Chương 17 MÀN ĐÊN BAO PHỦ LƯ SƠN

Trong lễ khai mạc, Lâm Bưu tranh phát biểu trước, thổi phồng "thiên tài", khuấy lên một trận cuồng phong. Mao Chủ tịch rất không bằng lòng, nói: "Các đồng chí hãy để tôi chết sớm đi, rồi hãy nhường cho tôi giữ chức Chủ tịch nước." Người nói với tôi: "Mấy năm nay không viết gì, bây giờ không viết không được rồi, cần phải viết bài để phản kích lại." Mao Chủ tịch tự nói với chính mình: "Có sức mạnh của quả bom tấn san phẳng Lư Sơn, bắt trái đất phải ngừng quay... màn đêm mênh mông." Chúng tôi cầm đèn dầu soi đường cho xe chở Chủ tịch đi, Mao Chủ tịch nói: "Chúng ta cũng đang là 'hồng đăng ký' mà!" Trong lễ bế mạc, trên Chủ tịch đoàn không có chỗ ngồi của Lâm Bưu, Trần Bá Đạt và Khang Sinh.

Sáng ngày 23 tháng 8, tại hội trường nhỏ trên Lư Sơn tiến hành Hội nghị đại biểu toàn thể Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc lần thứ 2, khóa IX.

Từ lầu số 20 nơi Mao Chủ tịch ở cách hội trường một đoạn đường, phân đội cảnh vệ chúng tôi tháp tùng xe chở Chủ tịch đi về phía hội trường.

Mao Chủ tịch xuống xe, đi qua cửa bên của hội trường, vào đúng sân khấu hội trường (vị trí Chủ tịch đoàn), lúc này, trong năm ủy viên thường trực do đại hội IX bầu thì đã có bốn vị an tọa, đó là: Lâm Bưu, Chu Ân Lai, Trần Bá Đạt và Khang Sinh, các đại biểu tham dự hội nghị cũng đã an vị phía dưới hội trường. Mao Chủ tịch vừa bước vào, cả hội trường đứng dậy, tiếng vỗ tay hoan hô vang lên.

Khi đã an tọa tại vị trí chính giữa của Chủ tịch đoàn và chờ cho hội trường yên tĩnh trở lại, Mao Chủ tịch trịnh trọng tuyên bố khai mạc đại hội, sau đó công bố số lượng đại biểu chính thức, số lượng thành viên Chủ tịch đoàn và số đại biểu vắng mặt.

Tiếp đến, Chu Ân Lai tuyên bố chương trình tổ chức đại hội gồm 3 vấn đề lớn:

1. Thảo luận sửa đổi hiến pháp.

2. Thảo luận kế hoạch kinh tế quốc dân. 3. Vấn đề chuẩn bị cho chiến tranh.

Ba bộ tài liệu trên được phân phát cho tất cả các đại biểu nghiên cứu, sau đó phân tổ thảo luận. Toàn bộ chương trình nghị sự khai mạc đại hội diễn ra trong gần một tiếng. Mao Chủ tịch đưa mắt quan sát khắp hội trường một lượt, hỏi: "Còn có ý kiến gì nữa không?" Cả hội trường im lặng, không ai nói gì. Đúng lúc Mao Chủ tịch chuẩn bị tuyên bố giải tán hội nghị thì Lâm Bưu ngồi ở bên trái Mao Chủ tịch, lấy từ trong túi ra một tệp giấy, đột nhiên nói vào micro, tuyên bố: "Tôi là người đầu tiên phát biểu." Chưa hỏi xem Mao Chủ tịch chủ trì hội nghị có đồng ý hay không, thậm chí vẫn chưa có tiếng vỗ tay của các đại biểu ngồi dưới hội trường biểu thị đồng ý theo thông lệ, ông ta đã nhìn vào giấy chuẩn bị trước đọc to lên.

Bài phát biểu của Lâm Bưu là một hành động hoàn toàn bất ngờ. Trước đó, Lâm Bưu không báo cho Mao Chủ tịch biết trước mình cần phát biểu, cũng không báo cho Mao Chủ tịch biết trước nội dung của bài phát biểu. Do đó, đối với những vấn đề mà Lâm Bưu phát biểu, Mao Chủ tịch không hề có sự chuẩn bị.

Trong bài phát biểu của Lâm Bưu, phần lớn ngôn từ dành cho việc ca ngợi hết lời công lao chiến tích và tài trí hơn người của Mao Chủ tịch, các đại biểu ngồi dưới hội trường vỗ tay liên tục. Chỉ có Mao Chủ tịch đang ngồi trên ghế Chủ tịch đoàn là ngồi im bất động, hai tay để trên bàn.

Lâm Bưu nói: Mao Chủ tịch là "thiên tài", điều này mọi người không phủ định, "một quốc gia cần phải có Chủ tịch quốc gia" (Chủ tịch nước), v.v... Bài phát biểu của Lâm Bưu cũng đến lúc phải kết thúc.

