Chương 12 TIẾN VÀO CHÍNH QUYỀN
Chúng ta trước hết phải sửa ngay
sai lầm căn bản này: vận mạng đất nước
không tùy thuộc vào các biến cố quốc tế.
Nghĩ rằng đời sống của cả một dân tộc
quyết định bởi các thế lực ngoại bang
để nại cớ là ý nghĩ của những chính
phủ tồi tệ.
ADOLF HITLER
Khủng hoảng tài chính lên hết mức vào tháng 7 năm 1931 sau vụ nhà ngân hàng Kreditanstalt ở Áo bị phá sản. Tư bản Đức ồ ạt chạy ra nước ngoài. Bruning phải chạy đôn chạy đáo đi vay tư bản ngoại quốc cầm hơi cho nên tài chính Đức khỏi sụm. Tuy nhiên, các biện pháp của Bruning như đánh thuế thật nặng, giảm tiền cấp dưỡng thất nghiệp v…v… bắt dân hy sinh quá đáng chẳng những không ngăn được khủng hoảng còn gây oán cho dân.
Hitler cho mở chiến dịch tuyên truyền. Nội các Bruning là đầu mối của thảm trạng kinh tế hiện thời, nếu nội các này còn thì Đức mãi mãi chịu sự khinh rẻ của ngoại nhân.
Gregor Strasser nói trước đám đông:
‘‘Chúng tôi ủng hộ bất cứ hành động nào phá hoại hệ thống chính quyền hiện hữu. Chúng tôi chủ trương một chính sách thà ngọc vỡ còn hơn ngói lành. Vì chỉ có cách đẩy cho hệ thống chính quyền này sụp đổ thì mới mong một trật tự mới. Mỗi cuộc đình công, mỗi vụ biểu tình phản đối đều khoét sâu thêm vết thương đang ăn ruỗng uy tín hệ thống đó. Tất cả mọi sự phá hoại là nước tưới lên cây cách mạng đang nẩy mầm’’.
Hitler khôn ngoan không rời bỏ chính sách bám vào thế hợp pháp mà đấu tranh.
Khi ông ra tòa để làm chứng thêm một vụ đoàn S.A. bắn chết mấy đảnh viên cộng sản, ông vẫn nói:
‘‘ Tôi luôn luôn bảo người của đảng tôi phải triệt để tôn trọng hoạt động hợp pháp. Đảng tôi không bao giờ thích dùng bạo lực và các đoàn viên S.A. cũng chẳng có người nào xem bạo động là tôn chỉ. Chúng tôi từ trước chỉ sau đứng vững như bàn thạch với chủ trương đấu tranh hợp pháp’’.
Bruning và tướng Groner chỉ đợi Quốc xã làm như Mussolini tiến về La Mã (Marche sur Rome) là đem quân đè bẹp liền. Nhưng Hitler đã không làm vậy. Có lúc Bruning định dùng sức mạnh đàn áp phứa đi thì Groner lại ngại vì thiếu danh chính ngôn thuận, quân đội sẽ phản đối. Thêm nữa lực lượng S.A. có hơn 500.000 người đàn áp đâu có dễ dàng.
Tổng thống cộng hòa, thống chế Von Hindenburg năm nay 84 tuổi rồi không còn sáng suốt nữa. Vả lại, ông từ trước tới giờ thuần túy là một quân nhân, khả năng chính trị rất yếu. Ông chỉ biết quân đội quan trọng hơn hết, sẵn sàng sống chết vì nó. Cho nên, tuy quân đội đặt dưới quyền ông, nhưng ông lại làm theo tất cả những gì quân đội muốn. Tư tưởng chính trị của Hindenburg hoàn toàn là hình ảnh được phản ảnh chiếu từ phía quân đội.
Do điểm này mà tướng Kurt Von Schleicher đã mang một ảnh hưởng lớn đến tình thế chính trị.
Burning để chống với sự phản hóa của quốc hội nên dùng pháp lý trao hết quyền cho tổng thống Hindenburg mà Hindenburg thì tin nghe lời Schleicher. Schleicher mang cái tên định mạng vì theo nghĩa tiếng Đức Schleicher là mưu mô. Tham vọng của ông ở cái ghế thủ tướng. Mọi hành động của ông đều hướng về phía đó nhưng ông biết địa vị ông muốn đạt tới thì phải đi bằng đường vòng không thể tiến thẳng. Trước hết Schleicher dùng Bruning làm bình phong che chở cho mình tiếp tục công việc kiến tạo một quân lực, đem cho Đức mà tướng Von Seekl trước đây đã dựng nền móng. Tại sao lại có danh từ quân lực đen? ( Reichswehr noire ). Vì nước Đức theo hiệp ước Versaille chỉ được quyền có quân đội không quá 100.000 bộ binh. Không lực thiết giáp tuyệt đối bị cấm.
