Ba

Trong đêm trước, khi túc trực tại điện Seiryo thì Hiromasa có nghe thấy tiếng đàn Huyền Tượng và chuyện này cũng được nhắc đến trong sách "Konjaku monogatari". Sách rằng " người này (chỉ Hiromasa) đã tinh thông cái đạo quản huyền (20). Lúc xảy ra chuyện mất cây đàn Huyền Tượng thì đau buồn khôn xiết. Một lần, trong điện Seiryo, khi mọi người đều đã im lặng say ngủ, Hiromasa trong cơn mơ nghe thấy phương Nam có tiếng gảy đàn".

Hiromasa tỉnh giấc, dỏng tai nghe thì quả nhiên là tiếng đàn Huyền Tượng quen thuộc. Hiromasa trong lòng thầm nghĩ phải chăng đấy là linh hồn u uẩn của Mibu Tadami vì thua trong hội thơ mà sinh lòng oán hận Thiên Hoàng Murakami rồi trộm cây đàn Huyền Tượng đem ra cổng Chu Tước phía Nam mà gảy. Hiromasa lại nghĩ hay có khi mình nghe nhầm chăng, nhưng mấy lần lắng tai nghe thì quả đúng là có tiếng Tỳ Bà, và âm sắc đó chính là cây Huyền Tượng không lầm vào đâu được. Hiromasa là người "đã tinh thông cái đạo quản huyền" thì chắc chắn không thể nào nghe nhầm.

Hiromasa lẫy làm quái lạ, không nói chuyện này với ai mà dẫn theo tên đồng tử hầu hạ bên mình, mình mặc áo thụng Noushi, chân đi giày da nai mà đi ra ngoài. Hai người đi từ phủ vệ môn xuống phía Nam, đến cổng Chu Tước nhưng tiếng đàn Tỳ Bà vẫn còn mãi ở phía trước. Hiromasa nghĩ rằng nếu không phải là ở cổng Chu Tước thì hẳn là quanh gốc cây Anh đào trước đây. Hẳn đây chẳng phải vong hồn của Tadami mà chỉ là tên kẻ trộm mang cây đàn Huyền Tượng leo lên cành Anh đào mà gảy. Nhưng khi đến dưới gốc Anh đào thì tiếng đàn giống như lúc nghe ở điện Seiryo, không to hơn mà cũng không nhỏ hơn. Hiromasa trong lòng nghi hoặc vì đây chẳng phải là điều mà con người có thể làm được. Tên đồng tử theo hầu bên cạnh cũng mặt mày xanh mét.

Hai người tiếp tục đi mãi về hướng Nam, một lúc sau thì đến được cổng thành Rajoumon.

Đây là cổng thành lớn nhất Nhật Bản, bề rộng chín gian bảy thước (21), chiều cao thì vun vút tận bầu trời đen như mực.

Chẳng hiểu tự lúc nào mà mưa phùn mỏng như sợi sương đã giăng kín bốn phương. Bên trên vẫn nghe tiếng đàn Tỳ Bà. Bầu trời tối đen như mực. Tên đồng tử giơ đèn lên xem thì lờ mờ thấy cổng Rajoumon nhưng từ tầng hai thì đã tan biến hoàn toàn vào trong bóng tối, chẳng thấy gì hết. Từ trong bóng tối, tiếng đàn Tỳ Bà vang lên tăn tăn.

- Hay là ta về thôi.

Nhưng Hiromasa là người bộc trực thuần túy, đã đến được đây thì há nào lại quay về. Mà âm sắc của tiếng đàn lại vô cùng tuyệt diệu. Tuy chưa bao giờ được nghe khúc nhạc như thế nhưng từng tiếng đàn như rót vào lòng Hiromasa.

Tăn, tiếng đàn Tỳ Bà vang lên.

Tăn tăn.

Âm sắc vô cùng bi thống mà đẹp đẽ, trong sáng làm rung động lòng người. Thật là u, tịch, thanh, nhã.

- Quả là trên đời này vẫn còn nhiều bí khúc lắm thay. Hiromasa nghĩ thầm.

Hồi tháng tám năm ngoái có lần Hiromasa đã được nghe những bí khúc của đàn Tỳ Bà như khúc Lưu Tuyền, Trác Mộc (22). Người gảy đàn là lão pháp sư mù tên là Semimaru. Sau ba năm thường xuyên lui tới, cuối cùng Hiromasa cũng được lão pháp sư gảy cho nghe những bí khúc của mình.

