Chương 32 TIẾN HÀNH PHẪU THUẬT MẮT CHO MAO TRẠCH ĐÔNG-
Đặng Tiểu Bình ngồi trực tại phòng phẫu thuật, Chu Ân Lai đang bị bệnh cũng đến. Trong khoảng thời gian hát hết ca khúc "Mãn giang hồng", Mao Trạch Đông đã kết thúc những tháng ngày sống trong tăm tối (trong khoảng thời gian gần hai năm). Tôi mang kẹo đến mời Đặng Tiểu Bình, ông chỉ cầm bốn cái, nói là mang về cho hai cháu ngoại (một trai, một gái). Mao Trạch Đông đã hồi phục thị lực. Vì tiến sĩ Henry Alfred Kissinger chưa yên tâm vào kết quả phẫu thuật nên Chủ tịch đã viết một bức thư ngắn mời Tổng thống Gerald Rudolph Ford đến thăm Trung Quốc và đưa cho ông ta.
Trong thời gian Mao Chủ tịch lâm trọng bệnh, để tăng cường công tác lãnh đạo đối với tổ điều trị, nhất là sau khi Chu Ân Lai cũng bị bệnh, phải nằm viện, Đặng Tiểu Bình tiếp tục thay thế, chịu trách nhiệm lãnh đạo tổ điều trị cho Mao Chủ tịch.
Dưới sự kiến nghị của Tiểu Bình, người phụ trách trong tổ bảo vệ sức khỏe cho Mao Chủ tịch mấy lần tổ chức các chuyên gia hội chẩn cho Mao Chủ tịch. Vì họ là những người thực thi các công việc cụ thể, đối với các phương án do các chuyên gia đưa ra, lựa chọn cách nào, thực hiện ra sao, họ đều phải báo cáo cho Đặng Tiểu Bình. Đặng Tiểu Bình là người chủ trì các công việc thường ngày ở Trung ương, mọi việc phải được Đặng Tiểu Bình gật đầu đồng ý mới trở thành quyết sách, sau đó các bộ phận phân nhau thực hiện.
Thời kỳ này, vì chủ trì rất nhiều công việc của Trung ương, Đặng Tiểu Bình rất bận rộn, từng giây từng phút đều phải tranh thủ. Nhưng dù bận thế nào, chỉ cần là việc có liên quan đến công việc của tổ điều trị bệnh cho Mao Chủ tịch, ông đều làm hết sức, tập trung hết tinh lực, trong hầu hết các tình huống, đích thân Đặng Tiểu Bình đến tận nơi để đôn đốc, kiểm tra.
Tháng 8 năm 1975, bệnh mắt đục thủy tinh thể do tuổi già mà Mao Chủ tịch mắc phải đã phát triển hoàn toàn, có thể tiến hành phẫu thuật được. Tổ điều trị mời chuyên gia nhãn khoa nổi tiếng Bắc Kinh đến hội chẩn cho Mao Chủ tịch. Khi họ đến, Mao Chủ tịch dùng thị lực yếu ớt của mình nhìn mọi người, đồng thời bắt tay từng bác sĩ. Trong đó có một vị là bác sĩ của bệnh viện Quảng An Môn - Bắc Kinh tên là Đường Do Chi, hơn 40 tuổi, người dong dỏng cao, dáng vẻ nho nhã.
Mao Chủ tịch bắt tay bác sĩ mới đến, thân mật hỏi: "Anh tên gì?"
"Đường Do Chi ạ", bác sĩ trả lời.
"Cái tên này rất hay." Mao Chủ tịch dí dỏm nói: "Nhất định cha cậu là người đọc sách, ông ấy có thể đã đọc thơ của Lỗ Tấn tiên sinh, nên đã đặt cho cậu cái tên 'Do Chi'."
Mao Chủ tịch lap tức đọc toàn bộ bài thơ đó.
