Chương XII
Cách Nunsthel một quãng ngắn có một cái ao, từ đầu mùa đông trở thành nơi trượt băng, và ở đó dân chúng Runsdorf và Nunsthel thường tụ tập để chơi. Bianca và Marysia đua tranh tài nghệ với bá tước Lendau và với Heinrich, anh chàng này bỗng trở nên hăng say môn thể thao mà từ trước tới nay anh không quan tâm.
Hôm sau buổi dạ hội tại dinh cơ đại công tước, Marysia, như đã thoả thuận với Laura, đi ra ao. Vì ít ngủ, cô vui lòng ở lại nhà nếu không làm cha cô lo lắng vì buổi sáng ông đã nhận thấy cặp mắt con gái thâm quầng.
Cô vừa xỏ chân vào giày trượt thì thấy xuất hiện bá tước Lendau cùng với Gultram và Helena. Ông Conrad Duntz và Heinrich tiến đến chào.
- Thưa bá tước, chị Bianca không đi à? - Laura từ trong miếu nhỏ xây cạnh ao đi ra hỏi.
- Thưa tiểu thư không, em gái tôi, sau buổi dạ hội đêm qua bị mệt nên ở nhà.
Bộ mặt đang vui vẻ của Heinrich bỗng nhiên tối sầm lại. Anh liền quay đi biểu diễn mấy vòng tròn với vẻ của một người phải hoàn thành một công việc nhọc nhằn chán ngắt. Marysia nói với bá tước đang ngồi xỏ giày:
- Laura kể lại rằng buổi dạ hội rất thành công.
- Hào nhoáng... nhưng vô cùng chán ngán! Trong khi nhảy với các bạn trẻ, ít nhiều phù phiếm và xa hoa, tôi nghĩ đến ông giáo và các con ông đang yên lành ngồi trước ngọn lửa đẹp, đọc sách, làm việc thuận hoà và vui vẻ biết bao... và tôi thèm muốn được như họ.
Trong giọng nói của ông có một âm điệu làm Marysia cảm động. Nhưng ông đã lầm, buổi dạ hội của ông, về tinh thần mà nói, sôi động hơn ông tưởng.
Bá tước giơ tay chỉ mặt ao trên đó có mấy bố con ông Duntz đang biểu diễn và nói:
- Hôm nay tiểu thư có vui lòng biểu diễn với tôi trên mặt hồ này không, nó bằng tất cả các sàn nhảy đánh xi bóng loáng trên thế giới đấy!
Cô đưa tay và bá tước nắm lấy. Hai người cùng lao trên mặt băng. Cả hai đều mềm dẻo nhịp nhàng và thanh tao. Họ hình thành một cặp tuyệt diệu và Laura lúc lướt qua phải thốt lên:
- Được thấy hai người cùng nhau biểu diễn là một thú vui thật sự!
Marysia cảm thấy bàn tay Walther hơi run run, rồi thấy ông kìm động tác lại và hai người như tiến hành một cuộc dạo chơi trên băng.
- Có lẽ cô sẽ vui lòng nếu biết được điều tôi vừa quyết định? - Bá tước bỗng nhiên cất tiếng nói. Marysia ngước nhìn ông dò hỏi. Ông nói tiếp. - Tôi có ý định đi học ngành y tại trường đại học y khoa ở Vienne.
Marysia không nén được một tiếng reo mừng:
- Vậy là ông đã hiểu! Đã bao lần tôi cầu Chúa...
Cô không nói nữa, hai má đỏ ửng, bối rối vì đã vô tình tiết lộ bí mật của những lời cô cầu nguyện cho bá tước Lendau một ngày kia hiểu được nghĩa vụ của mình.
Một ánh vui mừng lóe lên trong cặp mắt Walther. Ông cất giọng nghiêm nghị và run run vì xúc động mạnh:
- Nếu một ngày kia tôi trở thành một người hữu ích và tiến thân cho phận sự thiêng liêng của mình, tôi sẽ không bao giờ quên được nhờ ai mà tôi đã thoát được khỏi vũng lầy mà phong tục tập quán của chúng tôi đã buộc tôi phải chịu.
Hai người im lặng trượt với nhau một lúc nữa. Marysia cảm thấy lòng mình phập phồng một niềm vui sâu sắc. Và cô cảm thấy mặt trời mùa đông bỗng trở nên ấm áp hơn, cảnh tượng khốc liệt của rừng núi gần như tươi cười.
- Thế còn bá tước phu nhân... còn bà cô ông, sẽ nói thế nào về quyết định của ông? - Cô ngước mắt hỏi ông.