Hơn 200 đại biểu tham dự hội nghị, từ ủy viên Trung ương đến nhân viên công tác, từ Chủ tịch đoàn đến các đại biểu ngồi dưới hội trường đều vỗ tay hoan hô nhiệt liệt, người duy nhất không vỗ tay là Mao Chủ tịch.

Tôi đứng cạnh Chủ tịch đoàn, mọi động thái trong hội trường tôi đều quan sát rất rõ, nghe rất rõ, tôi thấy lời nói của Lâm Bưu không chỗ nào là không thỏa đáng, Vậy thì tại sao Mao Chủ tịch không vỗ tay, tôi cho rằng đó là do

Chủ tịch khiêm tốn trước những lời Lâm Bưu ca tụng mình! Có một điều cơ bản tôi chưa nghĩ được, chưa nhìn thấy, trong bài phát biểu đó hàm chứa điều gì, tôi chỉ nhìn thấy nét mặt của Mao Chủ tịch rất không vui.

Tôi cho rằng, hỉ nộ ai lạc (mừng giận buồn vui) của một ngươi thường có rất nhiều nguyên nhân, chứ không thể gán ghép việc này vào việc khác, càng không thể nhận biết được những lời ca ngợi của Lâm Bưu đối với Chủ tịch là thật hay giả, còn việc Lâm Bưu muốn làm Chủ tịch nước là thật.

Lâm Bưu vừa phát biểu xong, Mao Chủ tịch tuyên bố giải tan hội nghị. Trong lúc mọi người vỗ tay, Mao Chủ tịch không có biểu hiện gì, cũng không bắt tay tạm biệt Phó Chủ tịch và các đồng chí trong Chủ tịch đoàn như thường lệ, Chủ tịch rời Chủ tịch đoàn, ra bằng cửa bên, lên xe về chỗ ở.

Về sau, Mao Chủ tịch kể lại chuyện buổi lễ khai mạc này với chúng tôi, Chủ tịch nói: "Phó Thống soái là người đầu tiên phát biểu trong hội nghị, nội dung của bài phát biểu không bàn trước với bác, bài viết cũng không cho bác xem. Lâm Bưu bất chấp chương trình nghị sự hội nghị đã sắp xếp trước, bất chấp kiến nghị của tôi không thiết lập chức danh Chủ tịch nước, dùng những lời ca tụng làm cớ để yêu cầu được giữ chức Chủ tịch nước..." Trong lúc nói ra những lời này, Mao Chủ tịch tỏ rõ sự tức giận.

Ngày 24 tháng 8, tiến hành thảo luận kế hoạch kinh tế quốc dân. Song, suốt ngày hôm đó, Lâm Bưu phân công Trần Bá Đạt, Ngô Pháp Hiến, Diệp Quần, Lý Tác Bằng, Khâu Hội Tác, mỗi người vào một tổ chỉ đạo thảo luận, tuyên bố: Trần Bá Đạt chủ biên, Lâm Bưu thẩm định tài liệu "Marx, Engels, Lenin, Stalin thiên tài luận".

Trong tổ thảo luận nhóm Hoa Bắc, Trần Bá Đạt khuếch trương rùm beng chủ trương thiết lập chức danh Chủ tịch nước của Lâm Bưu.

Trong tổ thảo luận nhóm Tây Nam, Ngô Pháp Hiến mượn chữ thiên tài để thổi phồng Lâm Bưu, mượn cớ có người phản đối thiên tài để công kích người khác, nói "có người lợi dụng đức khiêm tốn vĩ đại của Mao Chủ tịch để hạ thấp tư tưởng của Mao Chủ tịch".

Trong tổ thảo luận nhóm Trung Nam, Diệp Quần mắt rưng rưng lệ, biểu thị kiên quyết "cảm tình" (cảm tình: cách nói chơi chữ, đáng lý phải nói là "đồng tình" thì nói lái đi là "cảm tình") thiết lập chức danh Chủ tịch nước, ủng hộ quan điểm thiên tài luận (bàn về thiên tài), đồng thời hùng hồn tuyên bố: "Dao kề cổ cũng không thu lại lời nói này".

Trong tổ thảo luận nhóm Tây Bắc, Khâu Hội Tác chơi trò tung hứng với các tổ thảo luận khác, nói phản đối "thiên tài" và "thiết lập chức danh Chủ tịch nước", "chính là chĩa mũi nhọn vào Mao Chủ tịch, Phó Chủ tịch Lâm".

Vương Hồng Văn nói trong tổ thảo luận nhóm Thượng Hải: "Bài phát biểu của Lâm Bưu rất quan trọng, không thừa nhận thiên tài tức là không thừa nhận sự lãnh đạo đúng đắn của Mao Chủ tịch".

