10 THEO DÒNG -

TRONG hầu hết những việc xảy ra, chúng ta cho rằng phải hành động, phải làm một cái gì, phải điều khiển biến cố. Hoặc ít nhất cũng phải tỏ nguyện vọng của mình ra. Chúng ta phải biết rõ mình muốn cái gì và giảng rõ cho người khác biết. Nếu không vậy mà biến chuyển không như ý thì chúng ta sẽ ân hận rằng chỉ tại mình mà hỏng việc - và tự trách như vậy là phải.

Mục đích của đa số các thuật là chỉ cho bạn cách hướng dẫn năng lực. Mục đích của thuật này, ngược lại, là khuyên bạn nên theo dòng.

Có nhiều biến cố ta kiểm soát không được. Chẳng hạn sự quan hệ giữa cha mẹ và con cái. Trong cả chục năm, cha hoặc mẹ lãnh trách nhiệm về con, hướng dẫn nó, rán đào tạo tinh thần và tình cảm cho nó, có kẻ thành công nhiều, có kẻ thành công ít. Chúng ta cho như vậy là bổn phận của cha mẹ. Nhưng tới một lúc cần phải giải phóng con cái. Tới lúc mà nó đã lớn rồi thì nó phải lãnh trách nhiệm lấy về đời sống của nó. Việc đó không xảy ra thình lình một lúc mà lần lần trong nhiều năm. Nhưng cha mẹ thường có cảm tưởng rằng con cái đã đang tay cắt hết những dây liên lạc của một tình thương đã lâu năm. Thời gian trôi qua, trẻ không còn là trẻ nữa: điều đó tự nhiên, làm sao ta có thể thay đổi được?

Khi hoàn cảnh thay đổi thì ta có thể lựa chọn được. Nhưng khi hoàn cảnh bất biến thì ta chỉ có hai cách: hoặc vui vẻ nhận nó hoặc miễn cưỡng chịu đựng nó; hai cách đó ta phải lựa lấy một. Thuật này xét trường hợp bạn đã lựa cách thứ nhất: không chống cự lại mà vui vẻ theo dòng. Có nhiều trường hợp chống lại chỉ là vô ích, không có thể đem ý chí của mình mà bắt buộc người khác theo được; gặp những trường hợp đó thì tốt hơn cả là chiều lòng kẻ khác đi, theo dòng đi.

Vậy chúng ta cũng cần phải luyện cái tính thụ động.

Nghệ thuật luyện khả năng đó, khả năng theo dòng, khi biết rằng thái độ đó có lợi hơn cả, đó là mục đích thuật chỉ trong chương này.

Bạn có thể nhớ lại đã có lần nào bạn chiều ý một người khác chỉ vì người đó muốn như vậy không? Xin bạn phân biệt kỹ, tôi không nói đến những thái độ dưới đây đâu:

Quyết định có ác ý: Mình sẽ làm điều mà người đó muốn để cho hắn thấy rằng hắn lầm tới mức nào.

Bổn phận mình không lựa được: đó là bổn phận của mình (bổn phận làm chồng, làm vợ, làm con,...).

Hy sinh: Mình phải hy sinh cho người đó.

Được đền đáp: Nếu mình làm như vậy thì người đó sẽ biết công cho mình và thấy sự hy sinh của mình.

An tâm: Nếu mình làm như vậy thì sẽ không bị phạt.

Bốn thái độ đó không phải là thái độ theo dòng. Theo dòng thì phải có thái độ dễ thương, chiều ý người khác một cách dễ dàng, vui vẻ.

Có bao giờ bạn có thái độ như vậy không? Nếu chưa thì nên tập có thái độ thụ động, dễ thương, dịu dàng đó đi.

Nhưng đừng để cho thái độ đó thành một thói quen. Có những lúc cần phải lớn tiếng đưa ý kiến của mình ra, hết sức chống cự lại. Theo dòng không phải là một lối sống!

Dù đối với một người bề ngoài có vẻ như bẩm sinh ra đã thụ động, thì thuật này cũng có ý nghĩa, có lợi vì có lẽ sự thụ động của người đó chỉ hời hợt ở ngoài mặt. Dưới bề mặt đó, biết đâu chẳng ẩn náu những tình cảm đã kể trên: ác ý, làm vì bổn phận, thích được làm vật hy sinh, muốn được đền đáp, hoặc được an tâm. Đôi khi còn là do thiếu tự tin (không tin ở khả năng của mình), do thiếu tinh thần quyết định hoặc do một tự ti mặc cảm, mà chúng ta có tánh thụ động. Trong những trường hợp đó thì thái độ thụ động có thể gây một nổi uất hận hoặc chán nản. Đừng cho rằng những lúc bạn đã có quyết định thụ động, chiều ý người khác. Không, như vậy là có bản tính thụ động, nhu nhược, chứ không phải là tự ý quyết định thụ động.