Vào lúc ấy ở gần trạm kiểm soát Ousaka có một lão pháp sư mù lòa dựng am sinh sống. Lão nguyên là một chức quan trong cung. Lão pháp sư ấy là Semimaru. Lão chính là một danh nhân về Tỳ Bà, thiên hạ đồn rằng lão biết cả những khúc nhạc đã thất truyền mà bây giờ chẳng ai gảy được nữa như Lưu Tuyền và Trác Mộc.

Hiromasa vốn kẻ thông thạo đàn sáo nên khi nghe tin đồn về lão Semimaru thì quyết tâm muốn gặp cho bằng được. Hiromasa cho người đến Ousaka gặp lão Semimaru, rằng " Tại sao ngài lại sống ở nơi chẳng ai ngờ đên như thế này? Thế ngài có muốn về kinh đô mà sống hay không?"

Semimaru nghe rồi không đáp mà gảy Tỳ Bà tăn tăn và ngâm rằng:

- Ở đời này thì nơi đâu mà chẳng sống được. Dù là điện ngọc lầu vàng hay nhà tranh vách đất thì chẳng phải đều là những thứ vô thường tạm bợ hay sao?

Lão Semimaru vừa gảy Tỳ Bà, vừa trút bầu tâm sự như thế vào tiếng đàn.

Hiromasa nghe được trong lòng hết sức cảm khái.

- Quả thật đời này vẫn còn người có tâm hồn như thế.

Thế là từ đó nảy sinh ý muốn được nghe tiếng đàn Semimaru mãnh liệt. Dù thế nào cũng muốn nghe cho bằng được. Thế nào cũng phải nghe cho bằng được mới thỏa lòng mong ước. Về phía lão pháp sư cũng tự nghĩ rằng chẳng biết mình sống được đến bao giờ. Vạn nhất có điều gì thì những bí khuc Lưu Tuyền, Trác Mộc lại hóa ra thất truyền cả.

Trong lòng Hiromasa vô cùng mong muông được nghe khúc Tỳ Bà do chính tay Semimaru gảy nhưng nếu đến gặp mà yêu cầu thì biết đây người ta lại chẳng bối rối mà nếu có gảy cho nghe thì cũng không biết tâm trạng như thế nào. Nếu được thì tốt nhất cứ để lão pháp sư tự bày tỏ nỗi lòng mình qua tiếng đàn.

Con người bộc trực này kể từ khi nghĩ như thế thì đêm nào cũng tìm đến gần am Semimaru bí mật chờ đợi, lòng thầm mong đêm nay người sẽ gảy, đêm nay người sẽ gảy.

Cứ thế mà được ba năm, không đêm nào Hiromasa không đến thăm am lão Semimaru. Đêm nào lòng cũng thấp thỏm chờ đợi. Đêm nay trăng đẹp thế này thì chắc tiền bối sẽ có hứng chơi nhạc, đêm nay côn trùng kêu thế này thì hợp với khúc Lưu Tuyền lắm. Cứ thế mà Hiromasa kiên nhẫn chờ đợi đến ba năm.

Đến năm thứ ba, đêm ngày mười lăm tháng tám, mặt trăng mờ huyền ảo, gió thổi nhè nhẹ. Trong ánh trăng mờ, Hiromasa bổng nghe có khúc tưng, tưng. Đó chính là khúc Lưu Tuyền mà đã có lần nghe văng vẳng một phần ở đâu đó. Hiromasa chú tâm lắng nghe. Trong bóng đêm mờ ảo, lão pháp sư hưng phấn vừa gảy Tỳ Bà vừa ngâm rằng.

Bão to nổi lên

Ở trại Ousaka

Mà ta cứ ngồi

Đến sáng hôm sau

Sách "Konjaku monogatari" chép rằng: Hiromasa nghe được trong lòng thương cảm vô hạn, mắt long lanh đoi hàng lệ.

Rồi lão pháp sư thì thầm như nói một mình.

- Đêm nay thật là một đêm đẹp giời. Trên đời này hẳn là chẳng có ai hiểu tấm lòng ta. Đêm nay cũng chẳng có khách tinh thông cái đạo Tỳ Bà đến thăm ta. Ôi, giá như có người như thế thì ta muốn được cùng hàn huyên câu chuyện đến sáng.