Vì việc này mà Mao Chủ tịch mất ngủ suốt đêm. Đối với Lâm Bưu, Mao Chủ tịch cảm thấy đau lòng, cảm thấy quá thất vọng. Hôm sau, ngày 25 tháng 8, triệu tập hội nghị Bộ Chính trị mở rong, ra quyết định đình chỉ thảo luận lời phát biểu của Lâm Bưu, thu hồi báo cáo vắn tắt số 2 của nhóm Hoa Bắc. Mao Chủ tịch phê bình nghiêm khắc phát ngôn của nhóm

Trần Bá Đạt, đồng thời nói: "Vấn đề thiết lập chức danh Chủ tịch nước không đề cập đến nữa. Các đồng chí hãy để tôi chết sớm đi, rồi nhường cho tôi được giữ chức Chủ tịch nước. Các đồng chí nếu cứ tiếp tục như vậy thì tôi sẽ xuống núi, để các đồng chí làm. Ai kiên quyết đòi thiết lập chức đó thì người đó giữ chức đó, dẫu sao thì tôi cũng không làm." Cuối cùng Người ra lệnh kiểm điểm Trần Bá Đạt.

Mao Chủ tịch đích thân tìm Lâm Bưu để nói chuyện, phê bình Lâm Bưu không bàn bạc trước, đi ngược lại chương trình nghị sự hội nghị. Mao Chủ tịch với giọng điệu nặng nhưng đậm tình người, nói với Lâm Bưu: "Tôi khuyên đồng chí đừng nhận chức Chủ tịch nước, ai đòi thiết lập chức danh này thì để người đó làm."

Chu Ân Lai tìm gặp Ngô Pháp Hiến, Lý Tác Bằng, Khâu Hội Tác nói chuyện, yêu cầu những người này viết tường trình gửi lên Trung ương, đồng thời thu hồi biên bản ghi chép nội dung cuộc thảo luận tổ của họ. Đã từ lâu bè Đảng của Lâm Bưu âm mưu định dùng biện pháp hòa bình để chiếm đoạt các vị trí lãnh đạo cấp cao. Trong lễ khai mạc, Lâm Bưu dự định bất ngờ đánh úp vào Mao Chủ tịch, đã bị Mao Chủ tịch phê bình nghiêm khắc, chỉ hơn hai ngày sau đã bị vạch trần.

Trong mấy ngày qua, Mao Chủ tịch lo lắng trong nội bộ Đảng xảy ra đấu đá, ăn không ngon ngủ không yên, liên tục đi dạo để giữ cân bằng tâm lý, tôi hàng ngày trực ban ở cổng, cũng thường đi dạo với Chủ tịch.

Có lần, vừa đi Mao Chủ tịch vừa nói với tôi: "Đã mấy năm rồi chưa viết gì, bây giờ thì không thể không viết, viết để phản kích lại." Còn nghe Mao Chủ tịch lẩm bẩm: "Có sức mạnh của quả bom tấn san phẳng Lư Sơn, bắt trái đất phải ngừng quay..."

Lúc đó tôi không hiểu Chủ tịch nói câu đó có ngụ ý gì, lại càng không biết nói tới ai, song không dám hỏi. Còn thói quen của Mao Chủ tịch thì tôi rõ, Người thường tự tay viết chứ không dưa vào trợ lý hay thư ký riêng. Trước khi viết, thường qua một quá trình thai nghén, trong thời gian đó nếu gặp được ai đó thì thường là cùng nhau đưa ra quan điểm hoặc ngôn từ của mình, rồi sau đó bàn luận trao đổi qua lại, thậm chí còn nghe phản ánh ngược của người khác, mặc dù người phản ánh không hiểu về vấn đề đó.

Mao Chủ tịch từng nhiều lần nói: "Thư ký của tôi chỉ làm một số công tác thu phát, còn việc của tôi, tự tôi biết cách phải làm gì." Quả thực Mao Chủ tịch là người như vậy, đến những năm tháng cuối đời, thân mang bệnh nặng, Chủ tịch vẫn tôn trọng nguyên tắc này. Tất cả ngôn từ trong các loại văn kiện đều do Mao Chủ tịch chấp bút.

Lại một lần khác, cũng giống như lần này, vừa đi Chủ tịch vừa nói gì đó, tôi nghe không hiểu, chứng tỏ Người đang suy tư để viết bài gì đó, hoặc bài viết đang còn dang dở, vì thế ngay đến lúc đi dạo mà vẫn chưa hết suy nghĩ. Thời gian đi dạo đã rút ngắn lại, đi không quá 10 phút đã quay trở lại văn phòng.

Đèn trong văn phòng của Mao Chủ tịch đêm nào cũng sáng đến rất khuya.

Bản tin Mao Chủ tịch không làm Chủ tịch nước đã có từ lâu rồi, đây đâu phải là tin mới.