Cô thấy trán ông nhăn lại:
- Cho đến lúc này, các bà còn chưa biết. Sẽ gay go đấy! Tội nghiệp mẹ tôi! Suốt đời mẹ chỉ để gìn giữ phong tục ấy thế mà chỉ loáng một cái tôi đã đập vỡ tan nát. Còn về bà cô tôi, bà sẽ từ bỏ tôi... Tuy nhiên, cần phải như thế... cần phải như thế! Tôi có thể hy sinh cho họ khuynh hướng khẩn thiết của tôi. Nhưng còn hơn thế nữa, tôi còn phải cứu vớt tất cả người nhà tôi thoát khỏi cảnh suy sụp, tôi phải rời bỏ tình trạng tù đọng để ngăn chặn biến cố đang đe doạ chúng tôi. Hôm qua mẹ tôi đã nói hết cả nguồn cung cấp rồi, lại cần phải bán đi một thứ gì, một trong những đồ đạc của tổ tiên tôi đã mua sắm, mà bà muốn giữ để chứng giám cho dòng họ quý tộc cổ xưa của chúng tôi. Cứ như vậy, từng cái một sẽ ra đi, những đồ tàn dư ấy. Rồi sau sẽ ra sao? Thì rồi người ta sẽ bán nốt Runsdorf và những người nhà Lendau sẽ đi ăn mày trên dọc đường!
Ông cười chua chát và cay đắng rồi nói tiếp:
-... Kết thúc đẹp đẽ của một dòng họ cổ xưa! Tôi muốn tránh cho các em tôi một số phận như vậy, cho chính mẹ tôi nữa, bà sẽ đau khổ nhiều hơn tất cả chúng tôi! Nhưng cuộc tấn công sẽ rất mãnh liệt...
Lúc đó hai người gặp ông Conrad Duntz, ông hỏi họ:
- Ông có trông thấy Heinrich đâu không?
- Có phải anh ấy ở chỗ kia, bên cạnh hàng rào?
Đúng anh chàng ấy rồi. Trở lên bờ, anh ta đứng tì khuỷu tay lên hàng rào, nơi mùa xuân người ta nhốt đàn cừu. Anh có vẻ mệt mỏi, mơ mộng, trán nhăn lại.
- Heinrich!
Anh chàng giật mình vì tiếng gọi thật to ấy.
- Thưa ba, con không nghe thấy tiếng ba đến!
Ông giám thủ nắm lấy cánh tay con trai, mắt ông long lanh một niềm xúc động đau đớn, nhìn xoáy vào mắt con trai:
- Heinrich! Kẻ điên rồ khốn khổ! Có bao giờ con nghĩ đến một việc như thế không? Vậy con không biết rằng điều gì đang chờ con nếu con dám...
- Có, con biết! - Heinrich buồn rầu nói. - Vì thế con đau khổ... vô hy vọng.
Ông Conrad Duntz nắm lấy hai bàn tay con trai ép chặt chúng vào tay ông:
- Heinrich, con! Đã đến thế rồi sao? Con cũng nhìn cao thế sao? Lẽ ra ba phải dè chừng... nhớ lại quá khứ. Cái điên rồ của người cha lại xuất hiện ở người con. Những người Lendau đối với chúng ta bao giờ cũng sầu thảm! - Một ánh lửa tức giận lóe trong cặp mắt ông. Ông đặt một bàn tay nặng nề lên vai con trai và nói tiếp. - Cần phải quên đi con ạ!
Một tiếng thở dài thốt ra từ ngực người con trai.
- Ba biết cái giá ấy như thế nào! Ba con đã trải qua thử thách ấy... và con thấy có vì thế mà người ta chết đâu!
- Ba ạ, cô ta đang nghèo. Có thể một ngày kia...
- Không bao giờ, Heinrich, không bao giờ một người Lendau dù có phải đi ăn mày, cũng không chấp nhận một cuộc hôn nhân không đăng đối. Ba nhắc lại: cần phải quên đi. Mà cách cắt đứt những ảo tưởng ngoan cố ấy là lấy vợ!
Với một cử chỉ kháng nghị, người cha tiếp tục với giọng nói thân thiết và dịu dàng:
- Như vậy là rất hợp lý, đó là kinh nghiệm của ba. Phải, người ta còn có thể sung sướng, thấy không con, miễn là người ta có can đảm xua đuổi một kỷ niệm đau thương và vô dụng. Từ ngày có gia đình Lienkwicz đến, ba nghĩ là cô Marysia đã làm con thích... và về phần ba, ba sẵn sàng tuyên bố chấp thuận. Cô ấy xinh đẹp, tận tâm hết mức, thông minh cực kỳ... và cùng đẳng cấp với con.