Bạn tự xét lòng mình đi. Phân tích xem khi theo dòng, bạn có thấy sung sướng, dễ chịu không? Hay là thấy quạu quọ, uất ức, hối hận.

Dù trong trường hợp nào, thuật tôi chỉ dưới đây cũng có lợi cho bạn. Bàn làm như vầy:

Bạn tưởng tượng một dòng nước đẹp đẽ, trong trẻo. Một con lạch nhỏ chạy êm đềm trong lòng cát, không có tảng đá nào ngăn nó lại cả, một dòng nước phẳng lặng giữa cánh đồng, nước mát mà không lạnh.

Bạn lội xuống dòng nước.

Nhoài ra.

Trôi theo dòng.

Trôi theo dòng.

Không có trách nhiệm gì cả, chẳng hành động gì cả.

Cứ để cho thân thể bập bềnh trôi theo dòng.

Trôi nhè nhẹ, êm đềm.

Rồi bây giờ, sống lại một chuyện cũ, một trường hợp bạn đã bắt buộc, miễn cưỡng làm một việc trái ý mình. Bạn cảm thấy rõ hoàn cảnh đó: thấy rõ thái độ của người kia.

Bạn cảm thấy rõ sức chống cự của bạn, chống cự với người đó hoặc với hoàn cảnh. Cảm thấy trong trọn cơ thể bạn.

Rồi bạn lại cảm thấy rõ đương nhẹ nhàng trôi theo dòng nước êm đềm. Bạn theo dòng.

Rồi bạn sống lại chuyện cũ trái ý bạn đó, theo cách này: đừng chống lại thái độ chống đối của bạn hồi trước, đừng tìm cách thay đổi ý kiến của bạn, điều tin tưởng của bạn, cứ bỏ nó qua một bên thôi, nhẹ nhàng bỏ, nhưng nhất định bỏ.

Bạn rán tìm mọi cách để hiểu hai tâm trạng, thái độ đó khác nhau ra sao: một đàng là chiến đấu, chống đối, thay đổi ý kiến: một đàng là bỏ qua một bên, không quan tâm tới. Khi bạn chú ý vào sự chống đối, vào ý kiến, thì bạn cho nó có sinh lực. Bỏ nó qua một bên là làm cho nó mất sinh lực đi.

Bạn cũng nên hiểu rằng bỏ qua một bên không có nghĩa là đầu hàng, là mặc kệ. Ta có thái độ mặc kệ thường là vì ta mệt mỏi quá, hay chán nản quá, không hành động cách nào khác được. Thái độ "theo dòng" không giống vậy. Bạn quyết định là bỏ qua một bên, bạn có ý thức rõ ràng về sự sáng suốt, về ý chí của bạn.

Xin bạn làm lại nhiều lần:

Cảm thấy dòng nước mát mẻ và êm đềm.

Cảm thấy sức chống đối của bạn trong một việc bất như ý đã qua, chống đối với một hoàn cảnh, với một người.

Rồi hoàn cảnh vẫn y nguyên, không thay đổi, mà chính bạn thì thay đổi, bạn không chống đối nữa mà trôi theo dòng với cảm giác êm đềm, mát mẻ của dòng nước trong.

Làm như vậy khi ngồi một mình trong phòng, khi nghỉ ngơi hoắc lúc sắp ngủ.

Luyện tập quen rồi, ban đêm áp dụng vào đời sống. Tất nhiên, tôi không thể chỉ cho bạn được gặp những hoàn cảnh, biến cố, những người nào thì bạn nên "theo dòng"; chỉ có riêng bạn là biết được lúc nào nên, lúc nào không nên thôi. Nhưng tôi đề nghị với bạn mới đầu hãy thử với những chuyện bất bình lặt vặt hằng ngày... Lúc đó, bạn có thể làm thuật này rồi làm thuật: "Bạn đâu phải là cái đích mà người ta nhắm".

Gặp những khổ dịch nho nhỏ, những nỗi bực tức nho nhỏ, những con người không đáng kể; đôi khi bạn nên "theo dòng"; và bạn sẽ thấy rằng thường thường thái độ của bạn làm cho những cái đó, những người đó sẽ trôi theo với bạn.

Gặp những trường hợp quan trọng hơn thì trước hết bạn phải quyết định nên chấp nhận hay nên chống đối, nên ngược dòng hay nên xuôi dòng. Nếu bạn xuôi dòng thì bạn sẽ ngạc nhiên thấy rằng, việc lớn cũng thường trôi theo ta, như những việc nhỏ; nó sẽ cùng với ta mà bập bềnh trên dòng sinh hoạt.

Nếu bạn chịu gắng sức thì thuật này tất hiệu nghiệm.

Chiếu cây đèn giọi của ý thức vào những chốn tối tâm nhất của tâm linh. Cần phải nhận thức được những cái mà tri giác của ta không nhận được. Cần nhận thức thêm nữa những cái nó trốn khỏi tri giác của ta. Nhận thức thêm nữa. Thêm nữa.