Từ tháng 4 năm 1959, triệu tập Đại hội đại biểu Nhân dân toàn quốc lần thứ 2 khóa II, bầu Lưu Thiếu Kỳ giữ chức Chủ tịch nước, từ đó đến nay Mao Chủ tịch chuyên làm công tác Đảng.

Còn nhớ, đó là ngày 5-1-1965, tại Hội nghị Hiệp thương chính trị toàn quốc lần thứ nhất khóa IV, Mao Chủ tịch được bầu làm Chủ tịch danh dự. Đối với chức vụ này, Mao Chủ tịch dường như đã rất bằng lòng, Người hồ hởi bắt tay thăm hỏi các ủy viên Hiệp thương chính trị, còn chụp ảnh lưu niệm với nhà khoa học nổi tiếng Lý Tứ Quang. Tôi cũng là người theo Mao Chủ tịch dự hội nghị đó, quả thực lòng tôi nghĩ vẫn chưa thông. Tôi cảm thấy, việc Mao Chủ tịch không muốn làm nguyên thủ quốc gia - Chủ tịch nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, mà lại chỉ muốn làm Chủ tịch danh dự Hội Hiệp thương chính trị, quả thật khó hiểu.

Sau đó ít lâu, tôi lại được điều động về quê điều tra tình hình nông thôn, điều tra xong quay trở lại đơn vị, báo cáo tình hình cho Mao Chủ tịch xong, tôi liền đưa vấn đề mà bấy lâu nay nghĩ mãi vẫn chưa ra hỏi Chủ tịch: "Thưa Chủ tịch, bất luận là trên dọc đường đi hay là ở quê, cháu tiếp xúc với rất nhieu người, quần chúng nhân dân đều hy vọng Người đảm nhiệm chức Chủ tịch nước."

"Thế thì cháu giải thích cho mọi người hiểu!" Chủ tịch dường như muốn bỏ qua chủ đề này, quay sang hỏi lại tôi:

"Trường Giang, cháu giải thích chưa?"

"Cháu cũng có suy nghĩ như họ."

"Chả trách! Xem ra, cháu cũng không biết." Mao Chủ tịch vừa cười vừa nói: "Làm Chủ tịch nước hoạt động đối ngoại rất nhiều, có một số công việc thuần túy là lễ nghi ngoại giao, còn phải đi thăm nước ngoài... Các công việc này chiếm rất nhiều thời gian. Riêng bác, bác không muốn ứng phó với các sự việc có liên quan đến lễ tiết ngoại giao. Không làm Chủ tịch nước, bác có thể hoàn toàn tập trung tinh thần và sức lực vào công tác Đảng."

Nghe Mao Chủ tịch nói như vậy tôi mới rõ, Trung ương Đảng sắp xếp như vậy là để cho Chủ tịch tập trung tinh lực xây dựng Đảng, xây dựng quốc gia ngày càng tốt hơn.

Mao Chủ tịch không đảm trách chức Chủ tịch nước đã nhiều năm, Chủ tịch cũng rất nhiều lần biểu đạt chân thành nguyện vọng của mình, đồng thời cũng được sự tán đồng của đại đa số người trong và ngoài Đảng.

Về sau tôi mới được nghe, xem các tài liệu và văn kiện liên quan, dần dần hiểu rõ, Mao Chủ tịch tại sao lại bực bội như vậy, tại sao lại nói rằng hành động của bè lũ Lâm Bưu là một âm mưu lớn, không hề có liên quan gì đến tính dân chủ trong Đảng.

Sau Đại hội IX, Mao Chủ tịch đem trọng điểm của lĩnh vực xây dựng lại đất nước gửi gắm cho chính phủ. Ngày 8- 3-1970, Mao Chủ tịch đề xuất ý kiến tổ chức Đại hội đại biểu Nhân dân khoa IV và sửa đổi lại Hiến pháp, đồng thời kiến nghị không thiết lập chức danh Chủ tịch nước. Ngày 17 tháng 3, Trung ương Đảng triệu tập hội nghị công tác, tất cả các đồng chí dự hội nghị đều biểu thị ủng hộ kiến nghị của Mao Chủ tịch gồm 3 vấn đề:

1. Triệu tập Hội nghị đại biểu Nhân dân toàn quốc khóa IV.

2. Sửa đổi Hiến pháp.

3. Không thiết lập chức danh Chủ tịch nước.

Lâm Bưu dự hội nghị lần này có dụng ý khác, đưa ra hành động chống lại tinh thần hội nghị trên, sau đó sang tháng 4 mới đề xuất với Mao Chủ tịch kiến nghị thiết lập chức danh Chủ tịch nước, đồng thời lên tiếng đề xuất Mao Chủ tịch giữ chức vụ này.

