PHẦN THỨ NHẤT - NHỮNG ĐIỀU CĂN BẢN 1 NHỮNG ĐIỀU KIỆN CẦN THIẾT CHO MỘT ĐỜI SỐNG SUNG SƯỚNG

Tới một lúc nào đó trong đời sống, những người sung sướng nhất, trong bọn chúng ta đều phát kiến được ba chân lý bất ngờ này:

Chân lý thứ nhất: Mỗi người, kẻ nhiều người ít, đều có khả năng làm cho người khác sung sướng hoặc khổ sở.

Chân lý thứ hai: Làm cho người khác sung sướng là một việc thích thú hơn là làm cho họ khổ sở.

Chân lý thứ ba: Làm cho người khác sung sướng thì nhiều khi cũng là làm cho chính ta sung sướng thêm lên.

Mỗi người có một cách riêng, những thuật riêng để giúp cho người khác cảm thấy sung sướng thêm lên. Tôi cũng đã tìm ra được nhiều thuật và trong cuốn này tôi xin chép lại những thuật mà tôi đã thí nghiệm và thấy rằng có hiệu quả đặc biệt đối với nhiều hạng người.

Có người thích phương pháp này, có người thích phương pháp khác, và ai cũng muốn tự kiếm lấy một phương pháp riêng cho mình. Tôi viết cuốn này là để giúp độc giả bỏ hết những giáo điều của người xưa, những phương thuốc cùng những lời khuyên của người nay, mà tự phát triển khả năng sáng tạo của mình tùy theo cách thức riêng của mỗi người. Khả năng sáng tạo của chúng ta có nhiều phương diện lắm, nhưng phương diện quan trọng nhất là biết dùng bản thân ta, tính tình ta cách nào có lợi nhất trong đời sống hiện tại.

Từ bao thế kỷ nay, cổ nhân đã khuyên ta rằng lòng nhân ái là phương thuốc vạn ứng: chân lý đó hiển nhiên quá mà cơ hồ như không sao thực hiện được. Theo lý thuyết thì chúng ta đều biết rằng lòng nhân ái giải quyết được mọi vấn đề, nhưng đến khi thực hành thì đa số chúng ta lúc nào cũng xử sự y như là chưa hề biết tới chân lý đó.

Mỗi khi mà cái "ái" bị cái "vô ái" lấn át thì cơ thể ta lâm nguy. Cái vô ái xuất hiện do nhiều nguyên nhân. Có thể là do hôm đó ta bực mình về một giọng nói, hoặc quạo quọ vì thiếu dinh dưỡng từ đâu mấy năm trước. Có thể do người bạn trăm năm của ta không hợp với ta về sinh lý, hoặc hợp về sinh lý mà không hợp về tính tình, cảm xúc.

Lại có thể là do ta làm ăn thua lỗ, hoặc do nóng lòng đợi một bức thư mà thư không tới, do sự mệt nhọc sau một ngày phải làm những việc chán nản. Một người bán hàng phải miễn cưỡng tươi cười tiếp một khách hàng quan trọng, một bà chủ nhà phải miễn cưỡng tiếp một khách mà bà không ưa, những trường hợp đó cũng thường gây sự vô ái. Thời tiết, khí hậu thay đổi bất thường, làm cho các hạch nội tiết của ta phải phản ứng lại mà ta sinh ra quạo quọ; được một vật gì ít quá hoặc nhiều quá cũng có thể làm cho ta khó chịu. Lại còn những nguyên nhân về tín ngưỡng, chính trị, ý thức hệ nữa. Một tiếng động, một màu sắc, một hình dáng, một xú khí cũng có thể gây sự vô ái. Trông thấy một móng tay sơn đỏ như máu, ta cũng có thể ghê rợn như khi nghĩ tới ảnh hưởng của bom hạch tâm.

Dù nguyên do từ đâu, và dù phát hiện ra cách nào thì sự vô ái cũng gây ra sự vô ái và muốn chuyển vô ái thành ái thì cần phải có nhiều năng lực nhân ái.

