Chương 16 LÊN LƯ SƠN HỌP HỘI NGHỊ TOÀN THỂ ĐẠI BIỂU TRUNG ƯƠNG ĐẢNG LẦN 2, KHÓA IX

Mao Chủ tịch mặt đầy mồ hôi nói: "Trần Trường Giang à! Việc làm đầu tiên của chúng ta khi lên Lư Sơn là bơi lội." Khi ở dưới nước, Chủ tịch nói: "Hiện không có cuộc thi bơi tính giờ, nếu có bác sẽ ghi tên tham gia."

Tháng 8 năm 1970, Mao Chủ tịch đáp tàu hỏa xuống thị sát phía Nam. Rốt cục Người đi đâu? Lãnh đạo không báo cho chúng tôi. Song, việc đó cũng không ảnh hưởng tới sự chuẩn bị của chúng tôi. Nói tới góc độ chuẩn bị: về người, vẫn số người đó; về việc, vẫn một số công việc cũ. Chỉ còn một vấn đề là, tình hình chính trị trật tự xã hội nơi đến ra sao, cần biết trước để đưa ra phương án chuẩn bị trước, sẵn sàng ứng phó với mọi diễn biến có thể xảy ra, đây là điều chúng tôi phải suy nghĩ. Bởi vì chúng tôi biết rằng, hàng ngày báo chí luôn đưa tin "tình hình Cách mạng Văn hóa diễn ra rất tốt", "đại liên hợp", "tam kết hợp", v.v..., thêm vào đó,

Trung ương đã nhắc nhở, ủy viên cách mạng của các tỉnh cần kế tiếp nhau thành lập, thực hiện "Giang sơn tổ quốc một màu hồng", song trên thực tế, trật tự xã hội vẫn không ổn định. Trên dọc đường đi, chúng tôi nhìn thấy không ít địa phương vẫn rất hỗn loạn, thậm chí có nơi xảy ra đấu súng, đấu pháo, khói súng ngút trời.

Đoàn tàu đặc biệt chở Mao Chủ tịch di chuyển xuống phía Nam, qua Thạch Gia Trang, qua Trịnh Châu đến Vũ Hán, ở lại Vũ Hán vài ngày, rồi lại đáp tàu tiếp tục đi xuống phía Nam. Bất luận đoàn tàu đi đến đâu, hễ tàu dừng lại là có lãnh đạo quan, chính, Đảng địa phương đến báo cáo tình hình hoặc tổ chức họp hành. Trọng điểm vẫn là tình hình sau Đại hội IX ra sao, nên làm như thế nào? Mãi sau này tôi mới biết, đây cũng là cách nghiên cứu điều tra của Mao Chủ tịch, làm công tác chuẩn bị cho Đại hội toàn thể đại biểu Đảng Cộng sản Trung Quốc lần thứ 2 khóa IX tổ chức tại Lư Sơn.

Chiều ngày 19 tháng 8, đoàn tàu chở chúng tôi đến Nam Xương. Mao Chủ tịch chuẩn bị dừng ở đây một lát rồi mới đến Lư Sơn. Uông Đông Hưng bảo tôi dẫn vài chiến sĩ đi trước, làm công tác tiền trạm. Đoàn tàu vừa dừng lại tại ga Nam Xương, chúng tôi xuống tàu, một luồng khí nóng từ xung quanh ập đến, nóng như thiêu như đốt, thật là danh bất hư truyền, nơi đây là một trong bốn "lò lửa" lớn của Trung Quốc. Mao Chủ tịch mặc áo trắng cộc tay, mặt đẫm mồ hôi, thỉnh thoảng lại dùng khăn lau mặt. Chủ tịch biết tôi đi đến Lư Sơn trước để làm công tác tiền trạm, Người liền nhăc nhở: "Công việc đầu tiên khi đến Lư Sơn là bơi lội..."

"Vâng ạ!" Tôi biết sở thích từ trước đến nay của Mao Chủ tịch là bơi lội, bất luận là sông, hồ hay biển, chỉ cần nơi đó có nước là Người muốn xuống bơi. Vốn dĩ, xuất ngoại lần này, những nơi có điều kiện bơi lội tốt như ở Vũ Hán, Trường Sa thì thời tiết rất nóng bức, xuống nước trong thời tiết này không có lợi cho sức khỏe. Hôm nay Chủ tịch đề xuất yêu cầu bơi lội, đồng thời cũng thể hiện rõ công tác điều tra trên dọc đường của Mao Chủ tịch đạt kết quả tốt, giờ có thể xả hơi được rồi. Tôi cũng rất vui, nghe xong lời dặn của Chủ tịch, tôi nói: "Vâng ạ! Việc đầu tiên là bơi ạ!"

