Chương 2

"Trước đây nhiều thế kỷ, Tell thật sự đã đứng ở chính quảng trường này," ông tôi kể, "và cả cậu Walter thật nữa. Giống như cháu đã thấy họ ngoài tượng đài, chỉ có điều cả hai nhỏ hơn nhiều và mặc quần áo cũ sờn, nhưng bằng xương bằng thịt. Cháu hãy tưởng tượng ở phía sau, giữa những bức tường lớn nhỏ là vài ngôi nhà gỗ thấp, thêm vào đó hai cái tháp lớn và một cây sồi to. Cháu hãy hình dung lúc đó mặt trời lên cao trên nền trời mờ đục.

"Tell và Walter đi đến giữa quảng trường. Một cảnh nực cười đã được bày ra, trên một chiếc sào dài là cái mũ có gắn lông vũ, nó lắc lư nhẹ trong làn gió thổi từ ngoài hồ vào, chiếc mũ trông như một con chim xơ xác. Tell là người bên làng Buerglen, nên không rõ hết mọi chuyện ở Altdorf. Nhưng mỗi lần sang bên này anh không cảm thấy xa lạ. Vậy mà lúc đó anh nghi ngại đứng lại. Walter nép sát cha. Bên trái và bên phải cây sào là hai người đàn ông đang đứng, một người gầy gò và lòng khòng, gã kia thì nhợt nhạt như một miếng phó mát dê mà dẫu đói cồn bụng người ta cũng chẳng muốn ăn.

"Hai gã đàn ông chống những cây giáo dài đứng như thể đang canh cái mũ. Nhưng ai thèm trộm món đồ này chứ? Nếu có lấy thứ gì, cậu bé nghĩ, thì chắc là những ngọn giáo được rèn bằng loại thép tốt. Đúng vậy rồi, nên họ cứ khư khư nắm chặt chúng trong tay. Cậu bé cười. Anh thợ săn râu quai nón vui vẻ nhìn xuống.

"Những người lính gác không cười, ngược lại, họ trở nên nghiêm trang rồi giận dữ. Họ chĩa vũ khí vào Tell và cậu bé. Hai bên đứng đối mặt nhau như vậy. Những người lính gác đi ủng sờn rách, anh thợ săn đi xăng-đan gỗ và cậu con trai đi chân trần. Tell cũng sợ gã mặt mày nhợt nhạt. Gã ta ở làng bên và thuộc hạng người từ vài chục năm nay dân chúng không thèm chào. Mỗi khi nhắc đến, mọi người rủa chúng là lũ ‘sâu mọt’, và điều đó diễn ra hàng ngày. Khi còn trẻ bọn chúng thường tụ tập phường hội đánh nhau. Chúng nện nhau bằng nắm đấm, gậy gộc và đôi khi dùng cả dao. Còn gã lòng khòng thì Tell chẳng biết gì hơn ngoài việc gã là một kẻ nghèo xác xơ. Gã ở một thung lũng âm u, nơi thiếu tất cả, ngũ cốc và rau cỏ, chỉ quá thừa sỏi đá khô cằn và đám trẻ con nheo nhóc.

"‘Nhân danh đức vua’, gã nhợt nhạt ré lên. Gã lòng khòng cũng kêu lên hệt như vậy. Rõ là gã làm theo gã nhợt nhạt kia, nhưng lại chẳng hét to bằng. Ngọn giáo của gã chĩa vào mặt Tell.

"Tell đứng lại. ‘Vua’ là một từ khủng khiếp, gây ấn tượng xấu cho anh như thể ‘quỷ dữ’ hay ‘cái chết’ hoặc ‘một nghìn’. Một nghìn là con số lớn nhất mà anh biết. Thật ra anh biết nhưng cũng chả cần đến nó làm gì. Những ngón tay của anh đủ để đếm những gì mình có: chín con dê, năm con cừu và một con bò cái. Đám gà mái và những quả trứng thì vợ anh đếm rồi, và họ không nuôi ong. Và để đếm những gì mà Tell mang về sau chuyến đi săn thì đôi khi chỉ một ngón tay cái cũng đủ.