Lần hội chẩn này của tổ điều trị nhận định thủy tinh thể bị đục ở bên mắt phải của Chủ tịch đã đến kỳ phát triển hoàn toàn, căn cứ vào tình trạng sức khỏe của Chủ tịch, nêu ra ý kiến và phương án tiến hành phẫu thuật.
Phương án phẫu thuật đã được các chuyên gia nhiều lần thảo luận và hoàn thành, báo cáo lên lãnh đạo Trung ương phê duyệt và được Trung ương đồng ý, sau đó lại báo cáo cho chính Mao Chủ tịch biết và cũng được Chủ tịch nhất trí. Phẫu thuật này là loại tiểu phẫu thông thường, nhưng vì đây là tiểu phẫu cho Mao Chủ tịch - vị lãnh tụ vĩ đại, mặc dù bản thân Chủ tịch không yêu cầu nhưng cũng không thể làm như thông thường được. Các y bác sĩ đã cẩn thận, càng phải cẩn thận hơn.
Phẫu thuật cho Mao Chủ tịch được tiến hành ngay tại nơi ở của Chủ tịch, tức là tại bể bơi. Các y bác sĩ ngăn một góc của phòng làm việc kiêm phòng khách thành một gian phòng nhỏ, khử trùng nghiêm ngặt, sắp đặt các dụng cụ phẫu thuật cần thiết để tiến hanh phẫu thuật.
Ngày làm phẫu thuật, Mao Chủ tịch nghỉ ngơi tốt hơn bình thường. Các y bác sĩ và hộ lý đều đã chuẩn bị đầy đủ, đợi ở bên ngoài. Bác sĩ mổ chính lần này là bác sĩ Đường Do Chi, là bác sĩ nhãn khoa rất có tên tuổi với y thuật cao, tác phong nghề nghiệp nghiêm túc, kỹ thuật thành thạo.
Mọi người đều hy vọng ca phẫu thuật cho Mao Chủ tịch được thuận lợi, rất mong bác sĩ phẫu thuật chính nói một câu để mọi người yên tâm. Nhưng bác sĩ Đường lại nói: "Thành công đạt từ 70- 80%, cao nhất thì đạt được đến 90%, không có gì đảm bảo cả, không thể nói mạnh được..."
Chúng tôi ở bên cạnh, rất không thỏa mãn với dự đoán và câu trả lời của bác sĩ, chỉ mong bác sĩ giống như chiến sĩ lúc nhận nhiệm vụ mà nói rằng: "Bảo đảm hoàn thành nhiệm vụ", nắm chắc 100%. Nhưng chúng tôi cũng biết rõ đây là khoa học, tiến hành phẫu thuật đều có những rủi ro nhất định. Chúng tôi chỉ có thể tôn trọng ý kiến của các chuyên gia. Chúng tôi vẫn canh cánh tâm lý bất an.
Mao Chủ tịch đã đồng ý làm phẫu thuật. Chúng tôi biết, Mao Chủ tịch luôn có thái độ lạc quan và thuận theo tự nhiên đối với sự sống và cái chết.
Chiều hôm đó, cuộc phẫu thuật vẫn chưa bắt đầu, người chủ trì công việc hàng ngày của Trung ương - Đặng Tiểu Bình đã đến, Uông Đông Hưng đến sớm hơn một chút. Sợ ảnh hưởng đến cuộc phẫu thuật, họ đều không vào phòng của Chủ tịch mà trực và đợi ở phòng khách tạm thời dựng ở cạnh bể bơi.
Vì thời gian chờ đợi tương đối dài, lại không có việc gì khác để làm nên chúng tôi đã chuẩn bị một ít kẹo sôcôla. Tôi bày một ít lên đĩa, đưa sang mời Đặng Tiểu Bình.
"Mời đồng chí ăn kẹo." Tôi nói.
"Tôi không ăn đâu." - Tiểu Bình nói - "Nhưng tôi xin bốn cái, đem về cho hai cháu ngoại (một trai một gái)."
"Kẹo vẫn còn nhiều mà, đồng chí lấy thêm một ít mang về cho cháu." Tôi nói.