Móng tay Heinrich bấm sâu vào gỗ hàng rào. Cuộc đấu tranh đang diễn ra trong tâm hồn ấy lộ rõ trên nét mặt bối rối. Nhưng người cha cũng đau khổ như người con mà ông đã chữa khỏi bằng sự xúc phạm. Ông nói tiếp:
- Càng sớm càng tốt con ạ! Cần phải khép kín ngay miệng viết thương lại, con yêu quý của ba ạ! Không nên chậm trễ với những luyến tiếc vô vọng. Con có thích tiểu thư Lienkwicz không?
- Con nói cũng như ba: cô ấy xinh đẹp lắm. Rất có thể nếu như con không biết nữ bá tước Bianca... Vâng, rất có thể... Tất nhiên con thích cô ấy hơn bất cứ cô nào khác.
- Có cần phải nói với ba cô ấy không?
Chàng trai cúi đầu, hai bàn tay run rẩy bấu chặt lấy hàng rào, khẽ trả lời:
- Vâng, ba nói có lý... cần phải can đảm nhìn vào sự thật, - giọng anh run lên và đau khổ. - Nếu như cô Marysia đồng ý, con sẽ là một người chồng tận tâm của cô. Con sẽ làm tất cả để mang lại hạnh phúc cho cô, và cuối cùng rất có thể bản thân con sẽ trở nên...
Hai bố con nhìn nhau một lúc với cùng một vẻ nhẫn nhục xót xa. Thế rồi đột nhiên Heinrich lao mình vào hai cánh tay bố. Ông ghì chặt con vào ngực, hôn lên trán con như thể Heinrich còn là một đứa trẻ.
Sau đó, không nói một câu, hai bố con đi về phía miếu.
Marysia và Walther đã trở lên bờ. Bá tước đã cởi bỏ giày trượt và sẵn sàng ra về. Đứng trước mặt Marysia, ông còn nói về quyết định của ông và nỗi buồn rầu nghĩ đến làm đau lòng người mẹ.
-... Tôi quay trở về Runsdorf nhưng tôi còn đợi ít nữa rồi mới nói, bởi vì lúc này bà đang ốm... Nếu như lời cầu nguyện của cô rất linh thiêng, tôi có dám xin cô cầu cho tôi một chút nữa không?
Niềm xúc động lại tô thắm thêm sắc hồng trên má Marysia. Cô sốt sắng đáp:
- Tất nhiên, tôi rất sẵn sàng!
Lúc ông giám thủ quay lại nhìn thấy hai người, sắc mặt ông lộ vẻ đau lòng.
Ông lẩm bẩm:
- Sao, họ cũng vậy à!
Bá tước Walther quay lại nhìn ông với nụ cười thân ái:
- Thưa ông Duntz, tôi xin phép đi về và để hai em tôi lại cho tiểu thư Lienkwicz đưa về sau.
Hai người bắt tay nhau. Khi bá tước đã đi xa, ông Conrad Duntz chỉ đôi giày trượt băng Marysia cầm ở tay:
- Sau khi người bạn chơi cự phách về rồi, cháu thôi không trượt băng nữa à?
Marysia nhìn ông hơi ngạc nhiên vì giọng nói ông đượm vẻ châm biếm:
- Thưa bác, ông bá tước không thể nào khéo léo bằng Heinrich và bằng bác được. Cả ba người đều là bậc thầy trong môn này. Nhưng hôm nay cháu hơi mệt, bây giờ cháu đến đánh bạn với bà Lehman để xin một tách cà phê.
- Lát nữa bác sẽ đến gặp cháu. Ở đàng kia bác trông thấy một người gác rừng mà bác muốn nói chuyện.
Marysia tiến đến miếu thờ. Trong một căn buồng nhỏ bày biện gọn ghẽ, bà cố vấn Lehman đang ngồi, bà cô của ông Conrad Duntz. Hàng năm bà thường đến Nunsthel ở mấy tháng, mọi người đều rất vui lòng vì bà là một bà già tươi vui niềm nở, tận tình với cháu. Đối với Marysia, bà có một cảm tình nồng nhiệt và ngược lại, Marysia cũng vậy. Thấy Marysia đến bà bỏ đồ đan xuống và hỏi:
- Cháu đến nghỉ phải không? Ngồi xuống kia. Cháu muốn rượu hay cà phê?
- Xin bà tách cà phê và để cháu tự phục vụ.
