4 Các giải pháp từ nhóm máu trước khi bạn bắt đầu
Chế độ Ăn theo Nhóm máu cho phép bạn tập trung hoàn toàn vào sức khỏe và các thông tin dinh dưỡng tương ứng với hồ sơ sinh học của chính bạn. Sau khi được trang bị những thông tin này, giờ đây bạn sẽ có thể đưa ra các lựa chọn về chế độ ăn, tập thể dục và sức khỏe nói chung dựa trên những thế mạnh tự nhiên bên trong cơ thể bạn.
Vì vậy, hãy sẵn sàng bắt đầu hành trình này nhé. Dưới đây là một số bước căn bản cần làm trước khi bạn bắt đầu áp dụng Chế độ Ăn theo Nhóm máu.
1. Tìm nhóm máu của bạn.
2. Nếu bạn muốn biết thêm thông tin hỗ trợ cho bạn, hãy tìm hiểu trạng thái xuất tiết của nhóm máu.
3. Viết ra các mục tiêu chính của bạn trước khi bắt đầu Chế độ Ăn theo Nhóm máu và chỉ rõ cách bạn có thể đánh giá mức độ thành công sau đó. Ví dụ:
Giảm cân
Duy trì mức đường huyết bình thường
Giảm cholesterol
Giảm triglycerides
Duy trì huyết áp bình thường
Giảm dị ứng hoặc các triệu chứng dị ứng
Giảm các triệu chứng hen suyễn
Tăng cường năng lượng
Đảm bảo giấc ngủ tốt hơn
Giảm các cơn đau mãn tính
Tăng cường sức mạnh cơ bắp
Giảm các triệu chứng cảm lạnh và cúm theo mùa
Giảm đầy hơi và khó tiêu
4. Kiếm tra điểm khởi đầu của bạn qua các phép đo cơ bản: Đo chỉ số BMI và số đo vòng eo của bạn, ghi lại số cân nặng trước khi bạn bắt đầu (xem Chương 3). Nếu bạn mắc các bệnh mãn tính, đây là thời điểm thích hợp để ghi lại tình trạng hiện tại, bao gồm cả các chỉ số xét nghiệm máu.
Chế độ Ăn theo Nhóm máu không phải là thuốc chữa bách bệnh, nhưng là một phương pháp để khôi phục chức năng bảo vệ tự nhiên của hệ miễn dịch, thiết lập lại hệ thống trao đổi chất và loại bỏ các lectin ngưng kết nguy hiểm. Đó là cách tốt nhất bạn có thể làm để ngăn chặn sự suy giảm nhanh chóng của các tế bào dẫn đến tình trạng lão hóa. Và nếu như bạn có các bệnh trong cơ thể, chế độ dinh dưỡng này có thể tạo nên những thay đổi đáng kể. Phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bất kì căn bệnh nào và khả năng tuân thủ theo kế hoạch, mỗi người đều nhận ra những lợi ích khác nhau. Đó là kinh nghiệm của tôi cũng như của các đồng nghiệp làm việc với bệnh nhân ở mọi lứa tuổi, với nhiều mặt bệnh trên khắp thế giới. Điều này hoàn toàn hợp lý theo góc nhìn khoa học.
Trong chương này, tôi sẽ giới thiệu cho các bạn những yếu tố chính được tìm thấy trong Kế hoạch Dinh dưỡng theo Nhóm máu. Đó là:
• Chế độ Ăn theo Nhóm máu
• Những lời khuyên bổ sung
• Mối liên hệ giữa căng thẳng và tập thể dục
• Câu hỏi về tính cách
Sau khi bạn đọc chương này và xem qua Chế độ Dinh dưỡng theo Nhóm máu, tôi khuyên bạn nên đọc Phần 3 để có bức tranh đầy đủ hơn về sức khỏe và các tác động y tế mà kế hoạch này có thể mang lại cho bạn.
CHẾ ĐỘ ĂN THEO NHÓM MÁUChế độ Ăn theo Nhóm máu giúp bạn phục hồi nhịp điệu di truyền tự nhiên. Nền tảng của nó đã được xây dựng từ hàng ngàn năm trước. Có lẽ nếu chúng ta tiếp tục tuân theo những bản năng sinh học, loài người hiện đại có thể đã thay đổi theo một chiều hướng rất khác. Tuy nhiên, tính đa dạng của con người, cùng với sự phát triển vượt bậc của công nghệ đã thay đổi tất cả.
Như chúng ta đã biết, nhờ vào những lợi thế của cơ thể chống lại nhiễm trùng, hầu hết loài người ở thời sơ khai là những người thuộc nhóm săn bắn-hái lượm nhóm máu O. Chế độ ăn của họ gồm thịt động vật, côn trùng, quả mọng, rễ và lá cây. Lựa chọn thực phẩm trở nên đa dạng hơn sau khi con người học cách chăn nuôi và trồng trọt. Nhưng đó không phải là một quá trình suôn sẻ và tuần tự dễ dàng, vì không phải xã hội nào cũng có thể thích ứng tốt với sự thay đổi này.