Thấy Quốc Xã thắng thế trong cuộc bầu cử Schleicher muốn móc nối Quốc Xã với Bruning để Bruning đứng lâu thêm một thời gian nữa. Bởi vậy, Schleicher mới sui Groner từ chối giúp Bruning dùng võ lực đàn áp Quốc Xã.
Röhm xếp đặt cho Schleicher va Hitler gặp gỡ nhau. Gặp Hitler xong, Schleicher khuyên tổng thống Hindenburg nên vời Hitler tới dàn hòa. Ngày 10 tháng 10 năm 1931, Hitler vào yết kiến tổng thống Hindenburg. Lúc ấy Geli Ranbal vừa chết ba tuần. Hitler có vẻ kém sáng suốt, lẽ ra ông cùng đi với Goering nhưng Goering qua Thụy Điển vì vợ Goering đang hấp hối. Hitler nói quá nhiều khiến Hindenburg bực mình. Tổng thống báo Schleicher: ‘‘Hắn quá ư mồm loa mép giải, chỉ nên giao cho hắn giữ bộ Giao Thông Bưu Biện’’. Dàn hòa bất thành. Schleicher đi nước cờ khác.
Ngày 13 tháng 10, Bruning trình trước quốc hội nội các cải tổ. Tướng Groner, bộ trưởng quân lực nay kiêm luôn bộ trưởng nội vụ. Bruning đảm trách thêm bộ ngoại giao.
Schleicher vận động quân đội và tổng thống Hindenburg ủng hộ nội các mới.
Hitler cho đăng bức thư ngỏ gửi thủ tướng Bruning, có một đoạn như sau:
‘‘ Với chúng tôi, quân đội là biểu tượng cho quyền lợi quốc gia chống ngoại bang. Với ngài Thủ tướng thì quân đội là một tổ chức chống đỡ cho guồng máy cai trị trong nước. Chúng tôi kiên quyết đấu tranh cho thắng lợi các tư tưởng đưa quân đội trở về với dân tộc’’.
Để biểu dương lực lượng, chiều ngày 11 tháng 10, Hitler cho tập họp tại Brunswich hơn trăm ngàn đoàn viên S.A. để Hitler trao cớ. Sau đấy là cuộc di-‘n hành. Đoàn người cuồn cuộn đi liền sáu tiếng đồng hồ mới dứt.
Mùa đông năm nay rét hơn mọi năm làm cho dân nghèo càng khổ. Trận rét khiến cho số đảng viên Quốc xã tăng thêm gần 200.000. Cộng tất cả, Hitler bây giờ có một lực lượng đáng sợ là 800.000 đảng viên.
Schleicher càng thấy cần tranh thủ Quốc Xã ủng hộ chính phủ nên thuyết phục Bruning và Groner nhượng bộ, mời Quốc Xã tham dự nội các. Bức điện văn của Bruning tới giữa lúc Hitler đang họp cùng với Hess và Rosenberg trong tòa báo Volkisher Beobachter ở Munich. Hitler đọc cho các đồng chí nghe nội dung bức điện văn vẻ mặt hân hoan, xong bỏ nó vào túi mà nói: ‘‘ Bây giờ bọn chúng ở trong túi ta rồi’’ (Maintenant ils sont dans ma poche).
Đầu năm 1932, Hitler hội đàm với tướng Groner, vài ngày sau với Bruning và Schleicher, cùng đi với Hitler có Röhm.
Bruning đề nghị Hitler ký thuận việc, kéo dài nhiệm kỳ tổng thống Hindenburg từ một đến hai năm để cho ông hoàn tất việc bồi thường chiến tranh và dành lại quyền tái vũ trang Đức quốc. Đổi lại, Bruning xin từ chức khi bồi thường chiến tranh chấm dứt và vận động với Hindenburg giao chức vụ thủ tướng cho Hitler.
Hitler xin một thời gian để suy nghĩ. Về bàn lại với Goebbels thì ông này phản đối cho rằng việc kéo dài nhiệm kỳ của Hindenburg sẽ cũng cố cho Bruning. Goebels nói:
- Cái ghế tổng thống không phải là vấn đề. Bruning chỉ muốn một điều là ổn định vị thế của hắn. Cuộc đấu tranh đoạt chính quyền, thời cơ chuyển vận đã bắt đầu, nó có thể kéo dài suốt năm nay. Đó là ván cờ cần phải nhanh nhẹn khéo léo. Điểm thết yếu là chúng ta đúng vững và từ chối mọi thỏa hiệp.
Gregor Strasser chủ trương nên thỏa hiệp vì nếu có bầu lại thì Hindenburg vẫn thắng.
Röhm ủng hộ ý kiến Goebels cho rằng lúc này mà lùi bước sẽ làm cho cán bộ đảng thắc mắc, thối chí. Hitler chấp nhận lời bàn của Röhm.
Ngày 12 tháng năm 1932, bác bỏ đề nghị của Bruning cùng một lúc với Hugenberg nhân danh tổ chức Liên Minh các đảng phái Quốc Gia tuyên cáo chống nội các Bruning.