"Chỉ cần bốn cái thôi, không cần nhiều." Đặng Tiểu Bình bảo tôi: "Tôi bảo chúng, đây là kẹo lấy từ chỗ Mao Chủ tịch đem về, cháu trai, cháu gái nhất định sẽ rất vui."
Trong khi tiến hành phẫu thuật, Chu Ân Lai cũng vội từ bệnh viện đến.
Tôi bước lên trước đón Thủ tướng. Sắc mặt Thủ tướng rất xanh, hốc mắt trũng sâu, xuống xe cũng rất khó khăn, phải có người đỡ. Chu Ân Lai đã trải qua nhiều lần phẫu thuật, cơ thể không kịp hồi phục, sức khỏe ngày càng kém đi.
Đặng Tiểu Bình bước lên đón, hai người thân mật bắt tay nhau.
Đặng Tiểu Bình nói: "Có tôi ở đây rồi, đồng chí không khỏe thì không nên đến."
Chu Ân Lai nói: "Không đến, tôi nằm cũng không yên, đến xem thế nào."
Tiểu Bình kéo tay Thủ tướng, nói: "Vậy chúng ta cùng vào đại sảnh đi."
Không mất quá nhiều thời gian, cuộc phẫu thuật của Chủ tịch đã kết thúc thuận lợi.
Chu Ân Lai, Đặng Tiểu Bình... nét mặt vui vẻ đến trước cửa thăm Chủ tịch.
Mao Chủ tịch đã rời bàn mổ, hai mắt bịt kín bằng vải lụa dầy, ngồi dựa trên ghế xích đu. Nghe nói, sau loại phẫu thuật này, tư thế nghỉ ngơi tốt nhất lại không phải là nằm trên mặt phẳng.
Nhân viên nghiệp vụ đang chuẩn bị nói với Mao Chủ tịch là Chu Ân Lai đã đến thăm Chủ tịch, nhưng Chu Ân Lai vội xua tay ngăn lại. Thủ tướng sợ ảnh hưởng đến việc nghỉ ngơi của Mao Chủ tịch, gây trở ngại cho kết quả điều trị và hồi phục.
Cuộc phẫu thuật cho Chủ tịch như thế nào? Vì không ở trong phòng phẫu thuật, tôi không được tận mắt nhìn thấy quá trình đó. Không lâu sau, người có mặt trong đó kể cho tôi về quá trình tiến hành phẫu thuật.
Trong phòng phẫu thuật, mọi chuẩn bị đều đã được sắp xếp ổn thỏa. Để phối hợp làm phẫu thuật, Mao Chủ tịch đồng ý cho mở một ca khúc để phân tán sự chú ý.
Mở ca khúc nào bây giờ? Bản nhạc "Mãn giang hồng" của Nhạc Phi đã được chọn. Ca khúc vang vọng, đầy sức sống, lột tả tấm lòng bao la và hoài bão lớn lao, vĩ đại của một chí sĩ yêu nước, Mao Chủ tịch rất nhanh chóng nhập tâm, trong lòng Chủ tịch tràn đầy tình cảm hào hùng, tinh thần bình tĩnh, ung dung lạc quan. Trong tiếng nhạc mãnh liệt, bác sĩ Đường cùng các trợ lý của mình, hoàn thành cuộc phẫu thuật loại bỏ thủy tinh thể bị đục do tuổi già cho Mao Chủ tịch. Cuộc phẫu thuật này sử dụng kỹ thuật quay kim mới được sử dụng khi đó, toàn bộ thời gian phẫu thuật chỉ mất bảy, tám phút.
Cuộc phẫu thuật mắt cho Mao Chủ tịch lần này thành công mỹ mãn. Sau một tuần, khi được tháo bỏ tấm vải lụa bịt mắt, Mao Chủ tịch chớp chớp mắt, nhìn, đột nhiên xúc động nghẹn ngào, Chủ tịch chỉ vào cổ áo của một nhân viên nghiệp vụ có mặt ở đó, nói chính xác màu và hình nền ở phía trên. Mao Chủ tịch vui mừng chỉ vào bức tường nói:
"Đó là màu trắng."