Ở nhiều xã hội thuộc nhóm máu O thời kỳ ban đầu, ví dụ như những người da đỏ ở Thung lũng Missouri, sự thay đổi từ chế độ ăn thịt sang chế độ ăn thuần nông đi kèm với những thay đổi về hình thái hộp sọ và sự xuất hiện sơ khai của sâu răng. Hệ thống cơ thể họ đơn giản là không phù hợp với những thực phẩm mới. Ở các xã hội khác, sự thay đổi từ chế độ ăn Thời kỳ Đồ đá Cũ (Paleolithic) sang chế độ ăn Thời kỳ Đồ đá Mới (Neolithic) dường như có ảnh hướng đến hình dáng cơ thể ngắn hơn và mật độ xương thấp hơn.
Mặc dù vậy, trong một khoảng thời gian dài, chế độ ăn nông nghiệp truyền thống cung cấp nhiều chất dinh dưỡng, giúp cơ thể tránh bị suy dinh dưỡng và có thể hỗ trợ cho các quần thể lớn. Điều này dần thay đổi sau những tiến bộ trong kỹ thuật nông nghiệp và chế biến, tạo nên những thực phẩm ngày càng tinh chế hơn so với trạng thái tự nhiên. Ví dụ, tinh chế gạo với các kỹ thuật xay xát mới ở châu Á trong Thế kỷ 20 đã gây ra đại dịch beriberi, một chứng bệnh do sự thiếu hụt thiamine gây ra, cướp đi sinh mạng của hàng triệu người.
Một ví dụ gần đây hơn là sự thay đổi từ bú sữa mẹ sang bú bình ở các nước đang phát triển. Việc phụ thuộc vào các loại sữa công thức có độ tinh chế cao là nguyên nhân gây ra nhiều tình trạng suy dinh dưỡng, tiêu chảy và giảm các yếu tố miễn dịch tự nhiênm, thường được truyền qua sữa mẹ, cho trẻ sơ sinh.
Ngày nay, chúng ta có thể công nhận rằng những thực phẩm ta ăn vào có ảnh hưởng trực tiếp đến tình trạng sức khỏe và tinh thần nói chung. Nhưng những thông tin về dinh dưỡng có thể còn nhiều điều khó hiểu và chứa nhiều nghịch lý, tạo nên một bãi mìn ẩn giấu đầy mối lo ngại với người tiêu dùng có ý thức về sức khỏe.
Làm cách nào để chúng ta lựa chọn khuyến nghị nào hữu ích để tuân theo? Và chế độ dinh dưỡng thế nào là phù hợp? Sự thật là chúng ta không thể tự chọn chế độ dinh dưỡng phù hợp, cũng giống như lựa chọn màu tóc hay giới tính. Nó đã được quyết định từ hàng ngàn năm trước.
Không nghi ngờ gì nữa, phần lớn sự nhiễu loạn thông tin là kết quả của cách tiếp cận chế-độ-ăn-kiêng-phù-hợp-với-mọi-đối- tượng mà tôi đã đề cập trước đó. Mặc dù chúng ta đã thấy tận mắt việc một số người có phản hồi tốt với chế độ ăn kiêng nhất định trong khi những người khác có thể không phù hợp, chúng tôi chưa từng đưa ra cam kết – về mặt khoa học hay dinh dưỡng – sẽ nghiên cứu sự khác biệt của từng quần thể hay cá thể, để giải thích các phản hồi khác nhau với một chế độ dinh dưỡng. Chúng ta đã quá bận tâm để tìm hiểu đặc tính của từng loại thức ăn mà thất bại trong việc xét đặc điểm của từng cá thể con người.
Chế độ Dinh dưỡng theo Nhóm máu có hiệu quả vì bạn có thể tuân theo kế hoạch chi tiết với chế độ ăn uống rõ ràng, hợp lý, dựa trên khoa học và có gắn bó mật thiết với hồ sơ di truyền và tế bào sinh học của bạn.
Mỗi Chế độ Dinh dưỡng theo Nhóm máu bao gồm mười hai nhóm thực phẩm:
• Thịt và gia cầm
• Hải sản
• Thực phẩm từ sữa và trứng
• Dầu thực vật và chất béo
• Hạt và quả kiên
• Đậu và đỗ
• Lương thực và ngũ cốc
• Rau củ
• Hoa quả
• Đồ uống, trà và cà phê
• Các loại thảo mộc và gia vị
• Gia vị, chất làm ngọt và phụ gia
Mỗi một nhóm này được chia thành ba loại: thực phẩm có lợi, trung tính và nên tránh. Hãy nghĩ về các danh các mục này như sau:
• THỰC PHẨM CÓ LỢI có tác dụng như một loại thuốc, giúp cải thiện sức khỏe và bảo vệ khỏi bệnh tật.
• THỰC PHẨM TRUNG TÍNH , như tên gọi của nó, có tác dụng trung tính, đơn thuần cung cấp chất dinh dưỡng đa lượng và năng lượng.
• THỰC PHẨM NÊN TRÁNH có thể gây rối loạn và tăng nguy cơ mắc bệnh dựa trên những điểm khác biệt giữa các nhóm máu.
