Chương 4 BẢN NHẠC ĐẶC SẮC TẠI QUẢNG TRƯỜNG THIÊN AN MÔN
Đêm đã khuya, Mao Chủ tịch đột nhiên đề xuất mặc quân phục để tiếp kiến Hồng vệ binh, Uông Đông Hưng vội vàng cho người đi tìm, cuối cùng mượn được bộ quân phục của chiến sĩ cảnh vệ có dáng người cao to, thế là xuất hiện hàng loạt bức ảnh "chưa từng có trong lịch sử". Lần đầu tiên tôi gặp Lâm Bưu, anh mặc bộ quần áo bông khá dày, cổ quấn khăn, mặt trắng bệch, đi lại phải có người dìu.
Ngày 18/8/1966, tại thủ đô cử hành trọng thể lễ mít tinh Đại Cách mạng Văn hóa của giai cấp vô sản. Mao Chủ tịch tham dự, chúng tôi cần phải có sự chuẩn bị trước.
Chuẩn bị những gì? Thông báo lễ mít tinh sẽ tổ chức tại quảng trường Thiên An Môn, có hàng triệu người tham gia. Như vậy có rất nhiều việc cần phải làm, chỉ riêng bộ phận cảnh vệ của chúng tôi làm công tác chuẩn bị vẫn chưa đủ mà cần cả các bộ phận liên quan khác nữa cùng tham gia chuẩn bị mới có thể tổ chức lễ mít tinh đúng thời gian đã định. Ở đây tôi xin được nói về công tác chuẩn bị của đội cảnh vệ chúng tôi.
Đêm đã khuya lắm rồi, bỗng nhiên chúng tôi nhận được thông báo, Mao Chủ tịch cần "bộ quân phục" dự mít tinh tại Thiên An Môn, thế là gây khó khăn cho chúng tôi rồi.
Người mặc quân phục gì? Đương nhiên là quân phục may sẵn. Từ năm 1949, Mao Chủ tịch sau khi đến ở Bắc Kinh, quân phục và phù hiệu của Giải phóng quân đã có nhiều sự thay đổi, từ trước đến nay Mao Chủ tịch chưa từng mặc quân phục, do đó chúng tôi chưa có sự chuẩn bị gì. Ngạn ngữ có câu: "Đo người cắt áo", tìm được bộ quân phục Người mặc vừa đâu phải dễ?
Uông Đông Hưng, Trương Diệu Từ lo lắng, cứ đi đi lại lại khap nơi. Liên hệ với Tổng bộ Hậu cần ư, đêm đã khuya lắm rồi, cơ quan họ đã nghỉ, vả lại biện pháp này cũng không ổn, bởi còn phải bảo mật. Hơn nữa, gặp người ta mà không nói lý do chính đáng và cần thiết thì người ta chưa chắc đã nhanh chóng phối kết hợp. Còn nếu nói là mượn cho Mao Chủ tịch thì lại không phù hợp với yêu cầu bảo mật lúc bấy giờ.
Trương Diệu Từ bảo tôi: "Trong đại đội của anh có ai cao to tương đương Mao Chủ tịch không?"
"Có!", tôi đáp.
Trong đại đội có chiến sĩ Lưu Vân Đường, dáng người cao to, ngực nở, khuôn mặt to, hồng hào, tuy mới hơn 20 tuổi mà đầu đã hơi hói. Chiến sĩ này có dáng đi chững chạc, trông rất giống cán bộ cấp cao đã luống tuổi. Mùa xuân năm đó vừa lĩnh quân phục mới, phát cho cậu ấy bộ quân phục ngoại cỡ, cậu ta mặc cũng không vừa, đành phải gọi thợ may "đo người cắt áo", may cho cậu ấy một bộ. Cả đại đội tôi, người to cao như cậu ấy ít lắm.
Nghe tôi nói vậy, nét mặt Trương Diệu Từ vui vẻ hẳn lên, vội bảo: "Đi ngay đi, mượn ngay bộ quân phục đó mang về đo thử xem liệu có dùng được không?"