Sảo quyệt, Hitler không gửi thẳng thư cho Bruning mà gửi cho Hindenburg nói tuy không chấp nhận việc làm vi hiến của Bruning, tuy nhiên, Quốc Xã sẵn sang bỏ phiếu bầu cho Hindenburg lần nữa nếu thống chế từ chối đề nghị của Bruning gạt bỏ việc lưu nhiệm.
Hitler gửi thư mời luôn đại diện của thống chế đến dự hội nghị trung ương Quốc Xã đề cử Hinderburg như ứng cử viên tồng thống của Quốc Xã. Bị Hindenburg gạt đi, tức giận Hitler mở chiến dịch công kích nội các Bruning qua mặt quốc hội, xem kinh dân biểu phản bội Hiến Pháp. Âm mưu vỡ be vỡ bét, Bruning đành phải tổ chức bầu cử.
Sau khi thất bại với mưu mô gây mâu thuẩn giữa Bruning với Hindenburg. Hitler bị đẩy vào thế tiến thoái lưỡng nan. Toàn bộ đảng viên Quốc Xã muốn Hitler ra ứng cử, phần Hitler thì hết sức đắn đo. Hindenburg uy tín dĩ nhiên cánh hữu sẽ bỏ phiếu cho thống chế, hơn nữa Hindenburg lại cũng không bị phe ôn hòa chống đối. Nhất đán ra tranh cử mà thua thì huyền thoại vô địch Quốc xã tao dựng bao nhiêu năm nay sẽ sụt mất quá nữa.
Cứ lần khân không quyết định cả tháng trời. Dư luận đảng sôi lên, sợ lãnh tụ bỏ cuộc. Mãi đến ngày 22 tháng 2, Hitler mới cho Goebels loan báo với các đảng viên Quốc xã ông quyết định ra ứng cử. Toàn hội trường Sportalast, nơi họp đảng, đứng lên vỗ tay reo mừng và hát đảng ca. Quốc xã mở guồng máy tranh cử rầm rộ. Chỉ có nỗi khó khăn duy nhất là tiền.
Goebels viết trong nhật ký như sau:
‘‘Khắp mọi chỗ đều thiếu tiền. Thật khó kiếm. Không ai có thể cho chúng tôi vay. Nếu chính quyền trong tay thì vấn đề này giải quyết quá dễ nhưng ở trường hợp ấy thì tiền đâu có cần nữa. Không có chính quyền mới cần tiền thì chẳng bởi đâu ra’’.
Hitler liền đi Düsseldorf mệnh danh là thủ đô của ngành đúc thép nhờ Fritz Thyssen giới thiệu và tổ chức cho Hitler diễn thuyết tại Hội quán của giới doanh nghiệp kỹ kỹ nghệ. Thyssen, một đại tư bản từng giúp tiền Hitler qua trung gian của Goering
Dự buổi diễn thuyết có gần đủ mặt kỹ nghệ gia cỡ lớn. Nhiều người bây giờ mới thấy tận mắt Adolf Hitler nên họ còn tỏ vẻ dè dặt.
Hitler nói liền hai tiếng rưỡi đồng hồ không ngừng, rất vững vàng. Phúc chí tâm linh, bài diễn văn hôm ấy được kể như hay nhất trong suốt đời diễn thuyết của Hitler.
‘‘Đức quốc mà chính là do sức mạnh chính trị quốc gia tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà doanh nghiệp đó.
Hiện tại, rất nhiều người lầm tưởng vì bị phương pháp thương mại bóp méo nên cho rằng muốn lấy lại sự hùng mạnh cho nước Đức thì trước nhất phải cải thiện kinh tế. Như vậy là đặt cái cầy trước mặt con trâu. Theo tôi, chỉ có một giải pháp duy nhất là kiến tạo sức mạnh chính trị quốc gia đã để sức mạnh ấy bảo vệ cho sự phồn thịnh kinh tế. Sinh mạng chính trị chưa có, sinh mạng kinh tế tìm đất sống ở đâu?
Hiệp ước Versailles chẳng qua chỉ là kết quả của sự do dự, rối loạn nội bộ, sai lầm của chúng ta. Trong đời sống quốc tế, sức mạnh phát triển ra bên ngoài bắt nguồn từ sức mạnh quốc gia, toàn dân một lòng. Nếu Đức quốc không thể chế ngự nổi chia rẽ nội bộ thì mười quốc hội lập pháp cũng chẳng làm sao kìm giữ cho Đức quốc khỏi hủy hoại’’.
.....
.....
‘‘ Quốc Xã là một tổ chức chứa chất tinh thần bất khuất, chỉ biết tiến không lùi, một tổ chức mà phe thù nghịch từng bảo: ‘‘Hành động của bọn anh là hành động khiêu khích. Không khiêu khích thì chúng tôi phải rút lui khỏi cuộc đấu tranh sao? Để chứng tỏ nghị lức, chúng tôi ném vào mặt phe thù nghịch câu trả lời này: ‘‘Chúng tôi chiến đấu hôm nay, ngày mai chúng tôi tiếp tục chiến đấu. Nếu các anh thấy sự tập hợp của chúng tôi là hành động khiêu khích thì tuần sau, chúng tôi lại biểu tình, mít tinh nữa cho đến lúc các anh hiểu rằng khi nào Đức quốc đã tìm thấy niềm tin đích đáng, bấy gờ khiêu khích sẽ không còn nữa’’.