Có nhiều loại thực phẩm đa dạng trong mỗi chế độ ăn, vì vậy đừng lo lắng quá nhiều về những giới hạn mà chế độ ăn này đặt ra cho bạn. Nếu có thể, hãy ưu tiên các thực phẩm có lợi hơn là thực phẩm trung tính. Tuy nhiên, bạn có thể thoải mái thưởng thức các thực phẩm trung tính phù hợp; chúng không gây hại và cũng có chứa các chất dinh dưỡng cần thiết cho một chế độ ăn uống cân bằng.
Ở đầu mỗi danh mục thực phẩm, bạn sẽ thấy một bảng giống như sau:
Các gợi ý dựa theo chủng tộc không mang tính bắt buộc. Mục đích của tôi là trình bày để bạn có thể điều chỉnh chế độ ăn uống một cách tối ưu hơn, dựa theo những gì đã biết về tổ tiên của bạn. Mặc dù những người thuộc các chủng tộc và văn hóa khác nhau có thể có cùng nhóm máu, họ cũng có những khác biệt về địa lý và văn hóa. Ví dụ, nhiều người gốc Á không tiếp xúc nhiều với các sản phẩm từ sữa hoặc có thể không có gen sản sinh enzyme cần thiết cho quá trình tiêu hóa sữa. Do đó, họ có thể cần phối hợp các sản phẩm từ sữa vào chế độ ăn một cách chậm hơn để tạo điều kiện cho cơ thể thích nghi dần dần. Các khẩu phần cũng không mang tính cố định: Nếu bạn có thân hình cao lớn, vạm vỡ, bạn có thể cần khẩu phần ăn lớn hơn. Tương tự, với những người có thân hình tương đối bé nhỏ sẽ cần khẩu phần ăn nhỏ hơn. Hãy sử dụng những thông tin bổ sung này theo cách phù hợp với bản thân; bạn có thể bỏ qua nếu thấy không hữu ích. Trong bất cứ trường hợp nào, hãy cố gắng xây dựng chế độ ăn cho riêng mình dựa trên mỗi khẩu phần ăn.
Đối với mỗi Chế độ Ăn theo Nhóm máu, bạn sẽ tìm thấy ba thực đơn gợi ý và một số công thức nấu ăn để cho bạn ý tưởng về cách đưa chế độ dinh dưỡng này vào cuộc sống. Mỗi nhóm máu có những phản ứng riêng với một số loại thức ăn. Ở những tuần đầu tiên, bạn có thể sẽ cần thử nghiệm với những hướng dẫn trong cuốn sách này.
Nghệ sĩ dương cầm Liberace đã từng nói rằng: “Quá nhiều điều tốt đẹp hẳn sẽ đem đến một kết quả tuyệt vời.” Tuy vậy, điều này có thể không đúng với Chế độ Ăn theo Nhóm máu. Tôi đã thấy nhiều người cho rằng cách tiếp cận tốt nhất là ăn thật nhiều các thực phẩm có lợi. Mặc dù điều này có thể chấp nhận được trong khoảng thời gian đầu, chế độ dinh dưỡng hợp lý cũng bao gồm một lượng vừa đủ các thực phẩm trung tính giàu dinh dưỡng. Cách tiếp cận tốt nhất là loại bỏ hoàn toàn các thực phẩm nên tránh, cũng như giảm dần thực phẩm trung tính mà bạn có thể thay thế bằng các lựa chọn có lợi hơn. Điều này sẽ mang đến cho bạn một chế độ dinh dưỡng cân bằng và phương pháp giảm cân lành mạnh.
VAI TRÒ CỦA THỰC PHẨM BỔ SUNGChế độ Ăn theo Nhóm máu cũng bao gồm các khuyến nghị về vitamin, khoáng chất và thảo dược có thể bổ trợ cho chế độ ăn của bạn. Đây cũng là một lĩnh vực vẫn còn nhiều thông tin nhiễu loạn và sai lệch. Sử dụng thực phẩm bổ sung tương đối phổ biến trong đời sống ngày nay. Thật khó để không bị thu hút bởi vô số thực phẩm chức năng được bày bán rộng rãi ở các nhà thuốc và quảng cáo trên mạng. Trong khi có rất nhiều công ty sản xuất thực phẩm chức năng chú tâm đến đạo đức kinh doanh, trên thị trường vẫn còn nhiều nhà sản xuất làm mọi cách để cắt giảm chi phí, bao gồm cả việc sử dụng nguyên liệu kém chất lượng. Một sản phẩm có giá cao đến từ một nhà sản xuất đáng tin cậy có thể không hấp dẫn với người dùng bằng sản phẩm giá rẻ hơn trên mạng Internet, nhưng hãy yên tâm rằng có nhiều yếu tố ẩn sau giá cả của một sản phẩm, chẳng hạn như xét nghiệm vi sinh vật, nghiên cứu độ ổn định và các nguyên liệu đạt tiêu chuẩn. Hãy cẩn thận với những thực phẩm bổ sung được quảng cáo là phương thuốc thần kỳ có thể chữa bách bệnh. Quảng cáo thực phẩm chức năng như thuốc chữa bệnh viêm khớp, bệnh tim, suy giảm trí nhớ, ung thư và các bệnh mãn tính nghiêm trọng khác không chỉ là hành vi đi ngược đạo đức mà còn là phạm pháp. Theo góc nhìn của tôi, khi được sử dụng một cách thông minh và cá nhân hóa, tương tự như chế độ ăn của bạn, thực phẩm bổ sung có thể góp phần tạo ra một lối sống lành mạnh. Giống như thức ăn, các chất bổ sung dinh dưỡng không phải lúc nào cũng có tác dụng như nhau đối với tất cả mọi người. Mỗi vitamin, khoáng chất và thảo mộc đều đóng một vai trò nhất định trong cơ thể bạn.