Sau khi mượn được bộ quân phục mới của Lưu Vân Đường mang về, tôi lấy thêm caravat đỏ, phù hiệu đỏ gắn vào mũ đầy đủ rồi đưa cho Mao Chủ tịch mặc thử. Chỉ có phần ngực hơi chật một chút, còn nhìn chung mặc vào trông cũng được, vả lại Mao Chủ tịch cũng không quá cầu kỳ trong ăn mặc.
Đối với bộ quân phục này, Người tỏ ra bằng lòng, quyết định mặc dự lễ mít tinh tại Thiên An Môn. Không ngờ, một công việc ban đầu nghĩ là rất khó khăn lại có thể giải quyết dễ dàng và nhanh chóng như vậy. Cũng không ai có thể nghĩ rằng Mao Chủ tịch mượn quân phục của người khác mặc vào đi dự mít tinh ở Thiên An Môn, kiểm duyệt đội ngũ tuần hành hàng triệu người.
Đêm đó Người không ngủ. Hơn 5 giờ, vừng đông vừa hửng, mặt trời vẫn chưa nhô lên cao, đến 7 giờ 30 phút mới bắt đầu, vậy mà Người đã ngồi lên xe, yêu cầu chở đến Thiên An Môn.
Xe tôi bám sát xe Chủ tịch rời Trung Nam Hải, qua Đồng Tử Ha, dừng xe tại Thiên An Môn. Lúc đó các trạm gác vừabố trí xong, các nhân viên công tác vừa vào đúng vị trí của mình. Mao Chủ tịch đi bộ, men theo con đường nhỏ phía tây rồi tiến vào kỳ đài phía tây Thiên An Môn.
Dưới quảng trường Thiên An Môn, quần chúng tham dự mít tinh đang tập trung, tiếng trống tiếng chiêng nổi lên. Từ trên cao nhìn xuống, khá đông quần chúng ngồi dưới quảng trường, vẫn còn nhiều chỗ trống, xem ra vẫn còn nhiều quần chúng chưa đến kịp.
Đột nhiên, Mao Chủ tịch từ trên kỳ đài bước xuống quảng trường, nói là xuống dưới đó "xem một tí", muốn "đến với quần chúng". Chúng tôi và một vài cán bộ phụ trách vội đi theo. Người đi qua con đường nhỏ phía tây, qua cửa thành Thiên An Môn, qua cầu Kim Thủy, đến phía bắc quảng trường Thiên An Môn.
Sáng sớm tinh mơ, một bóng hình cao lớn xuất hiện trên quảng trường Thiên An Môn, bộ quân phục màu xanh cỏ lá, điểm xuyết caravat đỏ, sao đỏ... Mao Chủ tịch đĩnh đạc bước trên quảng trường. Người mỉm cười, tay giơ cao vẫy vẫy về phía quần chúng..., quần chúng ngồi cách đó khá xa cũng nhìn thấy rất rõ. Điều kỳ lạ đã xuất hiện, trên quảng trường lúc này ít nhất cũng đã có vài chục vạn người, thế mà không hề có một tiếng động nhỏ, tất cả im phăng phắc. Mọi người như lặng đi, họ không tin vào mắt mình. Kia là Mao Chủ tịch ư? Liệu có phải không?
Ôi! Đúng là Mao Chủ tịch rồi! Từ trạng thái tĩnh lặng, trong khoảnh khắc, toàn quảng trường nổi lên tiếng hoan hô vang như sấm dậy. Hàng lối ngồi đang chỉnh tề bỗng chốc loạn cả lên, tất cả đổ xô về phía Mao Chủ tịch, thật đáng sợ, làn sóng người rất mạnh có thể dời non lấp biển, tất cả ào về phía Người, tranh nhau đến gần Mao Chủ tịch để nhìn Người được rõ hơn. Trong những năm đó, tâm nguyện lớn nhất của mọi người là được gặp Mao Chủ tịch, đặc biệt là lớp thanh niên.
Mao Chủ tịch không những không thể đi tiếp về phía trước, mà nếu như đứng lại thêm chút nữa thì sẽ bị làn sóng người "nuốt chửng". Mấy người chúng tôi vội vây quanh Mao Chủ tịch, mời Người quay trở lại kỳ đài. Mao Chủ tịch vẫn muốn nán lại chút nữa... nhưng lúc này, quần chúng xô đến ngày càng mạnh hơn, vòng vây bao quanh bảo vệ Mao Chủ tịch của chúng tôi ngày càng bị thu nhỏ lại, chúng tôi cảm nhận được rằng chỉ có thể đứng vững được một lúc nữa thôi. Cách chỗ đứng không xa, số đông quần chúng đang ngồi theo hàng lối, chắc lại sắp đứng lên.
