Chương 14 NHỮNG NGƯỜI KHÁCH
Năm 1969, Mao Trạch Đông mời 120 đại biểu tham dự lễ Quốc khánh vào Trung Nam Hải, trong số đó có Lý Tố Văn, Úy Phượng Anh, Tôn Ngọc Quốc, cả Vương Hồng Văn. Trên thành lầu Thiên An Môn, Diệp Quần chạy trước chạy sau, chỉ huy mọi người chụp ảnh chung với Mao Trạch Đông.
Đêm trước ngày kỷ niệm tròn 20 năm thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, bộ đội cảnh vệ ở trong Trung Nam Hải chúng tôi nhận được nhiệm vụ mới chưa từng có trong lịch sử - đó là tiếp đón các đại biểu về dự lễ Quốc khánh.
Hoạt động chào mừng Quốc khánh năm đó gồm rất nhiều nội dung, ban ngày tổ chức lễ mít tinh ở quảng trường Thiên An Môn, tối đến đốt lửa trại, ca múa nhạc.
Hoạt động chào mưng Quốc khánh năm đó không khác các năm trước đó là mấy, chỉ có một điểm đặc biệt là mời khách vào trong Trung Nam Hải.
Đã là khách mời của Mao Chủ tịch, họ đương nhiên được "ở bên cạnh Mao Chủ tịch". Việc bố trí và kiểm tra đều do Thủ tướng Chu Ân Lai tổ chức sắp xếp.
Trung Nam Hải không giống như nhà hàng và chiêu đãi sở, nó vốn dĩ không có phòng ở bỏ trống, chỉ phù hợp cho số ít người chứ không thích hợp cho số đông các nhân vật là "khách mời của Mao Chủ tịch".
Bố trí ăn ở tại nơi không có đủ điều kiện cho nhiều người quả là một công việc đòi hỏi phải có tư duy và nỗ lực phi thường mới làm nổi.
Chu Ân Lai lấy một số phòng thuộc khối cơ quan ở khu bắc Quốc vụ viện, bố trí ăn ở tạm thời cho một tốp; lấy một số phòng ở của cảnh vệ tại khu nam làm nơi đón tiếp; các nhân viên dồn lại, ở trong các phòng ít tiện nghi hơn, dành cả tầng một và tầng hai của tòa nhà lớn cho khách ở. Chỗ dành cho khách ở tạm tiện nghi tốt hơn, khách ở tập trung, dễ quản lý hơn và ở gần Phong Trạch viên của Mao Chủ tịch hơn. Toàn bộ cán bộ, chiến sĩ cảnh vệ ở chật trên tầng 3. Mọi người trải đệm nằm ngay trên sàn nhà. Mỗi phòng bố trí 10 người, ngoài hành lang cũng không còn chỗ đi lại.
Đại đội tôi sau khi tiếp nhận nhiệm vụ, khối Đảng, đoàn, hành chính động viên lẫn nhau, cùng nhau nâng cao nhận thức phục vụ. Chúng tôi đề ra khẩu hiệu: "Đón tiếp khách quý của Mao Chủ tịch ân cần chu đáo, tạo cho họ cảm giác như đang sống ở trong nhà mình."
Đón tiếp thế nào? Chiêu đãi, phục vụ, cơm nước, lái xe, quét dọn vệ sinh, bố trí cảnh quan môi trường..., tất cả các hạng mục phục vụ liên quan tới công tác đón tiếp đều do đại đội cảnh vệ chúng tôi đảm nhận. Kỷ luật của đại đội cảnh vệ nghiêm minh, cán bộ đích thân dẫn đầu, trực tiếp làm các công việc. Chúng toi có vài ngày sắp xếp lại phòng ốc, kê lại giường cá nhân, phủ lên chăn đệm mới, thay đồ dùng mới. Khu vệ sinh cũng được phân biệt bên nam, bên nữ. Bếp núc, nhà ăn, xe cộ sắp xếp lại gọn gàng. Ngoài ra còn nhiều công việc vụn vặt khác, do thời gian cấp bách, chúng tôi phải tăng ca làm đêm mới hoàn thành nhiệm vụ.