Mao Chủ tịch thấy tôi vui, từ trong tâm khảm, Chủ tịch cũng rất vui.

Hơn chục người chúng tôi đi xe khách lên Lư Sơn, đường lên quanh co, càng lên càng cao, giống như cảnh Mao Chủ tịch đọc trong bài thơ "Vượt lên trùng mây quanh co khúc khuỷu", càng lên cao, không khí trên Lư Sơn càng mát mẻ. Đây không phải là lần đầu tiên tôi lên núi Lư Sơn, cảnh đẹp của Lư Sơn, sự kỳ vĩ của Lư Sơn đã để lại trong lòng tôi nhiều ấn tượng tốt đẹp. Không đến Lư Sơn lại nhớ Lư Sơn, song hôm nay đến Lư Sơn tôi lại không có hứng thú ngắm cảnh hùng vĩ nơi đây, thậm chí cũng không muốn đi xem thác nước nổi tiếng "nước bay từ trên trút thẳng xuống dưới", bởi trong lòng đang lo lắng, trù tính một số công việc cần phải làm sau khi đặt chân đến Lư Sơn, cố gắng hoàn thành tốt nhiệm vụ tiền trạm.

Dưới sự chỉ dẫn của nhân viên Cục Quản lý thắng cảnh Lư Sơn, chúng tôi tiến hành kiểm tra và chuẩn bị nơi ở cho Mao Chủ tịch, bố trí các trạm cảnh giới, tìm chọn địa điểm bơi cho Mao Chủ tịch.

Địa điểm bơi của Mao Chủ tịch được xác định tại đập chứa nước Lư Sơn. Đập nước Lư Sơn được xây dựng trên đỉnh núi Lư. Điểm thú vị của ngọn núi này là nhìn từ hướng nào cũng cao như nhau, đỉnh núi chót vót, chọc thẳng lên trời xanh. Đỉnh cao nhất là đỉnh Đại Hán Dương, cao 1474m, một vài đỉnh xung quanh thấp nhất cũng cao hơn ngàn mét, dốc dựng đứng nhưng trên đỉnh lại rất bằng phẳng. Xung quanh đỉnh núi có rất nhiều thung lũng, rộng có, nước sâu và hẹp cũng có. Người Giang Tây lợi dụng đặc điểm của núi Lư, tại điểm giao nhau của các thung lũng, họ đắp đập, tạo thành đập nước Lư Sơn.

Nước trong đập chứa trong xanh, nhìn thấu đáy. Nước trong, một mặt là do từ trong các khe đá chảy ra, mặt khác nước ở đây không bị ô nhiễm, là nơi bơi lội khá lý tưởng. Mao Chủ tịch rất thích bơi ở đây.

Còn nhớ, vào giữa tháng 6 năm 1959, tôi tháp tùng Mao Chủ tịch trèo lên một quả núi cao nằm sát bờ sông Trường Giang, dưới chân núi thì nóng hầm hập nhưng trên núi thì mát mẻ, gió thổi nhè nhẹ, phong cảnh tuyệt đẹp, khí hậu trong lành. Lần đó Mao Chủ tịch lên núi chủ trì cuộc họp Bộ Chính trị Trung ương Đảng và họp Hội nghị toàn thể đại biểu Trung ương Đảng lần thứ 8 khóa VIII, sửa đổi sai lầm của "đại nhảy vọt" và chỉnh đốn "phái tả" xuất hiện trong công xã nhân dân. Mao Chủ tịch đã dự tính được tình hình lúc bấy giờ, đưa ra đánh giá gói gọn trong 12 chữ: "Thành tích rất lớn, vấn đề rất nhiều, tiền đồ xán lạn". Về sau xảy ra vấn đề Bành Đức Hoài viết thư, mọi người đều biết sai lầm của Bành Đức Hoài và một số người khác bị phê bình và xử lý. Về vấn đề này, các học giả lịch sử Đảng đã có rất nhiều bài viết bình luận. Điều tôi muốn nói là, thời gian tiến hành đại hội là những ngày tranh luận kịch liệt, không khí cuộc họp căng như dây đàn. Để giải tỏa, những lúc rảnh rỗi, Mao Chủ tịch đến đập nước trên đỉnh núi để bơi, theo quan điểm của Mao Chủ tịch, bơi lội là cách nghỉ ngơi tốt nhất, là cách hưởng thụ tốt nhất.