Bạn có thể chưa từng nghe tới thuật ngữ phytochemical , hay hóa thực vật. Khoa học hiện đại đã phát hiện ra nhiều phytochemical, được tìm thấy trong thảo mộc hoặc cỏ dại, là nguồn cung cấp các hợp chất sinh học có nồng độ cao. Nhiều phytochemical – mà tôi hay gọi là thực phẩm cô đặc – đóng vai trò như chất chống oxy hóa và một số chất còn có hiệu quả hơn gấp nhiều lần so với các vitamin. Điều thú vị là không giống như vitamin, phytochemical chống oxy hóa có mức độ chuyên biệt khá cao (chúng ưa thích một số mô nhất định). Ví dụ, cây kế sữa (milk thistle – Silybum marianum) và nghệ (Curcuma longa) đều có khả năng chống oxy hóa hơn hàng trăm lần so với vitamin E, và chúng hoạt động mạnh trên các mô ở gan. Các thảo dược này rất có lợi đối với các rối loạn như viêm gan và xơ gan. Sức khỏe của vi khuẩn đường ruột cũng có thể được tăng cường nhờ prebiotics và probiotics (các vi sinh vật hữu ích trong đường ruột), có trong thực phẩm và một số hóa thực vật – đặc biệt là những sản phẩm phù hợp với nhóm máu của bạn.
Bổ sung các vitamin, khoáng chất và phytochemical sẽ làm hoàn thiện chế độ dinh dưỡng dành riêng cho bạn.
MỐI LIÊN HỆ GIỮA CĂNG THẲNG VÀ TẬP THỂ DỤCKhông chỉ thực phẩm bạn ăn hằng ngày quyết định sức khỏe của bạn. Cách cơ thể bạn sử dụng các chất dinh dưỡng cũng có thể ảnh hưởng tốt hay xấu đến tình trạng sức khỏe. Đó là khi cơ thể phải đối mặt với căng thẳng. Khái niệm căng thẳng rất nổi bật trong xã hội hiện đại. Chúng ta thường nghe mọi người than phiền: “Tôi căng thẳng quá” hay “Vấn đề của tôi là gặp quá nhiều căng thẳng”. Sự thật là căng thẳng quá mức có liên quan đến nhiều bệnh tật. Tuy nhiên, ít người nhận ra rằng không phải sự căng thẳng mà chính cách chúng ta phản ứng lại với căng thẳng từ môi trường làm suy giảm hệ thống miễn dịch của chúng ta và dẫn đến các bệnh tật. Từ khi loài người mới hình thành, chúng ta vẫn phản ứng lại với căng thẳng theo một cách giống nhau. Nó được gây ra bởi một phản ứng hóa học tự nhiên khi cơ thể nhận thấy sự nguy hiểm. Cách tốt nhất để giải thích phản ứng này là hình dung cách cơ thể phản ứng lại với căng thẳng.
Hãy thử tưởng tượng: Bạn là một người sống trong xã hội săn bắn-hái lượm. Màn đêm buông xuống, bạn đang tận hưởng giấc ngủ an lành. Đột nhiên, một con vật to lớn xuất hiện. Liệu bạn có muốn nhanh tay với lấy vũ khí và cố gắng chiến đấu? Hay bạn sẽ quay đi và chạy thật nhanh để bảo vệ mạng sống của mình?
Phản ứng của cơ thể với sự căng thẳng đã được phát triển và hoàn thiện qua hàng ngàn năm. Đó là một phản xạ bản năng, cơ chế sinh tồn của loài người chúng ta để đối phó với các tình huống nguy hiểm chết người. Khi cơ thể cảm nhận bất kỳ sự nguy hiểm nào, chúng ta sẽ khởi động phản ứng chống-trả-hay- bỏ-chạy. Chúng ta sẽ đương đầu với khó khăn hoặc chạy trốn khỏi nó – về cả mặt tinh thần hay thể chất.
Bây giờ hãy tưởng tượng một tình huống khác: Bạn đang bận rộn làm việc trong văn phòng ở công ty kinh doanh cổ phiếu. Điện thoại đổ chuông liên tục, đồng nghiệp của bạn trì trệ và không hề nhiệt tình giúp đỡ, ngày càng nhiều việc đổ xuống đầu bạn. Cuối cùng, như một giọt nước tràn ly, bạn vừa thấy thông báo rằng tuần tới sẽ có một vài nhân viên bị đuổi việc.
Tình huống đầu tiên nêu bật phản ứng của con người thời nguyên thủy với căng thẳng. Nó được tạo ra bởi một lượng lớn các chất hóa học còn gọi là catecholamine, khiến tuyến thượng thận hoạt động mạnh hơn bình thường. Nhịp tim của bạn tăng nhanh.