Chiều ngày 26 tháng 9, bộ đội cảnh vệ và khối cán bộ nhân viên cơ quan sống trong khu Trung Nam Hải đứng ở cửa tây Trung Nam Hải nghênh đón khách quý.
Quân số đại đội tôi tham gia tiếp khách gồm 120 người.
Trong số khách mời, ấn tượng nhất là anh hùng trong cuộc chiến đấu trên đảo Trân Bảo - Tôn Ngọc Quốc, tiếp đến là anh hùng lao động, Phó Ủy viên trưởng đại biểu nhân dân Lý Tố Văn, Úy Phượng Anh - cán bộ tỉnh Liêu Ninh, đương nhiên còn một số người ai cũng biết, đó là Vương Hồng Văn - một thành viên quan trọng trong "bè lũ bốn tên" gây nên nhiều tai hại... Trong số những người kể trên, có người nổi tiếng trước cuộc Cách mạng Văn hóa, có người như Vương Hồng Văn - kẻ cầm đầu phái tạo phản - dựa vào Cách mạng Văn hóa mà trở nên nổi tiếng... Tóm lại, đại biểu đều thuộc diện "tai to mặt lớn". Được mời vào ở trong Trung Nam Hải, tất thảy đều cảm thấy rất vinh dự, ai nấy đều lộ rõ vẻ phấn khởi, nói nhiều lời khen ngợi.
Một buổi chiều, khi các đại biểu đã vào ở trong Trung Nam Hải, Chu Ân Lai và bà Đặng dường như đến tất cả các phòng có khách ở để thăm hỏi và bắt tay họ, lúc đó các đại biểu vô cùng cảm kích bởi họ được chào đón nhiệt liệt.
Các đại biểu ở trong Trung Nam Hải được ở gần Mao Chủ tịch, nơi đây phong cảnh rất đẹp, đón tiếp nhiệt tình, câu nói cửa miệng của họ là "suốt đời không quên niềm vinh dự này", v.v... Tận dụng thời gian ở đây, họ đi tìm hạt giống, bứng một khóm hoa hay một cây nhỏ mang về quê trồng làm kỷ niệm. Ngắt một bông hoa, một lá cây ép vào sổ tay, coi đây là vật kỷ niệm quý báu. Họ còn đến những nơi danh lam thắng cảnh để chụp ảnh lưu niệm, đương nhiên ở đây họ được ưu đãi đặc biệt. Một số người công tác lâu năm ở trong Trung Nam Hải, đến tận nghỉ hưu, ngay đến chụp một bức ảnh lưu niệm ở đây cũng không có. Không chỉ các đại biểu rất đỗi vui mừng được tham dự lễ Quốc khánh chào mừng Trung Hoa mới mà mọi tầng lớp nhân dân lao động đã thoát khỏi cảnh bị áp bức bóc lột đều coi Trung Nam Hải linh thiêng như núi Tỉnh Cương (Tỉnh Cương Sơn) của Giang Tây, tháp Bảo Sơn của Diên An, nó là tượng trưng của một thời đại, là mốc vươn tới và là tâm nguyện cao cả, nói vậy chắc cũng không quá lời.
Trong ngày quốc khánh, buổi sáng các đại biểu được bố trí ngồi trên kỳ đài dựng sát lầu Thiên An Môn, ngắm nhìn muôn ngàn màu sắc đang diễn ra dưới quảng trường, lắng nghe bài diễn văn chào mừng của "Phó Chủ tịch Lâm".