Người ta buộc tội chúng tôi phá rối hung bạo.
Chúng tôi nhận lời buộc tội với lòng kiêu hãnh, bởi vì chúng tôi đã quyết tâm nhổ hết gốc rể của chủ nghĩa mác xít không cho nó mọc tại nước Đức.
Đức quốc ngày nay đang ở giai đoạn chuyển hình. Hoặc chúng ta thành công trong việc xây dựng một thể chính trị mạnh như thép, dẹp bỏ những tị hiềm bè phái đẳng cấp, hoặc chúng ta bị tiêu diệt. Quý vị hãy nghĩ đến sữ hy sinh của bao trăm ngàn đoàn viên S.A. và S.S. ngày này qua ngày khác lên xe camnion đi khắp nơi bảo vệ cho các cuộc ‘‘mít tinh’’, đêm này qua đêm khác để đến sáng ra lại trở về nhà máy. Người thất nghiệp phải đi xin ăn đi làm những việc không lợi ích cho cá nhân. Họ đâu được phát tiền bạc gì, từ bộ đồng phục đến vé xe lửa, nhất nhất đều do tiền túi họ bỏ ra. Thế chẳng là hy sinh sao? Họ sẵn sàng hy sinh vì họ thấy đã có cho mình một lý tưởng, lý tưởng cao đẹp. Nếu như toàn thể dân Đức cùng dấn thân vào lý tưởng đó thì chắc chắn thế giới phải nể sợ nước Đức chúng ta’’.
Chấm dứt diễn văn, Hitler ngồi xuống, bao nhiêu dè dặt mà giới kỹ nghệ dành cho ông lúc nãy tiêu tan đâu hết. Tất cả đồng loạt đứng lên nồng nhiệt hoan hô.
Qua Thyssen, giới kỹ nghệ nặng bỏ vào quỹ đảng Quốc xã những món tiền khổng lồ.
Chẳng riêng tư bản tin tưởng, quân đội từ cấp tướng tá trở xuống cũng tin tưởng Hitler là người có khả năng tái tạo sức mạnh của quân đội Đức khi xưa, tư bản nghĩ Quốc xã là bức thành kiên cố bảo vệ họ chống với đe dọa cộng sản.
Vận động tranh cử thật sôi nổi. Cực tả, cực hữu, trung lập, ôn hòa đều dốc toàn lực vào cuộc chiến.
Giữa quốc hội, Goebels chỉ danh Hindenburg mà bảo là ứng cử viên tổng thống của bọn trốn tránh trách nhiệm.
Tờ Deutsche Zeitung, báo lớ nhất Bá Linh, trước đây ủng hộ Hindenburg bây giờ quay lại chống viết:
‘‘Hindenburg đã đi theo bọn quốc tế chủ nghĩa bọn phản bội, bọn nhút nhát chú hòa để phá hoại nước Đức’’.
Có tất cả bốn ứng cử viên ;
- Thống chế Hindenburg
- Lãnh tụ Quốc xã Adolf Hitler
- Lãnh tụ lực lượng Nón Thép Duestenberg
- Lãnh tụ cộng sản Ernst Thälmann
Thống chế Hindenburg được sự ủng hộ của các đảng xã hội, của liên đoàn thơng mại, của phe công giáo ủng hộ Bruning và buộc các đảng phái tự do dân chủ mà thành phần chủ lực là giai cấp trung lưu.
Hitler được quân chúng tiểu tư sản cỡ nghèo (lower middle class) đám du dân thất nghiệp, địa chủ, đại tư bản ủng hộ.
Duestenberg hy vọng vào phiếu của các thành phần bỏ cho Hindenburg.
Ernst Thälmann được thợ thuyền và dân vô sản ủng hộ.
Quốc xã vận động tranh cử dữ dội như con hổ đói. Hitler đi khắp nơi trong nước nói cả ngàn diễn văn trước đám đông.
Xe phát thanh Quốc xã chạy rầm rập, đảng ca vang dậy đến từng ngõ ngách. Đường phố đầy áp phích ba màu: đen, trắng, đỏ và dấu hiệu chữ Vạn.
Bruning dành hết phương tiện chính quyền cho ứng cử viên Hindenburg. Chương trình phát thanh dành nửa số giờ cho diễn văn của vị thống chế già nua không còn sức để đi như các đối thủ. Cứ tối đến là tiếng nói Hindenburg lại truyền đi những lời sau:
‘‘Bầu cử cho người của đảng đại biểu của chính sách quá khích về một phía là đưa tổ quốc vào cuộc phiêu lưu mà hậu quả khó lường.Tôi có bổn phận phải ngăn chặn mối nguy đó. Nếu tôi thất cử, tôi sẽ thấy mình không thiếu trách nhiệm, không đào ngũ trong giờ phút quốc biến… Tôi không xin phiếu của những ai không muốn bỏ cho tôi …
Kết quả lần bầu cử thứ nhất loan báo ngày 3 tháng 3 năm 1932.