Tuy vậy, khuôn mặt của Mao Chủ tịch không hề biến sắc, Người vẫn mỉm cười, vẫn nhiệt tình bắt tay và nói chuyện với quần chúng vừa đến. Một vài chiếc xe con vừa đi tới đã bị quần chúng vây kín, xe đứng im, thế là đường thoái lui của chúng tôi đã bị chặn đứng, tiến không được mà lùi cũng không xong.
Hơn mười người cảnh vệ chúng tôi đứng nguyên tại chỗ, vây quanh Mao Chủ tịch, sợ quần chúng chen lấn xô vào Mao Chủ tịch.
Đúng lúc này, lực lượng cơ động của trung đoàn cảnh vệ Trung ương đến trợ giúp kịp thời, dưới sự phối hợp của các lực lượng đã mở được một lối đi thông đến cầu Kim Thủy để đi vào cửa thành Thiên An Môn, nhờ thế Mao Chủ tịch mới đến được cầu Kim Thủy.
Ngược lại, Mao Chủ tịch vẫn không yên tâm, một lần nữa Chủ tịch quay người lại, giơ cao mũ vẫy chào nhân dân. Đi đến cầu Kim Thủy, khu vực này hoàn toàn do lực lượng cảnh vệ quản lý, chúng tôi mới yên tâm.
Khi Mao Chủ tịch quay trở lại thành lầu Thiên An Môn, toàn quảng trường một lần nữa sôi động hẳn lên, tiếng hoan hô vang to nối tiếp nhau như những làn sóng đang tuôn trào.
7 giờ 30 phút, khúc nhạc "Đông phương hồng" hùng tráng cất lên, lễ mít tinh bắt đầu. Lâm Bưu đọc bài diễn văn. Hướng về phía phái tạo phản và Hồng vệ binh, Lâm Bưu nói: "Mao Chủ tịch chủ trương phát động Đại Cách mạng Văn hóa của giai cấp vô sản, là một việc làm vĩ đại chưa từng có trong phong trào cộng sản quốc tế, là hành động và sự nghiệp vĩ đại của cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa!" Lâm Bưu nói tiếp: "Chúng tôi kiên quyết ủng hộ tinh thần cách mạng vô sản của những người dám lao vào cuộc, dám làm, dám cách mạng và dám tạo phản!"
Lâm Bưu biểu dương Hồng vệ binh là đội quân tiên phong của Cách mạng Văn hóa, đồng thời ra lời hiệu triệu họ:
"Chúng ta cần phải đánh đổ phái đương quyền đi theo con đường của chủ nghĩa tư bản, cần phải đánh đổ uy quyền phản động của giai cấp tư sản, cần phải đánh đổ phái Bảo hoàng của giai cấp tư sản, cần phải phản đối mọi hành vi ức chế cách mạng dưới mọi hình thức và màu sắc, cần phải đánh đổ tất cả lũ ngưu ma rắn rết!
Chúng ta cần phải phá tan tất cả tư tưởng của giai cấp bóc lột, phá tan văn hóa cũ, tập quán cũ, phong tục cũ, cần cải tạo thượng tầng kiến trúc không phù hợp với nền tảng kinh tế xã hội chủ nghĩa, cần quét sạch bọn sâu mọt hại dân, gạt bỏ tảng đá ngáng đường sang một bên!
Lần này là chiến dịch lớn, là đợt tổng công kích vào giai cấp tư sản và giai cấp bóc lột. Dưới sự lãnh đạo của Mao
Chủ tịch, chung ta cần tấn công mạnh vào hình thái ý thức, phong tục cũ, tập quán cũ của giai cấp tư sản! Cần phải đánh đổ hoàn toàn các phần tử của chủ nghĩa xét lại phản cách mạng; đánh đổ phần tử phái hưu của giai cấp tư sản; đánh đổ quyền uy phản động của giai cấp tư sản, tiêu diệt tận gốc bọn chúng, mãi mãi không cho chúng ngóc đầu dậy!
