Chương 31 KIÊN CƯỜNG CHỊU ĐỰNG BỆNH TẬT GIÀY VÒ, CỐ GẮNG TIẾP KHÁCH NƯỚC NGOÀI-
Khách nước ngoài đến thăm đều coi việc gặp được Mao Trạch Đông là lễ nghi tiếp đón cao nhất, Chủ tịch chịu đựng sự giày vò của bệnh tật, tiếp tục công việc mà người khác không thể thay thế. Sau khi tiếp kiến Kim Nhật Thành, Mao Chủ tịch cùng chúng tôi chụp ảnh chung, lưu lại kỷ niệm quý giá của Chủ tịch trong những năm cuối đời.
Từ năm 1974 trở lại, sức khỏe của Mao Chủ tịch luôn rất yếu, thường là bệnh cũ chưa lành đã mắc thêm bệnh mới, cuộc sống rất khó khăn. Mao Chủ tịch mắc bệnh về mắt, có rất nhiều người trong Bộ Chính trị Trung ương và Quốc hội không hề hay biết, chỉ có một số ít người liên quan trong Bộ Chính trị và các chuyên gia trong tổ điều trị biết. Chúng tôi ở bên cạnh Mao Chủ tịch đương nhiên là biết, nhưng không ai dám nói ra ngoài, bởi vì Mao Chủ tịch không muốn để bên ngoài biết, Chủ tịch vẫn gắng gượng tiếp khách nước ngoài đến thăm, hết đoàn này đến đoàn khác.
Khi đó, tất cả các khách nước ngoài đến thăm đều xem việc được gặp hay không được gặp Mao Chủ tịch là một tiêu chuẩn để so sánh họ có được trọng thị hay không, nếu được gặp tức là họ đã nhận được nghi lễ đón tiếp cao nhất, có được một vinh dự rất lớn. Do đó, dường như tất cả khách nước ngoài cứ đến Bắc Kinh đều đưa ra yêu cầu được gặp Mao Chủ tịch. Vì Đảng, vì nhân dân, Chủ tịch kiên cường chịu đựng sự giày vò của bệnh tật, tiếp tục công việc tiếp kiến hết lần này đến lần khác. Theo thống kê chưa đầy đủ, năm 1974 và 1975, bình quân mỗi năm Chủ tịch phải tiếp kiến khách nước ngoài hơn 20 lần.
Mỗi lần tiếp khách nước ngoài, tuy đều có ghi hình, phát trên tivi nhưng rất ít người phát hiện ra thị lực của Chủ tịch không tốt.
Mao Chủ tịch dựa vào nghị lực đáng kinh ngạc của bản thân, chịu đựng những cơn đau hành hạ, tiếp tục làm những công việc mà ở thời điểm đó người khác khó mà thay thế được.
Chiều ngày 18 tháng 4 năm 1975, Mao Chủ tịch hội kiến Chủ tịch Kim Nhật Thành. Kim Nhật Thành nhận lời mời của Trung ương Đảng và Chính phủ Trung Quốc, dẫn đầu đoàn đại biểu Đảng và Chính phủ nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên đến thăm Bắc Kinh.
Lúc hội kiến, Kim Nhật Thành đi xe từ khách sạn quốc gia Điêu Ngư Đài đến trước cổng bể bơi Trung Nam Hải, Kim Nhật Thành đã được Đặng Tiểu Bình đợi sẵn tại đó, tiếp đón nhiệt tình. Đặng Tiểu Bình đưa khách vào phòng làm việc của Mao Chủ tịch, Uông Đông Hưng cũng tham gia lần hội kiến này.
Hôm đó tinh thần Mao Chủ tịch tương đối tốt, sau khi tiếp khách, Chủ tịch còn có hứng thú ngồi trên ghế sofa cùng chụp ảnh với các cán bộ cảnh vệ và trực ban chúng tôi. Chúng tôi có khoảng mười người, xếp thành một hàng ở bên cạnh Chủ tịch, chuẩn bị chụp thì Tiểu Mạnh chạy ào vào đứng bên cạnh tôi, vừa kịp lúc máy ảnh chớp lên, cô là cô gái duy nhất trong bức ảnh này. Bức ảnh của chúng tôi là kỷ vật vô cùng quý báu, đã lưu lại kỷ niệm vô cùng quý hiếm về những năm cuối đời của Mao Chủ tịch.
Từ ngày 19 đến ngày 27 tháng 4, Thủ tướng Vương quốc Bỉ - Leo Tindemans thăm Trung Quốc, đi cùng có phu nhân, Ngoại trưởng và đại sứ. Chiều ngày 20 tháng 4, Mao Chủ tịch hội kiến với họ.