- Hindenburg …. 18651.197 …. phiếu 19,6%
- Hitler …. 11.339.446 …. phiếu 30,1%
- Thälmann …. 1.983.344 …. phiếu 13,20%
- Duestenberg ….. 2.557.729 …. phiếu 6.8 %
Thống chế Hindenburg thắng Hitler hơn 7 triệu phiếu nhưng không được đa số tuyệt đối vì chưa quá 50% cho nên phải bầu lại một lần nữa.
Đảnh viên Quốc xã uất ức vô cùng. Goebels viết vào nhật ký: ‘‘ Chúng tôi bị thua thật là một thảm cảnh. Đảng xuống tinh thần.’’ (We are beaten, terrible outlook. Party circles badly de pressed).
Hôm sau báo đảng Volkischer Beabachter đăng tít lớn lời tuyên bố của Hitler: ‘‘Tôi sẽ dẫn đầu lần bầu cử thứ nhì’’.Vận động cho lần thứ hai còn có phần nóng bỏng hơn lần trước.
Hitler đi nhiều hơn nói chuyện với công nhân, nông dân và đặc biệt Quốc xã đưa ra khẩu hiệu mới mẻ, khá lạ:
‘‘Bỏ phiếu cho Quốc xã mỗi cô gái sẽ kiếm được một tấm chồng’’.
Chiến tranh rồi khủng hoảng kinh tế, trai thiếu gái thừa, rồi trai không dám lấy vợ vì sợ không đủ nuôi. Khẩu hiệu trên đây đã hốt cho Quốc xã cả triệu lá phiếu.
Duestenberg rút lui dồn phiếu cho Hitler.
Thái tử Friedrich Wilhelm của dòng họ Hollenzolerm tuyên bố:
‘‘Tôi bỏ phiếu cho Hitler’’.
Kết quả lần bầu cử thứ hai:
- Hindenburg …. 19.359.983 ….. phiếu 53 %
- Hitler …. 13.118.517 …. phiếu 36,8 %
- Thälmann ….. 3.706.759 ….. phiếu 10,2 %
Mặc dầu Hindenburg thêm có chưa đầy 1 triệu phiếu và Hitler thêm hai triệu phiếu nhưng ý dân đã rõ ràng chưa chấp nhận con đường quá khích Tả hay Hữu.
Nội bộ Quốc xã lại một phen nghiêng ngửa gây nên bởi thất cử.
Phe bạo động gầm thét đòi tiến hành đảo chánh lập tức, sôi nổi đến độ Goebels phải lo ngại nói: ‘‘ Cần ngăn ngay nó bằng mọi giá. Cú ‘‘ putsch’’ đẻ non lúc này sẽ làm tiêu hết công trình Quốc xã’’.
Phe Gregor Strasser trách Hitler không nghe mình từ bỏ bao công lao đấu tranh hợp pháp chỉ vì những đòi hỏi quá tham lam. Gregor Strasser nói: ‘‘Cái thiên tài tranh cử của lãnh tụ thì làm quái gì khi mà ông không đưa đảng vào chính quyền ngược lại còn đưa đảng vào trong bị’’.
Hitlet im lặng lên xe về Munich. Nhiều trụ sở S.A. các đoàn viên gục trên bàn khóc tức tưởi.
Otto Strasser bồi thêm một đòn cho Quốc xã, dán áp phích chế riễu vẻ Hitler trong bộ quần áo Napoléon rút lui khỏi Nga dưới đề hành chữ: ‘‘ Quân đội bị tiêu diệt nhưng hoàng đế vẫn chẳng mất cái lông chân’’. (La grande armée est anéantie, mais sa majesté l'Empereur se porte bien).
Chính phủ mới lợi dụng thế thắng cử tính chuyện đè bẹp Quốc Xã.
Groner bàn với Bruning gửi thư đòi Hitler giải tán S.A. nếu không sẽ coi lực lượng này là bất hợp pháp, Hindenburg mới đầu không thuận, Bruning ngày đêm khẩn khoảng ông mới ký sắc lệnh khẩn cấm S.A và S.S. hoạt động.
Ngày 13 tháng 4 – 1932 cảnh sát hành quân trên toàn quốc lục soát trụ sở, trường huấn luyện, hội trưởng của S.A. và S.S. rồi cho niêm phong đóng cửa.
Có một người quan trọng không bằng lòng việc làm của Groner – Bruning là tướng Schleicher. Ông liền cùng bốn năm tướng lãnh tới gặp tổng thống để phản đối.