Giọng nói the thé của Lâm Bưu sặc mùi thuốc súng!
Nói đến Lâm Bưu, tôi tìm hiểu chưa được nhiều và tường tận song có thể nói rằng, tôi cũng biết được kha khá.
Năm 1951, tôi tháp tùng Mao Chủ tịch đi công tác Hàng Châu, lúc bấy giờ Lâm Bưu cũng đang ở đây. Một hôm vào buổi tối, Lam Bưu và Diệp Quần đến thăm Chủ tịch Mao. Tính từ buổi toi hai người đến thăm Mao Chủ tịch trở về trước, tôi chưa từng gap một nhân vật nổi tiếng trong chiến tranh chống Nhật và chiến tranh giải phong. Trong sự tưởng tượng của tôi, Lâm Bưu nhất định phải là một người có ngoại hình bệ vệ, có phong thái của một vị đại tướng..., tôi không thể tưởng tượng được là Lâm Bưu lại có dáng dấp như vậy.
Tối hôm đó trời không quá lạnh nhưng Lâm Bưu lại mặc bộ quần áo bông rất dày, cổ quấn khăn quàng, đầu đội mũ.
Đến lúc này tôi mới nhìn rõ, Lâm Bưu dáng người không cao to, khuôn mặt trắng bệch, từ trên xe bước xuống, đi bộ một vài bước cũng phải có người dìu. Diệp Quần là người tháp tùng Lâm Bưu, nói với giọng phân bua: "Tổng Tư lệnh Lâm sức khỏe không được tốt, sợ gió, sợ ánh sáng, sợ lạnh, sợ ra mồ hôi."
Trong khoảng thời gian từ hôm đó trở về sau là 20 năm, cả thảy tôi gặp Lâm Bưu vài chục lần, đó toàn là các lần đến chỗ Mao Chủ tịch để họp hoặc tham gia hội kiến khách nước ngoài..., ấn tượng tương đối sâu sắc là, mùa đông ngồi trong xe bảo hiểm, trong xe có khí nóng, ấy vậy mà vẫn phải mặc bao ống quần. Mỗi lần đến gặp Mao Chủ tịch, trước tiên Lâm Bưu cần có người dìu đến phòng trực ban của cảnh vệ để cởi bỏ áo khoác và bao ống quần, tháo bỏ khăn quàng cổ, bỏ mũ, chỉnh lý lại quần áo đầu tóc rồi mới vào gặp Mao Chủ tịch. Xong việc quay trở ra lấy đồ, mặc đồ xong mới ra ngoài. Có lần Mao Chủ tịch yêu cầu Lâm Bưu tiếp khách nước ngoài, phải chờ đợi khá lâu. Một nhân vật như vậy, trong cuộc Đại Cách mạng Văn hóa đột nhiên trở thành nhân vật "đỏ quá hóa tím", sau đó trong Điều lệ Đảng khóa IX còn nói rõ Lâm Bưu là người kế tục sự nghiệp của Mao Trạch Đông.
Sau khi kết thúc bài diễn văn, Mao Chủ tịch đứng trên thành lầu Thiên An Môn duyệt đội ngũ tuần hành của hàng triệu nhân dân thủ đô. Vị lãnh đạo Trung ương Đảng đứng trên đài Chủ tịch thỉnh thoảng giơ tay vẫy chào quần chúng.
Toàn bộ các cặp mắt của quần chúng đều đổ dồn về phía Mao Chủ tịch. Quốc tế lao động 1-5 và quốc khánh 1-10 năm ngoái đã có cảnh này, song trong giờ phút này, quần chúng tận mắt nhìn thấy Mao Chủ tịch, điều này có ý nghĩa như một sự ban thưởng đặc biệt. Đoàn người mít tinh tuần hành biểu dương lực lượng như một làn sóng cuồn cuộn cuốn qua lễ đài, dòng người kéo dài dường như vô tận. Từ đầu đến cuối, Mao Chủ tịch đều đứng trên lễ đài, không nghỉ ngơi dù chỉ một phút, chứng tỏ đối với quần chúng nhân dân, Mao Chủ tịch là người nhất mực yêu thương.