Hiromasa nghe vậy bất giác tiến ra thưa rằng

- Thưa tiền bối, người mà ngài muốn tìm hiện đang ở đây.

Vui mừng, hồi hộp, mặt thẹn như gấc chín, con người bộc trực này lễ phép tiến đến trước mặt Semimaru.

- Dám hỏi ngài là ai?

- Có thể tiền bối đã quên nhưng vãn sinh chính là Minamoto no Hiromasa, người đã từng mời ngài đến kinh đô đây mà.

- Ồ, hóa ra là…

Quả nhiên Semimaru cũng vẫn còn nhớ Hiromasa.

- Lúc nãy là khúc Lưu Tuyền nhỉ?

Hiromasa nói.

- Ngài là người am tường nhỉ!

Hiromasa nghe trong lời nói của lão pháp sư có lẫn cả nỗi vui mừng và kinh ngạc, bất giác tâm trạng hoan hỷ lên mây. Lão pháp sư như thỏa tấm lòng gặp tri kỷ, lấy đàn chơi hết bí khúc Trác Mộc cho Hiromasa nghe.

Nhưng khúc đàn lúc này Hiromasa nghe được ở cổng Rajoumon còn tuyệt diệu hơn cả Lưu Tuyền, Trác Mộc. Âm luật của nó vừa lạ lùng hết sức, vừa lâm li bi thống trần ai. Trong lúc cảm động, bất chợ lại nhớ đến chuyện gặp gỡ dưới ánh trăng năm xưa.

Hiromasa mải lắng tai nghe khúc Tỳ Bà từ trong bóng tối trên đầu vọng xuống, mãi một lúc mới cất tiếng:

- Dám hỏi người đang chơi đàn Tỳ Bà trên cổng thành Rajoumon là vị nào vậy? Âm sắc đó chính là của cây đàn Huyền Tượng bị mất trong cung đêm trước. Đêm nay tiểu sinh nghe được âm thanh của đàn tại điện Seiryo, bị nó quyến rũ mà đến tận đây. Nhưng cây đàn Tỳ Bà đó chính là bảo vật quan trọng của Thiên Hoàng…

Hiromasa vừa nói xong thì tiếng đàn ngưng bặt mọi thần khí đều biến mất. Ngọn đèn trên tay tên đồng tử cũng vụt tắt.

Chú thích:

(18) Điện Seiryo: một trong 17 cung điện trong nội lý nơi cư ngụ thường nhật của Thiên Hoàng.

(19) Nguyên âm là Genjou, còn chép là Huyền Thượng, Huyễn Thượng.

(20) Đạo quản huyền: quản là ống, chỉ các loại nhạc khí thổi như sáo, huyền là dây chỉ những loại đàn dây như Tỳ Bà.

(21) Đơn vị đo lường cổ. 1 gian bằng 10 lần 1 thước và bằng khoảng 3.03 mét.

(22) Lưu Tuyền (Ryusen), Trác Mộc (Takuboku) là những danh khúc Tỳ Bà cổ, cùng với Dương Chân Thao (Youshinsou) là ba bí khúc.

(23) Kukai: sư Không Hải, một nhân vật đầu thời Heian, khai tổ của phái Phật giáo Chân Ngôn tông và được dân chúng tôn xưng là Hoằng pháp đại sư. Sang Tàu năm Enryaku 23 (804) học đạo, năm sau trở về nước truyền giáo.

(24) Kinh đô Heijou: thủ đô nước Nhật từ khi Thiên Hoàng Genmei dời đô từ kinh thành Fujiwara sang vào năm 710 và kéo dài cho đến khi dời đô lần nữa sang thành Nagaoka năm 784. Về cấu trúc thì kinh đô Heijou cũng giống với kinh đô Heian sau này, đều dựa thành Trường An bên tàu, có cấu trúc bàn cờ, trung ương có đại lộ Chu Tước phân thành tả kinh và hữu kinh.

(A) Một bài trong tập thơ Hyakunin Isshu:"Koi sutefu Waga na ha mada kidati ni keri Hito shirezu koso Omoi someshika"

(B) Nguyên văn: "Shinobu redo Iro ni ideni keri Waga koi ha Mono ya omou to Hito no tou made"