Những điều kiện cần thiết cho sự sinh tồn là: thức ăn, nước và không khí. Nhưng muốn cho đời sống sung sướng thì ai cũng nhận rằng cần thêm hai điều kiện này nữa:

Được người khác yêu

Yêu người khác

Đàn ông hay đàn bà thì cũng vậy cả.

Mà sự đói khát tình yêu có muôn hình vạn trạng: nó còn thông thường hơn sự đói khát thức ăn thức uống. Nó không chừa một giai cấp, một dân tộc nào, dù ở phương Đông hay phương Tây, trời Nam hay trời Bắc, dù dân tộc đó có một trình độ kinh tế và xã hội ra sao, có những hình thức sinh hoạt ra sao. Kẻ đói khát tình yêu có cái bộ mặt lạnh như đá của con người khổ hạnh hoặc giọng nói thác loạn của kẻ cuồng tín. Thái độ của họ có khi màu mè như một kẻ giả dối mà cũng có khi táo báo, trâng tráo như một kẻ tham si.

Bệnh đói khát tình yêu đó có thể biến thành những bệnh thể chất hoặc tinh thần, gây ra sư phạm pháp hoặc chết chóc nữa. Trong gia đình, bệnh đó có thể truyền từ đời nọ đến đời kia, cho tới khi có một người phản kháng lại, bứt cái dây bất tưởng đó đi. Nếu bạn ở trong một gia đình như vậy thì bạn nên làm cái việc bứt dây đó.

Gần đây người ta đã chứng mình được giá trị của tình yêu. Một nhóm nhà bác học đã thí nghiệm ảnh hưởng của tình yêu thương trong những buổi đầu của đời sống sinh vật. Họ bắt nhiều con khỉ con phải xa mẹ và dùng những máy móc để làm thay công việc của khỉ mẹ. Một cái máy trong loại đó làm bằng dây thép và có công dụng cho chúng bú sữa; khỉ con chỉ việc nhấn vào một chỗ nào đó là sữa chảy ra, tha hồ mà bú. Một cái máy khác không cho chúng gì cả, và làm bằng một chất êm ấm, mềm mại. Khỉ con ghét cái máy thứ nhất, chỉ uống sữa đủ cho khỏi đói, còn thì suốt ngày cứ nép mình vào lòng khỉ mẹ nhân tạo của chúng tức cái máy thứ nhì, để được êm ấm gần như ở trong lòng một khỉ mẹ bằng xương bằng thịt. Và các nhà bác học kết luận rằng khỉ con cần cảm thấy được ở gần mẹ. Tình yêu đó là tình yêu về sinh lý. Bất kỳ sinh vật nào hễ còn hơi thở, còn có máu lưu thông trong huyết quản thì tình yêu bao giờ cũng có một phương diện sinh lý. Đến ngay như tình yêu Chúa, một tình yêu có tính cách hoàn toàn tinh thần, mà cũng cần có một cơ thể để làm trung gian, huống hồ là những tình yêu khác.

Bác sĩ W. H. Gautt, tại dưỡng đường của Cựu Chiến sĩ ở Perryville, Maryland, đã thí nghiệm vào loài chó và chứng minh được ảnh hưởng của tình yêu tới cơ năng của trái tim. Ông bảo: "Nhiều con chó nuôi trong phòng thí nghiệm, không được gần gũi người hoặc các con chó khác thì chỉ ít lâu là tỏ ra những triệu chứng bất thường, gần như thác loạn". Những con đó, nếu cho chúng tiếp xúc với người thì trở lại bình thường ngay. Một con nhốt trong phòng thí nghiệm, tim đập tới 160 lần một phút. Bác sĩ Gautt lại gần nó thì tìm đập chậm lại, 60 lần một phút, gần như bình thường; tới khi ông vuốt ve nó thì tim chỉ còn đập có 20 lần một phút. Ông bảo: "Ngay như nha phiến cũng không có hiệu quả mạnh mẽ như vậy được".