Buổi chiều, các đoàn đại biểu tự bố trí hoạt động. Sau khi tham quan Trung Nam Hải, đoàn đại biểu tỉnh Liêu Ninh đến Nghênh Huân Đình ở đầu phía nam Doanh Đài chụp ảnh kỷ niệm. Các nhân viên trong đội đón tiếp, bao gồm cả tôi, cũng được họ mời chụp ảnh, chúng tôi đứng ở hàng cuối cùng. Điều thú vị là, các đại biểu không những đeo huy hiệu Mao Chủ tịch mà trên tay họ còn cầm cuốn "Lời dạy của Mao Chủ tịch". Liêu Ninh là tỉnh lớn, có nền công nghiệp tương đối phát triển, ngoài ra họ còn mang đến đây một tác phẩm điêu khắc đặc sắc, đó là bức ảnh bằng kim loại màu vàng "Mao Chủ tịch đến An Nguyên", chất lượng điêu khắc cao, khổ ảnh lớn, chỉ có điều ảnh đơn điệu, mọi người trong ảnh chỉ có một tư thế. Nghênh Huân Đình vốn có một bức hoành được chế tác rất tinh xảo, nó là một bộ phận của kiến trúc cổ, tựa nét chữ Càn Long rất nổi tiếng, bị coi là "tứ cựu", bức hoành đó đã bị tháo bỏ, thay vào đó là bức ảnh của Mao Chủ tịch, trông không hợp cảnh, song lúc bấy giờ cũng coi là trào lưu mới.
Về vấn đề treo ảnh Mao Chủ tịch, suy nghĩ của Mao Chủ tịch chúng tôi biết rất rõ, Chủ tịch không muốn treo ảnh mình ở khắp nơi, song đứng trước tình cảnh này, không biết xử lý thế nào, đành nghe đâu bỏ đấy, bởi họ là khách quý!
Buổi tối, các đại biểu tới quảng trường Thiên An Môn tham dự dạ hội, đốt lửa trại, không khí vui vẻ và náo nhiệt vô cùng. Trong ngày Quốc khánh tôi cũng được một phen vất vả. Trên thành lầu Thiên An Môn, Mao Chủ tịch cùng Lâm Bưu gặp gỡ rất nhiều khách quý đến dự mít tinh chào mừng Quốc khánh, Mao Chủ tịch và Lâm Bưu bắt tay các đại biểu, chụp ảnh lưu niệm chung với các đại biểu. Đứng trên thành lầu còn có rất nhiều Hồng vệ binh, lãnh đạo các phái tạo phản và các nhân vật nổi tiếng như Nhiếp Nguyên Tử, Khoái Đại Phú, Đàm Hậu Lan, Hàm Ái Xương, v.v... được gọi là lãnh tụ sinh viên, cũng trèo lên thành lầu, người đi lại rất nhộn nhịp. Bận rộn nhất phải kể đến là Diệp Quần. Diệp Quần là ủy viên Trung ương mới được bầu, là người có cá tính mạnh, luôn muốn thể hiện năng lực của mình trước đông người, đặc biệt là trước mặt Mao Trạch Đông. Mao Chủ tịch không hiểu nội tâm của Diệp Quần, tôi thì thấy rằng, Diệp Quần thích được mọi người tín nhiệm, nhưng ngược lại, tôi không thấy ai để ý đến bà ấy.
Duyệt đội tuần hành xong, Mao Chủ tịch chuẩn bị vào đại sanh nghỉ ngơi, Giang Thanh thấy vậy liền kéo Lâm Bưu đến trước mặt Mao Chủ tịch, nói là muốn được chụp ảnh với Chủ tịch.
Diệp Quần cũng muốn xuất đầu lộ diện, liên tục mời mọi ngươi đang đứng gần đó cùng chụp ảnh, ra ý mình còn quần chúng hơn cả Giang Thanh, nhanh chân nói với Chủ tịch: "Thưa Chủ tịch, hôm nay là ngày đại hỷ, mời các nhân viên công tác (trong đó có tôi), mọi người chụp chung một kiểu ảnh làm kỷ niệm."
Mao Chủ tịch tỏ ý tán thành, Lâm Bưu cũng phụ họa theo, Diệp Quần vừa nói vừa hoa chân múa tay như là tổng đạo diễn vậy. Diệp Quần bố trí Mao Trạch Đông và Lâm Bưu đứng sát nhau, Giang Thanh đứng cạnh Mao Chủ tịch, nhân viên công tác có Uông Đông Hưng và Trương Diệu
Từ cung được gọi tới để chụp, tôi được sắp xếp ngồi ở hàng trước. Diệp Quần hướng dẫn thợ chụp ảnh nên chụp như thế này, chụp như thế kia, sau đó chỉnh sửa tư thế đứng cho Mao Chủ tịch và những người khác, nét mặt nên tỏ rõ biểu cảm, v.v..., mãi mới chụp xong một kiểu ảnh.
