Chương 29 CƠ THỂ GIÀ YẾU CỦA MAO TRẠCH ĐÔNG CÓ ĐƯỢC SỨC SỐNG MỚI KHI BƠI LỘI
Năm 1974, Chủ tịch Mao Trạch Đông đã 81 tuổi, đôi mắt đã bị mù hoàn toàn, hai chân bị phù thũng, nếu không có người dìu thì không thể đi lại được. Chủ tịch vẫn muốn đi bơi. Trong lòng nước, bỗng chốc có được sức sống mạnh mẽ, thân thể Chủ tịch tiến về phía trước, như cá gặp nước, thỏa sức vẫy vùng, quên đi tuổi già và sự giày vò của bệnh tật.
Mao Chủ tịch thích nước, bất kể là sông nhỏ, sông lớn hay biển, chỉ cần có nước, chỉ cần có thời gian, Người đều muốn được bơi. Tôi ở cạnh Mao Chủ tịch vào những tháng năm đó, làm nhiệm vụ thử nước, tiến hành hộ bơi và làm nhiệm vụ cảnh vệ trong lúc Chủ tịch bơi, có thể đếm được không dưới trăm lần, nếu phải liệt kê tất cả các lần cùng Mao Chủ tịch đi bơi thì thật không dễ dàng chút nào. Nhưng những lần đi bơi cuối cùng trong đời Chủ tịch, tôi đều ở bên cạnh Chủ tịch, mọi chi tiết đều rất rõ ràng như đang diễn ra trước mắt, như chỉ mới ngày hôm qua vậy.
Đó là vào năm 1974, Mao Chủ tịch đến Trường Sa đã được mấy tháng, Chủ tịch không được khỏe, nhất là thị lực bị giảm đi trông thấy, bệnh đục thủy tinh thể của tuổi già lại chưa đến giai đoạn phát triển hoàn toàn làm cho Chủ tịch không thể nhìn thấy sự vat nhưng lại chưa thể làm phẫu thuật, Chủ tịch chỉ có thể khắc phục mọi khó khăn do mất thị lực gây ra nhờ vào nghị lực ngoan cường. Nhưng vì là Chủ tịch Đảng, Chủ tịch ý thức rất mạnh về sứ mệnh của bản thân, Người không thể từ bỏ công việc.
Hiện tại, Chủ tịch buộc phải sử dụng những cách mà trước đây không bao giờ muốn sử dụng để làm việc. Chủ tịch nhờ người đọc giúp văn kiện, đọc báo, thay Chủ tịch viết lời phê. Nhờ người làm giúp những việc này, có nhiều điểm không ưng ý, Chủ tịch cũng đã nghĩ rất nhiều cách. Ví dụ, một số câu và đoạn văn quan trọng trong các văn kiện, mọi người phải đọc lại cho Chủ tịch nghe, có khi Người còn cố gắng tự mình đọc một lượt; việc nhờ người giúp Chủ tịch viết lời phê lại càng khó. Chủ tịch đều nói trước ý kiến để ghi lại, rồi đọc lại cho Chủ tịch nghe, người viết thay Chủ tịch ngay cả dấu chấm, dấu phẩy của câu cũng phải đọc lên, chỗ nào chưa hợp lý thì phải sửa, đến khi nào thấy được mới thôi. Do vậy, mỗi lời phê thường phải viết đi viết lại nhiều lần mới có thể hoàn thành. Những cách làm này khiến Chủ tịch cảm thấy rất không thuận tiện, khiến Chủ tịch cảm thấy rất buồn. Vào thời gian này, Vương
Hồng Văn, Giang Thanh lại ra tay đòi quyền, đòi chức... Vì những chuyện này mà Mao Chủ tịch rất giận, lo lắng và bất an. Suốt một thời gian dài, trên nét mặt Chủ tịch rất hiếm khi có được một nụ cười.