- Được thôi, cháu cứ việc. Thế nào, bá tước Lendau chả thấy dùng gì?
- Ông ấy có việc phải trở về Runsdorf.
- Quả nhiên hôm nay không thấy ông ấy ở lại lâu. Cháu trượt băng giỏi lắm, cả hai! Thấy thân hình mềm mại và cân đối của cháu, bà lại nhớ đến nữ bá tước trẻ tuổi Franzisca khi bà lướt trên mặt hồ, ăn mặc toàn đồ trắng, màu mà bà thích. Người ta có thể nói một con thiên nga tuyệt diệu... Phải, một con thiên nga đẹp tuyệt vời, một thứ chim quý tộc... và rất kiêu kỳ! Phải chiêm ngưỡng bà từ xa...
- Và ông Conrad Duntz cầu hôn bà ấy?
Bà cố vấn hơi giật mình ngạc nhiên.
- Cháu cũng biết à?
- Cháu chỉ đoán thôi... Tội nghiệp ông Duntz.
- Phải, phải, tội nghiệp Duntz của tôi! Nó đã phải chịu khổ biết bao! Trẻ thế, tốt thế, nhiệt tình thế, nó đã mơ giấc mơ điên rồ ấy! Gia đình Lendau biết ơn nó bằng cách chấp nhận nó làm bạn. Nữ bá tước Franzisca, mặc dù tính tình kiêu kỳ, nhưng lại tỏ ra thân mật và giản dị đối với nó. Bá tước Otto thường đến đây trượt băng với vợ và em gái, và họ gặp Conrad ở đây. Thế rồi đôi bạn trẻ chơi âm nhạc, cả hai đều có tài năng xuất chúng. Tôi không thể không khỏi rùng mình xúc cảm khi nói đến cách của hai người biểu diễn bản sonat của Beethven. Tôi đến với Conrad như người mẹ, tôi đoán biết những gì diễn ra trong tâm hồn nó. Tôi bảo nó: "Cháu ạ, cháu như thế là điên rồi đấy! Hãy coi chừng, Franzisca quá cao đối với cháu." Nhưng tin tưởng vào tuổi trẻ đẹp, thông minh, Conrad trả lời tôi: "Gia đình Lendau đã phá sản một nửa rồi, cháu biết. Họ phải suy nghĩ lại chứ! Cháu xuất thân bình dân đã lâu đời, có nhiều quan hệ với giới quý tộc. Nếu cô ấy yêu cháu, cô ấy sẽ vượt qua kiểu hôn nhân không đăng đối bởi vì cô ấy rất thông minh, tâm hồn tuyệt diệu." Và một hôm, trong lúc đôi bạn trẻ đang cùng nhau trượt băng ở đây, Conrad tội nghiệp của tôi đã tỏ lời cầu hôn. Nó liền trông thấy bộ mặt đang tươi cười niềm nở, biến thành tái mét như xác chết, rắn đanh như pho tượng đá. Những lời nói cao ngạo, khinh khỉnh, xúc phạm trả lời nó. Những lời nói ấy như một ngọn giáo đâm thẳng vào trái tim trung thực, tế nhị hơn tất cả mọi cái khác. Tính kiêu ngạo mênh mông của tâm hồn người thiếu nữ lộ ra trước cặp mắt người đàn ông chân thành ấy, người dân bình thường ấy, đã dám ngước mắt nhìn một nữ bá tước Lendau. Bà ta buộc tội cháu tôi là tìm cách để được trả ơn. Thế là Conrad thẳng người lên, tỏ ra mình cũng có lòng tự hào của mình và nói những lời nghiêm khắc... Và nó bỏ đi. Từ đó hình như hai người không bao giờ gặp nhau nữa.
- Có đấy ạ, tối hôm qua.
- Tại dinh Đại công tước?
- Vâng, nhưng trước đó ở Runsdorf nữa!
Và Marysia kể lại câu chuyện tối qua. Bà cố vấn chấp hai tay vào nhau.
- Chính vì thế mà hôm nay tôi thấy hai người ủ rũ thế... Người ta còn nói là bà ta bao giờ cũng đẹp. Conrad chẳng bao giờ còn nói với tôi, nhưng tôi tin chắc là kỷ niệm đau đớn vẫn còn. Tuy nhiên ngoài tôi ra không ai biết là nó đau khổ. Nó là người đàn ông can đảm nhất. Bởi vì lòng can đảm đương đầu với cuộc đấu tranh về thể xác, ngay cả với cái chết nữa, có nghĩa lý gì so với kẻ chịu đựng mà không sờn lòng những thử thách về tinh thần, những cào xé trong cõi lòng, những đớn đau khi tỉnh mộng? Ôi, Conrad của tôi cao thượng làm sao! Vậy là bà Franzisca Lendau ấy không hiểu gì về trái tim thanh tao của cháu nên mới dám phỉ báng cháu như vậy?... Tiểu thư Marysia, tôi cho là con người ấy không xứng đáng với nó... vì không có tâm hồn...