Trong ngày Quốc khánh, nhờ có Chu Ân Lai tổ chức sắp xếp chu toàn, hơn nữa lại được Đảng và Nhà nước nhiệt tình tổ chức đón tiếp, mọi người có một ngày lễ trong không khí vui vẻ, song trong đang che đậy một âm mưu, ngầm chứa nguy cơ nghiêm trọng, đương nhiên đây là nhận thức của sau này, còn tại thời điểm đó không ai ngờ tới.
Đại biểu ở trong Trung Nam Hải hoặc là thủ lĩnh của một phái nào đó hoặc là nhân vật quan trọng của Ủy ban Cách mạng, song có một điều tôi có thể khẳng định, có rất nhiều người trong số họ cũng không dự liệu được diễn biến sau này, khi họ ở Trung Nam Hải cũng chưa phát hiện được bất kỳ biểu hiện bất thường nào.
Chúng tôi phụ trách công tác đón tiếp, theo sự sắp xếp của trên, lần lượt đưa các đại biểu đi tham quan các xí nghiệp dệt, trương Đại học Thanh Hoa, thăm một vài đơn vị bộ đội ủng hộ phái tả "làm cách mạng, thúc đẩy sản xuất".
Đoàn đại biểu ở trong Trung Nam Hải khoảng một tuần, đã đến lúc chia tay, ai nấy đều bịn rịn. Tóm lại, tinh thần phục vụ các đại biểu của bộ đội cảnh vệ chúng tôi đã để lại trong lòng họ nhiều ấn tượng tốt đẹp. Khi đoàn đại biểu dời Trung Nam Hải, chúng tôi lại gõ trống đánh chiêng, nhiệt liệt tiễn đưa, nhiều đại biểu cảm động rơi nước mắt khi bắt tay tạm biệt chúng tôi. Thế là chúng tôi hoàn thành một nhiệm vụ chưa từng xảy ra trong lịch sử.
Tiễn đoàn đại biểu xong, sau đó hai ngày, vào một buổi chiều, Tiểu Thương và Tiểu Ngô cùng với Mao Chủ tịch đi dạo quanh bờ bể bơi. Mao Chủ tịch nhìn thấy tôi liền nói: "Trường Giang, khách mời lần này trên danh nghĩa là bác mời, khách ở trong nhà của các cháu cảnh vệ. Khách phản ánh, cán bộ và chiến sĩ các cháu đều rất tốt..."
"Chúng cháu làm vẫn chưa đủ ạ!" Tôi đáp.
Mao Chủ tịch tiếp tục nói: "Họ đều nói rất hài lòng..." Tôi nói: "Chúng cháu cũng rất vui ạ! Các đồng chí bảo, được phục vụ khách quý do đích thân Chủ tịch mời đến là niềm vinh dự của chúng cháu, mọi người đều cảm thấy vui vẻ và hạnh phúc."
Mao Chủ tịch cười tươi, trong lòng rất vui. Tôi vội vàng thưa: "Chủ tịch, đại đội 1 chúng cháu chưa có bản lĩnh đó, đây đều do Thủ tướng Chu Ân Lai sắp xếp chu đáo, lại được một số cơ quan ở Trung Nam Hải hết lòng giúp đỡ, đưa đồ cũ ra, thay đồ mới vào, nếu chỉ riêng đại đội cháu thì làm không nổi đâu ạ."
Nét mặt Mao Chủ tịch tươi tỉnh, Người nói: "Nhờ cháu chuyển lời cảm ơn của bác tới mọi người, xin cảm ơn các đồng chí!"
Mao Chủ tịch nói xong, bước đi, nụ cười mãn nguyện nở trên môi.