Chương III
Sáng hôm sau (tôi đã tỉnh giấc nhưng vẫn còn nằm ở trên giường) thì chợt nghe thấy tiếng can khua lọc cọc trên mặt đất ở phía dưới cửa sổ phòng tôi và tiếng hát mà tôi nhận ra ngay đó là Gaghin:
Em còn say giấc mộng vàng?
Đàn ơi, lên tiếng thức nàng dùm ta…
Tôi vội vàng mở cửa đón anh.
- Chào anh, - Gaghin nói và bước vào, - tôi đến khuấy động anh kể có hơi sớm, nhưng anh hãy nhìn xem buổi sớm mai đẹp chưa kìa. Sương mai, khí trời tươi mát, tiếng sơn ca…
Với bộ tóc quăn mượt mà, cái cổ để trần và đôi má hồng hào nom anh cũng tươi mát như buổi sớm mai.
Tối mặc quần áo, hai chúng tôi bước ra vườn, ngồi xuống chiếc ghế dài, sai người dọn cà phê ra và lại bắt đầu trò chuyện, Gaghin cho tôi biết những dự định tương lai của anh, làm chủ một gia tài lớn và không lệ thuộc vào ai, anh muốn dồn hết tâm lực cho hội họa, nhưng có điều đáng tiếc là khi nghĩ ra được thì đã muộn và cũng đã tiêu phí mất khá nhiều thì giờ vào những chuyện vô ích. Tôi cũng nói với anh những dự định của tôi, và nhân thể thổ lộ luôn với anh câu chuyện bí mật về mối tình bất hạnh của tôi. Anh lặng nghe với thái độ khoan dung, nhưng cứ như điều tôi nhận thấy thì câu chuyện của tôi đã chẳng làm anh động lòng trắc ẩn trước mối tình say đắm ấy. Anh thở dài theo tôi hai lần và sau đó rủ tôi sang nhà anh xem các bản phác thảo của anh. Tôi chấp thuận không chút đắn đo
Chúng tôi không gặp Axya ở nhà. Theo lời bà chủ nhà, nàng ra chỗ “tòa thành đổ nát”. Cách thị trấn L khoảng hai véctơ hiện còn lại những tàn tích của một tòa thành cổ thời phong kiến. Gaghin đưa cho tôi xem tất cả những phác thảo vẽ trên bìa cáctông của anh. Trong các phác thảo của anh có nhiều nét sinh động và chân thực, nhưng không có một bản nào hoàn chỉnh, và tôi có cảm tưởng rằng anh vẽ một cách cẩu thả và thiếu tự tin. Tôi đã thẳng thắn nói với anh lời nhận xét của mình.
- Đúng, đúng thế, - anh tiếp nhận lời tôi với một tràng thở dài - anh nói đúng, tất cả cái mớ này đều kém cỏi và non nớt, biết làm thế nào! Tôi chưa kịp học hành cho đến nơi đến chốn, thì cái máu phóng đãng kiểu Xlavơ đáng nguyền rủa đã nổi lên rồi. Khi mơ tưởng tới công việc thì người anh lâng lâng như cánh chim đại bàng, nhưng khi vừa mới bắt tay vào việc anh đã thấy mệt mỏi và chân tay rã rời.
Tôi nói vài lời động viên anh, nhưng anh chỉ khoát tay, thu tất cả phác thảo lại thành một đống và quẳng xuống đi văng.
- Nếu kiên nhẫn, tôi đã chẳng đến nỗi nào, - anh rít lên qua hàm răng - vì không đủ kiên nhẫn nên tôi vẫn cứ giữ nguyên hình là một thằng xuẩn trong hàng quý tộc. Thôi, tốt hơn hết là chúng mình đi kiếm Axya, xem cô bé ấy đi đâu.
Chúng tôi đi.