Một bên mắt của Mao Chủ tịch đã sáng trở lại, kết thúc hơn 600 ngày đêm sống trong cảnh tối tăm. Tất cả chúng tôi - những người có mặt ở đó đều cảm thấy hết sức vui mừng vì Chủ tịch đã nhìn thấy ánh sáng, tự nhiên chúc mừng lẫn nhau, trên khuôn mặt của mỗi người đều mang vẻ vui mừng và hưng phấn khôn tả.
Sự vui mừng và an tâm của Mao Chủ tịch càng là điều có thể tưởng tượng được.
Để cảm ơn các y bác sĩ trong tổ điều trị, các hộ lý và các nhân viên nghiệp vụ bên cạnh mình, Mao Chủ tịch bảo nhân viên quản lý mua mấy con vịt quay, mời mọi người cùng ăn một bữa cơm, chúc mừng cuộc phẫu thuật đã thành công. Tôi cũng là một trong những khách mời.
Không lâu sau, khi Mao Chủ tịch hội kiến khách nước ngoài đến thăm, do thị lực đã có được sự hồi phục nhất định, Chủ tịch bèn chủ động đề nghị chụp ảnh cùng Đặng Tiểu Bình - người chủ trì các công việc hàng ngày của Trung ương và Quốc vụ viện, đồng thời mời cả Uông Đông Hưng và các nhân viên nghiệp vụ ở cạnh Người cùng chụp. Mao Chủ tịch và Đặng Tiểu Bình, Uông Đông Hưng đều ngồi trên sofa, những người khác, bao gồm Phó Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Vương Hải Dung, phiên dịch viên Đường Văn Sinh, phóng viên và các bác sĩ, y tá trong tổ điều trị cho Mao Chủ tịch đều chụp cùng.
Ngày 21 tháng 10 năm 1975, Mao Chủ tịch hội kiến với Quốc vụ khanh Hoa Kỳ Henry Alfred Kissinger đang viếng thăm Bắc Kinh. Đối với tiến sĩ Kissinger - người đã làm những việc tốt đẹp để mở rộng mối quan hệ Trung - Mỹ, Mao Chủ tịch có sự quan tâm đặc biệt. Dù sức khỏe không được tốt, Mao Chủ tịch vẫn sắp xếp thời gian để gặp tiến sĩ Kissinger.
18 giờ 25 phút, đoàn của Kissinger gồm mười người, được đón vào thư phòng của Mao Chủ tịch, sau khi gặp mặt, ngoai tiến sĩ Kissinger, Bush - Chủ nhiệm phòng thông tin liên lạc của Mỹ tại Bắc Kinh và Lodour - người đồng hành cùng Kissinger, những người khác đều lui ra ngoài.
Kissinger đến thăm Trung Quốc lần này chủ yếu là hội đàm với Đặng Tiểu Bình, trao đổi ý kiến về các vấn đề quốc tế và quan hệ song phương mà hai bên cùng quan tâm, điểm lại các nguyên tắc của công báo Thượng Hải, đồng thời dựa theo các nguyên tắc đó, xúc tiến phát triển mối quan hệ Trung - Mỹ. Trong thời gian ở Bắc Kinh, nguyện vọng lớn nhất của Kissinger là được gặp Mao Chủ tịch.
Cuộc hội kiến của Mao Chủ tịch với Kissinger có thể nói là sự quan tâm có chủ ý, là một ngoại lệ của Chủ tịch. Ngày hôm đó có sự cùng đi của Đặng Tiểu Bình, Hoàng Hoa, Kiều Quán Hoa,... Cuộc hội kiến của Mao Chủ tịch với các vị khách Mỹ kéo dài 100 phút. Một thời kỳ dài trở lại đây, Chủ tịch rất hiếm khi hội đàm với khách nước ngoài trong khoảng thời gian dài như vậy.