- Có đấy ạ! Cũng có một tâm hồn tốt, cao cả, nhưng bị tính kiêu kỳ khuất phục. Cháu cho là nó cũng đau khổ, đau khổ suốt đời... - Im lặng một lúc rồi Marysia lại nói vẻ trầm tư. - Cháu tưởng tượng là ông Conrad cũng đã được trả thù mà không biết, bởi cuộc đấu tranh với bản thân mà bà ấy phải chịu đựng.
Lúc đó ông giám thủ và Heinrich bước vào, sau đó là Laura và những đứa bé. Các cô thiếu nữ dùng cà phê và câu chuyện bắt đầu nhưng kém sôi nổi vì anh chàng Heinrich vui tính lại gần như câm lặng, và cha anh cố gắng xua tan mọi ưu tư.
Sau đó tất cả mọi người đều trở về Nunsthel. Còn Marysia từ giã gia đình Duntz trở về Runsdorf cùng với hai anh em nhà Lendau. Theo đề nghị của họ, cô tiến vào con đường đi qua biệt thự Hồng. Cảnh thung lũng phủ toàn tuyết trắng rất hấp dẫn đối với Helena. Còn đối với cậu thiếu niên Gultram, cảnh tượng nhà máy cưa hoàn chỉnh mới xây dựng ở đây làm cậu thích, bộ óc non trẻ ấy say mê khoa học.
Hai thiếu nữ đi trước Marysia. Cô tiến lên chậm chạp và trầm tư suy nghĩ, vừa buồn vừa vui. Bỗng nhiên vô tình quay đầu nhìn sang phía trái, cô trông thấy cách cô mấy bước một người đàn ông đứng tựa vào một thân cây, mặt quay về phía biệt thự Hồng mà ở chỗ này chỉ nhìn thấy bóng dáng của nó. Đó là người lạ mặt trước đây đã tấn công bá tước và làm bị thương bàn tay Marysia, Hans Muller con trai bà lão Louisa, như Conrad Duntz đã nghĩ. Sau khi được bác sĩ Berdeck chữa khỏi, bị truy tố trước toà. Tại đó hắn đã đơn giản khai là có một mối thù phải trả đối với một thành viên của gia đình Lendau, và không tìm được cơ hội tiến hành, hắn đã lao vào vị bá tước trẻ vì ông ta cùng với họ...
Đến đây, Hans ngoan cố không chịu cho biết lý do thù hận. Hắn nói thêm: "Tôi hối hận rồi. Đây là tội ác đầu tiên của tôi. Các người thấy đấy, tôi đói, tôi chết vì khổ sở, và từ ít lâu nay tôi thấy người ta mở lòng từ thiện đối với mẹ tôi. Ở Nunsthel, bá tước đã tỏ ra là người rất nhân đạo làm tôi thấy ân hận! Vâng, tôi ân hận việc tôi đã làm và nhận thấy xứng đáng bị trừng trị."
Lời thú nhận đó, thái độ hối lỗi của bị cáo cộng với can thiệp của bá tước Lendau và Conrad Duntz, có ảnh hưởng tốt với các vị quan toà. Hans ngạc nhiên thấy mình được trắng án.
Hắn cảm động nói với bá tước và ông giám thủ:
- Chính nhờ các ông tôi mới được thế này. Tôi sẽ không bao giờ quên ơn. Bây giờ tôi xin mạnh dạn đề nghị với các ông một việc: hãy giúp đỡ tôi trở thành một người lương thiện.
Lời đề nghị có tính xây dựng ấy lập tức được vui lòng chấp nhận. Trong những cuộc đến thăm con người nghèo khổ ấy, hai ông nhận thấy ở hắn có một tâm hồn lạc lõng, chán đời, nhưng căn bản vẫn là thực thà thẳng thắn. Dần dần, những khuyến khích, những chăm sóc tận tình, lòng trắc ẩn vô bờ đã làm cho trái tim cứng rắn ấy phải mềm mại, hối hận tăng thêm.
Khi Muller gặp lại Marysia, hắn tận tình xin thứ lỗi, cô gái phải mủi lòng rơi lệ.