Ngày 7 tháng 6, Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos nhận lời mời của ủy viên trưởng Chu Đức và Chu Ân Lai, đến tham Trung Quốc. Buổi chiều cùng ngày, Mao Chủ tịch hội kiến với vị Tổng thống này cùng phu nhân và hai cô con gái trong phòng làm việc của mình tại Trung Nam Hải. Các vị khách nghỉ ở Điếu Ngư Đài, nghe nói Mao Chủ tịch muốn gặp, họ vui mừng đi xe đến Trung Nam Hải.
Mao Chủ tịch gặp họ giống như bạn cũ gặp lại, tỏ ra vô cùng vui mừng. Phu nhân Imelda rất thông hiểu công việc giao tiếp xã giao, rất biết cách nói chuyện. Mao Chủ tịch nói chuyện với họ rất hợp. Đề tài nói chuyện rộng, từ vấn đề trong nước đến bên ngoài quốc gia, cuộc hội kiến kéo dài 80 phút, các vị khách rất vui vẻ.
Ngoài ra, Mao Chủ tịch còn hội kiến với Tổng thống Zambia - Dawda Jawara, Thủ tướng nước Cộng hòa Malta - Dom Mintoff, Chủ tịch Liên minh xã hội Cơ đốc giáo nước Cộng hòa Liên bang Đức - Leo Strauss và khách Campuchia.
Trong các cuộc hội đàm này, tôi thường thấy, lúc Chủ tịch hội đàm với khách nước ngoài, Người nhìn không rõ diện mạo của khách, khi bắt tay, khách đưa tay ra Người cũng không nhìn rõ, phải chầm chậm thì mới có thể bắt tay được. Điều này khiến ta cảm thấy thật đau lòng.
Bệnh đục thủy tinh thể mà Mao Chủ tịch mắc phải cuối cùng cũng đã sắp đến giai đoạn phát triển hoàn toàn, nhưng khi chuẩn bị phẫu thuật cho Chủ tịch thì vào thời gian đó Chủ tịch lại hội kiến với Thủ tướng Thái Lan - Kukrit Pramoj.
10 giờ 20 phút sáng ngày mùng 1 tháng 7 là thời gian mà Mao Chủ tịch hội kiến Thủ tướng Kukrit Pramoj. Khi các vị khách được Phó Thủ tướng Đặng Tiểu Bình đón vào phòng làm việc của Mao Chủ tịch. Mao Chủ tịch nhờ người đỡ, đứng đón khách, Mao Chủ tịch lúc đó chỉ có thể nhìn thấy bóng mờ của từng người đối diện. Sau khi Chủ tịch lần lượt bắt tay và hỏi thăm sức khỏe từng vị trong bốn người khách bước vào, có hai người lui ra, hai vị khách ở lại tham gia hội đàm. Phía Trung Quốc có Đặng Tiểu Bình và Uông Đông Hưng tham gia.
Thời kỳ này Mao Chủ tịch luôn bị bệnh tật giày vò, thân thể suy nhược. Tay chân Chủ tịch đều bị phù thũng, không thể đi lại được. Không có người khác dìu, Chủ tịch không thể tự đứng dậy, đã đứng dậy rồi lại không thể tự ngồi xuống. Bệnh đục thủy tinh thể do tuổi già khiến thị lực của Chủ tịch gần như bằng 0.
Nhưng điều khiến Chủ tịch buồn nhất là khi nói, hai môi run run, không tuân theo sự điều khiển của trí não, lời nói không mạch lạc, giao tiếp với các vị lãnh đạo cấp cao nước ngoài đến thăm thì nhân viên phiên dịch gần như đã trở thành cầu nối quan trọng.
Nhưng Chủ tịch vẫn cố gắng giữ vững tinh thần, cũng còn may là tất cả những điều đó, người ngoài không nhận ra. Chỉ đến một lần, khi hội kiến với Thủ tướng Thái Lan Kukrit Pramoj, khán giả tinh mắt có thể nhận ra động tác và ánh mắt của Người không hài hòa qua hình ảnh trên bản tin về cuộc hội kiến trên tivi, khi bắt tay với khách nước ngoài, mắt Người lại nhìn xuống đất.
Chi tiết về cuộc hội kiến lần này, Thủ tướng Thái Lan sau này từng có miêu tả trong một đoạn mang tính hồi ký, xin được viết ra đây để bổ sung:
"Khi tôi vào trong thư phòng, Mao Trạch Đông thở dốc, phát ra tiếng rất to... ngài bắt tay tôi, tiếng thở dốc càng to hơn, một lúc sau, nữ phiên dịch và y tá... vào đủ mới bắt đầu nói chuyện.