Lượng oxy lớn tràn vào hai lá phổi để tiếp nhiên liệu đến các cơ bắp của bạn. Lượng đường trong máu tăng vọt để cung cấp thêm năng lượng cho cơ thể. Hệ tiêu hóa hoạt động chậm lại. Mồ hôi đổ khắp cơ thể. Tất cả những phản ứng sinh học này xảy ra trong tức khắc sau khi cơ thể được kích hoạt bởi căng thẳng. Chúng chuẩn bị cho bạn – tương tự như cách nó chuẩn bị cho người xưa chống trả hay bỏ chạy khi gặp thú dữ. Sự thay đổi dữ dội về mặt sinh học giúp cơ thể phản ứng ngay lập tức với nguy hiểm. Tuy nhiên, giống như một cơn lốc xoáy, nó vụt qua rất nhanh. Điều này tốt vì những phản ứng đó không có lợi về mặt lâu dài.
Khi nguy hiểm qua đi, cơ thể bạn bắt đầu thay đổi trở lại. Bạn trở nên bình tĩnh hơn và tự hồi phục sau khi cơ thể sản sinh rất nhiều nội tiết tố. Và khi đó, nếu nguyên nhân gây ra căng thẳng đã không còn, tất cả những phản ứng này biến mất và mọi thứ bình thường trở lại, hòa hợp với hệ thống phức tạp của cơ thể. Nếu tác nhân gây ra căng thẳng vẫn chưa được giải quyết, khả năng đối phó với căng thẳng của cơ thể sẽ dần cạn kiệt và các hệ thống trong cơ thể cuối cùng sẽ ngừng hoạt động.
Tình huống thứ hai lại hoàn toàn khác, bởi nó liên quan đến căng thẳng kéo dài. Không giống như cơn sóng ào ạt gây ra phản ứng chống-trả-hay-bỏ-chạy, loại căng thẳng này ở mức độ thấp hơn nhưng dai dẳng. Đây là căng thẳng thường gặp ở xã hội hiện đại, và nó tạo ra một phản ứng hóa học khác. Không giống như phản ứng chống-trả-hay-bỏ-chạy ở thời tiền sử sản sinh một lượng lớn catecholamine, loại căng thẳng thứ hai này tạo nên phản ứng hóa học chậm hơn và xoay quanh hormone cortisol. Hormone này được tiết ra từ tuyến thượng thận theo chu kỳ tự nhiên và có liên quan đến đồng hồ sinh học của cơ thể (nhịp sinh học). Trong những tình huống căng thẳng, cortisol kích thích sự hình thành glucose từ glycogen dự trữ trong gan. Cortisol cũng ngăn chặn sự lưu chuyển của glucose vào các tế bào. Tất cả điều này có nghĩa là với mức cortisol cao, bạn sẽ có khá nhiều glucose tự do vận chuyển trong máu. Điều này sẽ có lợi khi bạn phải chạy thoát khỏi một con sư tử đang đói khát. Thế nhưng nó lại không hẳn là giải pháp tốt nhất khi phải đối mặt với căng thẳng trong cuộc sống hằng ngày.
Không giống như tổ tiên của chúng ta, những người phải đối mặt với những căng thẳng đột ngột, chẳng hạn như mối đe dọa từ những kẻ săn mồi hay nạn đói, giờ đây chúng ta đang sống trong môi trường áp lực cao với nhịp sống nhanh, thường tạo ra những căng thẳng kéo dài. Mặc dù có thể sự căng thẳng ở xã hội hiện đại ít nghiêm trọng hơn so với tổ tiên của chúng ta, việc căng thẳng liên tục dai dẳng tạo nên những hậu quả tệ hơn xưa nhiều. Các chuyên gia thường nhận định rằng sự căng thẳng ở xã hội hiện đại và các bệnh có liên quan đến cơ thể, tâm trí và tinh thần đều bị ảnh hưởng bởi tác động của nền văn hóa công nghiệp và lối sống đi ngược lại với tự nhiên.
Vậy hậu quả là gì? Các bệnh liên quan đến căng thẳng tạo nên 50-80% các bệnh ở xã hội hiện đại. Chúng ta biết sức khỏe tinh thần có ảnh hưởng mạnh mẽ đến thể chất và ngược lại. Phạm vi của những ảnh hưởng qua lại này vẫn đang được nghiên cứu sâu hơn. Sự căng thẳng và mối liên hệ giữa tinh thần – thể chất có thể làm một số bệnh trở nên trầm trọng hơn, bao gồm loét dạ dày, tăng huyết áp, bệnh tim, đau nửa đầu, viêm khớp và các bệnh viêm khác, hen suyễn và các bệnh về đường hô hấp khác, mất ngủ và các chứng rối loạn giấc ngủ khác, chán ăn và các chứng rối loạn ăn uống khác, cũng như một loạt các vấn đề về da từ phát ban đến herpes hay từ bệnh chàm đến vẩy nến. Căng thẳng có thể gây hại đến hệ miễn dịch, khiến cơ thể có nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng cơ hội.
Phản ứng của cơ thể với căng thẳng có mối liên quan mật thiết đến nhóm máu của bạn.