Đừng nói chi tình yêu, chỉ một cái máy thay thế tình yêu mà nhiều khi cũng có công hiệu. Người ta nhận thấy rằng những em bé mới sanh, nuôi một mình trong một phòng dưỡng nhi hoàn toàn hợp vệ sinh - không có vi trùng nhưng cũng không có tình yêu -1 tỏ ra vẻ bình tĩnh, sung sướng hơn, ăn ngủ ngon hơn khi người ta đặt thêm trong phòng một cái máy phát ra những tiếng tựa như tiếng tim đập của người mẹ.

1 Ở Âu, Mỹ, người ta rất sợ trẻ bị lây bệnh của người lớn, sợ chúng bị nhiễm vi trùng, nên đã thí nghiệm một cách nuôi trẻ gần hoàn toàn bằng máy chứ không dùng người, để xem kết quả ra sao. Kết quả tai hại: chúng ăn ngủ kém đi, buồn rầu và sút cân mặc dầu cách nuôi nấng rất hợp vệ sinh.

Tội nghiệp cho những em bé đó! Chúng khát khao hơi ấm của da người, bầu sữa của con người, hơi hướng và tiếng nói của con người thì người ta chỉ cho chúng những cái mền sưởi bằng điện, những bầu sữa bột và những tiếng đập của một trái tim nhân tạo!

Nhưng ngay từ khi mới oe oe chào đời, có lẽ còn trước nữa, từ khi còn ở trong bụng mẹ, các em đều đòi:

Được người khác yêu

Yêu người khác

Nhu cầu đó càng khẩn thiết bao nhiêu, thì đàn áp nhu cầu đó càng có những hậu quả tai hại bấy nhiêu. Mà loài người thì vì những tập tục, những cấm kỵ này nọ, cứ chạn nghẹt, bịt tiếng kêu do nhu cầu đó phát ra. Bác sĩ Smiley Blanton đã tóm tắt quá khứ, hiện tại và tương lai của nhân loại trong ba tiếng này: "Yêu hoặc chết".

Làm cách nào để giúp một thế giới khao khát tình yêu mà lại bị cái bệnh truyền nhiễm là bệnh vô ái đó hành hạ đến tuyệt vọng? Các nhà xã hội học, các nhà giáo dục, các nhà thần học, các y sĩ và nghệ sĩ đều đã đề nghị những phương thuốc, những cách trị rắc rối hoặc giản dị. Nhưng vấn đề đó không phải chỉ quan hệ tới một số nhà chuyên môn, mà quan hệ tới hết thảy mọi người. Các nhà luân lý đã đưa ra những lý tưởng cao siêu, đặt ra những lệnh nghiêm khắc, nhưng chúng ta làm cách nào thực hiện được những lý tưởng đó, tuân theo được những lệnh đó? Ai chẳng muốn được hiền hậu và sung sướng và làm cho người khác thành hiền hậu và sung sướng - nhưng, làm cách nào đây? Cách nào?

Những thuật chỉ trong cuốn này có hai tác dụng: một mặt đả phá những cái gì ngăn cản ta tiến tới mục đích trên; một mặt làm phát triển những khả năng giúp ta đạt mục đích đó, những khả năng mà mọi người đều có sẵn. Vậy, những thuật đó xây dựng trên hai qui tắc căn bản này: biến đổi năng lực và nhận định khả năng sáng tạo.

Nhưng không có một phương pháp, một phương thuốc hay một lời cầu nguyện nào có thể giúp ta được nếu ta không chịu bước cái bước đầu, quan trọng nhất, nghĩa là không cương quyết tự cải. Không phải là cải thiện người thân của mình hoặc cải thiện một người nào khác mà là cải thiện chính mình. Vì có cải thiện chính mình thì rồi mới có thể cải thiện được người khác.

Khi ta đã thay đổi thì người khác cũng sẽ thay đổi. Mà hoàn cảnh cũng sẽ thay đổi một cách kỳ dị, gần như là một phép mầu.

Vậy thì sự thay đổi khởi thủy phải là ở trong bản thân ta. Nếu bạn đã có cái quyết định căn bản đó rồi thì xin bạn đọc tiếp những trang sau.