Ngày hôm sau, Chủ tịch phê vào bản kiến nghị của Lâm Bưu: "Tôi không thể làm lại việc này một lần nữa, bản kiến nghị này không thỏa đáng."

Về sau, vào hạ tuần tháng 4, tại Hội nghị Bộ Chính trị Trung ương, Mao Chủ tịch nói: "Tôn Quyền khuyên Tào Tháo xưng danh hoàng đế. Tào Tháo nói: Tôn Quyền muốn đem tôi nướng trên lò lửa. Ta khuyên ngươi không nên coi ta là Tào Tháo, ngươi cũng không nên là Tôn Quyền." Một lần nữa chứng tỏ Mao Chủ tịch kiên quyết bảo lưu ý kiến không làm Chủ tịch nước của mình. Lâm Bưu, Diệp Quần và một số đại tướng trong phe cánh của Lâm Bưu không những tham dự hội nghị này mà còn nghe tận tai lý luận của Mao Chủ tịch.

Đương nhiên, là một Đảng viên, việc kiến nghị và phê bình Đảng không phải là không thể, trong nội bộ Đảng thường xuyên sinh hoạt dân chủ, nhưng vấn đề ở đây là tính nghiêm trọng của động cơ, Mao Chủ tịch mẫn cảm, nhìn thấu chiêu bài của Lâm Bưu che đậy một âm mưu đen tối, chỉ bằng một việc làm nhỏ, Mao Chủ tịch đã đưa âm mưu của Lâm Bưu ra ánh sáng. Đây cũng là biểu thị sự tập trung cao độ của Mao Chủ tịch trong những năm tháng đấu tranh gian khổ nhưng thấm đượm tình người.

Một số tình tiết trên, không thể nói rằng "Phó Thống soái" không biết. Bởi vì, tại sao lại phải áp dụng thủ đoạn đột kích bất ngờ để đề xuất ý kiến?

Theo kinh nghiệm của tôi, tôi tin tưởng rằng, mọi chủ trương, ý kiến của Mao Chủ tịch đều xuất phát từ lợi ích của quảng đại quần chúng nhân dân, vì nhân dân phục vụ là mục tiêu theo đuoi tối cao của Người, ngoài ra, Mao Chủ tịch không có bất kỳ mục đích cá nhân nào. Theo đà tiến trình của Đại hội, Uông Đông Hưng cũng kịp thời truyền đạt cho chúng tôi biết tin tức chính của hội nghị, nhấn mạnh nhiệm vụ trung tâm của chúng tôi là nâng cao cảnh giác, tăng cường chế độ cán bộ trực ban, tuần tra canh gác, tăng cường tinh thần trách nhiệm. Bộ đội cảnh vệ cần phải tăng cường huấn luyện năng lực đối phó với mọi diễn biến phức tạp của tình hình, kiên quyết bảo vệ an toàn cho lãnh tụ.

Căn cứ vào ý kiến của Uông Đông Hưng và tình hình thực tế môi trường địa lý của Lư Sơn, chúng tôi suy luận có thể sẽ xảy ra một số vấn đề, qua đó đề ra phương án ứng phó với tình hình đột biến, trong đó cũng có sự chuẩn bị để ứng phó với tình hình nghiêm trọng, tổ chức cho cán bộ và chiến sĩ diễn tập.

Cuộc đấu tranh trong hội nghị ở Lư Sơn diễn ra rất kịch liệt. Mac dù bè lũ Lâm Bưu đã tính toán cặn kẽ, song không thu được kết quả gì trên đại hội. Chỉ có Mao Chủ tịch thản nhiên như không, cứ vào buổi chiều, lúc rảnh rỗi Người lại đến đập nước Lư Sơn bơi lội. Đập nước Lư Sơn trong thời gian này trở thành nơi nghỉ ngơi tốt nhất của Mao Chủ tịch.

Lúc này Mao Chủ tịch vẫn ở lầu số 1, trong thời gian tổ chức hội nghị, dường như ngày nào Người cũng đến ngôi nhà mới dựng trên bờ đập nước, lấy ngôi nhà này làm văn phòng để hội ý hoặc chuyện trò. Vì công việc bận rộn, thường hai, ba giờ sáng Mao Chủ tịch mới về lầu số 1 để nghỉ. Lư Sơn về đêm không có gió to thì mưa to, hoặc có sương mù. Sương mù ở đây dày đặc, bao phủ toàn bộ đỉnh núi, những đám sương mù bay lởn vởn trên không trung, nhìn lên trên không thấy trời, nhìn xuống dưới không thấy đất. Đường sá ở Lư Sơn lại chật hẹp, ô tô chạy lệch đường một chút là có nguy cơ bị rơi xuống vưc. Ban đêm Mao Chủ tịch về chỗ nghỉ, Người ngồi ô tô đi trên đoạn đường này, tốc độ của ô tô không nhanh hơn xe bò kéo là mấy, lái xe đã rất thận trọng, thế mà cũng có phen hú vía. Các loại đèn trên xe ô tô đều bật sáng nhưng cũng không nhìn rõ đường, không còn cách nào khác, lái xe mạo hiểm cho xe chạy từ từ về phía trước.