Tôi còn nhớ, đó là chiều ngày 29 tháng 11 năm 1974, Mao Chủ tịch muốn đi bơi. Tôi hiểu rằng, trong suốt một thời gian dài, Chủ tịch rất hiếm khi có hứng thú để hoạt động, hôm nay nêu ra, chúng tôi rất phấn khởi, nhưng điều khiến tôi lo lắng là với sức khỏe như hiện tại, Chủ tịch đi bơi liệu có ổn không?
Tôi khẩn trương dẫn mấy người đến bể bơi trong nhà để tiến hành kiểm tra xem nhiệt độ nước đã thích hợp chưa, xem sự bố trí dưới nước, trên bờ đã hoàn hảo và có thể sử dụng được chưa, việc cảnh giới đã đảm bảo an toàn chưa, có chỗ nào chưa hợp lý thì kịp thời báo cho các bộ phận liên quan, lựa chọn biện pháp bổ sung hiệu quả.
Khoảng 4 giờ chiều, Mao Chủ tịch lên ô tô đến bể bơi. Mao Chủ tịch được dìu xuống xe, vào phòng thay đồ, mặc đồ bơi. Lúc này, mấy nhân viên hộ bơi chúng tôi đã thay xong quần áo và chuẩn bị xong, đang ở dưới nước hoặc trên bờ đợi Chủ tịch.
Mao Chủ tịch đến bên bể bơi, mọi người dìu Chủ tịch đi lại may bước bên bể bơi, coi như khởi động trước khi xuống nước. Trước đây Chủ tịch có thói quen tập vài động tác khởi động trên bờ trước khi xuống nước.
Tôi thấy Chủ tịch bước đi loạng choạng, động tác khó khăn, hai đùi và đôi chân bị phù, không có người dìu thì
không thể đi được, dưới ánh sáng đèn, tôi thấy tóc Chủ tịch bạc đi rất nhiều, tinh thần không còn được như ngày trước nữa. Mới mấy ngày không gặp, dường như Chủ tịch già đi nhiều và già nhanh quá. Nhìn Chủ tịch như vậy, câu hỏi lớn lại trở lại trong đầu tôi: Cơ thể Mao Chủ tịch như vậy thì còn có thể xuống nước không? Chủ tịch còn bơi được không?
Tôi nhanh chóng đi lên phía trước, dìu Mao Chủ tịch xuống vùng nước nông ở bên bể bơi, đỡ Chủ tịch lần theo các bậc thềm thấp, đầu tiên bước xuống mấy bậc, để đôi chân Chủ tịch đứng trong nước. Trước tiên, tôi té một chút nước lên đùi Chủ tịch để Người biết nhiệt độ của nước, giúp Chủ tịch cảm nhận xem có thể thích ứng không, có thể xuống nước hay không?
Mao Chủ tịch nói: "Có thể xuống nước được." "Nhiệt độ nước thế nào ạ?" Tôi lại hỏi. "Có thể bơi." Chủ tịch đáp.
Chúng tôi bèn đỡ Chủ tịch đi từng bước một tới vùng nước sâu. Khi nước ngập đến thắt lưng, Chủ tịch liền vùng thoát khỏi chung tôi, nằm đập tay và nổi trên mặt nước, tay khỏa nước và chân đập đập để bơi.
Trong khoảnh khắc, Chủ tịch như có được sức sống mãnh liệt, chốc chốc Chủ tịch lại cuộn mình lên, như cá gặp nước. Được tự do vận động theo ý thích, chợt Chủ tịch đứng thẳng trong nước như đi trên đất bằng, không cần người dìu. Khi Chủ tịch ngoi lên mặt nước, Người dùng đôi bàn tay to lớn vuốt những giọt nước ở trên mặt, giống như người nông phu làm việc trên cánh đồng lau đi những giọt mồ hôi đang chảy xuống. Những người quen với việc Chủ tịch bơi đều biết đây là động tác thường có, như một thói quen khi đạt đến sự đắc ý trong lúc bơi. Chỉ cần nhìn khoảnh khắc Chủ tịch nằm ngửa trên mặt nước như là nghỉ ngơi giữa giờ làm việc, có thể thấy bơi lội rất tuyệt vời... Chúng tôi kẻ trước người sau, người bên trái, người bên phải đều theo sát Chủ tịch, chỉ lo có gì bất trắc xảy ra.