"‘Đi,’ Tell bảo cậu con trai. Họ bước đi vài bước. Tell hơi tập tễnh. Đó là một câu chuyện đen đủi đã xảy ra từ lâu rồi, một tảng đá nặng rơi xuống chân anh. Từ đó bàn chân như không còn là của anh mà giống đi mượn của ai đó. Chính Tell cũng gọi nó là ‘bàn chân đi mượn’.

"Người cha nắm lấy cánh tay cậu con trai. Anh là một người đàn ông lực lưỡng, rất khỏe mạnh, cao lớn gần như một người khổng lồ, nhưng lại không thích nói nhiều. Và có vẻ như ở đây sắp xảy ra một cuộc cãi vã.

"‘Đứng lại!’ cả hai tên lính gác cùng thét lên, gã mặt nhợt còn nhảy lên một bước ngắn.

"Tell không thích to tiếng. Anh chỉ muốn có một điều: đến nhà mẹ vợ đúng bữa trưa. Bà Martha nấu ăn rất ngon và nhiều.

"‘Người ta không thể cấm lũ chó sủa đâu, con à,’ anh nói với con trai. Anh có một kho những câu ngạn ngữ và lúc nào cũng tìm được một câu thích hợp với hoàn cảnh.

"‘Đứng lại, đứng lại,’ bọn lính gác hét lên, vậy là chúng đã to tiếng rồi.

"‘Cha tôi không cần ai nói với mình khi nào đi và khi nào nên dừng lại, cả tôi cũng vậy,’ Walter hét lại. ‘Chúng tôi không phải những con bò.’

"Thật là xấc. Mà nếu như vào thời trung cổ thì còn là rất láo xược nữa. Láo đến mức bọn lính gác im bặt. Dường như chúng đợi điều gì đó, ví dụ như người cha sẽ bạt tai cậu con. Nhưng Tell chỉ lầm bầm. Cậu bé nói đúng ý cha, điều mà Tell vừa bắt đầu nghĩ đến. Vì anh nghĩ chậm. Anh Tell này không ngốc đâu, chắc chắn là vậy, nhưng anh rất cẩn thận, vì vậy luôn cần thời gian để cân nhắc.

"Gã lòng khòng nhìn sang gã nhợt nhạt. Hắn vẫn im như thóc.

"Trong lúc đó Tell quay đi. Walter ngập ngừng đi theo bố. Em không hiểu, tại sao cha mình không xô bắn hai gã kia đi, hoặc túm lấy rồi đập đầu chúng vào nhau, mạnh đến nỗi chúng phải thấy cả trời sao giữa ban ngày. Tell và Walter đi vòng qua bọn lính gác. Nhưng vừa rẽ thì tên mặt nhợt gào lên, ‘Nhân danh hoàng đế, các ngươi bị bắt!’

"‘Còn lâu,’ Walter có vẻ nói với cha nhiều hơn là với những tên lính gác.

"‘Bị bắt?’ nhiều giọng nói lặp lại.

"Mọi người đứng lại, trẻ con chạy đến. Tất cả đã nhận ra: Ở đây có chuyện xảy ra rồi."

Ông dừng lại một lúc. Chúng tôi ngồi trên cầu thang gỗ nối từ ban công ra vườn. Bà đi ra cổng vườn. Những chiếc bản lề kêu cót két. Bà vẫy chào chúng tôi qua hàng rào và chúng tôi vẫy lại. Bà đi làm. Buổi chiều bà làm thêm tại ki-ốt ven nhà ga.

Trước mặt chúng tôi, trên một bãi cỏ nhỏ có một cây mận tím. Một con chim ác là hót lói chói trong tầng lá.

"Bị bắt ạ?" tôi hỏi. Ông gật đầu.

Con ác là dập dờn bay sang phía nhà kho để đồ làm vườn.