Làm công tác cảnh vệ không những cần phải đề phòng âm mưu phá hoại của kẻ địch mà còn đề phòng tai nạn xe cộ xảy ra gây nguy hiểm tới tính mạng của Chủ tịch. Để đảm bảo chạy xe an toàn, chúng tôi đã nghĩ ra một mẹo nhỏ: cho người cầm đèn dau đi trước dẫn đường cho ô tô.

Chúng tôi đã mượn của ban quản lý Lư Sơn một chiếc đèn bão, mỗi khi trời mưa, sương mù, ban đêm cần phải chạy xe thì tôi cử người xách đèn dẫn đường cho ô tô.

Ánh đèn dầu trong màn sương mù dày đặc, hắt ra ánh sáng đỏ quạch. Ánh sáng đỏ có khả năng xuyên thấu tương đối mạnh, cách xa hơn 10m lái xe vẫn nhìn rõ con đường.

Cách chạy xe như vậy đương nhiên không thể nói tới chuyện tốc độ. Tốc độ chậm như vậy, chạy xe đường đèo núi có khi vẫn xảy ra sự cố. Tôi liền cử ba người biên chế thành một tổ nhỏ phụ trách nhiệm vụ dẫn đường, đề phòng xe bị lật.

Mao Chủ tịch ngồi trong xe nhìn thấy cách chúng tôi bố trí như vậy, Người cười nói: "Biện pháp này khá lắm, cầm đèn dầu dẫn đường, thế là chúng ta cũng là 'Hồng đăng ký' rồi."

Mọi người nghe Mao Chủ tịch nói như vậy, ai nấy đều cười vang. Tại thời điểm này, vở kinh kịch "Hồng đăng ký" đang ăn khách trên phạm vi toàn quốc, không ai không biết.

Vào ngày bế mạc hội nghị, trên Chủ tịch đoàn xảy ra một sự thay đổi lớn khiến mọi người kinh ngạc: tại vị trí giữa Chủ tịch đoàn đặt một chiếc ghế ngồi, bên cạnh là vị trí ngồi của người chủ trì. Sau khi Chu Ân Lai tuyên bố lễ bế mạc, Mao Chủ tịch vào ngồi trên chiếc ghế đặt chính giữa Chủ tịch đoàn, Chu Ân Lai ngồi vào chiếc ghế của người chủ trì, đặt ở bên cạnh. Ba chiếc ghế của ba vị ủy viên thường trực: Lâm Bưu, Trần Bá Đạt và Khang Sinh đã bị lấy đi, cả ba người này buộc phải xuống ngồi ở phía dưới hội trường như các đại biểu bình thường khác.

Trong lễ bế mạc, Chu Ân Lai tuyên bố cách ly Trần Bá Đạt để thẩm tra. Một số biên bản thảo luận đã được thông qua, quán triệt và việc bố trí nhiệm vụ sau đại hội cũng được thông qua.

Trong lễ bế mạc, Mao Chủ tịch đọc bài diễn văn quan trọng nói về một số vấn đề bộc lộ trong hội nghị lần này; vấn đề học tập của cán bộ cao cấp trong Đảng; vấn đề giáo dục đường lối của Đảng và vấn đề đoàn kết trong và ngoài Đảng.

