Chương XIX

Ở Kiônnơ tôi đã tìm ra dấu vết của hai anh em Gaghin. Tôi được biết là họ đi Lônđôn. Tôi lại lên đường đi theo họ, nhưng ở Lônđôn mặc dù tôi đã ra sức tìm kiếm vẫn đều vô ích. Sau một thời gian dài cố công tìm kiếm, tuy trong thâm tâm tôi vẫn chưa muốn thôi, vẫn hăm hở lần theo dấu vết của hai người, cuối cùng tôi cũng đành từ bỏ hy vọng tìm ra họ.

Rồi từ đó trở đi tôi không bao giờ gặp lại họ nữa, tối không bao giờ còn thấy Axya nữa. Có những tin tức mơ hồ vẳng đến tai tôi về anh trai nàng, nhưng với tôi thì nàng đã vĩnh viễn biến mất kể tử sau lần gặp gỡ ấy. Thậm chí tôi cũng không biết rằng nàng có còn sống hay không. Mấy năm nay, có lần đang ở sân ga nước ngoài, tôi đã thoảng nhìn thấy một người đàn bà ngồi trên toa xe lửa có khuôn mặt đã làm sống lại ở trong tôi những nét không bao giờ quên… nhưng chắc rằng tôi đã bị sự trùng hợp ngẫu nhiên đánh lừa. Trong tâm trí tôi Axya vẫn là một thiếu nữ mà tôi đã gặp vào cái thời tươi đẹp nhất của đời tôi, trong ký ức tôi nàng vẫn toàn vẹn như trong buổi gặp gỡ cuối cùng của chúng tôi khi nàng ngồi ngả người vào lưng chiếc ghế tựa thấp.

Vả lại cũng phải thú nhận rằng nỗi sầu tư của tôi về nàng kéo dài cũng không đến nỗi quá lâu, thậm chí tôi còn có ý nghĩ cho rằng số phận đã khéo sắp đặt, đã không để tôi gắn bó với nàng. Tôi yên phận với ý nghĩ là với một người vợ như vậy chắc chắn tôi chẳng sung sướng gì. Hồi ấy tôi còn trẻ và tương lai đó là một cái gì ngắn ngủi, thoáng chốc, thế nhưng tôi lại cứ cho rằng nó dài vô cùng vô tận. Tôi nghĩ: “Lẽ nào cái gì đã qua sẽ không bao giờ còn có thể lặp lại, mà còn lặp lại một cách tốt hơn, đẹp hơn được nữa sao?…”. Sau đó tôi còn quen biết nhiều người đàn bà khác, nhưng tình cảm mà Axya đã khởi lên ở tôi, một thứ tình cảm sâu sắc, bồi hồi và thơ mộng ấy, thì quả là không bao giờ còn lặp lại nữa. Thật vậy! Đối với tôi không có cặp mắt nào có thể thay thế được cặp mắt có lúc đã nhìn tôi đắm đuối vào cái thuở xa xưa ấy, không có trái tim nào đã từng nép chặt vào lòng tôi lại làm cho trái tim tôi thổn thức một cách êm ái và ngọt ngào như vậy. Bị kết vào cái án cô độc của một kẻ tứ cố vô thân tôi đang sống nốt những năm dài chán ngắt, nhưng tôi vẫn giữ những bức thư và nhành hoa phong lữ đã khô héo của nàng, đó chính là nhành hoa mà nàng đã ném từ cửa sổ xuống cho tôi từ cái thuở xa xưa ấy, tôi vẫn nâng niu như một kỷ niệm thiêng liêng. Cho đến bây giờ nhành hoa ấy vẫn còn thoang thoảng mùi hương, nhưng bàn tay đã trao cho tôi nhành hoa ấy, bàn tay mà tôi đã được đưa lên môi hôn chỉ một lần thôi ấy, có thể đã rữa nát từ lâu dưới một nấm mồ… Và bản thân tôi, cái gì đã đến với tôi? Tôi đã để lại gì sau những ngày vui tươi và huyên náo ấy, sau những ước mơ và hy vọng cao xa ấy? Mùi hương thoang thoảng của một loài thảo mộc tầm thường cứ thế trải qua tất cả những niềm vui và nỗi khổ của con người - sống lâu hơn cả bản thân con người.

1857