Bây giờ hắn ở trong lều mẹ hắn và ông giám thủ đã giao cho hắn một công việc đủ để nuôi sống hai mẹ con. Người ta không thể nào tìm thấy trong khắp miền đó một người đàn ông ôn hoà hơn, chăm chỉ hơn và một người con trai hiếu thảo hơn. Bà lão Louisa đã mất sau khi Hans trở về được hai tháng, và đã được Marysia và anh em Laura chăm sóc tận tình. Không nhiều lời, Hans đã tỏ lòng biết ơn với tất cả mọi người.
- Thế nào, anh Hans Muller?
Trông thấy cô, nét mặt hắn bỗng thay đổi đột ngột. Vẻ hằn học nhìn trừng trừng vào biệt thự không còn nữa. Hắn trả lời:
- Cám ơn tiểu thư, rất tốt ạ!
- Anh đang chiêm ngưỡng biệt thự Hồng trong cảnh đẹp tuyết phủ phải không?
Bộ mặt cứng rắn bỗng nhăn lại, cặp mắt xanh tái nảy lửa. Hắn nghẹn ngào trả lời:
- Tôi chiêm ngưỡng à? Không, tôi nhớ lại... hồi mười lăm tuổi tôi đã hầu hạ ở đây như một thằng hầu. Quận chúa Olgoff vừa ở nước Áo về, bà thấy tôi dễ thương với những mớ tóc hung, khuôn mặt nhỏ nhắn, trắng trẻo như con gái. Bà già xấu xí ấy muốn là tất cả xung quanh mình đều phải đẹp, người và vật. Bà muốn mượn tôi vào làm việc. Bố mẹ tôi vội vã nhận lời, và tôi đến biệt thự. Người ta cấp cho tôi một chứng minh lộng lẫy, người ta dạy bảo tôi làm việc với những cú đánh ác liệt của bọn đầy tớ, chúng ghen tức tôi được sự ưu đãi của bà quận chúa, còn chúng bị bà trừng phạt không thương hại. Tính tôi thích độc lập và hơi kiêu hãnh. Tôi luyến tiếc khu rừng của tôi và ngày càng thù ghét người đàn bà hống hách đối xử với tôi như một thứ nô lệ. Một hôm bà đánh tôi đến bật máu bởi vì tôi đã vô ý đốt cháy một tờ giấy rơi trong phòng khách. Phải, quận chúa Luba chẳng nhân từ chút nào, những kẻ khác cũng thấy thế, - đến đây Hans nở một nụ cười chua chát. - Tôi trốn khỏi biệt thự. Bố mẹ giữ tôi ở nhà nhưng không dám phàn nàn gì vì bà quận chúa thế lực lắm. Còn tôi, tôi giữ trong lòng một mối hận thù không tên đối với cả bạn quý tộc giàu có. Tôi chỉ mong báo được thù nhưng không muốn gây tác hại cho bố mẹ, những người rất tốt nhưng nhút nhát. Thế là để dứt bỏ ý định đó, tôi chạy trốn. Người ta kết tội tôi là bất hiếu đối với bố mẹ. Nhưng chính vì bố mẹ mà tôi bỏ xứ sở. Cô thấy chưa, tôi không thể nhìn ngôi nhà kia mà trong đầu không nẩy nở hận thù. Và nếu trong ngần ấy năm trường, tôi là thằng khốn nạn, một thằng ma cà bông, chính là lỗi ở "mụ", - hắn nói và giơ nắm đấm về phía biệt thự.
- Hans, cần phải biết tha lỗi, nếu anh muốn Chúa tha lỗi cho mình...
- Tha lỗi cho nó? Cho mụ đàn bà không có tâm hồn ấy đã thản nhiên nghe tôi kêu gào đau đớn mà còn nói: "Đánh mạnh nữa vào!". Không đời nào! Ôi, không đời nào! Phải trả thù, vâng. Và phải nói là tôi đã nắm được cách trả thù, tôi chỉ việc kể ra... nhưng vì có người cháu trai của mụ mà tôi chịu ơn, tôi không nói ra gì hết. Ôi, bất hạnh! - Hans gầm lên. - Nhưng trước khi chết, mẹ tôi đã nói với tôi, lúc đó bà tỉnh táo lắm. Mẹ tôi nói... Đây này, thưa tiểu thư, tôi xin nhắc lại để tiểu thư biết, tiểu thư sẽ cho biết tôi có nên nói ra hay không, đối với ngài bá tước...
Và cúi xuống Marysia, hắn nói một hồi. Cô tái mặt, cố nén một tiếng kêu khủng khiếp.
- Hans, không thể nói được đâu! - Marysia ấp úng.