Trên thành lầu Thiên An Môn, Ban tổ chức còn mời hàng trăm các cháu nam nữ học sinh đứng xem quang cảnh mít tinh cùng với Mao Chủ tịch và các nhà lãnh đạo Trung ương Đảng. Vốn dĩ, theo sự sắp xếp của Ban tổ chức đại hội, các cháu học sinh đứng riêng trong một khu vực nhất định chứ không được đứng cùng với các nhà lãnh đạo. Song, khi số học sinh này bước lên lễ đài, nhìn thấy cái gì cũng lạ và thích thú, thế là các cháu chạy đi chạy lại, ai nói cũng không chịu nghe, các cháu tiến gần tới chỗ Mao Chủ tịch để được chụp ảnh cùng Người.
Cũng trong lúc này, một nữ học sinh đeo phù hiệu Hồng vệ binh đi đến trước mặt Mao Chủ tịch, Mao Chủ tịch và nữ sinh trao đổi với nhau vài câu ngắn gọn: Cháu học trường nào, tên cháu là gì..., cô nữ sinh chưa xin phép Mao Chủ tịch, nhanh như cắt đã khoác lên vai trái Mao Chủ tịch dải băng đỏ trên có viết ba chữ "Hồng vệ binh". Mao Chủ tịch đưa mắt nhìn dải băng đỏ, Người không nói gì. Các tờ báo ngày hôm sau lại đăng tải tin tức sinh động này. Kể từ đó, phong trào Hồng vệ binh dấy lên mạnh mẽ trên phạm vi cả nước, Hồng vệ binh xông ra đường phố phá phách "tứ cựu" (bốn cũ), để lại nhiều hậu quả tai hại cho xã hội.
Khi Mao Chủ tịch đang lần lượt hội kiến với các đại biểu trên thành lầu Thiên An Môn, dòng người diễu hành dưới quảng trưởng bỗng dừng lại, đội hình rối, họ không đi tiếp nữa, bởi nếu đi tiếp cũng sẽ không nhìn thấy Mao Chủ tịch. Để đáp ứng nguyện vọng của quần chúng, Mao Chủ tịch đứng trên thành lầu, đi từ phía đông sang phía tây, sau đó lại từ phía tây sang phía đông, tay cầm mũ giơ cao vẫy chào quần chúng đứng trên quảng trường. Tiếng hô "Mao Chủ tịch muôn năm!" vang vọng khắp quảng trường.
Mấy tiếng liền Mao Chủ tịch đứng trên lễ đài, tiếp kiến đại biểu, đi lại vẫy chào quần chúng nhân dân, Người thấm mệt, chúng tôi lo cho sức khỏe của Người, giục Người nghỉ ngơi một lát. Song Người không chịu, chờ cho đoàn người cuối cùng diễu qua lễ đài, Người mới rời lễ đài vào phòng nghỉ.
Ngày hôm sau, tất cả các tờ báo trên phạm vi toàn quốc, ngay trên trang nhất đều đăng tin, ngày 18 tháng 8 Mao Chủ tịch tham dự lễ mít tinh lớn tại quảng trường Thiên An Môn.
Sự xuất hiện của Mao Chủ tịch, lời hiệu triệu của Lâm Bưu đã cổ vũ mạnh mẽ "sĩ khí" của Hồng vệ binh đứng lên tạo phản. Hồng vệ binh coi niềm tin cao cả "Đảng bất biến tu, quốc bất biến sắc" (Đảng không biến chất (xét lại), nước không biến màu) là nhiệm vụ của chính mình. Hồng vệ binh tàn phá, sát hại khắp nơi, phá hoại điên cuồng như những kẻ mất trí, rất nhiều nơi trên cả nước, trong thời gian dài rơi vào tình trạng rối ren.
Nếu dự liệu được hậu quả sẽ xảy ra thì Mao Chủ tịch đã không cổ vũ lớp trẻ đi làm công việc đó!
Trong những năm tháng chiến tranh, Mao Chủ tịch tính toán như thần, chỉ huy thiên binh vạn mã, đánh cho kẻ địch tan tác, thế mà giờ đây Người lại không tính trước được hành vi của Hồng vệ binh.