Điều khiến chúng tôi vui mừng và an tâm là Chủ tịch bơi hết một vòng vẫn chưa hết cảm hứng và muốn bơi tiếp, lại bắt đầu vòng thứ hai, vòng thứ ba... Tư thế bơi của Chủ tịch rất thanh thoát, nhẹ nhàng, như đang ngao du trên biển cả, vẫy vùng trên sóng Trường Giang, vẫn không mất đi phong thái mạnh mẽ ngày nào, khiến người ta quên đi thời gian, quên đi tuổi tác, như được trở lại thời gian khó quên được cùng Mao Chủ tịch chinh phục khắp sông hồ và biển cả.
Đó là giữa mùa hè năm 1956, ở biển Bắc Đới Hà, Mao Chủ tịch bỗng nhiên hỏi tôi: "Sao các cháu đen thế?"
"Do ánh nắng mặt trời ạ." Tôi thực thà đáp: "Chúng cháu đến đã được mấy tháng rồi, luyện tập bơi lội và chèo thuyền."
Tháng 4 năm đó, cấp trên phái chúng tôi gồm tám, chín chiến sĩ, đến Bắc Đới Hà trước để chuẩn bị cho kỳ nghỉ hè sắp đến. Khi đó, nhiệt độ nước vẫn rất thấp, nhưng chúng tôi không quản lạnh giá, tiến hành luyện tập chèo thuyền, bơi lội và cứu hộ trên biển... Nỗ lực trong mấy tháng trời, mọi người tiến bộ rất nhanh, đã nắm được một số kỹ thuật, cũng nắm được một số quy luật của nước biển, đã có thể gánh vác được nhiệm vụ hộ bơi.
Lúc này là tháng 7, Mao Chủ tịch và các vị lãnh đạo Trung ương đã đến để được bơi trên biển, chúng tôi làm nhiệm vụ trực ban và hộ bơi. Tôi còn nhớ, thời gian đó, bơi trên biển đã trở thành một nội dung trong hoạt động hàng ngày của Chủ tịch.
"Da có đen nhưng thân thể rất cường tráng." Mao Chủ tịch nhìn mấy người chúng tôi, khen ngợi.
"Đã mấy tháng rồi, ngày ngày phơi nắng, làm sao mà không đen đi được ạ." Tôi nói.
"Tốt". Mao Chủ tịch vui vẻ nói: "Thường xuyên bơi lội có rất nhiều điểm tốt! Không chỉ có thể rèn luyện thân thể, còn có thể tiếp xúc với thế giới tự nhiên, là cơ hội tốt để tìm hiểu tình hình mà còn là cách nghỉ ngơi tuyệt vời nhất."
Tôi nói với Mao Chủ tịch, ở đây luyện tập mấy tháng trời, phơi nắng làm da đen đi, sức ăn khỏe hơn, thân thể cũng cường tráng hơn, rất ít khi bị ốm.
Mao Chủ tịch khen: "Tốt quá, tốt quá."
Không nhớ rõ ai đó trong chúng tôi hỏi Chủ tịch: "Chủ tịch học bơi như thế nào ạ?"
Chủ tịch nói với chúng tôi, khi còn nhỏ tuổi, ở quê, Người thường bơi ở ao trước nhà, từ lúc đó đã không chỉ biết bơi mà còn rất thích môn thể dục này.
Mao Chủ tịch vừa bơi vừa nói chuyện với chúng tôi. Chủ tịch vừa tự do tự tại bơi, vừa cùng chúng tôi nói chuyện, cái gì Chủ tịch cũng hỏi, chúng tôi thì không chút e dè, cái gì cũng nói, không có bất kỳ sự do dự nào, cũng không vì không trả lời được mà cảm thấy lo lắng, kiểu chuyện trò như vậy thật sự rất vui.