- Mẹ tôi đã trông thấy hết. Mẹ tôi biết cách khẽ lẩn vào những xó tối. Bà chú ý nhất là đến cái hồ. Nhiều khi những ngày có trăng, bà ở lại rất muộn trong hành lang, nằm trên mặt sàn. Chính vì thế mà bà đã mắc bệnh. Tôi có thể nói được điều gì đã xảy ra cho bá tước Eberhanrd, chị hầu phòng trẻ tuổi và nữ bá tước Paola đã chết như thế nào, của cải của người mất tích ra sao...
Marysia nắm lấy bàn tay sần sùi của Hans:
- Hãy hứa với tôi, hãy thề với tôi là không bao giờ tố cáo... Tôi van anh!
- Tôi sẽ vì tiểu thư mà thực hiện... và với "ông ấy" nữa. Nhưng xin cho cô biết là cũng gay đấy. Tôi đã từng có lúc vui sướng thật khi nghe mẹ tôi kể lại tất cả... Nhưng thôi, tôi đã hứa rồi, tôi không thể nào làm khác được.
Hắn nhấc mũ chào và bước đi.
Marysia hai chân run run, đi lại chỗ hai đứa bé đang đứng đợi xa hơn. Cả hai em đều thốt lên một tiếng kêu kinh ngạc và lo lắng:
- Tại sao mặt chị tái mét đi như thế kia?
- Chị lạnh quá đấy, - Marysia nói và rùng mình. - Ta đi nhanh lên, các em!
- Hay là chúng ta vào nhà bà quận chúa để chị sưởi cho ấm...
Marysia cố lắm mới giữ được một cử chỉ ghê sợ:
- Ồ, thôi, mất thì giờ vô ích. Cứ đi nhanh lên khắc ấm và chỉ mười phút nữa là đến Runsdorf.
Thực tế là phải mất nhiều thời gian hơn ba chị em mới về đến cổng. Mở cổng ra ba chị em suýt va vào bác sĩ Berdeck.
- A, tiểu thư Lienkwicz!
Ông già bé nhỏ đang có vẻ kích động lắm. Marysia lo lắng hỏi:
- Thưa bác sĩ, có ai ốm chăng?
- Không... à nghĩa là có. Cần phải... - ông ngừng lại liếc mắt nhìn Gultram và Hélena. - Rồi tôi sẽ kể chuyện cho cô nghe. Đó là một vấn đề đào ngũ... đào ngũ không thể tưởng tượng được. Ai lại đang đường đường là một đấng quý tộc thượng hạng, nguyên vẹn lại muốn đến ngồi ghế nhà trường, để rồi trở thành... một người như tôi, Berdeck, một kẻ bình dân không hơn không kém!
Marysia hiểu ngay là bá tước Walther đã cho ông già biết ý định của mình. Cô cảm thấy trái tim cô đang thất bại bởi những phát hiện của Hans Muller, đột nhiên dãn ra cho một nỗi mừng vui. Cô trả lời một cách vững chắc:
- Người mà ông vừa nói chỉ thực hiện nghĩa vụ của mình. Và tôi cho đây là một tấm gương sáng ngời!
- Điên rồ! Người ta là một dòng họ riêng biệt, cô không thể phê phán được. Nhưng tôi mong rằng ông ta sẽ suy nghĩ lại và sẽ có những ý kiến trong sáng hơn.
Ông bác sĩ chào và bỏ đi, rõ ràng là bực mình với cô thiếu nữ đã có những phản kháng mà ông không thích.
Marysia tiếp tục bước đi với hai học trò. Mải mê trong óc những ý nghĩ không vui lắm, cô lại nghĩ đến điều Hans vừa cho cô biết, cô đi theo hai anh em mà không nhận ra là chúng đã đi theo con đường dài nhất. Vì vậy ba người tiến đến một chỗ đất lõm xuống giống như đáy một cái ao cũ. Vào những ngày trời đẹp, trẻ con thường ra đây chơi, nơi thú vị nhất trong khu vườn, hơi xa lâu đài.
- Chị Marysia nom kìa! - Gultram nói. - Tuyết tan hết cả rồi. Hôm qua chỗ này vẫn còn như mọi nơi. Ai có thể gây ra được như thế này?
Quả nhiên tất cả tuyết trong hõm đều đã biến đâu hết. Còn khắp nơi xung quanh vẫn còn nguyên lớp tuyết trắng xoá. Mặt đất chỗ ấy trông hơi láng bóng như phủ một lớp sương mỏng. Gultram nhận xét:
- Trông như muối ấy! Tại sao lại thế hả chị Marysia?
