tiếp về những kỷ niệm đau xót trong những ngày cuối cùng tại Vùng đất Xannhicôp và về những cư dân ở đây, Gôriunôp dừng lại một lúc. Sencơ cho rằng như vậy là câu chuyện đã kết thúc, ông nói:

- Tất nhiên là ông đã mang được nhật ký, tranh ảnh và có lẽ cả những sọ não và da của những thú vật cùng một vài dụng cụ của người Ônkilôn và những người dã man. Chúng tôi sẽ tổ chức một buổi nói chuyện lý thú và sẽ làm cho những người không tin phải ngạc nhiên.

- Chúng tôi có mang về, nhưng đã mất hết.

- Anh nói gì vậy? Có phải anh muốn nói đích xác là mọi thứ đã mất không?

Lòng xao xuyến, Sencơ nghe câu chuyện cho đến phút chót, xem xét bức ảnh của vùng đất Xannhicôp và những mẫu đá.

- Được, theo sự xác nhận của bốn người được chứng kiến, bây giờ chúng tôi biết Vùng đất Xannhicôp là có thật. Nó cách đảo Côtennưi gần một trăm cây số về phía bắc và là cái miệng khổng lồ của một núi lửa gần đây đã hoạt động trở lại. Căn cứ vào số liệu, thời gian tới tôi sẽ cố gắng thuyết phục Viện hàn lâm trang bị cho một đoàn thám hiểm tất cả các phương tiện cần thiết cùng với đoàn cán bộ khoa học đến vùng đất này để nghiên cứu xem cư dân của vùng đất còn lại những gì. Dĩ nhiên là ông và Oocđin sẽ cùng đi và góp kinh nghiệm của mình để đảm bảo kết quả của cuộc thám hiểm.

- Tất nhiên, nhưng chúng ta sẽ làm bản báo cáo cho Viện và các hội khoa học như thế nào? - Gôriunôp hỏi.

- Bây giờ mà báo cáo chi tổ hỏng việc thôi, - Sencơ nói. - Tôi nghĩ là ông sẽ đồng ý với tôi rằng: tất cả những điều ông nói là rất khác thường, nó có tính chất đặc biệt và không thể nào tin được. Chúng ta phải có những chứng cứ thuyết phục, những điều ông có thể đưa ra cho người nghe lại ít ỏi quá. Họ sẽ nói rằng người đàn bà xăm mình trong bức ảnh này chỉ là một người Etkymô hoặc một người Tructri. Họ cũng xăm mình và chỉ vận một cái khố trong nhà, hơn nữa, dáng dấp đều giống nhau. Cầm miếng đá ba-dan này, làm thế nào mà ông có thể chứng minh rằng nó từ những ngọn núi của Vùng đất Xannhicôp chứ không phải từ đảo Bennet hoặc Xviatôi Nôxơ? Còn bức ảnh về thung lũng với hồ nước và núi lửa đang phun thì hầu như chẳng chứng minh được gì cả. Tại sao anh không chụp nhiều bức ảnh và chụp những bức ảnh tốt hơn sau khi bị mất xe trượt tuyết cùng với những cái sưu tập được và những điều ghi chép?

- Vì chúng tôi tận dụng tất cả các kiểu ảnh để chụp người, động vật và thiên nhiên, rồi thế nào chỉ còn lại có một kiểu. Tôi chụp ảnh người đàn bà này ở Iacut.

- Rất tiếc, nếu ông có những bức ảnh của vùng đất chụp từ những ngọn núi của vùng đất cũng như ở đảo Bennet, ông sẽ có bằng chứng về những điều ông nói. Sự tình như thế này thì chẳng ai tin ông được.

- Ông có tin tôi không? - Gôriunôp chán nản kêu lên.

- Tin, tôi hoàn toàn tin ông - Sencơ vội vàng làm cho anh ta yên lòng. - Không thể cho những điều ông nói với tôi là bịa đặt, nhưng người khác... sẽ hoài nghi và nói: “Lão già ngu xuẩn đã đưa tiền cho một vài tên bị lưu đày, những kẻ này đã đến và bịa chuyện với ông ta, chúng tiêu béng đi và bịa ra một câu chuyện trẻ con về một vùng đất kỳ lạ và một dân cư lạ kỳ, rồi bảo ông già Sencơ nhẹ dạ biện hộ cho những chi phí của chúng”. Không, trong thời gian này, tốt hơn hết là chúng ta không nên nói gì.

- Thời gian này là bao lâu ạ?