Có lần, trong khi chúng tôi đang cùng Mao Chủ tịch bơi, bỗng nghe thấy Chủ tịch ngâm thơ. Tôi ở bên cạnh nghe được mấy câu:
Bạch lãng thao thiên,
Tần Hoàng đảo ngoại đả ngư thuyền,
Nhất phiến uông dương bất kiến...
Tạm dịch:
Sóng bạc đầu cao vút tận trời xanh,
Ngoài đảo Tần Hoàng ngư dân đánh cá,
Một bầu trời biển mênh mông...
Câu sau thì nghe không hiểu, đương nhiên cũng không nhớ được. Sau này, thấy bài từ "Lãng đào sa - Bắc Đới Hà" của Chủ tịch, mới biết mấy câu tôi nghe được chính là một phần trong bài thơ này, khi bơi, Mao Chủ tịch còn có thể ngâm thơ, làm thơ, khi đó Chủ tịch mới ngoài 60 tuổi, có thể gọi là thời kỳ hoàng kim thứ hai của đời người!
Nhưng bây giờ Chủ tịch đã bước vào tuổi xưa nay hiếm, mà sức khỏe thì không được tốt.
Tôi bơi đến cạnh Mao Chủ tịch, nói: "Chủ tịch, Chủ tịch cảm thấy thế nào ạ?"
Lúc đó, mặc dù thị lực của Mao Chủ tịch không tốt nhưng thính giác vẫn còn khá tốt. Chủ tịch khỏa nước, quay sang nói với tôi: "Trường Giang, lâu lắm rồi không xuống nước, dễ chịu quá!"
Mao Chủ tịch bơi trong nước, động tác của Chủ tịch linh hoạt, trên gương mặt Người rạng lên nụ cười hạnh phúc, sự tự tin trước đây dường như đã được khôi phục. Tôi cảm thấy Chủ tịch đã khỏe hơn so với trước khi xuống nước rất nhiều.
Mao Chủ tịch bơi 20 phút rồi mới đến vùng nước nông, lên bờ thay quần áo. Dù động tác của Chủ tịch tỏ ra hơi chậm chạp, nhưng nhìn bước đi có vẻ nhẹ nhàng hơn. Lần bơi này, Mao Chủ tịch rất hài lòng.
Ngày tiếp theo, tức chiều ngày 20 tháng 11 năm 1974, Mao Chủ tịch lại muốn bơi, chúng tôi đều rất vui.
Bơi lội cũng giống như các môn thể dục thể thao khác, không nên để gián đoạn, gián đoạn thì sẽ bị ảnh hưởng. Từ sau khi bị bệnh nặng năm 1972 đến nay, Mao Chủ tịch rất ít đi bơi. Do bị nhiều bệnh tật như bệnh phổi, bệnh tim,... cơ thể Chủ tịch suy nhược, vận động gián đoạn, sức khỏe giảm sút, cộng thêm công việc bận rộn, nhiều sự việc trọng đại không được như ý muốn, tinh thần không được tốt nên mặc dù thích nước, yêu bơi lội, Chủ tịch cũng không thể bơi nữa. Bây giờ Người lại có hứng thú như vậy, thật sự khiến chúng tôi vui mừng.
Ngày 3 và 4 tháng 12, Mao Chủ tịch bơi hai lần.
Ngày 4 tháng 12, trước khi Chủ tịch xuống nước, tôi kiểm tra nươc, cảm thấy nhiệt độ nước tạm ổn. Nhưng Mao Chủ tịch vừa lội xuống nước, liền chê nhiệt độ nước cao, chúng tôi nhanh chóng áp dụng biện pháp làm giảm nhiệt độ. Lần này, Mao Chủ tịch cũng bơi rất thoải mái và vui vẻ.