Lần này tổ chức họp trên núi, thành phần Trung ương có, địa phương có, quân đội có, người tương đối đông, ở cũng rất tập trung. Mao Chủ tịch thường bơi lội vào buổi chiều. Mỗi lần Chủ tịch bơi, trên bờ đập có rất nhiều người đứng xem, cũng có không ít người lội xuống đập bơi lội, tiếng nói tiếng cười náo nhiệt hẳn lên.

Nói về bơi lội, tiện đây tôi cũng xin nói rằng, khả năng bơi loi của tôi đã được nâng cao lên rất nhiều, có bước tiến nhảy vọt trong những ngày ở đây. Trước kia tôi cũng giống như rất nhiều người mới tập bơi, chân tay vụng về, nay thì chân tay phối hợp nhịp nhàng, người nổi trên mặt nước, nhờ có sức khỏe nên thời gian bơi của tôi khá lâu. Còn Mao Chủ tịch, Người chủ động bơi theo ý muốn, có lúc bơi sấp một hơi dài, xa hơn chục mét, đầu úp xuống mặt nước, bơi một đoạn dài mới ngửa lên thở, lặp đi lặp lại như vậy, lúc chìm

lúc nổi. Có lúc Người bơi sải, lúc vung tay bên trái, lúc bên phải, nước bắn tóe lên màu ánh bạc. Sau đó là bơi ngửa, bơi ếch. Có lúc Người nằm ngửa, nổi trên mặt nước, trông như đang ngủ. Tứ chi duỗi thẳng, tay không khuấy nước, chân không đạp nước, toàn thân nổi trên mặt nước, ung dung tự tại như đang nằm trên giường. Tôi tuy là người bơi bảo vệ bên cạnh Chủ tịch, nhiều lần mô phỏng động tác nằm ngửa của Người (chúng tôi gọi đó là động tác "nằm ngủ"), nhưng tập mãi mà vẫn không thành. Tôi tự hạ quyết tâm phải học bằng được, không được phép nhụt chí. Tôi tiếp tục bơi cùng Mao Chủ tịch. Mao Chủ tịch thấy tôi chưa đạt tới độ phẳng so với mặt nước thì đã mất thăng bằng, chìm xuống, làm thử vài lần đều thất bại, Người bơi lại gần tôi, nói: "Trường Giang, đừng căng thẳng, thả lỏng người tạo thành mặt phẳng, tiếp tục thả lỏng..., không được căng cứng."

"Bơi cũng có quy luật của nó, nắm được quy luật bơi đâu phải dễ." Chủ tịch vừa nói vừa làm động tác mẫu, chỉnh từng động tác sai của tôi.

Làm theo chỉ bảo của Chủ tịch, tập đi tập lại, trải qua nhiều lần thất bại, cuối cùng tôi đã thành công, chân tay không cần khuấy đạp nước, người vẫn nổi lên.

Học được cách "nằm ngủ" trên mặt nước, tôi rất vui, rất hưng phấn.

Mao Chủ tịch thấy tôi đã có nhiều tiến bộ, Người cũng rất vui. Người vừa bơi vừa trò chuyện với chúng tôi: "Bơi tính theo tốc độ thì bác không địch nổi các cháu. Còn bơi tính giờ thì được chứ..."

Người lại nói: "Bơi lội hiện nay thi đấu tính theo tốc độ, vẫn chưa có thi đấu bơi sức bền xem ai bơi thời gian lâu nhất. Nếu có môn thi đấu này, bác sẽ ghi tên tham gia..."

Nghe xong mọi người cười vang, tiếng cười vọng vào vách núi ngân nga.

Trong thời gian ở Lư Sơn, dường như ngày nào Mao Chủ tịch cũng bơi. Tất cả mọi người trên núi Lư, trong đó có dân địa phương, ai cũng biết thời gian nào Chủ tịch sẽ đến đập chứa nước để bơi. Vì thế, khi Chủ tịch bơi, có rất nhiều người đến xem, có lúc có đến vài trăm người trên bờ đập, một mặt để được tận mắt nhìn thấy Mao Chủ tịch, mặt khác xem Chủ tịch biểu diễn tư thế nằm trên mặt nước tuyệt đẹp.