Mao Chủ tịch nói: "Hiện nay không nên đọc sách của chủ nghĩa Mác - Lê nữa, đọc mà không hiểu, lại đưa ra luận điểm gì đó, rồi theo đó thổi phồng lên thì đồng chí có đọc không? Nếu đọc thì bị sa vào hố của 'tú tài đen' rồi. Tôi khuyên các đồng chí cần phải có năng lực đọc sách, trọn bộ Chủ nghĩa Marx - Lenin gồm hơn mười quyển. Bắt đầu từ nền móng sẽ không gây trở ngại tới công tác. Ngoài ra còn cần phải đọc các tác phẩm lịch sử triết học, lịch sử triết học Trung Quốc, lịch sử triết học châu Âu. Nói đến lịch sử triết học, hiểu được không phải dễ, hôm nay tôi bận công tác làm sao có thể đọc được? Kỳ thực, ta có thể bố trí thời gian rảnh rỗi để đọc, nếu không đọc thì sẽ không hiểu gì. Qua hội nghị lần này ta đã rút ra được bài học kinh nghiệm. Bản lĩnh của ta như thế nào thì khả năng đọc sách của ta thế ấy. Tôi xin hỏi các đồng chí, cuốn này đồng chí đã xem chưa? Câu trả lời là chưa xem qua." Khi nói tới vấn đề xuất hiện trong hội nghị lần này, Mao Chủ tịch nói: "Lư Sơn không thể bị bom san phẳng, trái đất vẫn cứ tiếp tục quay. Tóm lại, tất cả sẽ trở về quỹ đạo của nó. Tôi bảo các đồng chí ném bom san phẳng Lư Sơn thì các đồng chí cũng không nghe lời tôi. Các đồng chí là đại biểu của nhân dân? Hơn chục năm về trước tôi đã không phải là đại biểu của nhân dân rồi. Bởi vì nhân dân cho rằng, tiêu chí của đại biểu nhân dân phải là giữ chức Chủ tịch nước. Hơn chục năm về trước tôi đã không nhận chức vụ này, phải chăng hơn chục năm qua tôi không phải là đại biểu của nhân dân? Tôi nói, ai muốn làm đại biểu của nhân dân thì người đó đi mà làm, tôi không làm. Các đồng chí dù có ném bom san phẳng Lư Sơn thì tôi cũng không nhận. Các đồng chí còn cách gì nữa?" Nói đến vấn đề đoàn kết trong và ngoài Đảng, Mao Chủ tịch nói: "Không nói đến đoàn kết là không được, không đoàn kết thì không đạt được sự đồng thuận của toàn Đảng, quần chúng cũng không vui. Vậy thì, nói đến đoàn kết là nói cái gì? Đương nhiên là đoàn kết trên nền tảng của chủ nghĩa Marx - Lenin chứ không phải là đoàn kết vô nguyên tắc. Có người chỉ hô to khẩu hiệu đoàn kết, có tốt không, chỉ hơi tốt thôi. Người đó có thể là một số đồng chí đang ngồi ở đây, đã từng đi ngược dòng chảy, nay vẫn tiếp tục đi ngược dòng chảy. Tôi cho rằng vẫn có thể cho phép họ làm như vậy. Các đồng chí có biết không, trên thế giới này có loại người đó, đồng chí có cách gì để xử lý? Nhất định cần phải làm sạch nội bộ thì mới dễ chịu? Thì mới ngủ ngon? Tôi thấy cũng không nhất thiết phải làm như vậy. Đoàn kết nói ở đây là đoàn kết của đại đa số, như vậy thì làm việc mới đạt hiệu quả cao."

Những điều Chủ tịch nói ra tuy không nhiều song toàn là những điểm chính mang tính định hướng, khiến những người ngồi nghe phải suy nghĩ, tìm ra phương thức công tác sau này, giống như giơ cao đèn soi đường cho xe đi trong màn đêm sương mù dày đặc.

Từ nửa cuối thời gian diễn ra hội nghị đến lúc bế mạc, tôi nhận thấy tiếng vỗ tay hoan hô ít hẳn đi. Trước khi vỗ tay hoan hô mọi người đã cẩn thận hơn. Tiếng vỗ tay hoan hô chỉ vang lên khi Mao Chủ tịch diễn thuyết và lúc Chu Ân Lai tuyên bố bế mạc hội nghị.

Sau hội nghị, Mao Chủ tịch muốn Lâm Bưu bị phê phán, bị đả kích nặng nề, song nghĩ lại, Chủ tịch lại muốn tranh thủ Lâm Bưu, xem Lâm Bưu có nhận thức được sai lầm của mình không, Người không muốn Lâm Bưu đi quá xa. Mao Chủ tịch giao cho Chu Ân Lai chủ trì công tác Đảng hàng ngày, đồng thời phụ trách khối Văn phòng Quân ủy.

Về sau, đối với hiện tượng bất thường xảy ra trong Hội nghị Lư Sơn, Mao Chủ tịch đánh giá như sau:

