Chương 30 -CUỘC CHIA TAY CUỐI CÙNG VỚI BƠI LỘI
Ngày 5 tháng 12, lần xuống nước cuối cùng, Chủ tịch chầm chậm khỏa nước, vô cùng mệt nhọc. Chủ tịch khiến tôi nhớ lại những ngày tháng rẽ sóng nước năm 1959, bất giác buông một tiếng thở dài: "Chà! Không khéo đây là lần cuối cùng Chủ tịch làm bạn với sóng nước..." Quả thật, từ đây Chủ tịch rời xa dòng nước mà mình yêu thích.
Ngày 5 tháng 12, Mao Chủ tịch lại đi bơi. Trong bể bơi, Chủ tịch chầm chậm khỏa nước, tỏ ra rất mệt nhọc, động tác có phần phải gắng gượng.
"Chủ tịch vào sát bờ nghỉ một chút đã ạ." Tôi nói. Chủ tịch không nói đồng ý hay không, Người từ từ bơi vào sát thành bể bơi. Chủ tịch nói khẽ với tôi:
"Trường Giang, người tôi không còn chút sức lực nào cả, tay chân cũng mềm nhũn, xem ra việc bơi lội cũng khó khăn rồi.
"Nghỉ một lát có lẽ sẽ khá hơn ạ." Tôi an ủi Chủ tịch. Chúng tôi nghỉ bên bể bơi, Chủ tịch đặt một tay lên thành bể. Tôi dường như nghe thấy tiếng thở dốc, nhưng không rõ ràng.
Mao Chủ tịch nói: "Trường Giang, cháu còn nhớ không? Năm đó chúng ta bơi trên hồ chứa nước Thiều Sơn..."
"Nhớ ạ! Nhớ ạ!" Tôi bỗng phấn chấn hẳn lên, nói: "Chủ tịch muốn xuống nước, họ nói nước trong hồ chứa quá sâu, rất lạnh, không cho Chủ tịch xuống..."
"Đúng vậy." - Mao Chủ tịch nói - "Nhưng mà, chúng ta đã xuống và đã bơi, chẳng phải rất tuyệt ư."
Mao Chủ tịch đã kéo tâm tư tôi trở lại quang cảnh tháng 6 năm 1959, khi chúng tôi theo Mao Chủ tịch đi bơi ở hồ chứa nước Thiều Sơn.
Hôm đó Mao Chủ tịch đứng trên đập nước Thiều Sơn, đã mặc xong áo bơi, đang tập các động tác chuẩn bị xuống nước.
"Nước trong đập rất sâu..., từ trước đến nay chưa từng có ai xuống."
"Nước rất lạnh đấy ạ! Thật sự không nên xuống!" Mọi người chân thành khuyên Mao Chủ tịch. Nhưng Mao Chủ tịch chỉ cười, không cho là đúng, vẫn nghiêm túc tập các động tác chuẩn bị trước khi xuống nước.
Tôi và một chiến sĩ khác xuống trước tiên để kiểm tra nước. Quả thật, diện tích hồ chứa nước tuy không lớn nhưng nước rất sâu, nhiệt độ nước ở tầng mặt tương đối cao, đạt tới 22-230C, nhưng ở cách mặt nước từ 1m xuống dưới, nhiệt độ nước không đến 180C, rõ ràng là lạnh hơn.
Mao Chủ tịch đã biết. Chủ tịch nói: "Có thể bơi được ở Trường Giang, ở đây không phải giống thế sao!"
Mao Chủ tịch đã xuống nước, ở giữa vùng sơn thủy của quê hương mình, Chủ tịch tỏ ra vui hơn bao giờ hết.
Mao Chủ tịch xuống nước từ bờ phải của đê lớn, men theo vùng giáp ranh của hồ chứa nước hình thành tự nhiên ở chân núi, bơi về phía trước. Chủ tịch dùng tư thế bơi đứng, khiến người ta cảm thấy như ông đang thả lỏng và đi đi lại lại, Cứ như vậy, Chủ tịch bơi gần một vòng hồ chứa nước, bơi sang đến bờ bên trái của đê lớn.
Lúc này người đến xem ngày một đông và ồn ào, họ vui tới mức không ngừng hô to khẩu hiệu: "Vạn tuế".
Mao Chủ tịch vẫy tay chào mọi người và nói lớn: "Xuống đây đi, chúng ta cùng bơi." Chủ tịch không ngừng vẫy tay.