Ngày 16 tháng 4 – 1962, Hitler vẫn bình thản đi vận động tranh cử cho hội đồng thành phố ở Phổ: Bavière. Wurtemberg, Anhall và Hambourg v…v..Chuyến này Quốc xã thắng vẻ vang với 8 triệu phiếu dành 43 ghế nghị viện trên 123 tại Bavière 23 trên 80 ở Wurtemberg, 51 trên 160 ở Hambourg,115 trên 36 ở Anhalt.
Nói với các hội đồng thành phố, Hitler đòi giải tán Quốc hội.
Do sự phản đối của nhóm tướng lãnh mà Schleicher cầm đầu ngày 1 tháng 5, tổng thống Hinderburg ký một sắc lệnh khẩn thứ hai đặt hết thảy tổ chức bán quân sự dưới quyền kiểm soát của bộ nội vụ. Groner từ chức. Bộ trưởng kinh tế từ chức. Bruning lúng túng với cơn khủng hoảng mới.
Hindenburg sốt ruột không thể chờ đợi hết hạn bồi thường chiến tranh lại thêm sự thúc giục của người chung quanh nên ông yêu cầu Bruning giải tán nội các.
Schleicher đề cử thủ tướng mới Franz von Papen khuynh hướng bảo thủ, công giáo, dòng dỏi quý tộc. Cựu sĩ quan tham mưu, vợ ông là con một nhà kỹ nghệ gia lớn tại hal Sarre.
Nội các gồm đa số bộ trưởng của giới quý tộc, giai cấp lãnh đạo của của nước Phổ.
Schleicher tìm gặp Hitler, đề nghị Hitler để yên cho nội các mới làm việc để đổi lấy sự hủy bỏ sắc lệnh cấm S.A.
Hitler thỏa thuận với điều kiện trên, chính thức ông vẫn chống Papen, nhưng mật với nhau ông không đá động tới Papen. Papen liền cho hủy sắc lệnh liên quan tới S.A.
Tại sao Schleicher chống việc cấm S.A.?
Vì Schleicher đã có mật ước với Röhm trong trường hợp chiến tranh S.A. sẽ đặt dưới quyền sử dụng của quân đội với quy chế nghĩa quân. Việc này Hitler không hề biết. Nay cấm S.A., thì kế hoạch Röhm- Schleicher làm sao thành tựu.
Von Papen tuyên bố Quốc hội giải tán ngày 4 tháng 6 và sẽ bầu lại vào cuối tháng 7.
Kể từ lúc sắc lệnh cấm SA. được hủy bỏ thì xung đột đẫm máu lại tiếp tục giữa cộng sản với Quốc xã, đôi khi cũng xảy ra với các đảng phái khác.
Trong vòng tháng 6, tháng 7 số người chết lên gần 300, số bị thương quá 800 cho cả hai bên ở khắp các nơi.
Nội các Papen cũng chẳng làm gì hơn nội các Bruning vẫn bị tràn ngập bởi khủng hoảng chính trị.
Dân chúng bắt đầu chán ghét chế độ Cộng hòa Weimar.
Đêm 31 tháng 7, Quốc xã đại thắng trong việc thi đua vào Quốc hội. Bằng gần 11 triệu phiếu, Quốc xã chiếm 230 ghế, đảng dân chủ xã hội 8 triệu phiếu, cộng sản hơn 5 triệu.
Với 14 triệu phiếu, hơn một triệu đảng viên và đội vĩ trang SA. nửa triệu, Hitler trở thành nhân vật chính trị mạnh nhất nước Đức.
Goebels gửi văn kiện mật cho toàn bộ S.A. chuẩn bị tự đặt mình trong tình trạng báo động.
Sau bầu cử, bạo động bắn giết còn bành trướng dữ tợn hơn.
Nhân vụ đảng viên cộng sản Pietrzuch bị năm S.A bắn chết, chính phủ Papen ban hành sắc lệnh xử tử hình kẻ nào nhúng tay vào máu.
Vấn đề quan trọng bây giờ là làm thế nào có đa số trong quốc hội. Muốn có phải thành công bằng vài chính sách thỏa hiệp.
Ngày 5 tháng 8, Hitler hội mật với tướng Von Schleiher tại Furstenberg đề đề nghị Schleicher ủng hộ mình làm thủ tướng.
Chưa ngã ngũ ra sao thì Frick mang về cho Hitler một hung tin. Giới kỹ nghệ thương mại tư bản Đức dùng dằng e ngại việc Hitler lên ghế thủ tướng vì bài diễn văn của Gregor Strasser trong quốc hội.