"Trong Hội nghị Lư Sơn năm 1970, họ tập kích bất ngờ, hoạt động bí mật, tại sao họ không dám công khai? Đủ thấy họ đang làm trò ma quỷ. Trước tiên họ giấu mặt, sau đó bất ngờ đánh úp, có năm vị ủy viên thường trực thì ba vị lừa dối, lừa gạt tất cả các đồng chí trong Bộ Chính trị, trừ một vài đại tướng. Trong số cán bộ cấp tướng có Hoàng Vĩnh Thắng, Ngô Pháp Hiến, Lý Tác Bằng, Khâu Hội Tác..., họ giữ bí mật kín như bưng[1], lợi dụng thời cơ đánh bất ngờ. Họ gieo rắc tai họa, không phải một ngày rưỡi mà là hai ngày rưỡi (từ chiều ngày 23 đến ngày 25 tháng 8). Họ làm như vậy là có mục đích rõ ràng... Qua đây đủ hiểu tư cách của họ thật thấp hèn. Tôi nhận thấy sự đột kích bất ngờ, hoạt động bí mật của họ là có kế hoạch, có tổ chức và cương lĩnh. Cương lĩnh đề ra là thiết lập chức danh Chủ tịch nước, chính là "thiên tài", chính là phản đối đường lối của Đại hội IX, lật đổ chương trình nghị sự Đại hội đại biểu Đảng Cộng sản Trung Quốc lần 2 khóa IX. Có kẻ quá nôn nóng muốn được làm Chủ tịch nước, muốn chia rẽ Đảng để đoạt quyền đoạt lợi. Vấn đề thiên tài là một vấn đề lý luận. Thứ lý luận của họ là loại lý luận "tiên nghiệm", thuộc loại lý luận duy tâm. Nói phản đối "thiên tài" chính là phản đối tôi, tôi lại không phải là thiên tài. Tôi đọc sách của Khổng Tử 6 năm, đọc sách chủ nghĩa tư bản (tư bản luận)trong 7 năm, đến năm 1918 mới đọc sách của chủ nghĩa Mác - Lê, thế nào là thiên tài? Đây là một phó từ, là các lớp hàng rào quây chặt tôi vào giữa rồi thít lại. Điều lệ Đảng đã được Đại hội IX thông qua, tại sao không mở điều lệ ra xem. 'Một ý kiến nhỏ của tôi' là gặp một số người để nói chuyện, làm cuộc nghiên cứu điều tra nhỏ, sau đó mới chấp bút viết 'Chuyên đề phê phán thiên tài luận'. Không phải tôi không muốn nói đến thiên tài, thiên tài chính là người có tư chất thông minh, thiên tài không phải là chỉ dựa vào một cá nhân, không phải là dựa vào một số người, thiên tài là dựa vào một Đảng, Đảng là đội tiên phong của giai cấp vô sản, thiên tài là dựa vào đường lối của quần chúng, dựa vào trí tuệ tập thể. Bài phát biểu đó của đồng chí Lâm Bưu không bàn bạc trước với tôi, cũng không cho tôi xem. Họ giấu kín, có lẽ họ còn e ngại việc mình làm có chắc ăn không, liệu có thành công không. Song vừa nói "Không được!", thì chân tay họ đã bủn rủn hết cả. Lúc đầu có dũng khí, to gan như vậy, có thế mạnh của quả bom tấn san phẳng Lư Sơn, bắt trái đất ngừng quay; chỉ vài ngày sau lại vội vã thu hồi biên bản. Đã có lý, tại sao lại phải thu hồi?"

Mao Chủ tịch còn nói:

"Tôi nói chuyện với Lâm Bưu, lời nói của Lâm Bưu có nhiều điều bất ổn. Ví dụ: 'Trên thế giới chỉ vài trăm năm đã có nhiều thiên tài, ở Trung Quốc phải trải qua mấy ngàn năm mới xuất hiện một thiên tài' là không phù hợp với thực tế. Karl Marx, Engels là hai người sống cùng một thời đại, đến Lenin, Stalin không đến 100 năm, vậy thì tại sao nói mấy trăm năm mới xuất hiện một thiên tài? Trung Quốc có Trần Thắng, Ngô Quảng, có Hồng Tú Toàn, Tôn Trung Sơn, tại sao lại nói mấy ngàn năm mới có một thiên tài? Thế nào là 'tuyệt đỉnh', thế nào là 'một câu nói hơn cả vạn câu', đồng chí nói quá rồi. Một câu là một câu, làm sao có thể hơn một vạn câu? Không thiết lập chức danh Chủ tịch nước, tôi không làm Chủ tịch nước, tôi đã từ chối sáu lần rồi, một lần từ chối coi như nói một câu thôi, nói sáu vạn câu, họ đều không nghe, nửa câu cũng không đáng, coi như số không. Câu nói của Trần Bá Đạt đối với họ mới coi là một câu hơn một vạn câu. Thế nào là 'trồng cây đại thụ', bề ngoài ý nói là 'trồng' tôi, còn nói toạc ra là 'trồng' chính bản thân mình. Còn nói nào là Giải phóng quân nhân dân do tôi sáng lập ra và lãnh đạo, Lâm Bưu đích thân chỉ huy. Người sáng lập ra thì không thể chỉ huy? Sáng lập ra cũng không phải là do một mình tôi."

Lời đánh giá trên của Mao Chủ tịch hoàn toàn là sự thật, phù hợp với những gì diễn ra tại Hội nghị Lư Sơn, Chủ tịch đã tiến hành phân tích sự kiện trên rất rõ ràng, mục đích để hướng cho những người đang đi trong màn sương mù mênh mông không bị mê hoặc nữa, giúp họ tìm ra ánh sáng.

Từ đó về sau, Lâm Bưu và đồng đảng bước vào con đường tự hủy hoại mình.

Chú thích:

[1] Nguyên văn: Ngay đến không khí cũng không bị lọt ra ngoài.