Điều lý thú trong cuộc hội đàm là, Mao Chủ tịch còn viết cho Kissinger một bức thư ngắn. Lần đến thăm này của Kissinger thực chất là chuẩn bị cho cuộc viếng thăm của Tổng thống Mỹ Gerald Rudolph Ford.
Gerald Rudolph Ford thăm Trung Quốc có thể đạt được thành công hay không? Có thể nhận được sự đón tiếp long trọng hay không, đặc biệt là có thể gặp được Mao Chủ tịch hay không? Việc này được chính phủ Mỹ cực kỳ quan tâm. Do đó, khi trao đổi với Mao Chủ tịch, Kissinger đã đưa ra các vấn đề mà ông ta đang quan tâm.
Mao Chủ tịch vui vẻ đồng ý.
Nhưng Kissinger vẫn không yên tâm, muốn Mao Chủ tịch viết cho ông ta mấy chữ. Mao Chủ tịch mỉm cười, dường như không cần suy nghĩ, với tay cầm cây bút ở đầu bàn, viết xong, đưa cho Kissinger một bức thư ngắn. Việc này diễn ra sau khi Mao Chủ tịch tiến hành phẫu thuật đục thủy tinh thể, là một trong những công việc mà Chủ tịch tự xử lý.
Đoàn của Kissinger vô cùng vui mừng, các đề nghị của Kissinger đã được đáp ứng đầy đủ.
Ngày 2 tháng 12 năm đó Mao Chủ tịch tiếp Tổng thống Mỹ Gerald Rudolph Ford đến thăm tại phòng làm việc của mình.
Đoàn của Tổng thống Mỹ lên xe, đi từ nhà khách quốc gia Điếu Ngư Đài, qua phố Trường An vào Trung Nam Hải, đến bể bơi, Tổng thống Gerald Rudolph Ford dẫn đầu đoàn đại biểu gồm hơn mười người, trong đó có Kissinger, Bush,... nhận được sự nghênh đón nhiệt tình của Đặng Tiểu Bình, Uông Đông Hưng và nhiều người khác, nhanh chóng đưa họ vào thư phòng của Mao Chủ tịch. Khi đó, số người vào phòng làm việc của Mao Chủ tịch tương đối đông, riêng phóng viên Đài Truyền hình và phóng viên ảnh đã hơn hai mươi người. Sau khi chủ khách gặp gỡ, hỏi thăm tình hình sức khỏe xong, hầu hết mọi người lui ra ngoài, chỉ có năm vị khách ở lại tham gia hội đàm.
Lúc này, tình trạng sức khỏe của Chủ tịch vẫn chưa được ổn định nhưng tinh thần của Người đã tốt lên rất nhiều. Cuộc hội đàm kéo dài tới 110 phút. Thời gian hội đàm kéo dài, do đó nội dung hội đàm cũng khá phong phú, cả thời gian và nội dung hội đàm đều nhiều hơn lần hội đàm với Nixon năm 1972. Khi bàn đến công việc quan trọng, Mao Chủ tịch ra hiệu bằng tay, nói cười một cách rất thoải mái.
Những người hiểu Mao Chủ tịch đều biết, Chủ tịch đã vì muc tiêu vĩ đại của đất nước mà cố gắng.
Rất nhiều phóng viên truyền hình ghi lại quá trình này. Năm 1975, sức khỏe Mao Chủ tịch rất kém, đầu tiên là đôi mắt không nhìn thấy, sau phẫu thuật, tuy thị lực đã có được sự hồi phuc nhất định nhưng rất nhiều bệnh khác liên tục giày vò vị "trưởng bối" đã 80 tuổi này. Dù vậy, Chủ tịch vẫn tiếp tục kiên trì hội kiến hơn hai mươi lần với khách nước ngoài. Để hiểu biết về thế giới và để thế giới biết đến Trung Quốc, Chủ tịch đã có một sự cố gắng phi thường, nỗ lực không biết mệt mỏi.