- Chị cũng chẳng hiểu tại sao em ạ. Có thể bá tước Lendau mới giải thích được.
Về đến nhà, hai em từ biệt Marysia. Cô vào phòng. Hai bố con ông giáo đang chúi xuống mặt bàn như đang bận một việc gì quan trọng lắm. Nghe tiếng mở cửa, ông ngẩng đầu lên vui vẻ nói:
- Marysia, ba vừa mới phát hiện được một vấn đề thú vị lắm. Vải bọc quyển Thánh Thi này lâu ngày bị bong và rơi ra tờ giấy này vào tay ba.
Ông đưa ra một tờ giấy đã vàng khè, hơi bị rách mà Alexy đang cầm. Ông nói thêm:
- Con không đoán được gì à? Đưa cho chị con coi.
Marysia cầm lấy tờ giấy, được viết bằng một thứ tiếng Đức cổ, mực đã mờ nhưng cũng đủ để người ta thấy được mấy dòng chữ sau, Marysia đọc to:
- Ở đây trình bày bí mật của biện pháp do tôi, Ludwig Hertorg, theo chỉ thị của đức ngài Wolf Ludfell, để thay nước hồ và phát hiện được một động ngầm dưới đất.
Một đám mây bay qua trước mặt Marysia, hai bàn tay cô run run suýt để rơi tờ giấy.
Vậy là đúng như những lời Muller đã nói?
Và cô nhớ đến cảnh tượng đã xảy ra đêm hôm trước, nước hồ rút đi rồi lại đầy lên, lão Heintz từ trong miếu thờ đi ra. Vậy không còn nghi ngờ gì nữa. Tất cả hoạt động đều nhờ bộ máy do một kỹ sư xưa kia phát minh, và được trình bày trong tờ giấy này, bởi một hệ thống giấu dưới bàn thờ trong miếu, nước chảy vào một lòng hồ nhân tạo gần lâu đài, đúng là chỗ lõm mà Marysia và tụi trẻ con đã đứng lại lúc nãy. Cũng dưới bàn thờ ấy có một cầu thang bí mật dẫn đến một cái động thông với một cửa tối tăm, giếng sâu mà Marysia đã trông thấy há hốc cách vài mét trước cửa miếu.
"Nước này, do bản chất đặc biệt, không bao giờ đóng băng và có đặc tính giữ nguyên vẹn những xác chết chìm xuống đáy, tác giả của tài liệu viết thêm. Tôi đã làm thí nghiệm, theo chỉ thị của Wolf Ludfell, ném xuống đáy hồ xác một tiểu đồng. Sau một năm đến tìm thấy nó vẫn còn nguyên vẹn, không bị rữa nát".
- Thế nào, vấn đề này ảnh hưởng đến con gái ba nhiều lắm à? - Ông giáo hỏi vì nhìn thấy bộ mặt thất sắc của con gái. - Ba sẽ hiểu nếu con là bà nữ tu sĩ, vì mẹ bà nằm ở đây, hình như vậy. Từ ngày mai ba sẽ báo cho bá tước Lendau biết sự phát hiện kỳ lạ này.
Marysia rùng mình và bàn tay cô để mạnh lên cánh tay cha cô:
- Không, không, đừng nên thế ba ạ! Không bao giờ ông ấy nên biết chuyện này.
Cha và em trai cô nhìn cô vừa ngạc nhiên vừa lo lắng:
- Nhưng con làm sao thế? - Ông giáo nói. - Cha đem trả cho ông ta tờ giấy này là vấn đề rất tự nhiên vì là của ông ta...
- Là bởi vì ba chưa biết hậu quả sẽ ra sao từ một sự việc bề ngoài xem ra có vẻ đơn giản và rõ ràng này... Ba không biết là ba sẽ gây cho tất cả, trừ có ông ta, một tâm hồn trung thực và cao cả, nỗi đau đớn lớn nhất tưởng không bao giờ có thể giáng xuống họ.
- Nhưng tại sao? Tại sao?
Thế là cúi xuống cha và em trai, Marysia hơi hổn hển khẽ nói một lúc. Và nét mặt của hai cha con lần lượt hiện ra vẻ hãi hùng, niềm thương xót. Một xúc động mãnh liệt làm giọng nói của ông giáo run lên:
- Đúng, không bao giờ nên để ông ta biết đến! Tội nghiệp bá tước Lendau thân mến! Tiết lộ lạ lùng thật! Bí mật đó phải được giữ vững vĩnh viễn trong chúng ta.
- Vâng, vĩnh viễn! - Alexy trịnh trọng nói.