- Cho đến khi, với sự tham gia của ông, đoàn thám hiểm mới đến thám hiểm vùng đất này, và tìm thấy cái miệng khổng lồ của ngọn núi lửa, cùng những khu rừng bị ngập nước, người và xương của động vật. Lúc đó ông có thể báo cáo và báo cáo của ông sẽ được ủng hộ bằng các tài liệu và những điều giải thích của các nhân viên trong đoàn thám hiểm và bản báo cáo của ông mới tranh thủ được lòng tin. Nó sẽ giữ lại cho khoa học rất nhiều điều cần biết về đời sống, về sự tiêu diệt của dân cư trên vùng đất không may mắn này.

- Ông nói rất đúng, - Gôriunôp nói. - Đó là phương sách hay nhất, chúng tôi không muốn ông hoặc ngay cả chúng tôi mất niềm tin.

- Nhưng, - Sencơ tiếp tục nói - thời gian trôi qua và làm mờ đi bao kỷ niệm. Bây giờ các ông viết lại cho riêng tôi về toàn bộ cuộc hành trình khi mọi việc còn mới mẻ trong đầu óc ông. Tôi sẽ giữ nó cho đến khi có một cơ hội tốt.

- Tất nhiên, tôi sẽ không quên làm việc đó. Đó là một nhiệm vụ mà tôi coi là thiêng liêng. Tôi đã ghi vài điều khi ở đảo Bennet, khi ở những căn lều mà chúng tôi đã ở và ở Iacutxcơ; tôi sẽ viết một bản báo cáo đầy đủ, có hệ thống và đưa cho ông trong hai hoặc ba tuần tới. Đây là tờ giấy ghi khoản chi tiêu của chúng tôi và số tiền còn lại mà ông đã đưa cho chúng tôi một cách hào phóng.

Sencơ nhìn vào bản thanh toán, nhưng trả lại số tiền cho Gôriunôp.

- Ông không thưởng công cho mình và cho cá Oocđịn, điều đó không đúng. Mọi lao động cần được trả công.

- Nhưng chúng tôi chẳng đem gì về cho ông ngoài một câu chuyện vô lý và một vài hòn đá, do đó chúng tôi không đáng được thưởng.

- Nếu tôi nghi ngờ lòng thành thật của ông thì ngay việc các ông trả lại một phần tiền và chịu khó đi một vạn cây số từ Cadatrie về đây để mang những hòn đá cùng với câu chuyện của ông đến cho tôi cũng đã phá tan mọi sự nghi ngờ của tôi. Nếu ông muốn biết, thì tôi cho ông hay rằng ông đã thực hiện một nhiệm vụ rất khó khăn và không phải là lỗi của ông về kết quả đã bị mất. Đã có nhiều trường hợp tương tự, thỉnh thoảng các tàu chở đồ sưu tập và những bản báo cáo đã bị mất tích và các nhân viên của đoàn thám hiểm cũng về không sau khi trốn thoát được. Trong trường hợp của ông, cũng đã bị một cái gì đó, tương tự như bị đắm tàu. Sự thật thì những cái sưu tập được gửi bằng bưu điện đôi khi cũng bị thất lạc. Không, không, ông phải được thưởng công. Hơn nữa, các ông sắp viết một bản báo cáo cho tôi và cần phải ở lại đây vì bản báo cáo đó. Đời sống ở thủ đô đắt đỏ, ông hãy cầm lấy tiền, ít nhất cũng coi đó là tiền thù lao.

Để làm cho Sencơ khỏi phật ý, Gôriunôp phải cầm lấy tiền. Chẳng bao lâu, anh ta đã nộp bản báo cáo cho viện sĩ, rồi ghi tên vào học tại trường đại học tổng hợp để có thể chuẩn bị tốt hơn cho đoàn thám hiểm trong tương lai.

Chẳng may, cho đến ngày nay điều đó không được thực hiện. Chiến tranh nổ ra với Nhật Bản và Viện hàn lâm không thể có những phương tiện cần thiết. Khi chiến tranh kết thúc Sencơ mất sau khi ông ta mới bắt tay vào việc thực hiện kế hoạch. Không ai ngoài ông ta chú ý đến việc vận động những đoàn thám hiểm đi lên miền bắc Xibiri và kế hoạch đã bị nhét vào ngăn kéo từ lâu. Sau khi chờ đợi vô ích về những tin tức của Sencơ, Gôriunôp và Oocđin quay về với những công việc khác. Nhưng bản báo cáo được giữ lại với các giấy tờ của Sencơ trong hồ sơ lưu trữ của Viện được dùng làm tài liệu cho cuốn sách này. Có lẽ nó sẽ thức tỉnh sự chú ý đến Vùng đất Xannhicôp trong thế hệ mới và khiến cho một số người sẽ đi tìm vùng đất này giữa những vùng băng giá của Bắc Băng Dương.