Strasser đã nói gì? Frick trích dẫn một đoạn:
‘‘Sự vượt lên của Quốc xã cho thấy lòng phản kháng đối với chế độ chan hòa trong nhân dân, cái chế độ chối bỏ giá trị lao động. Nếu bộ máy phân phối của hệ thống kinh tế hiện thời bất lực với sự phân phối hợp lý của cái sản xuất quốc gia thì hệ thống đó trở thành tai hại cần phải thay thế. Động lực quan trọng nhất trong tình thế bây giờ là tâm lý bài trừ tư bản của nhân dân chúng ta, nhân dân đã nổi lên phản kháng hệ thống kinh tế sa đọa. Nhân dân đòi hỏi một chế độ mới, nhà nước chấm dứt liên hệ với con quỷ vàng bạc, với kinh tế quốc tế với chủ nghĩa vật chất, với thói quen về thống kê xuất cảng, với lãi xuất ngân hàng. Nhân dân đòi hỏi nhà nước hãy phân chia không gian đổi cho lao động. Ý thức bài tư bản là bằng cớ rõ ràng, hiện chúng ta đang đứng trước giai đoạn đảo lộn to tát. Những thất bại của chủ nghĩa phóng nhiên tự do kinh tế là dấu báo hiệu cho một quan niệm kinh tế mới cho quốc gia’’.
Dấu tích rành rành, chỉ còn cách là thúc đẩy tình thế biến chuyển mau hơn thôi. Hitler tức tốc đi Bá Linh họp mật với Goebels tối ngày 12 tháng 8.
Đang bàn tính với Goebels, Röhm gọi điện thoại cho hay Schleicher, Von Papen bằng lòng gặp Hitler ngày mai tức là 13 tháng 8 năm 1932.
Trong cuộc hội kiến, Schleicher, Papen đề nghị mời Hitler vào chức vụ phó thủ tướng và dành cho Quốc xã một bộ trong nội các. Papen giải thích rằng hệ thống Hindenburg không muốn ghế thủ tướng vào tay một lãnh tụ đảng như vậy gây nhiều rắc rối.
Hitler nổi giận la hét nói ông không đi xin xỏ chức vị, ông sẽ hành động như Mussolini bên Ý, ông sẵn sàng chấp thuận một chính phủ liên hiệp các đảng.
Cả Papen lẫn Schleicher đều tỏ vẻ khó chịu trước cử chỉ kém lịch sự của Hitler.
Bỏ ra về, nét mặt Hitler hầm hầm.
5 giờ sáng, bỗng chuông điện thoại reo inh ỏi. Dinh Tổng thống gọi đến mời Hitler đến gặp thống chế Hindenburg? Goebels trả lời: ‘‘Gặp Tổng thống xét thấy không mang đến lợi ích nào cả, vì mọi quyết định người ta đã xếp đặt đâu đấy rồi’’.
Nhưng đầu dây bên kia vẫn khẩn khoản nói thêm chưa có quyết định gì hết trước khi tổng thống gặp Hitler.
Sáng sớm, Hitler vào yết kiến Hindenburg. Tổng thống đứng tiếp Hitler hai tay chống lên chiếc can, thái độ hết sức dè dặt, cân nhắc cẩn thận từng lời nói: Lãnh tụ Quốc xã trình bày ý mình, ông nói thao thao nhưng vị thống chế già nua hình như chẳng mảy may lưu tâm.
Theo Meissner, người tham dự cuộc đàm luận kể lại thì Tổng thống cho Hitler biết trong tình thế hiện tại ông không thể giao chính quyền vào tay một đảng mới hoạt động, chưa có đa số tuyệt đối, ưa ồn ào và kém kỷ luật.
Meissner viết:
‘‘ Về điểm này, thống chế Hindenburg tỏ vẽ hơi bực bội, ông nhắc lại những vụ vừa xảy ra do Quốc xã gây nên bằng bạo lực với các đảng khác, với dân Do Thái cùng nhiều hành động bất hợp pháp nữa. Những vụ đó khiến cho ông tin chắc rằng trong đảng Quốc xã có lắm phần tử quấy rối. Thống chế khuyên Hitler nên hợp tác với các đảng khác và từ bỏ tham vọng ích kỷ đòi quyền tuyệt đối. Như vậy, Quốc xã sẽ có dịp thực hiện những điều Quốc xã mong mỏi cho xứ sở. Ông sẵn sàng mời Hitler và đảng Quốc xã tham gia chính phủ liên hiệp. Thống chế nhắc nhở Hitler đừng quên lời hứa ủng hộ chính phủ Papen thứ nhất là nên nhớ trách nhiệm mình đối với tổ quốc’’.
Chưa bao giờ Hitler suy nghĩ mung lung như bây giờ. Chỉ bước hụt một cái là hủy hoại tất cả, mà bước hụt thì dễ bị mất chính sách đấu tranh hợp pháp kể như phá sản. Quốc xã thắng cử vẻ vang chưa có một đảng nào ở Âu châu từ đệ nhất thế chiến đến nay đã thắng lợi như vậy. Quốc xã lại rất tôn trọng hiến pháp. Thế mà Quốc xã đến đòi cái quyền hợp lý của mình tại dinh Thủ tướng lại bị người ta đóng cửa vào mặt Cái lối từ chối của họ rã ràng là khinh khi ra mặt Người ta vẫn coi mình như một kẻ tầm thường kém giáo dục, thô lỗ không đáng làm Thủ Tướng. Mối hận thù xưa dân lên, Hitler cảm thấy tởm bọn ‘‘buốc doa’’ mũ cao áo dài, bọn mang danh bác sĩ (Herr Doktor), bọn bằng cấp. Chua chát phẫn nộ, à ra mình bị bọn nó cho rơi vào hố rồi chúng nó cười với nhau. Hitler hối hận đã để lộ lá bài sớm quá. Đã thế lại còn bị lão Thống chế già gọi mình đến đây, bảo phải làm sao cho ta con người lịch duyệt đúng đắn. Ăn nói thế nào với anh em S.A. khi mà chính sách đấu tranh hợp pháp chẳng đi đến đâu cả. Thật bí, Hitler chưa biết xoay sở cách gì cho thoát bí thì một chuyện xảy ra.