Lời của Mao Chủ tịch, nhiều điểm các nhân viên phiên dịch nghe cũng không hiểu, do đó quay sang cầu cứu các y tá. Các y tá cũng thường cảm thấy nghi ngờ. Sau đó, đành phải gọi người giúp việc, nhờ cô ấy nghe giúp."
Vị Thủ tướng cảm thán nói: "Ánh mắt của ngài ấy đã mất đi hào quang đặc biệt, mất đi sự nhạy bén, bác học và trí tuệ của ngày trước, khi tôi bắt tay ngài ấy, đôi mắt của ngài chăm chú nhìn lên phía trên đỉnh đầu tôi, ngài ấy đã mất đi khả năng tập trung."
Cuối cùng, lúc Thủ tướng Thái Lan tặng quà cho Mao Chủ tịch, trên khuôn mặt Mao Chủ tịch không tỏ ra vui, cũng không tỏ ra buồn, không có một biểu hiện tình cảm nào, dường như Chủ tịch không còn là Mao Trạch Đông trong ấn tượng của mọi người nữa.
Điều thú vị nữa là, trong hai lần Mao Chủ tịch hội kiến với cựu Thủ tướng nước Anh Sir Edward Health tại Trung Nam Hải, đôi mắt của Người đã kém. Lần thứ nhất là vào tháng 6 năm 1974, khi đó Mao Chủ tịch đã không nhìn rõ các vật; lần thứ hai là ngày mùng 2 tháng 9 năm 1975, không lâu sau khi Mao Chủ tịch làm phẫu thuật mắt. Lần hội kiến này có Đặng Tiểu Bình, Uông Đông Hưng đi cùng, thời gian nói chuyện kéo dài 70 phút. Lần gặp mặt này để lại cho Sir Edward Health ấn tượng sâu sắc. Sau này ông đã nói về lần hội kiến đó: Mao Chủ tịch vẫn nắm rất rõ tình hình trong và ngoài nước. Sir Edward Health kể cho Mao Chủ tịch nghe về tất cả những gì ông ta gặp trong chuyến du lịch suốt chiều dài duyên hải từ vùng phía Tây, vùng phía Nam đến vùng miền Đông của Trung Quốc.
Mao Chủ tịch nói: "Ngài chưa đến tham quan khu công nghiệp Đông Bắc, lần sau ngài nên quay lại, đến vùng Đông Bắc xem quy mô mỏ và ngành công nghiệp của chúng tôi."
Mao Chủ tịch dí dỏm nhắc vị khách: "Ngài chớ nên tin tất cả những gì mà người ta đã kể cho ngài nghe."
Mao Chủ tịch nói với Sir Edward Health: "Chúng tôi đã có nhiều tiến bộ, song những việc cần phải làm còn nhiều lắm, mà tiến bộ trong kỹ thuật công nghệ còn rất chậm, chúng tôi còn một đoạn đường rất dài phải đi tiếp."
Sau này Sir Edward Health nhớ lại: "Qua hai cuộc gặp gỡ với Mao Chủ tịch, tôi cảm thấy, đối với vấn đề trong nước và cục diện thế giới, ngài ấy vẫn giữ được nhãn quan rất thực tế. Khi tiến hành thảo luận và nói chuyện về khá nhiều nhân vật nổi tiếng trên thế giới, quan điểm của ngài ấy cực kỳ đúng đắn, lối diễn đạt các quan điểm cũng rất rõ ràng, thẳng thắn." "Mao Chủ tịch có những phẩm chất mà tôi thấy được từ Winston Churchill, Charles de Gaulle, Konrad Adenauer và Josip Broz Tito: tuy đã ở vào những năm tháng cuối đời nhưng tất cả đều có thể nắm được bản chất của các sự vật, là những người có tầm ảnh hưởng lớn đối với thời đại, có thể quan sát thế giới một cách toàn diện, đồng thời dùng phẩm cách của mình để chi phối những việc lớn trên thế giới."
Sau khi cuộc hội đàm kết thúc, phóng viên Đài Truyền hình chụp lại hình ảnh lúc chia tay, các vị khách và Mao Chủ tịch đều rất vui, Đặng Tiểu Bình tiễn khách ra xe, xe đã lăn bánh, các vị khách còn vẫy tay chào. Lần hội kiến này, cả chủ và khách đều rất vui vẻ, cảm thấy thu được rất nhiều kết quả.