Đối với người Thiều Sơn mà nói, hồ chứa nước này tuy là gần trong gang tấc nhưng có rất ít người xuống vì nước quá lạnh. Mao Chủ tịch mời họ, đầu tiên có mấy thanh niên tích cực hưởng ứng, lần lượt nhảy xuống, cùng bơi với Mao Chủ tịch. Mao Chủ tịch vẫn như vậy, hài hước và dí dỏm, cười nói vui vẻ, cùng mọi người vừa bơi vừa nói chuyện vui, rất sôi nổi.
Chủ tịch nói: "Tôi không biết bơi ếch, bơi bướm đâu, tôi chỉ có thể "nghiêm", "nghỉ" trong nước thôi. Người vừa nói vừa làm các động tác đó, nhìn rất buồn cười. Chủ tịch lại nói: "Đây là động tác cơ bản, còn có thể làm các hoạt động thường ngày như ngủ, ngồi ghế con... ở trong nước nữa.", khiến chúng tôi được một trận cười lớn.
Tình huống ấy, không khí ấy, cảnh tượng cảm động lòng người ấy... đã bao nhiêu năm qua đi mà dường như chỉ mới diễn ra ngày hôm qua. Hoàn cảnh lúc đó như thế nào? Mao Chủ tịch khi đó có chí tiến thủ mạnh mẽ, sức sống mạnh mẽ, dù gặp phải khó khăn nào cung không chau mày, không ngại khó, đầy lòng tin vào chiến thắng. Việc này khiến tôi nghĩ tới "Trung lưu kích thủy" (vẫy vùng sông nước), "Tự tin nhân sinh nhị bách niên, hội đáng thủy kích tam thiên lý" (tam dịch: người tự tin sống được hai trăm năm, có thể vẫy vùng sông nước ba ngàn dặm), "thanh xuân niên thiếu, phong hoa chính mậu..." (thời thanh xuân tuổi trẻ, sức sống mạnh mẽ), làm tôi nhớ đến Mao Chủ tịch dũng cảm, tài giỏi năm đó, điều này được miêu tả trong bài thơ:
Vạn dặm Trường Giang hằng độ,
Cực mục sở thiên thư.
Bất quản phong xuy lãng đả,
Thắng tự nhàn đình tín bộ,
Kim nhật đắc khoan dư.
Tạm dịch:
Vượt qua vạn dặm Trường Giang,
Mong sao bờ cõi rộng ra hết tầm.
Ta đây chẳng ngại sóng gầm,
Sức nhàn thẳng bước ầm ầm tiến lên.
Giờ đây Tổ Quốc khang trang cơ đồ!
Vậy mà, hiện nay...
"Ôi...!" Một tiếng rên tuy nhẹ nhưng thật dài khiến tôi bàng hoàng sợ hãi.
Nếu không ở cận kề bên Chủ tịch, không tai nghe mắt thấy thì tôi sẽ không thể tin tiếng than ấy được thốt ra từ chính miệng Mao Chủ tịch. Từ trước tới nay dù có bất kể khó khăn gì, hoàn cảnh khẩn cấp và nguy hiểm thế nào, những lời tôi nghe thấy từ Mao Chủ tịch đều là những từ ngữ chứa đầy sự tự tin, chí tiến thủ mạnh mẽ, vui vẻ hài hước, chứa đầy triết lý, động viên mọi người mạnh mẽ tiến lên...
Mao Chủ tịch nói với tôi: "Trường Giang, cơ hội để bác được bơi không còn nhiều nữa, không khéo đây là lần cuối cùng được tiếp xúc với dòng nước..."
Tôi động viên Người: "Chủ tịch, không thể thế được, cháu vẫn con có thể cùng bơi với Chủ tịch." Nhưng xem ra, sức của người đã yếu lắm rồi, trong đầu tôi chợt hiện lên câu:
Phong tiêu tiêu hề dịch thủy hàn,
Tráng sĩ nhất khứ hề bất phúc hoàn!
Tạm dịch:
Gió vi vu, nước sông Dịch lạnh ghê,
Tráng sĩ một đi không trở về!
Cơ thể của Mao Chủ tịch già yếu nhanh đến mức này, đó là điều chúng tôi không thể tưởng tượng nổi, cảm thấy ông trời thật vô tình. Dìu Chủ tịch lên bờ, thay áo, đến một câu an ủi Chủ tịch, tôi cũng không nói được.
Sự việc diễn ra sau đó, thật không may lại đúng với lời Chủ tịch từng nói, lần bơi tại Trường Sa ngày 05 tháng 12 năm 1974 đã thật sự trở thành lần bơi cuối cùng của Chủ tịch.
Đáng tiếc là khi đó vừa không có nhà báo ở đó, cũng không có máy quay phim để ghi lại, thậm chí cũng không nghĩ ra là chụp lấy một kiểu ảnh.