Tòa án tuyên xử tử hình năm đoàn viên S.A. bắn cán bộ cộng sản Pietrzuch ở Potempa. Dư luận S.A. điên cuồng chửi rủa chính phủ, chửi rủa toà án.
Hitler, sau một đêm đắn đo quyết định làm mạnh vụ này. Ông gửi cho năm đoàn viên vị giam bức điện văn như sau:
‘‘Các đồng chí, trước bản án quái gở và vấy máu, chúng tôi cảm thấy gần gũi các đồng chí. Kể từ giờ phút này việc vận động giải phóng cho các đồng chí là một vấn đề danh dự của chúng tôi. Chiến đấu chống chính phủ là làm một bản án như vậy là bổn phận của chúng tôi’’.
Mặt khác, Hitler lên tiếng công kích hành động bất thiên vị dính đầy máu của Von Papen. Ông nói:
‘‘Những người từng ủng hộ chúng tôi chiến đấu cho danh dự và tự do cho xứ sở sẽ hiểu tại sao tôi không nhận lời tham dự nội các. Thưa đức ông Von Papen, bây giờ tôi biết rõ qua cái thái độ khách quan vấy máu của ngài. Tôi mong mỏi cho bọn ăn cướp phá hoại mác xít, hủy diệt nhưng chắc chắn tôi không làm tên đao phủ chém giết những chiến sĩ quốc gia tranh đấu cho Tự Do của dân tộc Đức. (Ceux d’ entre vous qui soutiennent notre combat pour l’honneur et là liberté de la nation comprendront pourquoi j’ai refusé d’entrer dans ce cabinet …Herr Von Papen, je comprends votre sanglante objectivité maintenant. Je souhaiteque l’Allemagne nationaliste soit victorieuse et que la destruction s’abattre sur ses destructeurs et pillards marxistes mais je me suis certainement pas fait pour être le bourreau des combattants nationaliste qui luttent pour la liberté du peuple Allemand).
Hitler cho người đến gặp Von Papen yêu cầu cho xét cử lại vụ án Potempa.
Gỡ lại danh dự mà không phải thực hiện một cú liều. Hitler phấn khởi đẩy mạnh hoạt động hợp pháp nhằm lật đổ chính phủ. Ông thỏa hiệp nhiều điều với các đảng phái trong quốc hội để dành đa số cho mưu định bỏ phiếu bất tín nhiệm. Ngày 30 tháng 8 bầu lại, Goering được bầu làm chủ tịch.
Để phá cái thế liên kết đảng phải của Quốc xã, để kéo dài tình trạng bí của Quốc xã. Von Papen tính kế hoạch giải tán Quốc Hội. Bầu cử lại sẽ đem đến cho Papen một thời gian làm chủ hoàn toàn tình hình chính trị và Quốc xã sẽ bị mệt nhoài vì tranh cử.
Ngày 12 tháng 9, Quốc Hội họp khoáng đại.
Von Papen sửa soạn sẵn sắc lệnh giải tán Quốc hội do Tổng thống Hindenburg ký rồi yên chí đợi địch thủ.
Ngày Quốc hội họp, mở đầu dân biểu cộng sản Togle đứng lên đòi đặt vấn đề tín nhiệm chính phủ. Điều này Papen không ngờ, Goering chụp luôn cơ hội cho biểu quyết. Von Papen đỏ mặt phản đối và đòi lên diễn đàn. Goering lờ đi. Papen vội chạy ngay tới bàn chủ tịch vứt sắc lậnh giải tán Quốc hội rồi cùng các bộ trưởng bước ra khỏi phòng hội. Kết quả biểu quyết là 513 phiếu thuận. 32 phiếu chống. Goering tuyên bố nội các Papen đã bị Quốc hội bất tín nhiệm, sắc lệnh giải tán vô giá trị vì nó đã đệ trình bởi một ông thủ tướng không còn tại chức nữa.
Von Papen tuyên bố ngược lại nói biểu quyết vô giá trị vì sắc lệnh giải tán của tổng thống đã ký trước khi biểu quyết.
Dằng co cả mấy ngày. Quốc xã chịu thua. Quốc xã thêm lần nữa mệt nhoài vì tranh cử.