CATECHOLAMINE: CĂNG THẲNG NGẮN HẠNCác nghiên cứu đã chỉ ra rằng nhóm máu O có phản ứng căng thẳng tập trung xoay quanh chống-trả-hay-bỏ-chạy. Lý do ẩn sau đó khá phức tạp nên tôi sẽ giải thích một cách đơn giản. Dopamine là một chất dẫn truyền thần kinh chính sản sinh từ não bộ, đóng vai trò quan trọng như một chất truyền tin hóa học và yếu tố trung tâm đối với hệ thống tưởng thưởng trong não bộ. Phần lớn các phần thưởng có thể tăng lượng dopamine trong não và nhiều thuốc gây nghiện làm tăng mức độ và hoạt động của dopamine. Dopamine có thể chuyển hóa thành chất dẫn truyền thần kinh khác, được gọi là norepinephrine (hay noradrenaline), bởi enzyme dopamine beta-hydroxylase (DBH).
Bạn có thể hình dung hai xô nước, một xô cao và một xô thấp hơn được kết nối bằng một ống nước. Xô nước cao hơn là dopamine, xô nước thấp hơn là norepinephrine và chiếc ống kết nối giữa hai xô này chính là DBH. Nếu bạn thuộc nhóm máu O, bạn sẽ có một ống rất, rất lớn (có lượng DBH rất cao), có nghĩa là khi gặp căng thẳng, rất nhiều dopamine sẽ chảy từ xô cao hơn vào xô thấp hơn (norepinephrine). Dopamine có xu hướng làm chúng ta hạnh phúc và hài lòng, trong khi norepinephrine có thể gây ra sự lo lắng và chuẩn bị cho phản ứng chống-trả-hay-bỏ- chạy. Một lượng lớn norpinephrine được sản sinh ở ruột, nơi mà quá nhiều norepinephrine có thể làm gián đoạn quá trình tiêu hóa, đồng hóa và ảnh hưởng đến sự cân bằng của hệ vi sinh vật.
Do đó ngay cả khi bị căng thẳng nhẹ, nhóm máu O cũng sẽ gặp nhiều khó khăn để duy trì lượng dopamine và giảm norepinephrine. May mắn thay, điều này có thể khắc phục được nhờ lối sống và thói quen ăn uống. Ví dụ, việc tập thể dục mạnh mẽ và chế độ ăn giàu protein có xu hướng ngăn chặn DBH và thu hẹp chiếc ống này lại một chút. Trái lại, lúa mì có khả năng khiến cho ống trở nên rộng hơn, rút cạn dopamine và làm cho xô chứa norepinephrine trở nên tràn đầy.
Mức catecholamine cao hơn có thể làm tăng cảm giác tức giận và hung hăng, có lẽ điều này giải thích tại sao “những hành động mang tính điển hình của nhóm máu A” thực chất lại có liên quan đến nhóm máu O nhiều hơn.
Luôn ở giữa cán cân, thật thú vị khi để ý rằng nhóm máu B có vẻ như có ít DBH (chiếc ống hẹp hơn kết nối giữa dopamine và norepinephrine). Do đó, họ có thể duy trì lượng dopamine một cách dễ dàng hơn, lý giải tại sao nhóm máu B thường có khả năng giữ bình tĩnh tốt hơn.
CORTISOL: CĂNG THẲNG KÉO DÀIBạn sẽ phải kinh ngạc khi tìm hiểu các phương thức mà các nhà khoa học sử dụng để nghiên cứu sự căng thẳng trên các đối tượng tham gia. Trong một nghiên cứu đo lượng cortisol khi căng thẳng, các đối tượng được yêu cầu phải thử sao chép văn bản trong khi nhìn vào chữ của họ qua gương, đồng thời phải nghe băng ghi âm tiếng trẻ em khóc được bật liên hồi. Khi so sánh kết quả giữa các nhóm máu, họ đã có một khám phá thú vị. Các đối tượng thuộc nhóm máu O (và ở mức độ thấp hơn cả nhóm máu AB) có mức độ tăng cortisol đột biến lúc đầu, theo sau là sự sụt giảm nhanh chóng. Mặt khác, nhóm máu A và nhóm máu B lại có mức đỉnh cortisol thấp hơn nhưng lại tăng dần một cách liên tục.
Như chúng ta đã thấy, phản ứng cortisol kéo dài rất nguy hiểm và tôi sẽ đưa ra một ví dụ đơn giản để giải thích cho điều này. Với một người gặp tai nạn xe máy dẫn đến chấn thương sọ não, thường thì khi ở phòng cấp cứu, bệnh nhân sẽ được truyền một lượng corticosteroid liều cực kỳ cao để giảm nhẹ phản ứng viêm ở não. Nghịch lý thay, liều lượng steroid rất cao này hầu như không có tác dụng phụ vì nó chỉ được truyền trong thời gian ngắn. Mặt khác, tất cả những tác dụng phụ của thuốc cortisone – ức chế miễn dịch, tăng cân và các bệnh tim mạch – thường được bắt gặp sau khi bạn đã dùng cortisone liều thấp trong một khoảng thời gian rất dài. Một phương pháp điều trị có tác dụng chữa lành trong thời gian ngắn nhưng lại có hại khi sử dụng lâu dài.