Vài người chúng tôi như thông lệ, tới đập nước Lư Sơn để thử nước. Mấy ngày qua mọi người ở trong "lò lửa", mồ hôi nhễ nhại, quần áo thay liên tục mà vẫn cảm thấy người nhớp nháp, ai cũng muốn nhảy ngay xuống nước, tắm cho thỏa thích.

Tôi bơi lội trong đập nước Lư Sơn không phải là lần đầu, mực nước không có gì thay đổi, song xung quanh đập nước đã có nhiều thay đổi. Trên bờ đập đã xây phòng tắm, phòng thay đồ, để mọi người sau khi bơi xong lên bờ tắm lại nước sạch và nghỉ ngơi. Tại mép nước xây bậc lên xuống có tay vịn như một bể bơi thực sự.

Tôi nhảy xuống thử nước trước, bơi một vòng rồi lên bờ tắm nắng. Tuy ở đây trang thiết bị còn đơn giản nhưng được cái chắc chắn và sạch sẽ. Duy chỉ có nhiệt độ nước hơi lạnh một chút, ngay như chúng tôi còn trẻ, xuống bơi một lúc đã thấy ớn lạnh, huống hồ một người đã 77 tuổi như Mao Chủ tịch, mặc dù sức khỏe của Chủ tịch vẫn còn tốt, tinh thần và sức lực vẫn còn dồi dào, song chúng tôi cũng không được phép xem nhẹ. Tuy nói là còn khỏe, nhưng chắc chắn không thể bằng sức lực hơn chục năm về trước. Bác sĩ riêng của Mao Chủ tịch cảnh tỉnh mọi người, lãnh đạo Trung ương cũng đề xuất ý kiến, yêu cầu chúng tôi nhất định phải cẩn thận, không được phép lơ là dù chỉ một phút. Vì thế chúng tôi kiểm tra kỹ khu vực bơi, tạo mọi điều kiện tốt nhất để đón Chủ tịch xuống bơi.

Công tác chuẩn bị hoàn tất không lâu thì Chủ tịch bắt đầu lên núi.

Mao Chủ tịch nói là làm, Người không về nhà nghỉ dành riêng cho mình mà đi thẳng tới đập chứa nước trên núi Lư, việc làm đầu tiên khi đến núi Lư là bơi lội.

Mao Chủ tịch thay quần áo ngay trên ô tô, đi đến bờ đập, Người đã rèn luyện cho mình thói quen, làm một số động tác khởi động trước khi xuống nước.

"Thưa Chủ tịch, nước hơi lạnh." Tôi đến trước mặt Chủ tịch bao cáo: "Dưới chân núi thì oi bức, trên đỉnh núi thì rất lạnh, nhiệt độ nước cũng lạnh giống như nước mùa thu vậy."

"Nước lạnh? Thế thì sợ gì nào!" Nói dứt lời, Mao Chủ tịch khom người chuẩn bị nhảy xuống nước, Người ôn tồn nói: "Nước hơi lạnh, bơi một lúc thì rất dễ chịu..."

Mao Chủ tịch đã ở dưới nước, chúng tôi người trước người sau, người bên trái người bên phải, vây quanh Chủ tịch. Lần bơi này, Chủ tịch bơi hơn nửa tiếng đồng hồ. Mặt trời đã xuống núi, mặt đất cũng đã bắt đầu tối lại, Chủ tịch vẫn còn thích bơi, không muốn lên bờ. Người nói, ở dưới nước thấy rất dễ chịu. Quả thực, hơn 10 ngày qua, qua mấy "lò lửa" ở Vũ Hán, Trường Sa, Nam Xương hun nóng, nay được bơi, mọi mệt mỏi dường như đã được rũ sạch, khiến cho Người cảm thấy rất khoan khoái.

Mao Chủ tịch nhìn thấy tia nắng yếu ớt chiếu xiên qua đỉnh núi, Người ra chiều tiếc rẻ, hai tay vuốt nước từ vầng trán rộng xuống dưới cằm, nước trên mặt không còn chảy xuống nữa, lúc này Chủ tịch mới nói:

"Lên!" Lúc này Chủ tịch bơi đến chỗ nước nông rồi dừng lại. Tôi lấy khăn tắm, xà bông cho Chủ tịch, Người tắm xong mới lên bờ. Chủ tịch và chúng tôi cười nói râm ran.

Mao Chủ tịch tươi tỉnh trở lại, vui vẻ nói: "Ôi! Dễ chịu quá! Nơi đây thật tốt, cảm ơn tất cả...!"