Đây là điều xảy ra khi điều trị với cortisol. Mức tăng vọt trong chốc lát có thể chấp nhận được, thậm chí còn có thể có lợi. Mức độ cortisol tăng cao kéo dài có thể dẫn đến các vấn đề về chuyển hóa, miễn dịch, ảnh hưởng giấc ngủ và tác động lên rất nhiều hoạt động của các gen trong cơ thể. Đây là vấn đề thực sự với nhóm máu A, do họ có nguy cơ cao hơn đối với các bệnh tim mạch và vấn đề liên quan đến khả năng miễn dịch. Nếu bạn thuộc nhóm máu A và có vấn đề với quá trình trao đổi chất cùng với rối loạn giấc ngủ, có khả năng nguyên do đằng sau chính là ở mức cortisol trong cơ thể. Thật may là thói quen sống và chế độ ăn có thể giúp bạn kiểm soát điều này. Có lẽ cách tiếp cận đơn giản nhất là bắt đầu tập yoga hoặc thái cực quyền (tai chi). Cả hai đều có tác dụng giảm lượng cortisol đã được chứng minh qua những nghiên cứu đáng tin cậy.
Nhiều phản ứng bên trong cơ thể chúng ta khi gặp căng thẳng bắt nguồn từ thời xa xưa – những áp lực từ môi trường định hình đặc điểm trao đổi chất ở các nhóm máu khác nhau. Những thay đổi địa lý, khí hậu và chế độ ăn in sâu vào bộ nhớ hóa sinh của mỗi nhóm máu và đến cả ngày nay có thể xác định cách cơ thể phản ứng với căng thẳng. Mặc dù mỗi chúng ta phản ứng với căng thẳng theo một cách riêng nhưng không ai tránh được tác động của nó, đặc biệt là khi căng thẳng kéo dài và không mong muốn. Không phải tất cả căng thẳng đều có hại cho bạn. Một số áp lực nhất định, chẳng hạn như hoạt động thể chất hay sáng tạo, tạo ra trạng thái dễ chịu mà cơ thể cảm nhận như một trải nghiệm đáng tận hưởng, giúp đẩy mạnh sức khỏe tinh thần hoặc thể chất.
Chế độ Dinh dưỡng theo Nhóm máu sẽ mô tả xu hướng căng thẳng của từng nhóm máu, cùng với khuyến nghị các bài tập thể dục để biến căng thẳng thành một động lực tích cực. Yếu tố này đóng vai trò bổ sung quan trọng cho chế độ dinh dưỡng của bạn.
CÂU HỎI VỀ TÍNH CÁCHVới tất cả các mối liên kết cơ bản, không bất ngờ khi mọi người có thể suy đoán sự ảnh hưởng của nhóm máu lên các đặc điểm như tính cách, thái độ và hành vi.
Từ lâu chúng ta đã quen với ý kiến rằng một số đặc điểm di truyền, thói quen, tính cách và sở thích được hình thành từ cấu tạo gen, tuy vậy chúng ta chỉ mới bắt đầu tìm hiểu kiến thức khoa học đằng sau sự kế thừa di truyền này. Tính cách là sự pha trộn giữa tự nhiên và nuôi dưỡng mà có lẽ môi trường nuôi dưỡng, giáo dục có ảnh hưởng nhiều hơn cả.
Mặc dù có nhiều nghiên cứu đã liên kết nhóm máu với các đặc điểm tính cách, hầu hết chúng đều là các nghiên cứu khá cũ, không thật sự đáng tin cậy và có xu hướng nghiêng về những thành kiến phổ biến trong khoảng thời gian đó – điển hình là những năm 1950-1960. Tuy nhiên, sự liên kết này vẫn khiến chúng ta tò mò vì nó phần nào giải thích cho mối liên hệ giữa những gì xảy ra ở cấp độ tế bào và xu hướng tinh thần, thể chất và tính cách thể hiện qua từng nhóm máu. Chắc chắn phải có một mối liên hệ nào đó giữa các khác biệt chúng ta đã biết về mặt hóa học trong cách các nhóm máu đối mặt với căng thẳng và tính cách. Ví dụ, mức cortisol cao có liên quan đến chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế (obsessive-compulsive disorder OCD), thường gặp hơn ở nhóm máu A. Trầm cảm (cả đơn cực và lưỡng cực) đều phần nào có liên quan đến lượng dopamine thấp và được chứng minh là khá phổ biến ở nhóm máu O.
Người Nhật Bản có niềm tin mãnh liệt rằng tính cách được định hình bởi nhóm máu. Phân tích nhóm máu hay còn gọi là ketsuekigata là một ngành kinh doanh nghiêm túc ở Nhật Bản. Các nhà tuyển dụng sử dụng nó để tìm ứng viên thích hợp, các nhà nghiên cứu thị trường dựa vào nó để dự đoán thói quen mua sắm của khách hành và rất nhiều người cũng áp dụng phân tích tính cách qua nhóm máu để chọn bạn bè, người yêu và bạn đời. Các máy bán hàng tự động cung cấp dịch vụ phân tích nhóm máu tại chỗ và khá phổ biến ở các ga tàu, cửa hàng bách hóa, nhà hàng và các địa điểm công cộng khác. Thậm chí ở Nhật còn có một Tổ chức ABO được đánh giá khá cao, chuyên giúp đỡ các cá nhân và tổ chức đưa ra các quyết định đúng đắn, phù hợp với nhóm máu.
Người đi đầu trong lĩnh vực kết nối nhóm máu và tính cách là ông Toshitaka Nomi, cha của Tokisha là người đầu tiên đi tiên phong xây dựng lý thuyết này. Năm 1980, Nomi và Alexander Besher đã xuất bản cuốn sách You Are Your Blood Type (Nhóm máu tạo nên con người bạn) và bán được hàng triệu bản ở Nhật. Cuốn sách phân tích tính cách và đưa ra gợi ý cho các nhóm máu khác nhau – đi sâu vào giải thích công việc nào phù hợp nhất với bạn, bạn nên kết hôn với ai và những hậu quả tồi tệ sẽ xảy đến nếu bạn không nghe theo những lời khuyên này.
Những cuốn sách phân tích tính cách qua nhóm máu có thể dành để đọc cho vui – cũng giống như chiêm tinh học, số học hoặc các phương pháp khác để tìm ra vị trí của bạn giữa thế giới vô định này. Tuy nhiên, tôi nghĩ hầu hết các lời khuyên trong cuốn sách đó không thể tin theo hoàn toàn. Tôi không tin là bạn có thể chọn tri kỉ hay người yêu chỉ dựa trên nhóm máu. Tôi thuộc nhóm máu A và tôi có một tình yêu sâu đậm với vợ tôi, Martha, người có nhóm máu O. Tôi sẽ rất khó chịu khi nghĩ rằng chúng tôi đã có thể không đến được với nhau chỉ bởi vì sự không tương thích về mặt ngoại cảm giữa hai nhóm máu. Chúng tôi vẫn đang chung sống hòa thuận, mặc dù đôi khi đến bữa ăn có thể hơi hỗn loạn.
Vậy giá trị của những mối liên kết giữa nhóm máu với tính cách là gì và tại sao tôi lại đưa nó vào đây? Câu trả lời rất đơn giản. Mặc dù tôi nghĩ sự phân tích nhóm máu ketsuekigata của người Nhật khá cực đoan, tôi không thể phủ nhận rằng có một sự thật thiết yếu đằng sau mối liên hệ giữa sự khác biệt trong sinh lý học và các đặc điểm tính cách của chúng ta. Các nhà khoa học và bác sĩ thời hiện đại rõ ràng đã thừa nhận sự tồn tại của mối liên hệ sinh học giữa tâm trí và cơ thể. Chúng ta đã giải thích mối liên hệ giữa nhóm máu và cách phản ứng với căng thẳng ở phần trước của chương này. Quan niệm nhóm máu có thể liên quan đến tính cách của bạn không thực sự quá xa lạ. Thật vậy, nếu bạn tìm hiểu về từng nhóm máu, bạn sẽ thấy một đặc điểm tính cách riêng biệt nổi lên từ sự kế thừa những thế mạnh của tổ tiên chúng ta. Có lẽ đây chỉ là một cách khác để bạn phát huy những điểm mạnh đó.
Hiện chưa có đủ bằng chứng cụ thể để đưa ra kết luận xác đáng về việc sử dụng nhóm máu để xác định tính cách nhưng vẫn còn cả một kho tàng thông tin đang chờ được khai phá. Ví dụ, một biến thể gen còn gọi là COMT (catechol-O-methyltransferase) dường như có liên quan đến sự khác biệt nổi bật về mặt tính cách và thậm chí còn ảnh hưởng đến việc liệu cơ thể có trải nghiệm hiệu ứng giả dược (placebo). COMT có một số liên kết với gen ABO, vì vậy có lẽ kết luận cuối cùng vẫn sẽ lưu lại mối quan hệ giữa nhóm máu và tính cách.
Có thể trong thế kỷ này, chúng ta cuối cùng cũng sẽ giải thích được tất cả, vẽ nên tấm bản đồ hướng dẫn cách cơ thể có thể tự chuyển từ trạng thái này sang trạng thái khác. Nhưng có lẽ mọi chuyện không dễ dàng như vậy. Còn rất nhiều điều chúng ta chưa hiểu rõ, có những thứ ta không bao giờ hiểu được nhưng chúng ta vẫn có thể đưa ra suy luận, ngẫm nghĩ và xem xét nhiều giả thuyết. Đó là lý do vì sao loài người chúng ta phát triển trí thông minh đến vậy.
Những yếu tố này – chế độ dinh dưỡng, kiểm soát cân nặng, thực phẩm bổ sung, đối phó với căng thẳng và đặc điểm tính cách – góp phần quan trọng tạo nên Chế độ Dinh dưỡng theo Nhóm máu dành cho riêng bạn. Hãy tham khảo chúng một cách thường xuyên khi bạn bắt đầu làm quen với các đặc điểm cụ thể với nhóm máu của bạn.
Nhưng trước khi bạn đi xa hơn, còn một điều nữa tôi muốn khuyên bạn nếu bạn vẫn chưa có câu trả lời: Hãy đi tìm xem bạn thuộc nhóm máu gì nhé!